یەكێتی زانایان داوای چارەسەری مووچەی فەرمانبەران دەكات
خەڵك- بەشی هەواڵ یەكێتی زانایانی ئایینی سەبارەت بە مووچەی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- بەپێی وتەی ئەندامێكی پەڕلەمانی عێراق ئەمڕۆ چەكی پارەی گەنمی جوتیاران دروستكراوە وبڕیارە لە ماوەی هەفتەیەكدا بگاتە دەستی جوتیاران. موسەننا ئەمین ئەندامی پەڕلەمانی عێراق ڕاگەیاند: ئێوارەی دوێنێ چوار شەممە بەڕێوەبەری گشتی بازرگانی بەغدا ئاگاداری كردینەوە كە ئەمڕۆ چەكی پارەی جوتیارانی هەرێمی كوردستان دروست دەكرێت. وتیشی، ئەمڕۆ بەدواداچونم بۆ ئەو پرسەكردو دەركەوت كە بەیانی ئەمڕۆ پێنج شەممە دەست بە دروستكردنی ئەو چەكانە كراوەو لە ماوەی هەفتەیەكدا مافی جوتیاران دەگاتە گیرفانی جوتیاران.
-
خەڵك-بەشی هەواڵ وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی ئێران ڕایدەگەیەنێت، لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 8206 كەس تووشی كۆرۆنا بوون. سیما سادات لاری وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی ئێران لە كۆنفڕانسێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 8206 كەس لە ئێران تووشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بوون و 94 كەسیش گیانیان لە دەستداوە. وتیشی"لە سەرەتای دەركەوتنی ڤایرۆسەكە تاكو ئەمڕۆ ملیۆنێك و 607 هەزار و 81 كەس لە ئێران تووشی كۆرۆنا بوون". ئاماژەی بۆ ئەوەش كرد، هەر بەهۆی ڤایرۆسەكەوە تا ئێستا 59 هەزار و 830 كەس لە ئێران گیانیان لە دەستداوە.
-
خەڵك- حكومەتی هەڕێمی كوردستان رەزامەندی نیشاندا بە خەرجكردنی بڕی گۆڕانكاری لە نرخی دینار بەرامبەر دۆلار، بۆ پرۆژەكانی كارەبا كە 20 پرۆژەیەو بەهاكەی زیاتر لە 8 ملیار دینارە. كاروان ئیبراهیم فەقێ، بەڕێوەبەری پلان و بەدواداچوون لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی كارەبای سلێمانی رایگەیاند: سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران بەنوسراوی ژمارە (2162) لە 24/2/2021 كە واژۆی دكتۆر ئومێد سەباحی سەرۆكی دیوانی لەسەرە تیایدا، رەزامەندی دراوە بە خەرجكردنی رێژەی جیاوازی ئەو گوژمەیەیەی لە ئەنجامی گۆڕانكاری نرخی دراوەكان دروست دەبێت بە هەمان مەرجی رەزامەندی بۆ جێبەجێكردنی پرۆژەكان. ئاشكرا شیكرد لە سنوری سلێمانی زیاتر لە 20 پرۆژە كە بەهۆی گۆڕانكاری نرخی دراو وەستابوون دەستپێدەكەوە. وتیشی، بەهای كۆی ئەو پرۆژانە زیاتر لە (8) ملیار دینارەو چاوەڕێی وەزارەتین كە رێنمانی دەربكاتەوە و پرۆژەكان دەستپێبكاتەوە.
-
خەڵك- نووسینگەی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕایدەگەیەنێت، مەسرور بارزانی و عوسمان بایدەمیر سیاسەتمەدای ناسراوی كورد كۆبووەوە. نووسینگەی سەرۆكی ئەنجومەنی وەیزیرانی هەرێمی كوردستان بڵاویكردەوە، ئەمڕۆ پێنج شەممە مەسرور بارزانی سەرۆك ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە سیاسەتمەداری ناسراوی كورد عوسمان بایدەمیر كرد، و لە دیدارێكدا جەخت لە گرنگی یەكڕیزی نێوان هێز و لایەنە كوردستانییەكان و خەباتی ئاشتیخوازانەی گەلی كورد كرا لەپێناو پاراستنی مافە ڕەواكانیدا. ئاشكراشیكرد، عوسمان بایدەمیر پشتیوانی خۆی بۆ حكومەتی هەرێمی كوردستان دەربڕیوە، كە جێی ئومێدی گەلی كوردە و پێویستە هەموو لایەنە كوردستانییەكان پشتیوانیی بكەن، لای خۆشییەوە سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران سوپاسی پشتیوانی عوسمان بایدەمیری كرد و هیوای سەركەوتنی بۆ خواست لە خەبات و تێكۆشانیدا لەپێناو گەلی كوردستان.
-
خەڵك- ڕێكخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو ڕایدەگەیەنێت، هێزەكانی سوپای پاسداران لە یەكێك لە گوندەكانی پیرانشاری پارێزگای ئورمیە، دوو برایان دایە بەر دەسڕێژی گوللە. ڕێكخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، دوێنێ چوار شەممە24ی شوبات، هێزەكانی سوپای پاسداران لە ڕێگای گوندی "شیناوا" بەرەو گوندی "زێدان"ی سەر بە شاری پیرانشار، بە بێ هیچ ئاگاداركردنەوەیەكی پێشوەخت دەسڕێژیان لە ئوتۆمبێلێك كرد و دوو برایان كوشت. ئاشكراشیكرد، تەرمی ئەو دوو برایە لە لایەن هێزە ئەمنییەكانەوە گوازراوەتەوە بۆ پیرانشار و ئیتلاعاتی پیرانشاریش باوك و دایك و چەندین كەسی دیكەی ئەندامی بنەماڵەی ئەو دوو برایەی دەستبەسەر كردووە. لای خۆشییەوە میدیای ئێرانی بڵاویكردەوە، وەزارەتی ئیتڵاعات ئاشكرایكردووە، لە ئۆپەراسیۆنێكدا توانیوانە هەوڵێكی "تیرۆریستی پووچەڵ بكەنەوە و توانیوشیانە دوو كەس بكوژن. ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات، بە هاوكاری ئیدارەی ئیتڵاعاتی ئازەربایجانی ڕۆژاوا و بڕیارگەی حەمزە سەیدوشوهەدا هەوڵی دوو "تیرۆریست" بۆ ئەنجامی ئۆپەراسیۆن لە شاری پیرانشار پووچەڵ كرایەوە و هەر دووكیان لە پێكدادانێكی چەكداری كوژران.
-
جه‌لاده‌ت عهلی به‌درخان یان میر جه‌لاده‌ت له20ی مانگی نیسانی ساڵی 1893 لهئهستهنبول له‌دایك بووه، ناو براو كوڕی سیاسه‌تمه‌دار و رۆشه‌نبیری به‌ناوبانگی كورد ئه‌مین عهلی به‌درخانه كه‌ئه‌ویش كوڕی میر به‌درخانه. میر جه‌لاده‌ت كه‌له‌دایك ده‌بێت بنه‌ماڵه‌یان لهئهستهنبول له‌مه‌نفا بوون، دایكی سه‌نیحه خانم چه‌‌رگه‌ز بووه‌و باوكیشی ئه‌مین عهلی موفتی دادگای ئه‌سته‌نبول بووه، ناوبراو له‌و ساتەدا رۆڵێكی گرنگی هه‌بوو له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی كوردایه‌تی دا. میر جه‌لاده‌ت سیاسه‌ت مه‌دار و رۆژنامه‌وان و زمان زانێكی گه‌وره‌ی كورد بوو، كوڕه گه‌وره‌ی بنه‌ماڵه‌ی به‌درخانیان بوو. جه‌لاده‌ت وه‌ك پێشه‌نگی زمانی كوردی به‌پیتی لاتینی ناسراوه‌و له‌سه‌ر زمانی كوردی خه‌بات و تێكۆشانێكی به‌نرخی كردووه‌و دوور له وڵات گۆڤاری هاوار و رووناهی ده‌رخستووه. خه‌بات و تێكۆشانی ئه‌ده‌بی ئه‌م گه‌وره پیاوه‌بووه به‌رێبازی هاوچه‌رخی زمانی كوردی، له‌ژیانی سیاسیدا زۆر چالاكانه‌خه‌باتی نه‌ته‌ویی ده‌كرد و ئه‌ندام و دامه‌زنێنه‌ری خۆیبوون بوو. دوای شه‌ری به‌درخانیه‌كان له‌دژی سوڵتان عبدالحمید هه‌موو خانه‌واده‌یان به‌ره‌و یه‌مه‌ن دوورخرانه‌وه، دوای سه‌ركه‌وتنی بزوتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی توركیا به‌سه‌رۆكایه‌تی مسته‌فا كه‌مال ئاتاتورك هه‌موو مافه‌كانی گه‌لی كورد قه‌ده‌غه‌كران و ئه‌مین عهلی به‌درخان له‌گه‌ڵ هه‌رسێ كوڕه‌کانی فه‌رمانی خنكاندنیان ده‌رچوو. ئه‌مین و كوڕه‌كه‌ی سوره‌یا به‌ره‌و میسر و كامەران و جه‌لاده‌ت به‌ره‌و ئالمانیا رۆیشتن، ئه‌وان له‌ئالمانیا ده‌ستیان كرد به‌خوێندنی باڵا و جه‌لاده‌ت له‌حقوق دكتۆرای وه‌رگرت. ناو براو له‌ساڵی 1930 گه‌رایه‌وه شام و له‌وێ ده‌ستی كرد به‌تێكوشانی نیشتیمانی و له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی خۆیبوون ئه‌ندامێكی چالاك بوو. هه‌روه‌ها جه‌لاده‌ت یه‌كێك له‌هاوكار و به‌شدار بووه‌كانی سه‌رهه‌ڵدانی ئاگری بووه، بێجگه‌له‌زمانی كوردی ئه‌م زمانانه‌شی زۆر به‌باشی ئه‌زانی وه‌ك : ئینگلیزی، فه‌ره‌نسی، ئالمانی، توركی، فارسی، عه‌ره‌بی، عێبری، یونانی. به‌ره‌ی سێیه‌می بنه‌ماڵه‌ی به‌درخانیه‌كان له‌سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی بیسته‌م دا به‌جه‌لاده‌ت، كامەران و ره‌وشه‌ن به‌درخان ده‌ستی پێكرد و به‌مانه‌ش كۆتایی پێ هات. بێگومان له‌به‌ره‌ی سێیه‌م جه‌لاده‌ت به‌درخان رۆڵی زۆر گرنگی بینیووه، چونكه‌عوسمانیه‌كان قه‌ده‌غه‌یان كرد بوو كه‌بنه‌ماڵه‌ی به‌درخانیه‌كان بچنه‌كوردستان، ئه‌مین عهلی بۆ ئه‌وه‌ی مناڵه‌كانی دا نه‌بڕێن له‌چاند و زمانی كوردی له‌كوردستان گۆرانی بێژ و چیرۆك بێژی ده‌هێنا‌یه‌لای خۆیان. جه‌لاده‌ت له‌گه‌ڵ خۆشك برا‌كانی له‌ژێر ده‌ستی ئه‌ماندا گه‌وره‌بوون، هه‌روه‌ها به‌درخانی لهئهستهنبول له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌دوورخراوه‌كان وه‌ك بنه‌ماڵه‌ی(شه‌مزینی و باببانی و جه‌میل پاشا) په‌یوه‌ندیان هه‌بوو. عوسمانیه‌كان هه‌میشه گومانیان له‌بنه‌ماڵه‌ی به‌درخانیه‌كان بوو، هه‌ر له‌به‌ر ئه‌م هۆیه‌ش بوو كه له‌كاروباری فه‌رمی دانه‌ئه‌مه‌زرا و زوو به‌زوو جێگایان پێ ئه‌گۆری. جه‌لاده‌ت ژیانی منداڵی له‌گه‌ل باوكی له‌مه‌نفا لهئهستهنبول، ئه‌درنه، كۆنیای ئاقا، ناهلووس و سه‌لانكێ به‌سه‌ر بردووه. له‌ته‌‌مه‌نی 18 ساڵیدا ده‌ستی به‌خوێندن كردووه له‌مه‌دره‌سه‌ی حه‌ربیه.له‌ساڵه‌كانی جه‌نگی جیهانی یه‌كه‌م وه‌ك مامۆستای پێگه‌یاندنی ئه‌فسه‌ر كاری كردووه‌و له‌به‌ره‌ی قه‌فقاز دژی رووسه‌كان شه‌ری كردووه. دوای له‌ئه‌نجامی جه‌نگی جیهانی یه‌كه‌م ئیمپراتۆری عوسمانی تێك چوو و له‌ناو وه‌ڵاتپارێزانی كورد پرۆسه‌یێكی رێكخستنی ده‌ستی پێكرد، جه‌لاده‌ت لهئهستهنبول ده‌ستی كرد به‌كاری سیاسی و بوو به‌یه‌كێك له‌چالاکه‌كانی (كۆمه‌ڵه‌ی رێكخستنی كۆمه‌لگای كورد). ئه‌و له‌دوای به‌ده‌ست هێنانی هه‌لێكی له‌‌بار ده‌گه‌ڕا بۆ دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی كوردی، دوای ته‌واو بوونی شه‌ر وڵاتانی سه‌ركه‌وتوو وه‌ك بریتانیا له‌كوردستان كه‌وته‌جموجۆڵ، جه‌لاده‌ت له‌ساڵی 1919 له‌گه‌ڵ كامەران و ئه‌ركان جه‌میل پاشا و فایق ته‌وفیقی به‌ره‌و كوردستان رۆیشتن. چه‌ند ئه‌فسه‌رێکی سیاسی بەریتانیشیان له‌گه‌ڵ بوو وه‌ك ماژۆر هۆێل، ئامانجیان ئاماده‌كاری په‌یمانی سێڤر بوو، كه‌مالیسته‌كان كه‌له‌مه‌به‌ستی جه‌لاده‌ت و هاورێكانی ئاگادار بوون چه‌كداری نارده‌سه‌ریان و مه‌جبور كران بگه‌رێنه‌وه. جه‌لاده‌ت به‌درخان له‌گه‌شته‌‌که‌یدا به‌ره‌و شاری (مالاتیا) رۆیشت و به‌ناو كوردستان دا گه‌ڕا ئاگاداری بارودۆخی هه‌رێمه‌كه‌بوو هه‌روه‌ها له‌م گه‌شته‌یدا زۆر وشه‌و مه‌ته‌ڵ و چیڕۆكی كوردی كۆ كرده‌وه. له‌ئه‌نجامی په‌یمانی (سێڤر) به‌چاودێری نوێنه‌ری كورده‌كان شه‌ریف پاشا به‌شێك له‌مافه‌كانی نه‌ته‌وی گه‌لی كورد ده‌ست نیشان كران، له‌ساڵی 1922 هاوكات له‌گه‌ڵ هاتنی كه‌مالیسته‌كان بۆ سه‌ر حوكم شاری ئه‌سته‌نبۆلیان…
-
خەڵك - نزار جەزا سەرۆكی كۆمسیۆنی حكومەت و ئەنجومەنە هەڵبژێردراوەكانی یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستان لە دیمانەیەكیدا لەگەڵ (خەڵك) باسی لەدوایین وادە كرد، كە پێویستە پارتی وەڵامی پڕۆژە لامەركەزییەكەی یەكێتی بداتەوە. هەروەها ئاماژەی بۆئەوەكرد، كە لامەركەزیەت بۆ بەهێزبوونی زیاتری حكومەتی هەرێمە و دەیانەوێت هاوسەنگی بۆ حوكمڕانی بگەڕێنینەوە. دەشڵێت: ئەم حكومەتەی ئێستا هەڕەشەیە بۆ پێگەی قەوارەی هەرێم نەك پڕۆژەی لامەركەزیەت. شلێر شەهید غەفوور ژاژڵەیی، لەدیمانەكەدا ئەوەشی خستەڕوو، حكومەت لەئاستێكی زۆر بەرزدایە و خەڵكیش لەئاستێكی نزمی ژیاندایە. جەختی لەئەوەشكردەوە، ئێستا فەشەلێكی حوكمڕانی هەیە، كە لەهیچ سەردەمێك لەسەردەمەكانی دەسەڵاتی حوكمڕانی كوردیدا، حكومەتی ئاوا قەیراناوی نەبووە. دەشڵێت: لەسەردەمی دووئیدارەیی ئەم سنوورە گەشە و پێشكەوتن و كرانەوە و ئاوەدانی زیاتری هەبوو، بەڵام كاتێك ئیدارەكان یەكیانگرت، وردە وردە دەسەڵاتەكان لەم سنوورە وەرگیرانەوە و ئەم ناوچەیە وشككرا. دەقی چاوپێكەوتنەكە: خەڵك: دەتانەوێت بە پڕۆژەی لامەركەزیەت چی گۆڕنكارییەك دروستبكەن؟ شلێر شەهید غەفوور ژاژڵەیی: یەكێتی بەهەموو بڕوایەكەوە بڕوای بەپڕۆژەی لامەركەزی بۆ هەموو پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان هەیە، نەك بەتەنها بۆ سلێمانی. پڕۆژەی لامەركەزی و شۆڕكردنەوەی دەسەڵاتی كارگێڕی و دارایی بواری ژیانێكی ئاسانتر و خۆشگوزارەنتر بۆ سەرجەم هاوڵاتییان لەسەرجەم شارەكانی هەرێم دەڕەخسێنێت، لەبەرئەوە ئەم پڕۆژەیەمان پێشكەش بەحكومەت كردووە و پشتیوانی دەكەین. لەئێستاشدا لەهەوڵی ئەوەداین پشیتوانی و كۆدەنگی بۆ دروستبكەین. پڕۆژەی لامەركەزیەت دەبێتە هۆی بەهێزبوونی هەرێم نەك لاوازبوونی پڕۆژەی لامەركەزیەت دەبێتە هۆی بەهێزبوونی هەرێم نەك لاوازبوونی، لەبەرئەوەی كاتێك هەر پارێزگایەك ئیدارەیەكی سەركەوتووی هەبێت، پیشتیواندەبێت بۆئەوەی حكومەتێكی سەركەوتوو هەبێت، ئەوكاتەش حكومەتی هەرێم دەبێتە چاودێرێكی بەهێز بەسەر سەرجەم پارێزگاكانەوە، بەڵام هەر پارێزگایەك لەناوخۆیدا ئیدارەی خۆی دەكات و گەشەبەخۆی دەدات، كە ئەمەش دەبێتە هۆی گەشەكردنی زیاتر و زیادبوونی هەلی كار و كرانەوەی زیاتر. ئێستا حكومەتی هەرێم بەڕووی خەڵكدا داخراوە، حكومەت لەئاستێكی زۆر بەرزدایە و خەڵك لەچاڵاییەكی خوارەوەیە و لەئاستێكی نزمی ژیاندایە، لەبەرئەوە حكمەتی هەرێم بەڕووی هاووڵاتییاندا دەكرێتەوە و ژیانێكی شایستەتر بۆ هاوڵاتییان دەستەبەردەكات. فەشەلێكی حوكمڕانی هەیە، كە لەهیچ سەردەمێك لەسەردەمەكانی دەسەڵاتی حوكمڕانی كوردیدا، حكومەتی ئاوا قەیراناویمان نەبووە خەڵك: ڕەخنەكان ئەوەیە كە یەكێتی دەیەوێت هەرێم دوولەت بكات و سلێمانی بگەڕێنێتەوە سەر بەغداد، وەڵامتان بۆ ئەم ڕەخنەیە چییە؟ شلێر شەهید غەفوور ژاژڵەیی: پێویستە زیاتر پڕۆژەكە بەخەڵك بناسێنرێت، چونكە ئەوانەی لەوردەكاری پڕۆژەكە ئاگادارنین، لەوانەیە وابیربكەنەوە لەتكردنی هەرێمبێت، یان بەستنەوەی پارێزگایەكبێت بەبەغدادەوە، ئەمەش ڕاست نییە و دوورە لەڕاستییەوە. جێبەجێكردنی لامەركەزیەت دەبێتەهۆی بەهێزكردنی پێگەی هەرێم. ئێستا لامەركەزی نییە، بەڵكو حكومەتێكی ناوەندی زۆر بەهێزمان لەهەولێر هەیە، كە هەموو دەسەڵاتەكانی گەڕاندووەتەوە بۆخۆی، تەنانەت وەزیرەكانیش دەسەڵاتیان لانەماوە، دەبێت ئەوانیش بگەڕێنەوە بۆ سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران. ئێستا فەشەلێكی حوكمڕانی هەیە، كە لەهیچ سەردەمێك لەسەردەمەكانی دەسەڵاتی حوكمڕانی كوردیدا، حكومەتی ئاوا قەیراناویمان نەبووە، كە قەیران بەقەیران چارەسەردەكات و لەنەبوون قەیران دروستدەكات. كەواتە ئەمە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی ئەم حكومەتی ئێستا هەڕەشەیە بۆسەر پێگەی هەرێم، نەك جێبەجێكردنی لامەركەزیەت، كە دەمانەوێت دروستبوونی چەند پارێزگایەكی بەهێز هەبێت و لەسەرەوە حكومەتی ناوەندی هەرێم چاودێربێت بەسەر پارێزگاكانەوە، ئەمەیە كەئێمە باوەڕمان پێیەتی و پێمانوایە هەرێمێكی بەهێز دروستدەكات، هەرێمێك لەناویەك تەبا دەبێتە هۆكاری نزیككردنەوەی لایەنەكان و خۆشگوزەرانی و ئاوەدانی و ڕاكێشانی كونسوڵخانەكان و زیادكردنی پڕۆژە و وەبەرهێنان. ئەمانەن كە دەبنەهۆی بەهێزكردنی هەرێمی كوردستان، وەك یەكێتیش تاكە ئامانجمان بەهێزبوونی پێگەی هەرێم و پاراستنی قەوارەكەیە، چونكە یەكێتی زۆرترین قوربانی لەپێناو ئەم قەوارەیە داوە. خەڵك: یەكێتی كە لەم سنوورەدا دەسەڵاتی تەواوی هەیە، وەك پێویست خزمەتی هاوڵاتییانی نەكردووە، ئەگەریش ئێستا لامەركەزیەت جێبەجێبكرێت، هەروەك پێشتر دەبێت، ئەمە ڕەخنەیەكەو لەئێوە دەگیرێت،…
-
خەڵك- بەرەبەیانی ئەمڕۆ ڕووداوێكی هاتوچۆ لە ڕێگای كۆیە ڕوویدا و بەهۆیەوە سێ كەس بریندار بوون. بەپێی زانیارییەكان، ئەمڕۆ پێنج شەممە بەهۆی پێكدادانی دوو ئۆتۆمبێل لە ڕێگای كۆیە -هەولێر زیانی ماڵی و گیانی بەدوای خۆیدا هێنا. هەر بە پێی زانیارییەكان 3 سەرنشینی ئۆتۆمبێلەكان بە سەختی بریندار بوون و ڕەوانەی نەخۆشخانە كراون و زانی زۆریش بەر ئۆتۆمبێلەكان كەوتوون.
-
خەڵك-بەشی هەواڵ بە گوێرەی دواین ئامار، تووشبووانی ڤایرۆسی كۆرۆنا لە جیهاندا گەیشتە 113 ملیۆن و 137 هەزار و 507 حاڵەت. بە گوێرەی ئامارە جیهانییەكان، تاكو ئەمڕۆ پێنج شەممە ژمارەی تووشبووانی كۆرۆنا لە جیهاندا گەیشتە 113 ملیۆن و 137 هەزار و 507 حاڵەت، لەو ژمارەیەش 2 ملیۆن و 509 هەزار و 756 حاڵەتی گیانلەدەستدانیش هەبووە. هەر بەپێی ئامارەكان تاكو ئێستا 88 ملیۆن و 753 هەزار و 918 تووشبووی ڤایرۆسی كۆرۆنا چاكبوونەتەوە. لەسەر ئاستی وڵاتانی جیهان، ئەمریكا زۆرترین ڕێژەی تووشبوون بە پەتاكەی تێدا تۆماركراوە و گەیشتووەتە 28 ملیۆن و 974 هەزار و 623 كەس و 518 هەزار و 363 كەسیش گیانیان لەدەستداوە. ڤایرۆسی كۆرۆنا نەخۆشییەكی كوشندەیە و مانگی 12ی ساڵی ڕابردوو لەشاری وۆهانی وڵاتی چین سەریهەڵداو لەئێستاشدا لە زیاتر لە 210 وڵات و ناوچەی جیهان بڵاوبووەتەوە.
-
خەڵك- چاودێرێكی سیاسی ڕایدەگەیەنێت، هەركات توركیا هاتە نێو هەریم، ئەزموونی باشوور دەكەوێتە مەترسییەوە. هەرچەندە ناوە ناوە بۆردومان و ئۆپەراسینەكانی توركیا بۆسەر سنوورەكانی هەرێمی كوردستان دژی پەكەكە ئەنجام دەدرێت، بەڵام بەشێك لەو زیانانە بەر هاووڵاتیانی سڤیل دەكەوێت، هاوكات توركیا ئاشكرایكردووە، دەستبەرداری مووشەكی s400 دەبێت لەبەرانبەر وەستاندنی هاوكارییەكانی ئەمریكا بۆ پەكەكە. كانەبی باپیر چاودێری سیاسی بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، ئەمریكا پێشتر پڕۆژەی گەمارۆدانی توركیای پەسەند كردووە، بەڵام لە ئیدارەی تڕەمپ گەڕایەوە و واژووی نەكرد و هەڵیپەسارد، بینیشمان چەند سزایەكی بواری سەربازیاندا، بەڵام لە بازنەیەكی تەسكدا بوو. وتیشی"توركیا بەو گەمارۆیانە تەنگاو بوو، كاریگەری لە ئابووری ئەو وڵاتە كرد، ئێستاش توركیا نەرمی نواندووە و پڕۆژەی گەمارۆكانیش بوونی هەیە، بەڵام ئایا بایدن ئەو پڕۆژەیە زیندوو دەكاتەوە یان نا، تاكو ئێستا دیار نییە". سەبارەت بە مووشەكەكانی توركیا، ناوبراو ڕایگەیاند، توركیا مووشەكەكانی هێناوە و قۆناغی زۆری بڕیوە و ئەوەندەی نەماوە، ئەمریكاش لە لێدوان و هەڵوێستێكی توركیا دڵی ئاو ناخواتەوە و وازناهێنێت. ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات، كورد دەرفەتێكی باشی لەپێشە و دەكرێت یەكگرتوو بێت و پشتگیری پارچەكانی دیكە بكرێت و خوێندنەوەی باش بۆ یەكتر هەبێت.