ڕێبوار سیوەیلی – نووسەر
نامەیەكی كراوە بۆ نەنە زێتی شانەدەرییم
نەنەگیان بینینەوەت زۆر خۆشحاڵی كردم، ساڵەهابوو گومانم لەوە بوو ئەم لووتە درێژ و نێوچەوانەزەق و ئەم چاووبرۆ ڕەش و پرچە پڕ و پەخشانەی خۆم لە كوێوە هێناوە؟
سەدان شەو خەوم لێنەكەوتووە و خەیاڵبردوومییەوە ئاخۆ چ كەتنێكت كردبێت و لەگەڵ كام ورچ و شێر، یان ڕاوچی و جەردەی كێوان ئاوێزان بووبیت و خوێنی پاكی كوردبوونمت تێكەڵ بە خوێنی دڕندەكان كردبێت؟
بەڵام بینینەوەت بەم ڕووخسارە و دوای ئەو هەزاران ساڵە، دڵنیای كردمەوە لە ڕەگەزپاكی خۆم، لەگەڵ ئەوەشدا ترسێكم لێنیشت، كە ئاخۆ تۆ چۆن ڕابردووی ئێمەت بەو پاكیی و بێگەردییە پارستووە، ئایا بۆخۆمان لە داهاتوودا دەتوانین ئەمكارە بكەین، یان پاش دە ساڵی دیكە نەوەیەك لە منداڵانی فرەڕەگەز دێنە دنیاوە، كە بەرهەمی ئاوێزانبوونی نێو یەكەكەكانی وەبەرهێنانی نێشتەجێبوونی شارەكانمان بن.
نەنەزێت گیان هەرگیز گومانم لەوە نییە ئێمەی كورد چەندهەزارساڵە لەسەر ئەم خاكە ژیاوین، بۆیە بینینەوەی دیجیتاڵیانەی تۆی شانەدەریم زۆر خۆشحاڵی كردم، قسەی خۆشمان بێت هەر دەشمزانی نەنكم ئەوەندە شۆخ و جوان و گەردن بەرزە، چونكە بە دایكم و زۆرینەی دیكەی ژنانی وڵاتەكەمدا ئەوەم بۆ ئاشكرا بووە، كە هەزاران پیاوی وەكو باوكمیان سەرسام و شەیدا كردووە.
بەڵام نەنەگیان، نابێت هیچ زویر ببیت ئەگەر هەندێ قسەی دڵی خۆمت بۆ بكەم:
هەرچەندە گومانێكیشم لە ڕەنگی پێستە سووروسپییەكەت هەیە، كە دڵنیام ئەوەش بەرهەمی ڕووناكی دیجتاڵیانەی سەردەمەكەیە، وەلێ قەبارەی لووت (كەپوو) و كەوانەی برۆ و چرچی ڕووخسار و پرچی ڕەشمار و شۆڕت، هیچ گومانێكم بۆ ناھڵێتەوە كە ئەم كەپووە درێژ و چاووبرۆڕەش و نێوچەوانە پان و پرچە ماش و برنجییانەی خۆم، دەمبەنەوە سەر خوێنی نەنە شاندەرم و ئەوەش هەرچی ڕاڕاییمە لەبارەی حەڵاڵزادەیی كوردبوونمەوە نایهێڵێت و وەك لافاوی بارانی بەلێزمەی ئەم ڕۆژانە ڕایدەماڵێت.
بەڵام شتێك ئێمە و نەنەزێت گیان لێكتر جیا دەكاتەوە، كە نابێت هیچكەس لێم زوویر ببێت ئەگەر باسی بكەم، چونكە ئەو باسكردنە بۆ ئەوە نییە بمەوێت ئەم خۆشی و كامەرانییەی كوردبوونە فەیسبووكییەكەمانی بەخۆیەوە سەرقاڵ كردووە، لەكەس تێكبدەم، نەنەگیانیش بۆخۆی باش لێمتێدەگات و شایەتیم بۆ دەدات كە قسەكانم خەوشیكی وایان تێدا نییە.
نەنەگیان، وەك چۆن گومانم لە زانست و تیمی پشتەوەی زیندووكردنەوەكەت نییە، كە تەمەنتیان گێڕاوەتەوە بۆ 75 هەزار ساڵ، ئاواش بە ڕاشكاوی دەڵێم ڕەنگە لەو مێژووەدا هیچكات هیچ ژنێكی كوردم نەبینیبێت ئاوا خەندەی لەسەر لێو بووبێت! ئاخر ژیان بۆ نەنكم لە سەردەمی نیاندەرتاڵێتی و شانەدەربوونییەوە هەر كاركوشتەیی و ڕەنج و زەحمەت بووە.
كورد بەپێی ئەوەی بەرهەمی تراژیدیا میژووییەكەیەتی، هەمیشە بوونەوەرێكی گریا و شینگێڕ بووە، خەندە و بزە، پێكەنین و دەربڕینی خۆشی و شادی لە تایبەتمەندییەكانی ئێمەی كورد نین.
ڕووخسارێكیش ئەگەر لە ڕووە میژووییەكەیەوە ڕانەهاتبێت بە دووبارەكردنەوەی سرووشتیانەی جوڵەیەكی هەمیشەیی بە شەویلاگ و دەم و لیو و نیگای، ناتوانێت بە شێوەیەكی میكانیكی و دیجیتاڵی بڕوای ئەوەم لادروستبكات، كە ئەو خەندەیەی سەر لێوی نەنەزێت، ئەو بزەیەی لە لێو و نیگایدا بەدی دەكرێت، هی خۆی بێت و لە ناخییەوە بێت، وایە نەنەگیان؟
سەرچاوەی ئەو خەندەیە شاندەربوون و كوردبوونی نەنەگیان نییە، ژنانی لە مێژوودا هەمیشە كۆستكەوتووی ئێمە، دایكانی جگەرسووتاومان، هێندەی ئەوەی میراتێكیان لە حوزن و ماتەم، لە بۆسۆی هەناسەی سارد و هەنسكی خەم بۆ بەجێهێشتووین، كوا قاقا و بزە و شادی ڕووخسیاریان بۆ كردووینە دیاری.
ڕووخسار و سیمای زین و زوڵەیخا و خەزاڵەكانی ئێمە هێندەی ئەوەی ماتەم و كۆست و دڵشكانیان پێوە دیارە، هێندە دەمبەخەندە نین، كەواتە ئەو خەندەیەی سەر ڕووخساری نەنكم لە كوێوە هاتووە؟ ڕەنگە نەنەگیان خۆی بڵێت: هۆكارەكەی زیندووبوونەوەمە!
بەڵام نەنەگیان زمان وەك گوزارش، هەمیشە ڕەنگدانەوەی ناخی ئاخێوەر و گوزارشگەرەكانێتی، لە شوێنێكدا بینیومە لە ئیمامی عەلییان (كە زۆر دوای مەرگی تۆ هاتۆتە دنیاوە)، گێڕاوەتەوە فەرموێتی (تَكَلّمُوا تُعْرَفُوا، فَإنّ المَرْءَ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ/ بدوێن و بزانن، مرۆڤ دەژێر زمانیدا خۆی مەڵاسداوە) پەیكەرەكەی نەنەزێتیش بەشێكە لە زمان و گوزارشگەرە، زمان تەنیا زمانی قسەكردن و وشەمەند نییە، بەڵكو هەر بەرهەمێنراوێك ڕۆڵێكی زمانیانەی هەیە.
نەنەگیان پێت ناخۆش نەبێت، تۆ دروستكراوی ئەورووپاییەكانیت و ئەوان لە زیندووكردنەوەتدا زەحمەتی زۆریان كێشاوە، ئەگەر دەست كوردێكی خۆمان كەوتبای ئێستا فرۆشرابووی بە مۆزەخانەیەك لە ئەستەمبووڵ، یان لە تاران، بەڵام ئەورووپاییەكان كاتێك لە خەمی بەرهەمهێنانەوەی زانستیانە و دێجیتاڵیانە و مێژووییانەی نەنكی ئێمەدابوون، زۆر لە خەمی ئەوەدا نەبوون، كە ژنانی ئێستەی ئێمە بە دەگمەن خۆیان لە ڕووخسارە بزەهێنەر و نیگا قووڵەكەی نەنكمدا دەبیننەوە.
لێرەدا گوزارش/دەربڕین بۆ ساتێك دەسخەڕۆیكردوون و ئەو سیما تراژیدییە مێژووییەی ژنی كوردی لێدزیون و لە درزێكەوە خەندەیەكی هاوچەرخانە، نیگایەكی ئێستایی كە زیاتر وەڵامدەرەوەی مۆڕاڵی ئەم سەردەمەیە، بەسەر ڕووخسار و دەمولێوی نەنكە تراژیدییەكەی ئێمەوە نیشتۆتەوە، كە هی خۆی نییە.
ئەمە ئەو خەندە و نیگایەیە كە ئەورووپاییەكان دەیانەوێت بیبینن بەڵام گوزارش لە ڕووخساری شانەدەریانەی ئێمە ناكات، ڕووخساری ئێمە هەمیشە مۆن، بەخۆداڕۆچوو، خەمگین و تووڕەیە.
بۆیە كاتێك سەیری سیمای نەنكە شانەدەرییەكەم دەكەم، یادوەریم هێندەی بۆلای ڕووخساری ئەوروپاییە دەمبەخندەكانی ئێستا دەچێت، هیچ یادگارییەكی لەگەڵ نەنە زێتی شانەدەریم بیرناخاتەوە.
ڕۆحێكی تراژیدیانە ڕووخسارێكی خەمگینیشی هەیە، وایە نەنەگیان؟ چونكە ڕووخسار ڕەنگدانەوەی ناخە، پێشینیان گوتوویانە ئەوەی لە سیمادا دیارە ڕەنگدانەوەی ناخ و دڵە.
نەنەزێت بە ئەسڵ شانەدەری و پێدەچێت وەك بەڵگەیەكیش بۆ دێرینەیی نەتەوەخوازیانەی ئێمە بەڕووە ئایدیۆلۆژییەكەیدا بەكاربهێنرێت، كە من بۆخۆم بڕوام بەمە نییە و نەتەوەخوازیش لە ڕەهەندە میژووییەكەیدا كورتناكەمەوە، بەڵام ڕووخساری نەنەگیان هێندەی ئەوەی گوزارشە لە ناخی دروستكەرەكانی، هێندە گوزارش لە ناخی ژنانی ئێمە و مرۆڤی ئێمە ناكات.
نەنەگیان زویر نەبیت تۆ جێی شانازیت و هەرئەوەندەت زانی كرایتە مەدالیا و گوندێكی نوێت بەناوەوە كراو پەیكەرەكەت لە شارەكان داندرا خێزانەكانت هاتن و لە كەنارتا مەنجەڵە دۆڵمەیان ڕۆكرد و زۆر شتی دیكەش لە ڕێیە.
بەڵام من كە تەماشات دەكەم، كە لەو بزە و نیگا قووڵەت ورد دەبمەوە، دژایەتی و ناكۆكییەك لەنێوان مێژوو و ئێستا، لە نێوان ڕابردوو و داهاتوودا دەبینمەوە و بەدەم بیركەوتنەوەی گشت ئەڤینە ناكامەكانمەوە، نیوەبەیتی گۆرانییە مەشهوورەكەم بیر دەكەوێتەوە:
پێكەنین، خەندەكەت عەزابی قەبری منە…
