گەنجێك لە بەردەم پەڕلەمان داوای بەهاناوەچوون دەكات
خەڵك-ئارام سەردار گەنجێكی شارۆچكەی بەردەڕەش سەر بەپارێزگای…
زیاترسەردێر
-
خەڵک- بەیانی ئەمڕۆ لە سنوری قەزای خورماتوو شوانێک لە لایەن چەند چەکدارێکی نەناسراوەوە ڕفێندرا، دواتر تەرمەکەی دۆزرایەوە. دوای ئەوەی بەیانی ئەمڕۆ دووشەممە (ئەرسەلان حەبیب)-ە کە لە نەتەوەی تورکمانە لە سنوری گوندی جەرداغڵی سنوری قەزای خورماتوو لەلایەن چەند چەکدارێکی نەناسراوەوە ڕفێندرا. ادوای گەڕانێکی زۆر تەرمەکەی لە ناوچەی باستاملی لە نێوان تکریت و قەزای خورماتوو دۆزراوەتەوە.
-
خەڵک- سەرۆکوەزیرانی سوید، رایگەیاند دوای کۆبوونەوەکانی ئەمڕۆی پەرلەمان وڵاتەکەی بڕیاریداوە داواکاری پێشکەش بکات بۆ بوون بە ئه‌ندامی ناتۆ. ماگدالینا ئاندرسۆن رایگەیاندووە کە لە پەرلەمان زۆرینەی رەھا پاڵپشتیی ئەندامبوونیان لە ناتۆ کردووە و دەشڵێت:" ئەمە بریارێکی ھاوبەشە لەگەڵ ئۆپۆزیسیۆنی سەرەکی بۆ پاراستنی ئاسایش و بەرژەوەندییەکانی وڵاتەکە دەریانکردووە". بڕیارە سائولی نینستۆ، سەرۆککۆماری فینلاند، رۆژی سێشەممە سەردانی سوید بکات بەیەکەوە داواکاریی بوون بە ئەندام لە ناتۆ پێشکەش بکەن.
-
خەڵک- سەرۆکی دەستەی ژینگەی هەرێم رایگەیاند، لە رێگەی پرۆژەکانیانەوە هه‌لی كار بۆ ده‌رچووانی به‌شی ژینگه ده‌دۆزنه‌وه، ئەو کەسانە هەموو مافێکیان هەیە به خانه‌نشینبوونیشه‌وه و خاوه‌نی پڕۆژە‌كه ناتوانێت لەسەر کارەکەیان دەریان بکات. عه‌بدولڕە‌حمان سدیق، سەرۆکی دەستەی ژینگە بە فەرمانگەی میدیا و زانیاری حکومەتی هەرێمی کوردستانی رایگەیاندووە:"ژینگەی کوردستان لە ناوەندایە به‌و مانایه‌ی نه‌چووینه‌ته بوارێكی مه‌ترسیدار له ڕووی پیسبوونی هه‌وا، به‌ڵام له حاڵه‌تێكی زۆر باشیش نین. ئه‌وه‌ی كه خاكی پیس كردبێت زیاتر مینه، له سه‌رده‌مانێكی زووه‌وه ده‌یان ساڵه مین له هه‌رێمی كوردستانه‌وه چێندراوه له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و زه‌ویانه‌ی، له كشتوكاڵدا په‌یینی كیمیایی بۆ به‌كاردێت". وتیشی:" گۆڕانكارییه‌كانی كه‌شوهه‌وا كاریگه‌رییان هه‌بووه له‌سه‌ر كه‌مبوونه‌وه‌ی باران، هه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌شه لیژنه‌ی به‌ره‌‌نگاربوونه‌وه‌ی وشكه‌ساڵی له هه‌رێمی كوردستان له ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران پێکھاتووە. ئێمه به هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی كشتوكاڵ و سه‌رچاوه‌كانی ئاو كه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی گشتی پاوان و دارستان له‌سه‌ر ئه‌و ڕووپێوییه‌ی ئه‌وان كردوویانه، ڕێژە‌ی سه‌وزایی له هه‌رێمی كوردستان ١٢.٤% بووه، كه‌واتا ئێمه ئه‌وه‌نده‌ی دیكه‌مان ده‌وێت، ته‌نها له ماوه‌ی ٢٠١٩ بۆ ٢٠٢٠ نزیكه‌ی یه‌ك ملیۆن دۆنم دارستانمان لێ سووتێنرا، له ده‌سته‌ی ژینگه له هه‌وڵی ئه‌وه داین هه‌موو پڕۆژە‌یه‌ك كه مۆڵه‌ت وه‌رده‌گرێت، ده‌بێت له ٢٥%ی سه‌وزایی بێت، ئه‌وانه‌ی پێشتریش به‌و شێوه‌یه نه‌بوون، ئێمه پڕۆسه‌یه‌كمان هه‌یه پێیی ده‌وترێت له بری سه‌وزكردن واتا جارێكی دیكه پێی ده‌گه‌ینه‌وه هه‌ر له‌و پڕۆژە له ساڵی ٢٠٢١دا ٦٠٠هه‌زار مه‌تر دووجامان به كه‌رتی تایبه‌ت سه‌وز كردووه، له بواری شاره‌وانیدا كه په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی شاره‌وانی هه‌یه، پارك و ئه‌ندازه و باخچه‌كانی ناو شار ڕووبه‌ری سه‌وزاییان بۆ نزیكه‌ی ١٩%ڕۆیشتووه كه ئه‌وه‌ش ڕێژە‌یه‌كی باشه. سەرۆکی دەستەی ژینگە ئاماژەبەوەشدەکات کە وەزارەتی کارەبا له ساڵی ڕابردوودا ٣٥٠٠ مێگاوات كاره‌بای له سه‌رچاوه‌ی وزه‌ی خاوێن له تیشكی خۆر ئاماده كردووه، هەروەها له‌گه‌ڵ ده‌رهێنانی نه‌وت له كێڵگه‌كاندا گازێک ده‌رده‌چێت كه پێی ده‌وترێت گازی هاوه‌ڵ، چه‌ندین ساڵه ئه‌م گازە به بێ سوود به‌فیڕۆ ده‌چێت و سوودی لێ وه‌رناگیرێت، ئه‌مه یه‌كێك بوو له‌و هه‌واڵه خۆشانه‌ی كه سه‌رۆكی حكومه‌ت به ئێمه‌ی ڕاگه‌یاند كه به دوو جۆر سوود له‌و گازە وه‌رده‌گیرێت له چه‌مچه‌ماڵ و گه‌رمیان، یه‌كه‌میان بۆ وزه‌ی كاره‌با و دووه‌میان ئه‌وه‌ی ده‌مێنێته‌وه دووباره كۆگا ده‌كرێته‌وه، كه ئه‌مه ته‌نها له هه‌رێمی كوردستان كراوه. عه‌بدولڕە‌حمان سدیق، راشیگەیاندووە:" ئێمه ده‌رچووەیه‌كی زۆری به‌شی ژینگه‌مان هه‌یه و بیرمان له‌وه كرده‌وه چۆن هه‌لی كاریان بۆ بدۆزینه‌وه، بۆیە ئەو پڕۆژانه‌ی دواجار ده‌سته‌ی ژینگه ڕە‌زامه‌ندییان له‌سه‌ر ده‌دات چاودێرێكی له‌سه‌ر دادەنرێت، کە سێ سوودی هه‌یه: یه‌كه‌میان ئه‌وه‌یه هه‌لی كار بۆ ده‌رچووانی به‌شی ژینگه ده‌دۆزینه‌وه. دووه‌م سوودی ئه‌وه‌یه كه له بری ئه‌وه‌ی هه‌ڵه بكات و سزا بدرێت ئه‌وه چاودێره‌كه یارمه‌تی ده‌دات له ڕێنماییه‌كانی ئێمه كه ئه‌وه‌ش له به‌رژەوه‌ندی خاوه‌نی پڕۆژەكه‌یه، حاڵه‌تی سێیه‌میش ئه‌وه‌یه وێڕای چاودێره فه‌رمییه‌كه‌ی خۆمان، چاودێرێكی دیكه‌ش داده‌نێین، كه ده‌بێته هاوكارێك له‌نێوان ئێمه و خاوه‌نی پڕۆژە‌كه. له ڕێنمایی ١/٢٠٢٠ كه له وه‌قایعی كوردستان بڵاوكراوه‌ته‌وه ئه‌وه‌مان باس كردووه كه ئه‌و كه‌سانه هه‌موو مافێكیان هه‌یه به خانه‌نشینبوونیشه‌وه و خاوه‌نی پڕۆژە‌كه ناتوانێت ئه‌و كه‌سانه ده‌ر بكه‌ن". دەقی چاوپێکەوتنەکەی عەبدولرەحمان سدیق، سەرۆکی دەستەی ژینگەی هەرێمی کوردستان
-
خەڵک- بەهۆی روداوێکی هاتووچۆوە لەسەر ڕێگای ناحیەی تەکیەی کاکەمەد ــ ئاخجەلەر کەسێک گیانی لەدەستدا و دوو کەسی دیکەش برینداربوون. بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی چەمچەماڵ رایگەیاند، لە رووداویکی هاتووچۆدا لەسەر ڕێگای ناحیەی تەکیەی کاکەمەد ــ ئاخجەلەر کەسێک گیانی لەدەستداوە ،کە گەنجێکی تەمەن (٢١) ساڵە دوو کەسی تریش برینداربوون.
-
خەڵک- تەندروستی چەمچەماڵ رایگەیاند، بەهۆی کاریگەری خۆڵبارین نزیکەی (٣٠) هاوڵاتی سەردانی سەنتەری فریاکەوتنی چەمچەماڵ یان کردوە. بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی چەمچەماڵ بڵاویکردووەتەوە، بەهۆی کاریگەری خۆڵبارینەوە لە قەزای چەمچەماڵ لەبەیانی ئەمڕۆوە تاکو ئێستا (٣٠) کەس بەهۆی خراپی دۆخی تەندروستی و گرفتی هەناسەدانەوە لە سەنتەری فریاکەوتنی چەمچەماڵ چارەسەری پزیشکی پێویستیان وەرگرتوە گەڕاونەتەوە ماڵەوە و نەخۆشخانەیان بەجێهێشتوە.
-
خەڵك- پارتی دیموكراتی كوردستان، ڕەتیدەكاتەوە لەبارەی پرسی بوون بە ئۆپۆزسیۆن لەگەڵ موقتەدا سەدر ڕابەری ڕەوتی سەدر، بڕیاری دابێت. لەو بارەیەوە عەبدولسەلام بەرواری كە یەكێكە لەسەركردەكانی حزبەكە لە لێدوانێكیدا بۆ ماڵپەڕی (بغداد الیوم) ڕایگەیاندووە"هەرێم ڕووبەڕووی بڕینی پشكی دارایی بۆوە، كاتێك یەكێك لە سەركردەكانی حزبەكەی وەزیری دارایی بوو لە حكومەتی فیدراڵ". بە وتەی بەرواری"لەسەردەمی جەنگی دژ بە تیرۆر، سوپاسالاری عیراق لە ئێمە بوو، كاتێكیش چەك لەلایەن هاوپەیمانی نێودەوڵەتییەوە ڕەوانە دەكرا، هێزەكانی پێشمەرگە بێبەش دەكران، ئیتر دەبێت چیمان بەسەر بێت گەر ببینە ئۆپۆزسیۆن". بەرواری دەڵێت"پارتی بەردەوام دەبێت لە گفتووگۆ لەگەڵ هەموو هێزە سیاسییەكان بە چوارچێوەی هەماهەنگیش كە پەیوەندییەكی توندوتۆڵی سی ساڵەمان لەگەڵیاندا هەیە و لەمڕۆدا ئەو پەیوەندییە دروست نەبووە، لەو ڕوانگەیەشەوە دەست بە گفتووگۆ دەكەین لەگەڵیان و هێڵی سورمان بۆ هیچ لایەنێك دانەناوە".
-
خەڵك- جۆزیب بۆریڵ سەرۆكی دیپلۆماتكارانی ئەوروپایی ڕایدەگەیەنێت، یەكێتی ئەوروپا زۆر نیگەرانە سەبارەت بە دەرهاویشتەكانی ڕەوشی ئۆكراینا لەسەر ئابوری جیهان و لەوبڕوایەشدایە، جیهان لەسەر ڕۆخی قەیرانێكی ئابوری قوڵدایە. بەر لە كۆبوونەوەی وەزیرەكانی دەرەوەی یەكێتی ئەوروپا لە برۆكسل، ئەمڕۆ دوو شەممە كۆمسیاری باڵای سیاسەتەكانی دەرەوە و ئاسایش لە یەكێتی ئەوروپا ڕایگەیاند"ئێمە زۆر نیگەرانیین لە دەرهاویشتەكان لەسەر ئابوری جیهان، ڕووبەڕووی قەیرانێكی ئابوری قوڵدەبینەوە، بە تەنگژەكانی نرخ و كارەبا و خۆراكەوە". ژمارەیەك لە وڵاتە خۆرئاواییەكان، چەند سزایەكییان بەسەر ڕوسیادا سەپاند، بەهۆی ڕەوشی ئۆكراینا، وڵاتانی یەكێتی ئەوروپاش لەئێستادا خۆیان كۆكردۆتەوە، تا دەستبەرداریی نەوت و غازی ڕوسی ببن. لەوبارەیەوە ڤلادیمێر پۆتین سەرۆكی ڕوسیا ڕایگەیاند، سیاسەتی پەرازێزخستن و لاوازكردنی ڕوسیا، ستراتیژێكی دوورمەودای خۆرئاوایە، سزاكانیش گورزێكی مەترسیدارییان لە تەواوی ئابوری جیهانی وەشاندووە، ڕووداوەكانی ئێستا هێڵێك بەژێر هەژموونی جیهانی خۆرئاوا دەكێشن لە هەریەك لە سیاسەت و ئابوریدا. هەر لەو چوارچێوەیەدا، دیمتری بێریشیڤسكی بەڕێوەبەری ئیدارەی هاریكاری ئابوری لە وەزارەتی دەرەوەی ڕوسیا ڕایگەیاند، ڕەتكردنەوەی هاوردەكردنی نەوت و غازی ڕوسی كاریگەریی خراپی دەبێت لەسەر ئابوری ئەوروپا و جیهان، تەنانەت گەر باز بەرەو ئابوری هەمەلایەنەش هەڵبنێن، هاوردەكاریی تر لە ناوچەكانی جیاجیاكانی جیهان پەیدا دەبن، بەڵام ڕووكردنە وەزی نوێبووەوە، ڕەنگە شیاوتر بێت و تەنیا پشت بە لەسەدا 80ی هاوردەكردنی وزەی ڕوسی ببەسترێت، هەرچەندە ڕێژەكە زۆر كەمتر دەبێت. ڕوسیا دەڵێت، شارەزایان دڵنیان لەوەی كە بەرزبوونەوەی نرخی وزە، بەهۆی سزاكانی خۆرئاوا لەدژی ڕوسیا، لەمڕۆدا گەیشتۆتە ژمارەیەكی پێوانەیی، هەرچەندە هێشتا تا ئەوپەڕی بەرزنەبۆتەوە. پێشتر دیمتری مێدڤیدێڤ جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایشی ڕوسیا لە پەراوێزی قسەكانی لەبارەی دەرهاویشتە و كاریگەریی سزاكانی دژ بە وڵاتەكەی ڕایگەیاندبوو كە دەبێتە مایەی قەیرانی خۆراك لە تەواوی جیهان، لەگەڵ ئەگەری دروستبوونی برسێتی لە هەندێك وڵاتدا.
-
خەڵك – بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی گەرمیان ڕایدەگەیەنێت ، دوای سكاڵای هاووڵاتیەك كە دزی پاتری لێكراوە و وەرگرتنی زانیاری و بەدواداچوون توانیان سێ تۆمەتبار دەستگیر بكەن و دەستیش بەسەر پاترییە دزراوەكاندا بگرن. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی گەرمیان بڵاویكردەوە، دوای سكاڵای هاووڵاتیەك كە چەندین جارە لەگەڕەك و كۆڵانەكانی كەلار پاتری ئۆتۆمبێلی جۆری بارهەڵگری هاووڵاتیان لێ دەكرێتەوە و دەدزرێت بەشی پۆلیسی نەهێشتنی تاوان دوای وەرگرتنی زانیاری و بەدواداچوون توانیان سێ تۆمەتبار دەستگیربكەن و دەست بەسەر پاترییە دزراوەكاندا بگرن. ئاماژە بۆ ئەوەشكراوە، كە لەئێستادا تۆمەتباران دانیان بەتاوانەكانیاندا ناوەو بەبڕیاری دادوەرو بەپێی مادەی 446 بەندكراون.
-
خەڵك- مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عیراق لە كۆبونەوەی تایبەت بە ڕەوشی ئابوری و دارایی وڵات رایگەیاند، ئەو پلانەی بۆ تێپەڕاندنی ئاڵەنگارییەكانی قەیرانی دارایی ئامادەكرابوو، سەركەوتوو بوو، ڕاپۆرتە نێودەوڵەتییەكانیش ئاماژە بە باشبوونی ئاستی ئابوری عیراق دەكەن. بەپێی بەیاننامەیەك كە لەلایەن نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆك وەزیرانی عیراقەوە بڵاوكرایەوە"ئەمڕۆ دوشەممە، مستەفا كازمی سەرۆك وەزیران سەرپەرشتی كۆبونەوەیەكی ئابوری كرد كە تایبەت بوو بە تاوتوێكردنی ڕەوشی دارایی و ئابوری ئێستا، لەبەر ڕۆشنایی ڕاپۆرت و ئاماژە ئەرێنییەكانی سندوقی نێودەوڵەتی دراو و بانكی نێودەوڵەتی". لە كۆبونەوەكەدا وەك لە بەیاننامەكەدا هاتووە"سەرۆك وەزیران جەختی لەسەر ستراتیژەی چارەسەركردنی ڕەوشی دارایی و ئابوری كردەوە كە حكومەت توانی ئاڵەنگارییكانی سەرەتای پێكهێنانی تێبپەڕێنێت، لایەنە نێودەوڵەتییەكانیش ئاماژەیان بە كاریگەریی ئەو پلانە كرد كە بووە مایەی گەشەی ئابوری لە وڵات". بە وتەی كازمی"ئەو پلانەی سەركەوتووو بوو لە بەرزكردنەوەی ئاستی ئابوری عیرا،ق دەبێت جێبەجێكردنی بەردەوام بێت و ئەوانیش لە هەوڵدان بۆ زیاتر گەشەپێكردن و بوژانەوەی ئابوری وڵات بەردەوام دەبن". گەشەكردنی ئابوری عیراق و بوژانەوەی، بە پلەی یەكەم پەیوەندی بە بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لە بازاڕەكانی جیهان و بەرزكردنەوەی نرخی خەرجی دۆلارەوە هەیە لەبەرامبەر دینار، بەو پێیەی هەردووكیان یاریدەرن لە دەوڵەمەندكردنی خەزێنەی دەوڵەت و كەمكردنەوەی كاریگەرییەكانی قەیرانی ئابوری.
-
خەڵك – بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی زاخۆ ڕایدەگەیەنێت، لە كەمپی بێسرڤی ئێزیدییەكان، گەنجێكی 26 ساڵ لە ڕێگەی بە كارهێنانی پەتەوە كۆتایی بە ژیانی خۆی هێنا ، ئەمەش دووەم حاڵەتی خۆكوشتنە لەماوەی 48 كاتژمێری رابردودا لەو كەمپە. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی شارۆچكەی زاخۆ لە ڕاگەیەنراوێكدا، ئەمڕۆ دووشەممە 16ی ئایاری 2022 گەنجێك بەناوی (ا، خ، س) تەمەن 26 ساڵ لەكەمپی پێرسڤی ئێزیدیەكان لەڕێگەی پەتەوە كۆتایی بەژیانی خۆی هێنا. ئاماژەبۆ ئەوەشكراوە، كە لەئێستادا تەرمی ئەو گەنجە ڕەوانەی پزیشكی دادی لە زاخۆ كراوە و دادوەریش بڕیاریداوە بەپێی ماددەی 408 لە یاسای سزادانی عێراقی لێكۆڵینەوە لەوبارەیەوە بكرێت. ئەوەشخراوەتەڕوو، كە لەماوەی 48 كاتژمێری ڕابردوودا ئەمە دووەم حاڵەتی خۆكوشتنە لەو كەمپە. ئەمە لە كاتێكدایە، پاشنیوەڕۆی رۆژی شەممەی رابردوو بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی قەزای زاخۆ لەڕاگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، كچێكی ئێزیدی بەناوی (ر. ح. ع) لە كەمپی بێسرڤێ بە حەبلێك كۆتایی بەژیانی خۆی هێنا.