ن: عەبدولواحێد محەمەد
لە ئەنجامی ئاڵۆزی نێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدرالدا هەروەها پڕۆسەی بەناو ئابووری سەربەخۆ، گرفتی پێدانی موچە لە سەرەتای( 2015)ەوە سەری هەڵدا و مانگ لە دوای مانگ دوا دەكەوت، سەرەنجام لە كۆتایی 2015 و سەرەتای 2016، بە دیاریكراوی لە مانگی دوودا سەری كێشا بۆ پاشەكەوتی زۆرەملێ كە پێچەوانەی پێدراوە یاساییەكانی یاسای موچەی ژمارە 23ی ساڵی 2008 و یاسای خزمەتی شارستانی ژمارە (24)ی ساڵی 1960 بوو، ئەو پاشەكەوتە درێژەی كێشا تاوەكو 34 مانگ، واتە ئەو ماوە بەردەوام پاشەكەوت بە رێژەی 20% تاوەكو 70% كراوە، دوای ئەوەش (12)موچەی تەواو نەدراوە كە چوار مانگ لە ساڵی 2015 بووە و 8 مانگەگەی تریش لە ساڵی 2019 و سەرەتای 2020بووە، لەگەڵ ئەوەشدا (10)مانگیش لێبڕین كراوە بە رێژەی 21% و 18%، هەموی بخرێتە سەر یەك بۆ هەر مامۆستا و فەرمانبەرێك دەكاتە گوژمەیەكی گەورە لە نێوان 10 بۆ زیاتر لە 70 ملیۆن، ئەمە و بەرزكردنەوەی موچەش لەولاوە كە لە 2015ەوە وەستێنراوە، بە دڵنیاییەوە دەبووە هۆكاری ئەوەی بەشێك لە ئاوات و ئامانجەكانی خێزان و تاكەكانی پێیەوە جێبەجێ بێت، بە هەر حاڵ قۆناغەكە تێپەڕێنرا، بەڵام بە ناچاری و سك هەڵكوشینێكی زۆرەوە و لە گۆڕنانی چەندین خەونە كەسی و خێزانیەكان كە لە نەخشە رێگەی ژیانی خۆیان كێشابوویان، لێرەدا راستیەك هەیە دەبێت بوترێت، ئەو لایەنانەی ئەو قوڕەیان بۆ ئەم خەڵكە گرتەوە، نابێت لە بیری بكەن و ئەو بابەتە بە هەنگاوێكی رەفتەنی هەژماری بكەن، وا بزانن مامۆستایان و فەرمانبەران كە قۆناغەكەیان بە هەزار دەردەسەری بڕیوە، ئیتر بە هەندی وەرناگرن و پاساوەكان قبوڵ دەكەن، بە پێچەوانە هەموو ئەوانەی مامەڵەی ناتەندروستیان لەگەڵدا كراوە، یەك دروشمیان هەیە و نایكەنە دوو، ئەویش ئەوەیە، پاشەكەوت قەرزە و دەبێت بدرێتەوە ، ئەوەی ئەو خەڵكەی زیاتر نیگەران كردووە، بێدەنگی حكومەتی هەرێمە و سیاسەتی دەستی دەستی پێكردنە، جارێك دەڵێن دەبێت بەغداد بیداتەوە چونكە ئەو موچەی بڕیوە، جارێكیتر دەڵێن قەرزە و لەسەر حكومەت، دیارە لە پڕۆژەی چاكسازیش ئاماژە بەوە دراوە، چەندین بیر و بۆچونیش لێرەو لەوێ خرایەڕو، بەڵام هەمویان حسابیان بۆ نەكرا، پێموایە ئێستا و دوای پەسندكردنی بودجە و رەتكردنەوەی پێشنیاری بە یاسایی كردنی پاشەكەوت و گێڕانەوەی، دەركەوت حكومەتی ناوەند خۆی بە بەرپرسیار نازانێت و بێ بەری بوونی خۆشی لەوبارەیەوە ئاشكرا كرد، ئیتر تۆپەكە بە یەكجاری گەڕایەوە گۆڕەپانی حكومەتی هەرێم، بۆیە بەڕاستی كاتی ئەوە هاتوە پڕۆژەیەكی هەمە لایەنە و بڕیارێكی ئازایانە بدات، بۆ گێڕانەوەی ئەو پاشەكەوتە، چیتر لێنەگەڕێت ئەو كەسانەی لە رۆژگارە سەختەكاندا خۆیان بە خاوەنی ئەو ئەزمونە زانیوە ، جۆرەها دەردەسەری و ناسۆریان قبوڵ بووە ، چاویان لە دەستی بەغداو ئەم و ئەو بێت، یەقینم وایە هیچ مامۆستایەك و فەرمانبەرێك داوای ئەوە ناكەن لە زەمەنێكی دیاریكراودا هەموی وەرگرنەوە، هەرچەندە ئەگەر هەموشی بدرێتەوە ناكاتە بەهای ئەو كاتانەی كە لێیان بڕدراوە، بەڵام دەیانەوێت حكومەتی هەرێم بە تەواوی ئیقراری بكات كە قەرزارە، كۆی قەرزی هەر یەكێكیش لە هەژمارێكی بانقی دیاری بكات، رێگەش بدات بۆ مەبەستی جۆراو جۆرسودی لێوەربگیرێت، بەپێی تواناش مانگانە شتێك بداتەوە ، بڕوای تەواوم بەوە هەیە ئەوە كەمترین بەرەندەیە كە حكومەت بیكات بۆ قەرەبوو كردنەوەی مامۆستایان و فەرمانبەران هەروەها تێكڕای كۆمەڵانی خەڵكی دڵسۆز.
