گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوا لە ساڵی 2022 بوونە هەڕەشەیەكی جیهانی بەجۆرێك پێویستە ڕووبەڕووی مەترسییەكانی ببینەوە بەتایبەت تەنگەژەی ئاو كە پەیوەندی بە ژیانەوە هەیە.
بەپێی سندووقی ژیانی وشكانی، سێیەكی ئاوی جیهان بەستووە یان بۆ بەكارهێنان ناشێت، بە ئەو هۆیەوە 1.1 ملیار كەس ناتوانن بە ئاوی پێویست بگەن.
وشكەساڵی زیانی 38.4 ملیار دۆلاری لە جیهان داوە، بەوپێیە 2022 زیانمەندترین ساڵ بووە لەڕووی كەشوهەواوە لە ماوەی 48 ساڵی ڕابردوودا.
پلەكانی گەرما زۆر بەرزبوونەوە بەهۆی گۆڕانكارییەكانی كەشوهەواوە، وشكەساڵی لە نیوەگۆی باكووری زەوی زیادیكردووە.
ئەمریكا چاوەڕێی وشكەساڵییەكی مەترسیدار دەكات، ئێستا 55%ی ئەمریكا بە دەست وشكەساڵییەوە دەناڵێنێت، بەتایبەت كالیفۆڕنیا.
لە هەندێك شوێنی ئەمریكا فەرمانڕەوایانی ویلایەتەكان داوایان لە هاووڵاتیان كردووە ئاو كەم بەكاربهێنن و بە ڕێژەی 15% كەمیبكەنەوە، ئەوەش بۆ بەرەنگاربوونەوەی وشكەساڵی.
بەپێی ئامارەكانی پەیمانگای ئەوروپا بۆ توێژینەوەی ئەمنی و سیاسی، رێژەی باران بارین لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە ڕێژەی 20-40% كەمیكردووە، لە باشترین باردا باران بارین دەگاتە 60%.
ڕێكخراوی خۆراك و كشتوكاڵی نەتەوە یەكگرتووەكان فاو پێشوازی لە ئاسانكارییەكانی ئەڵمانیا دەكات بە بڕی 20 ملیۆن یۆرۆ بۆ ڕزگاركردنی جوتیارانی زیانمەندبوو لە كیشوەری ئەفریقا، لەوێ 12 بۆ 14 ملیۆن كەس لە برسیتیدا دەژین.
ئەو بڕەپارەیەی ئەڵمانیا پشتیوانی دەبێت بۆ زیاد لە 115 هەزار خێزان لە وڵاتانی ئەسیوپیا، كینیا و سۆماڵ.
بەپێی ڕاپۆرتێكی نەتەوە یەكگرتووەكان، بەشێك لە ناوچەكان بە دەست كەمی ئاوەوە دەناڵێنن، چاوەڕێدەكرێت خواستی ئاو بە ڕێژەی 20-30% تا ساڵی 2050 زیاد بێت.
بەپێی توێژینەوەیەكی ڕێكخراوی wataraid زۆرینەی دەوڵەتانی ئەفریقایی ئاوی پێویستیان نییە بۆ ژیانێكی شایستەی هاووڵاتییەكانیان، بەتایبەت ئاوی ئەوان لەسەر ئاوی بارانی وەرزییە، دەوڵەتانی بیابانەكانی باشووری ئەفریقا دەتوانن ڕۆژانە 130 لیتر ئاوی خواردنەوە بۆ هاووڵاتییەكانیان دابین بكەن.
وشكەساڵی لە خۆرئاوای ئەفریقا لەنێوانی 2015 بۆ 2022 ژمارەی ئەو كەسانەی بەشێوازی خێرا پێویستیان بە هاوكاری خۆراك هەیە بۆ چوار هێندە بەرزكردووەتەوە، لە حەوت ملیۆنەوە بووە بە 27 ملیۆن كەس.
وشكەساڵی كاریگەری خراپی دروستكردووە لەسەر سەرچاوەكانی خۆراك لەكۆمەڵگە ناوخۆییەكاندا بەتایبەت كەناراوەكانی ناوەڕاست.
لە هەرێمی كوردستان بەرپرسان لە ناوچەی گەرمیان دەڵێن ساڵی 2022 وشكەساڵی بووە، چاوەڕێ دەكرێت كاریگەری زۆر لەسەر زەویی كشتوكاڵی دروست بكات، كە ڕەنگە ببێتەهۆی ئەگەری كۆچ لە ئەو گوندانەی پشتیان بە ئاژەڵداریی و كشتوكاڵ بەستووە.
كۆلۆرادۆ لە خۆرئاوای ئەمریكا، پلەی دووەمی لەڕووی بوونی كەمترین یەدەگی ئاو لە ئەمریكادا تۆماكرد، بەجۆرێك حەوت ویلایەتی ئەمریكا ڕووبەڕووی مەترسیدارترین كەمبوونەوەی بەرهەمی كارەبا بەهۆی دابەزینی ئاستی ئاو بوونەوە.
بەپێی ڕاپۆرتی كۆمسیۆنی كاروباری پەنابەرانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكان، لە سۆماڵ نزیكەی یەك ملیۆن كەس بەهۆی وشكەساڵییەوە كۆچیانكردووە، بۆیە پێویستیان بە بڕی 9.5 ملیۆن دۆلارە بۆ هاوكاری ئەو ئاوارە و پەنابەرانە.
بەپێی ڕاپۆرتی یونیسێف ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكووری ئەفریقا بە دەست كەمبوونەوەی ئاو دەناڵێنن، بەجۆرێك میسر ساڵانە ڕووبەڕووی كەمبوونەوەی حەوت ملیار مەتر چوار گۆشەی ئاو دەبێتەوە، مەترسی هەیە تا ساڵی 2025 ئاوی پێویست بەرەو نەمان بچێت.
ئەنجومەنی پەنابەرانی نەرویج لە ڕاپۆرتێكدا دەڵێت، شوێنەكانی چاندن لە عێراق ڕووبەڕووی كەمبوونەوەی بەرهەمەكانی گەنم و سەوزە و میوە بۆ ساڵی دووهەم لەسەریەك بەهۆی وشكەساڵییەوە بوونەوە، بەپێی ڕووپێوییەك 90%ی پێنج پارێزگەی عێراق شكستیانهێناوە لە كۆكردنەوەی بەرهەمی گەنم بەهۆی كەمی ئاوەوە، 25%یش دەڵێن هیچ قازانجێكیان لەبەرهەمی ئەمساڵ نەكردووە.
