کاروان یاروەیس
لەم رۆژانە بابەتی ماڵپەرێکی کوردیمان بەرچاوکەوت، کە سپۆنسەریشیان کردبوو بۆ ئەوەی زۆرترین جار بخوێندرێتەوە، بەتوانجەوە قسەیان لەسەر پێشبینی سەرۆک مام جەلال دەکرد لەبارەی کەوتنی رژێمی ئەسەد لە «بەهاری عەرەبی»دا.
هیچ سەرکردەیەکی کوردو عێراق هیندەی مام جەلال بەرچاویان رۆشن نەبوو لەبارەی پێشبینی و هەڵسەنگاندنی گۆڕانکاری و پێشهاتەکان، ئەمە زادەی ئەزموونی زۆر و خوێندنەوەی قووڵ و پەیوەندیی و چاودێریکردنی دۆخەکە بوو.
لە کۆبونەوەیەکدا لە دەباشان لەگەڵ ئەنجوومەنی مەکتەبی راگەیاندنی یەکێتی، کادرێک رەخنەی لە مام جەلال گرت و پێیووت: « ئەسەد لەلێواری کەوتندایە، نەدەبوو جەنابتان پرسەنامە بۆ مردنی زاواکەی بنێرن”.
مام جەلال بەهێمنی وەڵامی دایەوە، ووتی:” یەکەم من وەکو سەرۆک کۆماری عێراق پرسەنامەم بۆ سەرۆک کۆماری سوریا ناردوە، زاوا کۆچکردووکەی ئەسەدیش کاتی خۆی زۆر هاوکارمان بوو”، دووەم “لەسیاسەتدا دووربین بن، ئەسەد ناکەوێت، لەنێوان ئەو و کاک مەسعودیشدا نامە گۆڕینەوە هەیە”.
ئەم پێشبینیەی مام جەلال بۆ قۆناغێک بوو، بەڵێ چیووت وا دەرچوو، دوای (١٣) ساڵ رژێمی ئەسەد لە قۆناغ و دۆخێکی تردا کەوت.
مام جەلال لەو کۆبونەوەیەدا پێشبینیەکی تری کرد و روونیکردەوە لە رۆژئاوای کوردستان هێزەکانی نزیک لە پەکەکە باڵا دەست ئەبن، نمونەی تێکۆشەرێکی دێرین و سەرۆکی پارتێکی کوردی هێنایەوەو ووتی:” ئەو زۆر دۆستمانە و زیاتر لە شەست پاسەوانمان بۆ پڕچەک و راهێناوە، بەڵام ئەوان باڵا دەست نابن، ئەوەش وا دەرچوو”.
لەسەرەتای بەناو بەهاری عەرەبیەوە تا دەگات بەم دۆخەی ئێستا، سیاسەت و بەرخوردی یەکێتی لەگەڵ ڕۆژئاڤا کوردستانیانە و هاوسەنگ و بەرپرسانە بووە، باجی گەورەشی لەپێناو بەردەوامییدا داوە، وەک چۆن بۆ بەشەکانی تریش هەر وا بووە.
لە بواری مەیدانیدا، لەکاتی تەنگانەدا لەشەڕی تێکشکاندنی تیرۆردا، یەکێتی لە چوارچێوەی ( هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ رووبەرووبوونەوەی تیرۆر) بەدروستکردنی هەماهەنگی و پەیوەندی لەگەڵ هاوپەیمانان و وڵاتانی دۆست و تا ناردنی چەک و هێزی مرۆیی دەستێشخەری کردوە، لەبواری سیاسیشدا دەستپێشخەری و بەرچاوروونی و جوڵەکانی یەکێتی بەرپرسانە و کوردایەتی بووە.
یەکێتی لەسەرەتاوە دژی دەستێوەردان بووە لە ناوخۆی هێزەکانی ڕۆژئاڤا، پێیوابووە ئەو ئەزموونە تاڵەی لە باشوور هەبووە، نابێت لەوێش دووبارە ببێتەوە، ئەزموونی شەڕی براکوژی و ناکۆکی قووڵی سیاسی.
یەکێتی بۆ پارتیش هەر وای ووتوە:«تکایە با ئەوان ئەزموونی ئێمە لەباشوور دووبارە نەکەنەوە، با هاوکاریان بین کێشەکانیان چارەسەر بکەن و نزیک ببنەوە لەیەک».
بەداخەوە لەجیاتی ئەمە هێزی چەکدار لەباشور بۆ هەندێ لایەنی سیاسی ڕۆژئاوا دروستکراو و دەستێوەردانی نەرێنی زەقیش کرا لە ناوخۆی هێزەکانی ڕۆژئاوادا.
یەکێتی رۆڵی گەورەی هەبووە لەوەی پێکدادانی چەکداری و براکوژی لە ڕۆژئاڤا روونەدات، لەکۆبونەوەدا لەگەڵ (ئەنەکەسە) یەکێتی بەراشکاوی پێیووتن :«تکایە کێشەکانتان قووڵ مەکەنەوە، بەڵکو چارەسەری بکەن، نەکەن هێزی ڕۆژ بپەرێننەوە بۆ ناوچەکانی ڕۆژئاڤا لەوێ یەپەگە رووبەروتان دەبێتەوەو شەڕی براکوژی دروست دەبێت و دەرەقەتیانیش نایەن».
یەکێتی لە بەغداشەوە هەوڵی ئەوەی هەبوو کاتی خۆی لەنێوان رژێمی ئەسەد و ڕۆژئاڤا دانوستاندن هەبێت بەئاراستەی رێککەوتن بەرەو نووسینەوەی دەستورێکی نوێ بۆ سووریا و داننان بە ڕۆژئاڤا وەک هەرێمێک.
هۆکاری گرژی لە پەیوەندییەکانی یەکێتی و تورکیا، هەڵوێستەکانی یەکێتی یە لەبارەی ڕۆژئاڤاوە، یەکێتی باجی ئەمەی تائێستا بەسیاسی و بە خوێن و بە ئابوری داوە.
قۆناغی پۆست ئەسەد:
کەوتنی ئەسەد، دەرگای هەلومەرجێکی نوێی بۆ ڕۆژئاڤا کردەوە، بێگومان ئەم دۆخە تازەیە پڕە لەئەگەری نەرێنی و ئەرێنی بۆ ڕۆژئاڤا، کام ئەگەریان دەچەسپێت ئەوە پەیوەندی بە هۆکاری خودی واتا بەرخوردی هەسەد هۆکاری ئیقلیمی و یاری زڵهێزەکانەوە هەیە.
کورد ئەزموونی پێکدادانی چەکداریی بەرەیی لەگەڵ جەبهەی تەحریری شام هەیە، ئەوکات ئەوان بە ناو و دەمامکی ترەوە لەریزەکانی داعش و جەبهەی نوسرە شەڕی کوردیان دەکرد، بەڵام ئەزموونی دانوستاندنی سیاسی نیە لەگەڵیاندا، چونکە ئەمە یەکەم ئەزموونیانە و لەپڕ هەڵگەڕانەوەیەکی گەورە لە سیما و گووتاریان دا روویدا، بەڵام بێگومان ئەمە کاتیە و سەپێنراوی دەزگای هەواڵگیری وڵاتانە، تاکەی جۆلانی و گروپەکەی ئەتوانن بەردەوام بن لەنواندن و بەستنی دەمامک ئەمە قسەیەکی ترە.
روونە بەپێی هەڵکەوتەی جوگرافی و پەیوەندی راستەوخۆ دەزگای هەواڵگیری میت لەگەڵ جۆلانی و تەحریر شامدا، بێگومان فاکتەری تورکی لە ڕەنگرێژکردنی نەخشەی سیاسی داهاتووی سوریادا گرنگە.
وەک چۆن بەریتانیا رۆڵی شاراوەی گەورەی هەبوو لەوەی روویدا، وەک چۆن ئامادەیی بەریتانیا دەتوانێت دڵنیایی بە ئەمریکا و ئیسرائیل بدات، کە زۆرجار پارێزەری بەرژەوەندی ئەوانیشە لە هاوکێشەکاندا.
جۆلانی و برادەرەکانی لەجیاتی ئەوەی بانگهیێشتی ڕۆژئاڤا و هەسەدە بکەن بۆ گفتوگۆ و بەشداریان لە دارشتنەوەی سوریای نوێی دا، پەیامی تەقلیدی بۆ گەلی کورد ئەنێرێت، کە گوایە ئیتر لەمەودوا کورد ناچەوسێندرێتەوە، لەکاتێکدا نەچەوساندنەوەی کورد واتا بەشداریکردنیەتی وەک پێکهاتەیەکی سوریا لە دارشتنەوەی دەوڵەتەکەداو چۆنێتی سەلماندن و دەستەبەری دەستووری مافەکانیەتی.
جۆلانی و ئەوانەی ئاراستەیان دەکەن دەیانەوێت بەشدارییەکی رووکەشانە بە کورد بکەن لەڕێگای گفتوگۆکردن لەگەڵ هەندێک لایەنی سیاسی ناو ئەنەکەسە، لەکاتێکدا دیفاکتۆ لە رۆژئاڤا هەسەدەیە، بەبێ هەسەدە هیچ جۆرە دەستپێشخەرێک سەرکەوتوو نابێت و بگرە دۆخەکە بەرەو تەقینەوە دەبات.
بۆ کوردیش هەڵەیەکی کوشندەیە بەبێ یەکخستنی بەرنامە و گووتاریان بە پەرشوبڵاوی بچنە دانوستاندنەوە.
باشترین کارێک کە هێزەکانی باشوری کوردستان بتوانن بۆ ڕۆژئاڤای بکەن، وازهينانە لە دەستێوەردان و هاندانیانە بۆ نزیکبوونەوەو چارەسەرکردنی کێشەکانیان و خۆ ئامادەکردن بۆ دانوستاندن لە دیمەشق، دەبێت هەسەدە وەکو هیزی باڵادەست دەستپێشخەری کوردستانیانە بکات بۆ گفتوگۆ. وەک چۆن گرنگیشە لەڕێگای ئەمریکیەکانەوە کەناڵی گفتوگۆ لەگەڵ تورکیا بکاتەوە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان و دوورخستنەوەی ئاگری شەڕ لە ڕۆژئاوا.
بێگومان لەهەردوو ئەگەرەکەدا، ئەگەری درێژەکێشانی گفتوگۆی لایەنەکانی سووریا بۆ دارشتنەوەی سووریا، لەئەگەری پشێوی و پێکدادانی چەکداری و شەڕی ئەهلیش، ڕۆژئاڤا هەڵوێست و پیگەی بەهێزە، چونکە چەند ساڵێکە ئەزموونێکیان پێکهێناوەو لەرووی چەکداریشەوەبەهێزترن لە رابردوو، لەهەمووشی گرنگتر خاوەنی دۆزن، بەپێچەوانەی چەکدارەکانی جەبهەی تەحریر هەریەکەو خەڵکی وڵاتێکن و هەریەکەو ئایدۆلۆژیای جیاجیا لە هزریان دایە.
