بوومەلەرزە مرۆڤكردەكان هەزاران كەسیان كردووەتە قوربانی
هەندێكجار بوومەلەرزە دەستكردەكانی مرۆڤ لە بوومەلەرزە سرووشتییەكان بەهێزترن، بوومەلەرزە دەستكردەكان، ئەوانەن كە بەهۆی چالاكی مرۆڤەكانەوە درووست دەبن، نەك سرووشتی زەوی.
تەقینەوە ئەتۆمییەكان
تەقینەوە ئەتۆمییەكان كە لە قوڵایی زەویدا ڕوودەدەن، دەبنە هۆی دروستبوونی شەپۆلی توند لە توێكڵی زەویدا، بە نمونەی تاقیكردنەوەی ئەتۆمی كۆریای باكوور لە ئەیلوولی 2017 كە بووەهۆی ڕوودانی بوومەلەرزەیەك بە گوڕی 6.3 پلەی ڕێختەر، پاشلەرزەكانی بۆ ماوەی هەشت مانگ بەردەوام بوون.
سەرچاوەكان دەڵێن پیۆنگیانگ تێستی بۆمبی هایدرۆجینی كردووە، بۆمبێك لە ئەتۆمی بەهێزترە، بەڵام پیۆنیانگ دەڵێت ئەوە بەهێزترین تێستی ئەتۆمی بووە لە مێژوودا.
لە ساڵی ٢٠١٧ كۆریای باكوور ٧ تاقیكردنەوەی ئەتۆمی ئەنجامدا.
پڕۆژەكانی كان
هەڵكەندنی كانەكان بۆ گەڕان بەدوای كانزا بەنرخەكان كارێكی كۆنە، بەڵام ئەو كۆمپانیایانە كە ئەم ئەركە دەگرنە ئەستۆ ئێستا خەریكی هەڵكەندنی كانی قووڵترن لە جاران، بەجۆرێك بەرد و كەرەستەیەكی زۆر لادەبرێن، ئەمەش كاریگەری لەسەر سەقامگیری زەوی دەبێت و لە كۆتاییدا بوومەلەرزە ڕوودەدات.
بەپێی لێكۆڵینەوەیەك كە لە گۆڤاری (Seismological Research Letters) بڵاوكراوەتەوە، لەماوەی 150 ساڵی ڕابردوودا 730 بوومەلەرزەی دروستكراوی مرۆڤ ڕوویانداوە، كە زۆرینەیان بەهۆی چالاكییەكانی پەیوەست بە كانگاكانەوە بووە.
لە ساڵی ٢٠١٧ بوومەلەرزەیەك بە نزیكەی ٤ پلە لە ویلایەتی یوتا لە ئەمریكا ڕوویدا و دەركەوت كە بەهۆی داڕمانی كانێكی خەڵوزەوە بووە.
دروستكردنی بەنداو
بەنداوەكان بوونەتە هۆی هەندێك لە گەورەترین بوومەلەرزەكان لە ڕووی زیانەكانی مرۆڤييەوە.
بۆ نموونە لە چین، بوومەلەرزەی وێرانكەر بە گوڕی ٧.٩ (بەهێزتر لە بوومەلەرزەكەی ئەم هەفتەی باكوور و ڕۆژئاوای كوردستان) لە پارێزگای سیچوان، لە باشووری ڕۆژئاوای وڵات لە ساڵی ٢٠٠٨ ڕوویدا.
دەگوترێت ئەو بوومەلەرزەیە لە ئەنجامی كۆبوونەوەی 320 ملیۆن تۆن ئاو بووە و زیانەكانی گیانلەدەستدان و بێسەروشوێنبوونی 80 هەزار كەس بووە.
شكانی هایدرۆلیكی
لە پیشەسازی نەوت و گازدا ڕوودەدات، كە بڕێكی زۆر شلە بە پەستانێكی بەرز دەخرێتە ناو بەردەكانی ژێر زەوی، بە هیوای گەورەكردنی درزەكانی ناو بەردەكان، بە مەبەستی دەرهێنانی نەوت و گاز.
زۆرێك لە هاووڵاتیانی ئەمریكایی كە لە نزیك شوێنەكانی شكاندنی هایدرۆلیك دەژین، دۆسیەی یاساییان تۆمار كردووە و داوای وەستاندنی ئەو ئۆپەراسیۆنانەیان كردووە، بەتایبەتی دوای ئەوەی بریندار بوون و زیانیان بە موڵك و ماڵی خۆیان گەیاندووە.
زۆرێك لە بوومەلەرزە گەورەكانی پارێزگاكانی ئەلبێرتای كەنەدا و بریتیش كۆڵۆمبیا دەگەڕێتەوە بۆ شكانی هایدرۆلیكی لە كێڵگە غازییەكانی ئەوێ.
ئاوەڕۆ
فڕێدانی ئاوەڕۆی ژێرزەوی دەبێتە هۆی شكان و ئەمەش لە بەرامبەردا دەبێتە هۆی بوومەلەرزە.
فشارە گەورەكەی لەم پرۆسەیەدا دەبێتە هۆی خلیسكانی ناو هێڵەكان و درزەكانی ناو بەردەكان، ئەمەش دەبێتە هۆی بوومەلەرزە.
