بەهۆی تێپەڕاندنی یاسایەک سەبارەت بە هەڵبژاردن لە پارێزگای کەرکوک، ناحیەیەکی زۆرینە عەرەب لە سنوری کەرکوک دەنگ دەدەن، یەکێتی نیشتمانی کوردستانیش پێیوایە گەر کورد بە هەمواری سێیەمی یاسای هەڵبژارنی پەرلەمان و ئەنجومەنی پارێزگاکانەوە بڕواتە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوکەوە توشی زەرەرێکی گەورە دەبێت، لەکاتێکدا پارتی داوای یەکڕیزی کورد دەکات تا خۆی لە زیانەکانی یاساکە بپارێزێت.
شێرزاد سەمەد، بەرپرسی بەشی هەڵبژاردنی یەکێتی لە کەرکوک، بە دەنگی ئەمەریکای راگەیاند، “ئیستیسنا کردنی زاب و سەرگەڕان لە زەرەری کوردە، چونکە زاب ساڵی 1984 خراوەتە سەر کەرکوک و ئێستا 40 هەزار دەنگدەری عەرەبی تێدایە، لەکاتێکدا سەرگەڕان 25 هەزار دەنگدەری تێکەڵەی کورد و عەرەبی تێدایە.”
مادەی 13 لە هەمواری سێیەمی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمان و ئەنجومەنی پارێزگاکانی عێراق تایبەتە بە کەرکوک. ئەم مادەیە لە دوو بەش پێکدێت، بەشی یەکەمی سێ خاڵە و بەشی دووەمی یەک خاڵە. کورد پێیوایە هەردوو بەشەکەی ئەم مادەیە نا دەستورییە و بە زیانی کورد دەشکێتەوە.
بەپێی برگەی (ا)ی بەشی یەکەمی یاساکە، تۆماری ساڵی 1957 دەکرێتە بنەمای وردبینی تۆماری دەنگدەران، کە ناحیەکانی زاب و سەرگەران لە یاساکەدا جیاکراونەتەوە و دانیشتوانەکانیان لە سنوری کەرکوک دەنگ دەدەن.
برگەی (ب) ی بەشی یەکەمی مادەی 13ی هەمواری سێیەمی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمان و ئەنجومەنی پارێزگاکان تایبەتکراوە بەو ئاوارە گەڕاوانەی کە مادەی 140 گرتوونیەتییەوە و زۆربەیان کوردن، کە دەبێت وردبینی لە تۆماری ناوەکانیان بکرێت. کورد وردبینیکردن لە تۆماری ئاوارە گەڕاوە کوردەکان بە بڕوا نەبوون بە مادەی 140 و لیژنەی جێبەجێکردنی مادەکە لێکدەداتەوە.
هەروەها بەپێی برگەی (ج) ی مادەی 13، ئەو خێزانانەی پێش ساڵی 2003 فۆرمی خۆراکیان کەرکوک بووە دەتوانن دەنگ بدەن، با ناویشیان لە تۆماری ساڵی 1957 دا نەبێت. بەبڕوای لایەنە کوردییەکان ئەمە رەخساندنی دەرفەتە بۆ عەرەبە هاوردەکان تا دەنگ بدەن و هەوڵێکە بۆ زیادکردنی دەنگی عەرەب لە کەرکوک.
بەپێی ئامارێکی بەشی هەڵبژاردنی مەڵبەندی کەرکوکی یەکێتی کە دەست دەنگی ئەمەریکا کەوتووە، لە ساڵی 1997 و لە سەردەمی رژێمی بەعس دا ژمارەی کورد لە کەرکوک 155 هەزار و 861 کەس بووە و تەنها 21% دانیشتوان بووە، هەروەها ژمارەی تورکمان 50 هەزار و 99 کەس بووە، لەکاتێکدا ژمارەی عەرەب 544 هەزار و 596 کەس بووە کە دەکاتە 72%ی دانیشتوانی کەرکوک.
مەسعود مەلا پەروێز، وتەبێژی لقی کەرکوکی پارتی، بە دەنگی ئەمەریکای وت، “لە کەرکوک هەمیشە ستەم لە کورد کراوە، ئەگینا بۆ یاسای تایبەت بە کەرکوک دەردەکرێت، با خەڵکی شارەکە ئازادانە دەنگی خۆی بدات وەکو پارێزگاکانی تری عێراق.”
هەروەها وتیشی، “کورد دەبێت بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک بەیەک لیست دابەزێت تا ببینە زۆرینە. گەر پارچە پارچە بین لە سایەی یاساکەدا زەرەر دەکەین.”
لە بەشی دووەمی مادەی 13ی هەمواری سێیەمی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمان و ئەنجومەنی پارێزگاکانی عێراق کە تایبەتە بە کەرکوک ئاماژەبەوەکراوە، ئەنجامی هەڵبژاردن ناکرێتە بنەمای یاسایی و ئیداری بۆ داهاتووی پارێزگاکە. هەروەها جەختکراوەتەوە لەوەی کەرکوک بە سنوری ئیداری ئێستاوە پرۆسەی دەنگدانی تێدا ئەنجام دەدرێت، نەک بەسنوری ئیداری ساڵی 1957ەوە کە کەلار و کفری و چەمچەماڵ بەشێک بوون لە پارێزگاکە.
شێرزاد سەمەد بەرپرسی هەڵبژاردنی یەکێتی لەکەرکوک، دەڵێت، “گەر هەڵبژاردن نەکرێتە بنەمای یاسای و ئیداری بۆ داهاتووی پارێزگای کەرکوک، کەواتە دەبێت بگەڕێینەوە بۆ تەوافق و لەمحاڵەتەشدا کوردو عەرەب و تورکمان داوای پۆستی پارێزگار و پۆستی تر دەکەن، کەواتە هەر ڕێککەوتن ناکرێت.”
هەروەها وتیشی، “برگەو مادەکانی یاسای ژمارە 13 یاسایی و دەستوری نین و لەرێگەی زۆرینەوە تێپەڕێنراون، بۆیە دەبێت کورد تانەی لێ بدات.”
