سەرتیپ جەوهەر
لە 9ی ئاداری 2011 بەهۆی گرتنی ژمارەیەك مێرمنداڵ بەهۆی نووسن لەسەر دیواری خوێندنگەكەیان لەشاری درعای باشوری سووریا، بڵێسەی ناڕەزایەتی دژی ڕژێمی ئەسەد دەستی پێكرد. لەبەرامبەردا ڕژێمی ئەسەد دڕندانە ڕووبەرووی كەسوكاری ئەو خوێندكارانە بوویەوەو بووەهۆی كوژرانی ژمارەیەك هاووڵاتی. ئەم ڕووبەرووبونەوانە بووە هۆی كڵپەی بەهاری عەرەبی لەسووریا.
رۆژانی یەكەم خۆپێشاندەران داوای چاكسازیی لەحوكمڕانیی دەكرد، بەڵام زۆر خێرا گروپی چەكداریی دروستبوون و ئیدی دروشمی خۆپێشاندانەكان گۆڕا بۆ ڕووخان و ڕۆیشتنی ڕژێمی ئەسەد. دوای ماوەیەكی كەم خۆپێشاندان و ناڕەزایەتیەكان شارە كوردستانیەكانیشی گرتەوە. بڵێسەی ئەو خۆپێشاندانانە دوای چەند هەفتەیەك گەیشتە ڕۆژئاوای كوردستان و لەیەك كاتدا لەشاری قامیشلۆو عامودا سەریهەڵدا.
بەماوەیەكی زۆر كەم دوای خۆپێشاندانەكان توركیا چوارچێوەیەكی سیاسی و چەندین گروپی تیرۆرستی بەناوی ئۆپۆزسیۆن دروستكرد بۆ دەستبەسەرداگرتنی ناوچە كوردستانیەكانی سووریا. هاوكات چوارچێوەیەكی سیاسیشی بەناوی هاوپەیمانێتی ئیئتیلافی سووریا لەناوەڕاستی 2011 بۆ دروستكردن گوایە ژمارەیەك حزب و لایەنی ئۆپۆزسیۆنن كار بۆ ڕووخاندنی ڕژێمی سووریا دەكەن. لەگەڵ دروستكردنی ئەو چوارچێوەیە لەلایەن توركیا، چوارچێوەیەكی دیكە لەهەولێر بەناوی ئەنجومەنی نیشتیمانیی كورد لەسووریا (ئەنەكەسە) لە 26 ئۆكتۆبەری 2011 لەلایەن پارتی دیموكراتی كوردستان ڕاگەیەنرا كە ژمارەیەك حزب و لایەنی ڕۆژئاوای كوردستانی لەخۆدەگرت كە نزیكی پارتی بوون. ئەو ئەنجومەنە بووە ئەندام لەو هاوپەیمانێتیەی كە توركیا پێشتر دروستیكردبوو بەناوی ئیئتیلافی ئۆپۆزسیۆنی سووریا.
سەرەتای دروستبوونی ئاڵۆزییەكانی سووریا، پارتی یەكێتیی دیموكرات (پەیەدە) كە لەكۆتایی 2003 و سەرەتای 2004 لەلایەن پەكەكەوە بۆ سووریا دروستكرابوو، گروپی گەنجان و ڕێكخستنی لەشارەكانی ڕۆژئاڤا دروستكردبوو بۆ خۆپێشاندان و كۆنترۆڵكردنی ناوچە كوردستانیەكان. واتە پێشوەختە ڕێكخستنەكانی پەیەدە دەستیان بەجموجۆڵ كردبوو، بەفیعلیش دەستیانكرد بەخۆپێشاندان و جوڵاندنی خەڵك، ئامادەبوون بۆ ڕزگاركردنی ناوچە كوردستانیەكان.
حكومەتی سووریا بۆ دوورخستنەوەی مەترسی توركیاو داگیركردنی سنورەكان و كەمكردنەوەی فشاری داواكاری خەڵك بۆ ڕووخانی ڕژێمی ئەسەد، سەرەتا لەڕێی ئێران گفتوگۆی لەگەڵ پارتی و یەكێتیی كرد بۆ ئەوەی 10 بۆ 15 هەزار پێشمەرگەی باشوری بهێننە شارە كوردستانیەكان بۆ پاراستنی ئەمنیەت و دوای ماوەیەك بگەڕێنەوە، بەڵام توركیا بەو پلانەی زانی و ڕێگری لەو پلانەكرد. بەپێی ئەو زانیاریانەی هەبوون ئەوكاتە، ئێران پلانی (B)ی خستەكار ئەویش بەناچاریی گفتوگۆكردن بوو لەگەڵ پەكەكە بۆ ئەوەی بتوانن هاوكاربن. ئەوەبوو ئاسانكاریكرد بۆ پەیەدە بۆ كۆنترۆڵكردنی ناوچە كوردستانیەكان لەلایەن ڕێكخستنەكانیانەوە. چونكە پێیانوابوو دەتوانن گفتوگۆ لەگەڵ ئەو هێزەدا بكەن، لانیكەم هەندێك شت بپارێزن.
سەرەتای خۆپێشاندانەكان گروپە نزیكەكانی توركیا واتە گروپە عەرەبییە شۆڤینیەكان لە قامیشلۆو شارە كوردیەكان جگە لەبەرزكردنەوەی دروشمی ڕووخاندنی ڕژێمی ئەسەد دەیانویست پشێوی لەگەڵ كورد بنێنەوە. خۆپێشاندەرانی كوردیش جگە لەداواكاری چاكسازیی لەحوكمڕانیی، داواكاری گەیشتن بەمافی نەتەوەییان دەكرد ئەمەش جیاواز بوو لەدروشمی گروپەكانی نزیك توركیا، ئەمە وایكرد سووریا حكومەتی سووریا بیر لەوەبكاتەوە گفتوگۆ لەگەڵ كورد بكات تاوەكو لایەنی كەم لەڕێی كوردەوە پەرژینێك یان ناوچەیەكی تامپۆن لەبەرامبەر توركیا لەناوچە سنوریەكان دروستبكات و ڕێگە لەتوركیا بگرێت دەستوەربداتە سووریا، لەبەرامبەردا هەندێك مافی كلتوریی بداتە نەتەوەی كورد. چونكە ئەسەد دەیزانی كە كورد بەرگری لەخاكی خۆی دەكات.
سەرەتا ئەو ڕێكخستنەكانی پەیەدە چەكی سوكیان بەردەست بوو. ڕێكخستنەكانیان ناونابوو ئەنجومەنی لاوان و گەنجان كە ئەوكاتە ئەوان پێیان دەگوتن (تنسیقیات). حكومەتی سووریا چاوپۆشی لەرێكخستنەكانی ئەو حزبە كرد. دوای زیادبوونی فشاری توركیاو زیادبوونی ناڕەزایەتیەكان و گەشەكردنی گروپە ئیسلامیی و عەرەبیە شۆڤینیە توندڕەوەكان حكومەتی سووریا لەناوچە سنوریەكان كشایەوە، دواتر چەندین ناوچەی دیكەی بەبێ شەڕ و بەڕێككەوتنی ڕانەگەیەنراو ڕادەستی ئەو ڕێكخستن و هێزەكرد كە پەیەدە دروستیكردبوو دواتر ناونرا یەكینەی پاراستنی گەل (یەپەگە)، جگە لەچەند ناوچەیەك لەناوەڕاستی قامیشلۆو ناوەڕاستیی حەسەكە كە ناونرابوون (مربع الامنی) كەرژێم تێیاندا مایەوە. ئیدی ئەو هێزەی كورد بووە هێزی سەردەست لەرۆژئاوای كوردستان و ئاسایشی هەموو ناوچەكانی گرتە دەست، ئەمەش ترسێكی زۆری لای توركیا دروستكرد.
بۆ سەرەتای 2012 پەیەدە لەڕێی ئەو هێزەی دروستیكردبوو زۆربەی ناوچەكانی ڕۆژئاوای كوردستانی كۆنترۆڵكرد كە زۆرینەی كوردنشین بوون، بەڵام ئەو ناوچانەی عەرەبنشین یان زۆرینەی عەرەب بوون كەوتە دەست هێزەكانی بەناو ئۆپۆزسیۆن، لە سەرێ كانیەوە تا دەگاتە گرێ سپی بەرەو كۆبانیی كە لێوارو لێواری سنوری كوردستانی باكورە. لە ساڵی 2012 بەپیشتیوانی توركیا، هێزێكی ئۆپۆزسیۆن هەوڵیاندا پەلاماری چەند شارۆچكەو گوندێك لە سەرێكانیەوە بدەن، بەڵام خێرا بەرپەرچ درانەوەو سەركەوتوو نەبوون.
لەپاڵ بوونی ئیدارەی دەوڵەت كە سەر بەرژێمی سووریابوو، لە 21ی كانونی دووەمی 2012 پەیەدە ئیدارەی ڕۆژئاوای كوردستانی بەناوی ڕێڤەبەری خۆسەر ڕاگەیاند،. واتە هەم دامودەزگاكانی دەوڵەتی دیمەشق هەبوون و هەمیش ئەو ڕێڤەبەرایەتیەی كورد هەبوو.
لە 2013 بەرەی تیرۆرخوازی نوسرە لەڕێگەی چەند هۆزێكی عەرەبیی بەتایبەت هۆزی (تەی) هەوڵیدا پەلاماری چەند ناوچەیەكی ڕۆژئاوای كوردستان بدەن، هێزەكانی یەپەگە ڕوبەڕویان بونەوەو ڕێگەیان لەو هەوڵە گرت. لە 2014 هێرش و پەلاماری یەپەگە بەرەو كۆبانی دەستی پێكردو توانیان لەسەرێكانیەوە تا كۆبانیی ئازاد بكەن و دەریان بكەن. دواتر ئاراستەی پەلامارەكانیان بەرەو باشوری قامیشلۆ گۆڕیی و توانیان چیای كەزوان كە عەرەب كردبویان بە جەبەل عەبدولعەزیز بەرەو ڕۆژهەڵات تا سنوری باشوری كوردستان ئازاد بكەن.
ئەو ناوچانە لەژێر هەژموونی هێزەكانی كورد (یەپەگە) مانەوە. دواتر گروپی تیرۆرستی داعش دروست بوو، دەستیگرت بەسەر ڕووبەرێكی بەرفراوانی سووریا، بەڵام ئەو هێزانەی یەپەگە ڕووبەروویان بوونەوەو هێدی هێدی ناوچەی جیاوازیان لێ دەستاندن و كۆنترۆڵیان دەكرد.
سەرەتای ڕاپەڕینەكان، لەرۆژئاوای كوردستان چوارچێوەیەكی دەستوریی دانپێدانراو نەبوو، هەروەك سازانی نیشتیمانیی و چوارچێوەیەكی سیاسی بۆ لەخۆگرتنی حزب و لایەنە سیاسیە كوردییەكانیش نەبوو. ململانێی پەیەدەو ئەنەكەسە بووە دەستپێكی كێشەوململانێی سیاسی ڕۆژئاوای كوردستان. لە 2012 بۆ 2014 چەندین دیدارو ڕێككەوتننامەكران، بەڵام هیچی سەرینەگرت و جێبەجێی نەبوون.
دوای چەند ساڵێك ئەو هێزەی ڕۆژئاوای كوردستان (یەپەگە) پەیوەندی لەگەڵ دامودەزگا موخابەراتیەكانی فەرەنساو ئەمریكاو ئەڵمانیا چەند وڵاتێكی دیكەی عەرەبی و ناوچەكە بۆ دروستبوو. فەرەنسیەكان لەكۆتایی 2014 یەكەم تیمی پشكنین و بەدواداچوونیان ڕەوانەی ڕۆژئاوای كوردستان كرد، ئەمە سەرەتایەك بوو بۆ پەیوەندی پەیەدەو ڕێڤەبەری خۆسەر لەگەڵ وڵاتان لەسەر ئاستی ئەمنی دژ بەداعش و گروپە چەكدارە تیرۆرستەكان.
لە 10 اوكتوبر 2015 هێزێكی نوێ بەناوی هێزەكانی سووریای دیموكرات دروستكرا، ئەم هێزە سەربازییە جگە لەكورد عەرەب و پێكهاتەكانی دیكەشی لەخۆگرت بەفەرماندەیی مەزلوم عەبدی. دروستكردنی ئەم هێزە، سەرەتایەكی نوێ بوو بۆ ڕۆژئاوای كوردستان، چونكە هێزەكە ڕۆڵی هێزێكی سەربازیی یەكگرتووی بینی و فەرماندەكەشی (مەزلوم عەبدی) جگە لەرۆڵی فەرماندەیەكی سەربازیی سەربازیی، هاوكات ڕۆڵی ڕابەرێكی سیاسیشی بینی، ئەمەش وەك دیفاكتۆ باری ڕۆژئاوای كوردستانی كەمێك سوككرد بەهۆی نەبوونی چوارچێوەیەكی سیاسی و نیشتیمانیی كە لایەنەكان كۆبكاتەوە. دوای ئەوە ئەمریكاو وڵاتان وەك دیفاكتۆ لەغیابی هەڵبژاردن و چوارچێوەیەكی سیاسی، مامەڵەیان لەگەڵ مەزلوم عەبدی دا دەكەن كرد وەك مەرجەع و ڕێبەری ڕۆژئاوای كوردستان.
ئەو هێزەی چەكدارەی كورد ڕۆڵی زۆر كاریگەری بینی لەرزگاركردنی شاری كۆبانیی لەناوەڕاستی 2015 كەببوە تەحەدایەكی گەورە بەرامبەر توركیاو تیرۆرستان. كەوتنی كۆبانیی سەرەتایەك بوو بۆ لەناوبردنی قۆناغ بەقۆناغی داعش و بەرفراوانبوونی سنوری جوگرافی ڕۆژئاوای كوردستان تا لەئازاری 2019 گەیشتنە شارۆچكەی باغۆز لەباشوری ڕۆژهەڵاتی فورات. بەرزگاركردنی باغۆز لەتیرۆرستانی داعش، نزیكەی تەواوی ڕۆژهەڵاتی فورات كەوتە دەست هێزەكانی سووریای دیموكرات.
لەماوەی 12 ساڵی ڕزگاركردنی ڕۆژئاوای كوردستان، سەرەتا ناوی ئەو ڕێڤەبەرییە (رۆژئاوای كوردستان) بوو، دواتر ڕێڤەبەری خۆسەر گۆڕی بۆ (ئەنجومەنی فیدرالی ڕۆژئاوا/ باكوری سووریا) دواتر لە لە 6ی ئەیلولی 2018 بەڕێوبەرانی ئەو ناوچەیە دروشمێكی نوێیان بەرزكردەوەو ناوی ناوچەكەیان كردە (رێڤەبەری خۆسەری باكورو ڕۆژهەڵاتی سووریا) هەردوو وشەی (فیدرالیی و ڕۆژئاڤا)یان هەڵگرت.
دوای زیاتر لە 13 ساڵ بەردەوامبوون لەدۆخی دیفاكتۆی سووریا، بەڕێككەوتنی وڵاتانی زلهێزو ناوچەكە، دەستەی تەحریری شام بەسەرۆكایەتی محەمەد جۆلانیی (ئەحمەد شەرع) دەستیكرد بەپەلاماردنی ڕژێمی ئەسەدو لە 8ی كانونی یەكەمی ئەمساڵ ڕژێمی بەعس ڕوخاو بەشار ئەسەدی سەرۆكی ڕژێمەكە بەرەو ڕوسیا هەڵات. هێزەكانی سووریای دیموكراتیش تەواوی ناوچەكانی ڕۆژهەڵاتی فوراتیان خستە ژێر كۆنترۆڵی خۆیان و ئازادیان كرد.
ڕووبەر و ژمارەی دانیشتوانی ڕۆژئاوای كوردستان..
ئێستا ئەو ڕووبەرەی لەژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سووریای دیموكراتە لەنێوان 45 بۆ 48 هەزار كیلۆمەترە كە دەكاتە نزیكەی 26% خاكی سووریا. ئەو ناوچانەی لەژێر كۆنترۆڵی جۆلانیدایە بە ناوچەی سوەیداوە 127 هەزار كیلۆمەترە واتە نزیكەی لە 69%ی خاكی سووریا، ئەمە لەكاتێكدا پێشتر هێزەكانی جۆلانی (دەستەی تەحریری شام) لەنێوان 4 بۆ 4.5 هەزار كیلۆمەتر چوارگۆشەیان لەژێر كۆنترۆڵ بوو كە دەیكردە نزیكەی 2.5%ی خاكی سووریا. هاوكات ئەو ناوچانەی ئێستا لەلایەن توركیاو گروپە تیرۆرستەكانی سەربەتوركیا لەناو سووریا داگیركراوە دەگاتە 9 بۆ 10 هەزار كیلۆمەترە كە دەكاتە نزیكەی 5.5% ڕووبەری سووریا.
بەپێی ئاماری ناڕەسمیی، ئێستا ژمارەی دانیشتوانیی سووریا سەرو 25 ملیۆن كەسە. ژمارەی دانیشتوانیی ڕۆژئاوای كوردستان لەنێوان 4.5 ملیۆن بۆ 4.8 ملیۆن كەس دەبێت واتە لەنێوان 18% بۆ 19%ی دانیشتوانی سووریا.
لەبیریشمان نەچێت كورد لەسووریا، بەشێوەیەكی سەرەكیی لەناوچە سنورییەكانی نێوان باكورو ڕۆژئاوای كوردستانن كە لەمێژوودا پێی گوتراوە (بن خەت) لەشاری دێركەوە دەستپێدەكات تا دەگاتە ڕۆژئاوای عەفرین. زۆربەی شارەكان بەسنورەكانەوە نوساون یاخود چەند كیلۆمەترێك لەسنورەكانەوە دوورن بەتایبەتیش حەسەكە. ژمارەی دانیشتوانی كورد لەسووریا بەتەواوی دیار نییە، بەڵام دابەشبوون بەسەر سێ ناوچە:
یەكەم: سنووری ڕۆژئاوای كوردستان، واتە ئەو سنورەی كە لەدێركەوە دەستپێدەكات تا دەگاتە شاری كۆبانیی و گەورەترین شاریش حەسەكەیە كە ناوەندی پارێزگای حەسەكەیە. ژمارەی دانیشتوانی كورد لەوناوچەیە نزیكەی 2 ملیۆن كەس دەبێت. بەهۆی ئاوارەبوونی ژمارەیەكی زۆری كوردی عەفرین و ناوچەكانی ڕۆژهەڵاتی عەفرین، كورد لەرۆژئاوای كوردستان لەوە زیاترە كە دەخەمڵێنرێت بۆیە بەپێی خەمڵاندنی ناڕەسمیی ژمارەی كورد لەنێوان 28% بۆ 33% باكوری ڕۆژهەڵاتی فورات دەبێت.
دووەم: كورد لەشام. لەوێش ژمارەی كورد ڕوون نییە، بەڵام باس لەوەدەكرێت كە ژمارەی كورد دەگاتە نزیكەی یەك ملیۆن. لەشام دوو دانیشتوانیی كورد هەن. یەكەمیان ئەوانەن كە لەمێژە لەشام نیشتەجێن و مێژووی نیشتەجێبوونیان دەگەڕێتەوە سەردەمی سەلاحەدینی ئەیوبیی و كۆنتر. ئەوانە لەگەڕەكی كوردان (روكنەدین) نشتەجێن، ئەوانە زۆربەیان زمان و فەرهەنگی كوردییان لەبیرچۆتەوە تەنها ناوی خێزان و باوانیان بەكوردی ماوەتەوە. بەشەكەی دیكەیان ئەو كوردانەن كە مێژووی نیشتەجێبوونیان دەگەڕێتەوە بۆ ماوەی بەر لە 70 ساڵێك. ئەو كوردانە بەهۆی ڕاگوێزانی بەزۆر لەسەردەمی بەعس و بەهۆی نەبوونی و كاركردن و خوێندن هاتوونەتە شام. ئەوانە زمان و فەرهەنگی كوردەوارییان بیرنەچۆتەوەو پەیوەندییەكی توندیان لەگەڵ شارە كوردستانیەكان هەیە هاتوچۆی كەسوكاریان هەیە لەشارە كوردستانیەكان.
سێیەم: حەلەب و باكوری حەلەب. ئەو كوردانەی لەهەردوو گەڕەكی گەورەی حەلەب (شێخ مەقسودو ئەشرەفیە) نیشتەجێن، هاوكات ئەو كوردانەی لە عەفرین و دەوروبەری و بەشێكیشیان لەرۆژئاوای عەفرین لەچیای كوردان (جەبەل ئەكراد) نیشتەجێن. بەپێی خەمڵاندن ژمارەی كورد لەو ناوچەیە دەگاتە نزیكەی یەك ملیۆن.
سەرئەنجام ژمارەی كورد لە سووریا بەپێی خەمڵاندنی ناڕەسمیی، بەهەر سێ ناوچە دەگاتە نزیكەی 4 ملیۆن كورد لە سووریا واتە ژمارەی كورد لەسووریا دەگاتە نزیكەی 12%ی دانیشتوانی سووریا.
چارەنووسی ڕۆژئاوای كوردستان دوای ڕووخانی ئەسەد.
بەدڵنیاییەوە گرنگترین پرسیار هەموومان بیكەین چارەنووس ڕۆژئاوای كوردستانە دوای ڕووخانی ڕژێمی بەشار ئەسەد. وڵامی ئەم پرسیارە زووەو زەحمەتە، بەڵام دەكرێت كورتەی شیكارییەك بخەینە ڕوو، واتە ئەگەرو پێشیهاتەكان بخەینە ڕوو.
بەپێی ئەو بارودۆخ و گۆڕانانەی دەیبینین، ڕێكخستنەوەی سووریا زۆر زەحمەتترە لەوەی پێشبینی دەكرا. ئەو گرفتانەی بەردەم سووریای دوای ئەسەدو حوكمڕانانی نوێی ئەو وڵاتەن بریتیە لە:
یەكەم: چارەسەركردنی گرفتی ناوچە داگیركراوەكانی توركیا. ئاسان نییە توركیا بەمزوانە دەستبەرداری ئەو گروپە چەكدارانە بێت كە نزیكەی لە 5.5% خاكی سووریایان بەدەستە.
دووەم: چارەسەركردنی پرسی كورد كە ئێستا زیاتر لە چارەكی خاكی سووریای بەدەستەو خاوەنی هێزێكی 120 هەزار چەكدارییەو پشتیوانییەكی گەورەی ئەمریكاو ئەوروپای هەیە.
سێیەم: چارەسەركردنی گرفت و داخوازیی دروزەكان كە نزیكەی لە 5%ی سووریا پێكدێنن. ئێستا هێزی چەكدارو ناوچەی جوگرافیی و ڕابەرێكیان هەیە بەناوی شێخ حیكمەت هیجری.
چوارەم: چارەسەركردنی گرفتی عەلەوییەكان دوای ڕووخانی ئەسەد. ئەو پێكهاتەیە كە نزیكەی لە 11% بۆ 12%ی دانیشتوانی سووریا پێكدێنن. هەم ئێران پشتیوانیان دەكات و هەمیش خاوەنی مەرجەعیەتێكی داخراوی عەلەوین.
پێنجەم: پرسی نووسنەوەی دەستور یەكێك دەبێت لەكێشە زۆر ئاڵۆزەكانی داهاتووی ئەو وڵاتە، چونكە پێویستی بەلێزانیی و وردەكاریی زۆر هەیە، بەتایبەتیش ئەو گروپەی ئێستا سەردەستن، ئیسلامیی ڕادیكاڵن، ڕێككەوتن لەسەر شێوەی بەیەكەوە ژیانی گروپە ئیتنی و سیاسیەكان زۆر زەحمەت دەبێت.
سەرباری ئەو گرفتانەی بەردەم سووریا بەگشتیی و حوكمڕانانی ئێستای دیمەشق، بەڵام گەشبینیەك سەبارەت بەداهاتووی كوردستان هەستی پێدەكرێت لەبەر ئەم هۆكارانە:
یەكەم: ڕووخانی ئەسەد بەپێی ڕێككەوتنێكی پێشوەختە بوو. دوای ڕووخانی ئەسەدیش هەڵسوكەوتی جۆلانیی و گروپی تەحریری شام گۆڕانی زۆر گەورەی بەسەردا هاتووە، پێدەچێت سنورێكیان بۆ دانرابێت و ڕێنەدرێـت دەربازی ناوچەكانی ژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سووریای دیموكرات بن. هەرچەندە هەموو چاودێران پێیانوایە جۆلانیی گورگە لەپێستی مەڕ، نایەوێ ئێستا هیچ لێدوانێك یان جموجۆڵێك بكات دەرگای كێشەی زیاتر لەخۆی بكاتەوە، بەڵام ئەگەر هێزی هاتەوە بەر ئەوا دەیەوێت هەموو سووریا بخاتە ژێر ڕكێفی خۆی و ئایدۆلۆژیای ڕادیكاڵانەی خۆی جێبەجێبكات. لەچەند ڕۆژی ڕابردوو لەفرۆكەخانەی زومێر لەگوندەواری دیمەشق كۆبونەوەیەكی ڕانەگەیەنراو لەنێوان مەزلوم كۆبانیی و جۆلانیی بەئامادەبوونی ئەمریكاییەكان ببوو، بەڵام ئەنجامەكەی باش نەبوو، چونكە لەلایەك جۆلانی بڕوانەبوونی خۆی بەفیدرالیی بەئاشكرا دەربڕی بوو، لەلایەكی دیكە بەعەقڵیەتی دەوڵەتێكی مەركەزیی تێروانینی خۆی بۆ ئایندەی سووریا دەربڕیبوو. دەكرێت وردەكاریی كاتێكی دیكە باس بكرێت.
دووەم: ئەو هێزەی كۆنترۆڵی دیمەشقیكردووە هێزێكی ئیسلامیی سیاسیی ڕادیكاڵە، وڵاتانی ئەمریكاو ناوچەكە بەتایبەت ئیسرائیل لێی دڵنیا نین بۆیە پێویستیان بەهێزێكی دیكەی هەیە لەناو سووریا بۆ پارسەنگكردنی هێزو دڵنیایی لەهەڵسوكەوتی تاكڕەوی دەسەڵات لەدیمەشق، بۆیە بەهەموو ئەگەرێك دەست بەكورد یان هێزەكانی سووریای دیموكرات دەگرن كە هێزێكی علمانی چەپە.
سێیەم: ڕێگریكردن لەتوركیاو ناردنی هێز بۆ كۆبانیی تا توركیا لەرووباری فورات نەپەڕێتەوە، ئاماژەیەكی ڕوونە كە سنوری ئێستای ڕێڤەبەری خۆسەر، ناوچەیەكی فیدراڵیی یان ڕێڤەبەری خۆسەرەو سنورەكەشی ڕۆژهەڵاتی فوراتە. خستنەخوارەوەی فرۆكەی بێفرۆكەوانی بەیرەقداری تورك لەماوەی چەندرۆژی ڕابردوو لەلایەن هێزەكانی سووریای دیموكرات و گواستنەوەی هاوكاریی سەربازیی لەڕێی دەروازەی قائیم لەعیراقەوە ئاماژەیەكی ڕوونە كە ئەمریكا ڕێگا بەتوركیا نادات سنوری ڕوباری فورات ببەزێنێت و ناوچەكانی ڕۆژئاوای كوردستان داگیربكات.
چوارەم: هێزەكانی سووریای دیموكرات وەك باشترین هێزی هاوبەش و شەریكی ئەمریكا دەبینرێن، ئەمریكا پێویستی بەو هێزە هەیە تاوەكو لانیكەم بەشێكی سووریا لەهەژموونی توركیا بپارێزێت كە ئێستا خەریكە دەست بەسەر دیمەشقدا بگرێت.
پێنجەم: بەنزیكەی لە 90%ی نەوت و گازی یەدەگ و دۆزراوەی سووریا دەكەوێتە ڕۆژهەڵاتی فورات كە ئێستا لەژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سووریای دیموكراتدایە، بۆیە ئەمریكا هەم بۆخۆی و هەمیش بۆ ئەوەی نەكەوێتە ژێر دەستی دیمەشق پێویستی بەپاراستنی ئەو ناوچەیە هەیە.
بەكورتی چارەسەربوونی پرسی كورد لەسووریا كاتێكی زۆری دەوێت. لەلایەك كورد پێویستی بەوە هەیە لەدەستوری نوێی سووریا بەروونی جێگەی بكرێتەوەو مافەكانی بەروونی دەستنیشان بكرێت و دەسەڵات و هێزە سەربازییەكەی (هەسەدە) بپارێزێت. لەلایەكی دیكە پێویستی بەیەكلاییكردنەوەی ئەو سنورە جوگرافیە هەیە كە ئێستا لەژێر هەژموونی ئەودایەو هێشتا دەسەڵاتدارانی دیمەشق هیچ لێدوانێكی یەكلاكەرەوەیان نەداوە سەبارەت بەتێگەیشتنیان بەچۆنیەتی ژیان لەگەڵ كورد. لەبیریش نەكەین توركیا بەهەموو شێوەیەك هەوڵدەدات هەرچی هەوڵ هەیە لەباری ببات كە بەئاراستەی داننان بەمافی كوردو فیدرالیەتی ڕۆژهەڵاتی فوراتدا بنێت.
