ئەمڕۆ 22ی نیسان، ماوەی 125 ساڵ تێدەپەڕێت بەسەر دەرچوونی یەكەم ڕۆژنامەی كوردی بەناوی “ڕۆژنامەی كوردستان” بە زمانی كوردی كرمانجی و هەرئەوەش بووە هەوێنی لەدایكبوونی سەدان ڕۆژنامە و كەناڵی ڕاگەیاندن لە هەر چوار پارچەی كوردستان.
دوای تێكچوونی شۆڕشی بەدرخانیەكان لە ساڵی ١٨٤٧دا، دەوڵەتی عوسمانی بەدرخانیەكانی لە هەرێمی بۆتانی باكوری كوردستانەوە بۆ ئەستەنبۆڵ و میسر و یۆنان و چەند وڵات و دوورگەیەكی دیكە دوورخستەوە و بەم شێوەیە ئەم بنەماڵە شۆڕشگێڕەی كورد پەرش و بڵاوبوونەوە، بەڵام بەدرخانییەكان بە دەستبەرداربوون لە شۆڕشی چەكداری نەوەستان و بۆ خزمەت كردن بە گەلی كوردستان، بۆیە خەباتی مەدەنییان گەشەپێدا و میقداد مەدحەت بەدرخان ڕێگایەكی دیكەی تاقیكردەوە. ئەویش خزمەتكردنی كلتور و زمان و ناساندنی مێژووی نەتەوەی كورد بوو لەڕێی كاری ڕۆژنامەگەرییەوە.
میقداد مەدحەت بەدرخان لە یەكەمین ژمارەی ڕۆژنامەی كوردستان دا دەڵێت: ” من ڕۆژنامەیەكم بە ناوی كوردستان دەركرد، ئامانجم لەم كارە ئەوەیە، كە گەلی كورد لە بوارەكانی كلتوری، سیاسی، زمان، ئابوری و زانستەوە هۆشیار بكەمەوە”.
ڕۆژنامەی “كوردستان” تەمەنێكی كەم، بەڵام پرشنگدار
ڕۆژنامەی كوردستان، یەكەم ڕۆژنامەی كوردییە، كە یەكەم ژمارەی لە ٢٢ی نیسانی ساڵی ١٨٩٨ لەسەر دەستی میقداد مەدحەت بەدرخان و جەلادەت بەدرخان لە قاھیرەی پایتەختی میسر چاپكرا، ئەمەش وەرچەرخانێكی ڕۆشنگەریی لە كوردستان بەدوای خۆیدا هێنا و بووە دەستپێكی قۆناغی ڕۆژنامەگەریی لە كوردستان، بەڵام بەو دەرفەتە كەمە و سەرباری فشارەكانی دەوڵەتی عوسمانی تا ١٩ی نیسانی ١٩٠٩ بەردەوام بوو، دواتر لەلایەن دەولەتی عوسمانیەوە داخرا بەوەش تەمەنێكی كەم، بەڵام پرشنگداری بۆ مێژووی ڕۆژنامەگەری كوردی تۆماركرد.
ڕۆژنامەی كوردستان لەنێوان ساڵانی ١٨٩٨ تا ١٩٠٢ز، ٣١ ژمارەی لە چەند شوێنێكی جیاواز لێ دەركرا، لە ژمارە ١ تا ٥ لە لایەن میقداد مەدحەت بەدرخان لە شاری قاهیرەی پایتەختی میسر دەرچوو، بەڵام بەهۆی نەخۆشكەوتنی میقداد مەدحەت بەدرخان و فشاری دەسەڵاتدارانی عوسمانییەوە، میقداد بەدرخان لێپرسراوێتی دەركردنی (ڕۆژنامەی كوردستان)ی خستە ئەستۆی (عەبدولڕەحمان بەدرخان)ی برای و لە ژمارە ٥ بە دواوە لە لایەن براكەیەوە دەرچوو.
لە ژمارە ٦ تا ١٩ لە ژنێفی پایتەختی سویسرا، هەروەها لە ژمارە ٢٠ تا ٢٣ دووبارە لە قاهیرە، ژمارە ٢٤یش لە لەندەن و ژمارە ٢٥یش دووجار دەرچووە، یەكەمیان لە شاری لەندەن و دووەمیشیان لە شاری فۆكستۆن هەر لە بەریتانیا، وە ژمارە ٢٦ – ٢٩ لە شاری فۆكستۆن، ژمارەكانی ٣٠ و ٣١ لە ژنێف دەرچووەتەوە.
میقداد مەدحەت بەدرخان كێیە؟
میقداد مەدحەت بەدرخان كوڕی میر بەدرخان پاشای میری بۆتانە، بەپێی مێژوونووسان و ئەدیبان ئەو ناوە دەگەڕێتەوە بۆ تێكەڵەیەك لەو ناوانەی، كەلەو سەردەمەدا عوسمانییەكان لە ناوە فەرەنسییەكانەوە وەریانگرتووە.
میقداد مەدحەت بەدرخان لەپاڵ شۆرشگێڕیدا كەسێكی ڕووناكبیر و هۆشیار بووە و دوای ئەوەی لە ساڵی ١٨٩١ چۆتە میسر، لەو وڵاتە لە هەوڵەكانی بەردەوام دەبێت تا لە 22ی نیسانی ١٨٩٨ لەقاهیرە یەكەم ژمارەی ڕۆژنامەی كوردستان دەردەكات و بەو شێوەیە تا دەركردنی ژمارە 5ی ڕۆژنامەكە لەو وڵاتە دەمێنێتەوە، دواتر بەهۆی زەختی زۆری سوڵتان عەبدولحەمیدی عوسمانی لەدژی بنەماڵەكەی ناچار دەبێت بگەڕێتەوە ئەستەنبوڵ، بەڵام لەوێش درێژە بە خەباتی خۆی دەدات و لە ساڵی 1906 بەبیانووی ئەندام بوونی لە پارتی (ئیتحادو تەرەقی) نەفی دەكرێت بۆ دەرەوەی توركیا، دواتر لە ساڵی ١٩١٠ بەشداری دەكات لەدامەزراندنی جەمعیەتی نەشری مەعاریفی كوردی.
هەندێك سەرچاوەش باس لەوە دەكەن، كە میقداد مەدحەت بەدرخان ماوەیەك موتەسەریفی شاری دەرسیم بووە، میقداد مەتحەد بەدرخان جگە لە زمانی دایك هەریەك لە زمانی توركی و عەرەبی و فەرەنسی بەباشی زانیوە، بەڵام ئەوەی جێگەی نیگەرانی مێژوونووسانی كورد و بەتایبەت رۆژنامەنووسانە ئەوەیە، كە هەتا ئێستا هەروەك چۆن نازانرێت كەی لەدایك بووە بەهەمان شێوە كاتی مردنەكەشی نادیارە و نازانرێت .
بۆچی رۆژنامەكە لە میسر دەرچوو؟
بۆ دەركردنی رۆژنامەی كوردستان، میقداد مەدحەت بەدرخان چووە میسر، چونكە لەو سەردەمەدا هیچ هێز و دەسەڵاتێك نەبوو پشتگیری لە كورد بكات، لەو سەردەمەدا میسر لە دەسەڵاتی عوسمانییەكانی یاخیبوو، ئازادی لەو وڵاتەدا بوونی هەبوو، هەربۆیە بنەماڵەی بەدرخانییەكان قاهیرەیان بە شوێنێكی گونجاو زانی بۆ دەركردنی رۆژنامەكەیان، بەڵام كاتێك دەوڵەتی عوسمانی پێی زانین، ڕۆژنامەكە چووە ئەوروپا.
