د. یوسف خەتێ، پزیشكی پسپۆڕی هەناوی و شەكرە و هۆرمۆنەكان دەپرسێت، ئەگەر کێشی لەشت زۆرە و ناتەوێت شیرینی بخۆیت، ئەگەر شەکرەت هەیە و ناتەوێت شیرینی بخۆیت، ئەگەر دەتەوێت خۆپارێزی و پێشگیری بکەیت لە نەخۆشیە درێژخایەنەکان بۆیە ناتەوێت شیرینی بخۆیت، ئەوا چەند چارەسەرێک هەیە بۆ ئەم مەسەلەیە:
1- دەتوانیت ڕۆژانە چوار پێنج دانە خورما بخۆیت لە جۆری شیرین و تەڕ لەجیاتی چوکلێت و نوقڵ.
2- دەتوانیت بەقەد چەند دانە خورمایەک میوەی وشک (مێوژ، هەنجیر، قەیسی، ..) بخۆیت لە جیاتی شیرینیە دەستکردەکان.
3- دەتوانیت لە ڕۆژێک دا چەند دانە قاوەیەکی تایبەت بخۆیت کە (کەکاو) یان تێدایەو نەختێک تاڵن وە باشترە لە شیرینیەکانی دیکە.
4- دەتوانیت کەمێک میوە بخۆیت لەهەر جۆرێک ئەگەر شیرینیش بێت بەو مەرجەی زێدەڕۆیی تێدا نەکەیت.
5- دەتوانیت خورماو مێوژ و شەکری ستیڤیا بۆ چایەو قاوە بەکار بێنیت.
6- پێویستە بزانین کە شیرینی هەموی زیانبەخش و قەدەغە نیە لەڕوی تەندروستیەوە، بەڵام هەتا زیاتر دەستکرد و بە پیشەسازی کراو بێت زیانی زۆرترە، بەنمونە ئەگەر شەکری قەند کوڵاوە بێت زیانی زیاترە لە قەندی ئاسایی، چونکە گەرم کردن و کوڵاندن ماددەی زیانبەخشی تیادا دروست دەکات.
بەپڕۆسەکردن لەشەکر تێکردن، لە گەرم کردن و لە تێکردنی مەوادی پارێزەر (حافیزە) هەموی خواردنەکان زیانبەخشتر دەکات، ..بەپڕۆسەکردنی فۆلکلۆریش هەروایە، دۆشاوێک بەپلەیەکی زۆربەرزی گەرمیدا تێدەپەڕێنرێت هەتا دروست دەکرێت، یان کولیچە لە پێکهاتە ئاردی سفر و کەم ڕیشاڵ و شەکر و ڕۆنێکی نادیار دروست دەکرێت و لەناو فڕنی سور دەکرێتەوە زیانی زیاترە لە نانێک کە بەرهەمی گەنمێکی سروشتی بێت و زیاد نەبرژابێت.
لەویش زێانبەخشتر ئەوەیە کاتێک ئارد و شەکر و ڕۆن دەکرێتە پاقلاوەو لەناو ڕۆن سور دەکرێتەوە هەتا ڕوحی لێ دەبڕێت ،.. ،، .. هەوڵ بدەین ئەو چوکلێت و شیرینیانە بکرین کە بەرهەمی سروشتین وەکو نانەقەیسی، فستق و قاوە، یان هەیە تەنیا چەرەزەو شیرینیەکی کەمی پێوەیە.
لەسەر ئاستی بازرگانی و پیشەسازیش پێویستە هەوڵ بدرێت لەو خواردنە تەندروستیانە زیاتر بخرێنە بازاڕەوەو دروست بکرێن و ڕۆشنبیری خۆراکی تەندروست زیاتر بڵاو بکرێتەوەو پیادە بکرێت، ئەگەر سەرمایەدار بیر لەوە بکاتەوە خواردنێک یان ماددەیەک بخاتە بازاڕەوە کە زیانی تەندروستی نەبێت و بگرە سودی هەبێت ئەوا ویژدانی،ئاسودە دەبێت، خەڵک ئێستا وشیارترەو لەوانەیە زۆریان بەدوای بەرهەمی تەندروستی و بێ زیان دا بگەڕێن، بۆیە ڕەنگە بازاڕی باش هەبێت بۆ بەرهەمی سروشتی و خۆماڵی.
بەتایبەتیش پێویستە ئاگاداری خواردنی مناڵەکانمان بین لەڕوی تەندروستیەوە، چونکە مناڵ زۆر حەزی لەشیرینیەو ڕێ لێ گرتنی زەحمەتە، ئێستا قەڵەوی و نەخۆشیە درێژخایەنەکان گرفتی مناڵانن ، نەک تەنیا گەورە بەڵکو مناڵ زۆر شەکرەیان هەیە، گەنج زەختیان هەیە، قەڵەوی خەریکە هێرش دێنێت،.. . بۆ مناڵان پێویستە ژینگەی خواردن تەندروست بێت، ماڵ، ناو سەلاجە، سەر سفرەو سەرکەوەنتەر واباشە تەنیا میوەو خواردنی تەندروستی لێ بێت.
