تاڵەبانی، هەڵوێستی لەبارەی لامەركەزییەوە ئاشكرادەكات
هاوسەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان ڕایدەگەیەنێت، جێبەجێكردنی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- زنجیرە درامای كچانی كۆبانێ لە نوسینی نووسەرێكی ئەمریكایی و بەرهەمهێنانی كۆمپانیایەكی هیلاری كلینتن وەزیری پێشووی دەرەوەی ئەمریكا بەرهەم دەهێنرێت. كۆمپانیای هایدین لایت كە هیلاری كلینتن وەزیری پێشووی دەرەوەی ئەمریكا و كچەكەی خاوەنداری دەكەن، زنجیرە درامایەك بەرهەم دەهێنێت كە چیرۆكی شەڕی شەڕڤانە كچەكانی كۆبانێ دژی رێكخراوی داعش دەگێڕێتەوە. نێوەرۆكی زنجیرە دراماكە پشت دەبەستێت بە كتێبی كچانی كۆبانێ كە لەلایەن گێڵ زیمەك لیمن ژنە نووسەری بەنێوبانگی ئەمریكاییەوە نووسراوە. لەوبارەوە هیلاری لە توێتەر لە پەیامێكدا رایگەیاند خۆشحاڵە بە هاوكاریكردن لە گێڕانەوەی چیرۆكی ئەو ژنە ئازا و سەرنجڕاكێشانەدا. ئەمە هاوكاتە لەگەڵ ساڵوەگەڕی رزگاركردنی كۆبانێ لە دەستی چەكدارانی داعش. ژنانی شەڕڤان لە رۆژئاوای كوردستان رۆڵی سەرەكییان بینی لە شەڕەكاندا لە دژی چەكدارانی داعش، ئەمە سەرنجی جیهانی بەلای خۆیدا راكێشا. هیلاری سەر بە حزبی دیموكراتە كە حزبی جۆ بایدن سەرۆكی ئەمریكاشە و لە هەڵبژاردنەكانی ئەم دواییەدا توانیان سەرجەم سەرۆكایەتییەكان لە ئەمریكا بە دەستەوە بگرن. بەڕێوەبەرایەتی نوێی ئەمریكا هەنگاوی زیاتر دەنێت بۆ پشتیوانیكردن لە رۆژئاوای كوردستان و لە یەكەم رۆژی هاتنەسەر كاری بایدندن هێزی زیاتر رەوانەی رۆژئاوای كوردستان دەكرێت. سەرچاوە/voa، ئاژانسەكان
-
خەڵك- ئەفیف كوخافی سوپاسالاری سوپای ئیسرائیل هۆشداری دایە ئیدارەی نوێی ئەمریكا لە گەڕانەوەی بۆ رێككەوتنی ناوەكی لەگەڵ ئێران و راشیگەیاند ئیسرائیل پلانی لێدانی سەربازی لە ئێران دادەنێت لە ئەمساڵدا. كوفاخی لە لێدوانێكی تونددا رایگەیاند فەرمانی پێویست دراوە بە سوپا لەوبارەیەوە. ناوبراو لە پێش پەیمانگای توێژینەوەی ئاسایشی نەتەوەیی وتی: دەتوانێت ئێران ئەوەی دەیهەوێت بیكات لە دروستكردنی بۆمبی ناوەكی جا بە نهێنی یان ئاشكرا بێت، لەسەر ئەم شیكردنەوەیە فەرمان و رێنماییمان دەركردووە بۆ سوپا بە ئامادەكردنی پلانی هێرش و ئۆپەراسیۆنی نوێ بۆ پلانەكانی ئایندە. وتیشی: ئێمە چاودێری ئەم پرۆژە دەكەین، ئەمساڵ فراوانی دەكەین، سەركردەكان بڕیاری پێویست دەدەن بۆ جێبەجێكردنی ئەم پلانە، بەڵام ئەم پلانە لەسەر مێزی گفتوگۆ دەبێت. ئاماژەی بەوەش كرد، گەڕانەوە بۆ رێككەوتنی ناوەكی تەنانەت هەندێك چاكسازیش بابەتێكی خراپە لەلایەنی كرداری و ستراتیژییەوە. دەشڵێت : رێدان بە ئێران بە پەرەدان بە بەرنامەی ناوەكی دەبێتەهەڕەشەیەكی ناقەبوڵكراو دەبێتەهۆی بڵاوبوونەوەی چەكی ناوەكی لەسەرانسەری ناوچەكە. ئاشكراشیكرد بە جێبەجێكردنی رێككەوتنی ناوەكی 2015 ئێران لە قۆناغی دروستكردنی بۆمبی ناوەكی نزیك دەبێتەوە، چونكە رێككەوتنەكە هیچ بەربەست و چاودێرییەكی بۆ رێگری تێدا نییە. رونیشیكردەوە ئێران ئامێری پیتاندنی هەیە و یۆرانیۆمی خەزنكراوی هەیە و چەند مانگ و هەفتەی پێویستە بۆ دروستكردنی چەكی ناوەكی. داوای لە سەرۆكی نوێی ئەمریكا كرد كەڵك لە رەوشی ئێستا وەربگرێت و بیر لە رێككەوتنێكی باشتر بكاتەوە بۆ كۆتایهێنان بە بەرنامەی ناوەكی بە تەواوی نەك تەنها لایەنی سەربازی. سەرچاوە/ایران انترناشنال
-
خەڵك-بەشی هەواڵ چاودێرێك سیاسی ڕایدەگەیەنێت، هاتنی جۆ بایدن كاریگەری ئەرێنی هەیە لەسەر كوردانی ڕۆژئاوا. هەرچەندە لە سەردەمی دۆناڵد تڕەمپ ئەمریكا پشتی لە كوردانی ڕۆژئاوای كرد، توركیا هێرشی كردەسەر بەشێك لە خاكەكەی، بەڵام چاودێرانی سیاسی ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن، هاتنی جۆ بایدن سەرۆكی نوێی ئەمریكا كاریگەری ئەرێنی دەبێت لەسەر دۆخی كورد لە ڕۆژئاوای كوردستان. مەسعود عەبدولخالق چاودێری سیاسی بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، هاتنی جۆ بایدن بۆ دۆخی كورد لە هەر چوار پارچەی كوردستان ئەرێنی دەبێت. وتیشی"لە ڕۆژئاوا دۆخەكە بەرەو باشی دەچێت، ئەو دۆخەی لە پێش تڕەمپ بوونی هەبوو باشتر دەبێت و ئەو هەموو دڵەڕاوكێیەی لەسەریانە باش دەبێت و نامێنێت". ئاشكراشیكرد، ستراتیژییەتێكی چەسپاوتر لە ڕۆژئاوای كوردستان بەڕێدەكرێت كە مانەوەی ئەمریكایە لە ناوچەكەدا.
-
خەڵك- ئەنجوومەنی پیرانی ئەمریكا لە دەنگدانێكدا، كاندیدی جۆ بایدن بۆ پۆستی وەزیری دەرەوە ئانتۆنی بڵینكن-ی پەسەندكرد. لەو دەنگدانەی كە ئەنجوومەنی گشتیی ئەنجوومەنی پیران بەڕێوەچوو، كاندیدبوونی بڵینكن بۆ وەزارەتی دەرەوە بە ٧٨ دەنگی بەڵێ بەرامبەر بە ٢٢ نەخێر پەسەندكرا. بڵینكن لە دوای وەزیری بەرگریی لۆید ئۆستن، وەزیری گەنجینە جانت یەلەن و بەڕێوەبەری هەواڵگری نیشتمانی ئاڤریل هاینس، چوارەم وەزیری كابینەكەی بایدنە كە ناوی پەسەندبكرێت. ئانتۆنی بڵینكن -ی تەمەن ٥٨ ساڵان كە چاوەڕواندەكرێت وێنەی جیھانی ئەمریكا بگۆڕێت، لە سەردەمی ئۆبامادا لە كۆشكی سپی، لە وەزارەتی دەرەوە و لە لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەنجوومەنی پیرانی ئەمریكا كاریكردووە. بڵینكن كە بۆ ماوەی ساڵانێكی دوور و درێژ لەگەڵ بایدن كاریكردووە و خاوەن ئەزموونی ٣٠ ساڵە لە سیاسەتی دەرەوە، لە سەردەمی ئۆباما لە نێوان ساڵانی ٢٠١٥-٢٠١٧ ئەركی جێگری وەزیری دەرەوەی بەڕێوەبردووە. ناوبراو لە قۆناغی یەكەمی سەرۆكایەتی ئۆباما راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی جێگری سەرۆك، جۆ بایدن بوو، هاوكات لە نێوان ساڵانی ٢٠٠٢ بۆ ٢٠٠٨ لە لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئەنجوومەنی پیران لەگەڵ بایدن كاریكردووە. ئانتۆنی بڵینكن لە سەردەمی سەرۆكی پێشووی ئەمریكا، بێل كلینتۆن لە نێوان ساڵەكانی ١٩٩٤-٢٠٠١، لە ئەنجوومەنی ئاسایشی نیشتمانی ئەمریكا كاریكردووە. بڵینكن خوێندنی ئامادەیی لە پاریس تەواوكردووە و یاسای لە زانكۆكانی هارڤارد و كۆلۆمبیا خوێندووە. سەرچاوە/ئەنادۆڵۆ
-
خەڵك- قائیمقامی پێنجوێن ڕایدەگەیەنێت، وەك ساڵانی ڕابردوو سەرجەم تیمەكانمان لە ئامادەباشیدان بۆ هەر ئەگەرێك كە كەشوهەوا دەیخولقێنێت. هەفتەی ڕابردوو بەهۆی بارینی بەفر لە چەند ناوچەیەكی هەرێمی كوردستان، ڕێگای هاتوچۆی شۆفێران لە هەندێك ناوچە ئاستەنگی بۆ دروست بوو، بەڵام تیمەكانی شارەوانی و ئاوەدانكردنەوە توانیان شەقامەكان لە بەفر پاك بكەنەوە. زانا ڕەحمان قائیمقامی پێنجوێن بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، هەموو ئامادەركارییەكمان بۆ بارینی بەفر كردووە لە كات و شوێنێكدا بێت لە ناوچەكە. وتیشی"سەرجەم تیمەكانی بەڕێوبەرایەتی ئاوەدانكرنەوەی سلێمانی و تیمەكانی شارەوانی پێنجوێن لە حاڵەتی ئامادەباشیدان". بەپێی پێشبینییەكانی كەشناسی هەرێم، بڕیارە لە كۆتایی ئەم هەفتەیە باران و بەفر بارین لە چەند ناوچەیەكی هەرێم دەستپێبكاتەوە.
-
خەڵك- ئەندامێكی ئەنجومەنی نوێنەران لە پارێزگای بەسرە ئاشكرایكرد جوڵە سیاسی و جەماوەرییەكان بەردەوامن بۆ دامەزراندنی هەرێمی بەسرە، هێزە ئەمنییەكانی هاوشێوەی هێزی پێشمەرگەی هەرێمی كوردستان دەبن، ئەوان توانای دەوڵەتیشیان هەیە نەك تەنیا هەرێم. عودەی عەواد ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە پارێزگای بەسرە لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، گوێمان لە هیچ گفتوگۆیەك نەبووە لەگەڵ بەسرە دەربارەی بەشی خۆی لە پەترۆ دۆلار و دەسەڵات و داوای خۆپیشاندەران و تەنانەت كورسییەكانی پەرلەمانیش لە پارەی بەسرە و 190ی بودجەشی عێراقی هەیە. راشیگەیاند، ئێستا دەڕۆین بەرەو راگەیاندنی هەرێمی بەسرە هیواخوازین پشتیوانیمان بكەن یارمەتیمان بدەن، بزانین كێ دژمانە و كێ لەگەڵمانە. رونیشیكردەوە دامەزراندنی هەرێمی بەسرە دڵنیاییە و ئێمە بەندەری ئاوی و دەروازەی سنوری و زیاتر لە 10 لیوای حزبی و هێزی ئەمنی و دەریایی هەیە، بۆیە دەبێت بگەڕێنرێنەوە بۆ بەسرە بۆ گرتنەدەستی دۆسێی ئەمنی و گواستنەوەیان بۆ پاسەوانی سنور هاوشێوەی پێشمەرگە.
-
خەڵك-بەشی هەواڵ نرخی نەوت لەبازاڕەكانی جیهان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو بەرز بووتەوە. ئاژانسەكانی جیهان بڵاویانكردەوە، نرخی نەوت بۆ ئەمڕۆ چوار شەممە، 27-1-2021، بەشێوەیەك بووە كە نرخی نەوتی برێنت بە 56 دۆلار و 22 سەنت لە بازاڕەكانی جیهان مامەڵەی پێوەكراوە و هاوكات نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی ئەمریكیش بە 52 دۆلار و 93 سەنت مامەڵەی پێوەكراوە. هۆكاری بەرزبونەوەی نرخی نەوت دەگەڕێتەوە بۆ ڕێككەوتنی گروپی ئۆپیك پڵەس لەسەر زیادكردنی بەرهەمهێنانی نەوت بە بڕی 500 هەزار لە ڕۆژێكدا. هاوكات هەڵكشانی نرخی نەوت لەكاتێكدایە، ژمارەیەك لەو وڵاتانەی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا بەشێك لە كەرتە پیشەسازی و بازرگانییەكانیان وەستاندبوو، لە ئێستادا و بەهۆی كەمبوونەوەی مەترسییەكانی كۆرۆنا، بەشێك لە چالاكییە ئابوورییەكانیان دەستپێكردووەتەوە، ئەمەش بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت.
-
مستەفا ئیلخانیزادە، نووسەر و مامۆستای زمانی كوردی لە بۆكان دەستبەسەر كرا. ڕێكخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو بڵاویكردەوە، مستەفا ئیلخانیزادە، نووسەر، شاعیر و لێپرسراوی ناوەندی كەلتووری و فێركاریی "ئەدەب" لە بۆكان دەستبەسەر كرا. ڕێكخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو ڕایگەیاند، ڕۆژی سێ شەممە 26/1/2021 هێزە ئەمنییەكانی ئێران هەڵیانكوتایە سەر نووسینگەی كار و ماڵی مستەفا ئیلخانیزادە، نووسەر و شاعیر و بەرپرسی ناوەندی كەلتووری و فێركاریی "ئەدەب" لە بۆكان و ناوبراویان دەستبەسەر كرد. ڕێكخراوەكە ئاماژەی بەوەشداوە، هێزە ئەمنییەكان هاوكات لەگەڵ دەستبەسەر كردنی مستەفا ئیلخانیزادە، ماڵەكەی و شوێنی كارەكەیان پشكنیوە و دەستیان بەسەر مۆبایل و كۆمپیوتەر و كەلوپەلە تایبەتەكانیدا گرتووە. بەپێی زانیارییەكان، مستەفا ئیلخانیزادە بە تۆمەتی بەڕێوە بردنی ڕێوڕەسمێك بە بۆنەی دووی ڕێبەندان، ساڵڕۆژی دامەزراندنی كۆماری كوردستان لە مهاباد، لە ناو نووسینگەكەی خۆیدا لە ناوەندی "ئەدەب" دەستبەسەر كراوە. ڕێكخراوەكە باسی لەوەش كردووە، ئەو نووسەرە كوردە لە پاش دەستبەسەركرانی بۆ شوێنێكی نادیار گواستراوەتەوە و چارەنووسی نادیارە. خەڵك – بەشی هەواڵ
-
كەمێك پێش ئێستا شێخ جەمال ئەلعنزی سەرۆكی ھۆزی ئەلعنزی لە كەركوك كوژرا. بەپێی زانیارییەكانی (تۆڕی میدیایی خەڵك) ئەمشەو سێ شەممە 26/1/2021، لە شەقامی پێشنگای ئۆتۆمبێلەكان لە كەركوك شێخ جەمال ئەلعنزی سەرۆكی ھۆزی ئەلعنزی كوژرا. پۆلیس و هێزە ئەمنییەكان گەیشتوونەتە شوێنی ڕووداوەكە و تائێستا هۆكاری كوشتنەكەی نەزانراوە و بكوژەكانیشی نەناسراون و لێكۆڵینەوەش دەستی پێكردووە. خەڵك – بەشی هەواڵ
-
قۆناغی دووەمی پڕۆسەی تۆماری بایۆمەتریی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان دەستی پێكردووە. سەرۆكی فەرمانگەی تەكنەلۆژیای زانیاری لە حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕایدەگەیەنێت، قۆناغی دووەمی پڕۆسەی تۆماری بایۆمەتریی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان دەستی پێ كردووە، كە تەواوی مووچەخۆران دەبنە خاوەن ژمارەی بانكی و هەروەها فەرمانبەران و هاووڵاتیانیش دەبنە خاوەن ناسنامەی ئەلكترۆنی. هیوا فەرزندە ئەفەندی سەرۆكی فەرمانگەی تەكنەلۆژیای زانیاری لە حكومەتی هەرێمی كوردستان بە ماڵپەڕی فەرمی پارتی ڕاگەیاندووە، "قۆناغی دووەمی بایۆمەتری دەستی پێ كردووە كە تەواوكەری قۆناغی یەكەمە و بریتییە لە دروستكردنی ئەو سیستمە ئەلكترۆنیانەی كە حكومەت پێویستی پێیانە، بۆ نموونە ژمێریاریی ئەلكترۆنی و سیستمی میلاكاتی ئەلكترۆنی و بەردەوامبوون لە تۆماری ئەو خەڵكەی كە دەستبەكار دەبن لە حكومەت، هەروەها بۆ ئاسانكاری لە كاتی خەرجكردنی مووچەی فەرمانبەران لە ئێستادا سەرقاڵی دروستكردنی ناسنامەی ئەلكترۆنی و ژمارەی بانكین بۆ مووچەخۆرانی حكومەتی هەرێم، كە دەبێتە ناسنامەیەكی دیجیتاڵی بۆ فەرمانبەر، بۆ ئەمەش وای بۆ دەچم تا ناوەڕاستی یان كۆتایی مانگی ئادار ئەم پڕۆسەیە تەواو بێت". سەرۆكی فەرمانگەی تەكنەلۆژیای زانیاری لە حكومەتی هەرێمی كوردستان وتیشی: "لە هەمان كاتدا سیستمەكانی حیساباتی ئەلكترۆنیش لە جێبەجێبووندان و دوای تەواوبوونیشیان حكومەت بڵاویان دەكاتەوە". ئاماژەی بەوەشكرد: "مووچەخۆرانی حكومەت بەشێكی بچووكی دانیشتووانی هەرێمن و پلانی حكوومەت خزمەتكردنە بە دانیشتووانی هەرێم، بۆیە ناسنامەی ئەلكترۆنی بۆ هاووڵاتیانیش دروست دەكرێت، واتا گشت دانیشتووانی هەرێم لە داهاتوویەكی نزیكدا دەبنە خاوەن ئەو ژمارە ئەلكترۆنییە تایبەتە، هەروەك سەرۆكی حكومەت لە كردنەوەی پڕۆژەی مۆڵەتی شۆفێری و تۆماری ئۆتۆمبێلەكان باسی لەوە كرد، هەموو دانیشتووییەكی هەرێم دەبێتە خاوەن ناسنامەیەكی ئەلكترۆنی دواتریش تەواوی خزمەتگوزارییە ئەلكترۆنییەكان جێبەجێ دەكرێن و بەردەست دەبن، بۆیە پڕۆسەیەكی بەردەوامە و كاتی پێ دەچێت، بەڵام لە ماوەیەكی نزیك ڕوودەدات، بۆ ئەمەش وای بۆ دەچم تا ساڵی 2022 هاووڵاتیانیش ئەو ناسنامە ئەلكترۆنییەیان پێ دەدرێت". خەڵك – بەشی هەواڵ