٥ هۆکار بۆ ئەوەی جارێکی دیکە لە منداڵەکەت نەدەیت و ڕێگەی دیکە بۆ سزادان بەکار بهێنیت - تۆڕی میدیایی خەڵک

سەردێر

خەڵك بەندكراوێكی سیاسی كورد كە سزای زیندانی هەتا هەتایی بەسەردا سەپابوو دوای 21 ساڵ بەر بڕیاری لێبوردن كەوت و ئازاد كرا. ڕێكخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو بڵاویكردەوە، نیموەڕۆی ڕۆژی دووشەممە عومەر فەقێ پوور، بەندكراوی سیاسی خەڵكی بۆكان دوای ٢١ ساڵ بەندكران بەر لێبوردن كەوت و لە بەندیخانەی ناوەندیی ئورمیە ئازاد كرا. عومەر فەقێ پوور و خالید فەرەیدوونی لە پێشمەرگەكانی حیزبی دیموكڕاتی كوردستانی ئێران بوون كە لە ساڵی 2000 لە یەكێك لە گوندەكانی پیرانشار كەوتونەتە كەمینی هێزەكانی سپای پاسدارانەوە و دەستبەسەر كراون. سەرەتا بڕیاری لەسێدارەدانیان بۆ دەرچوو دواتر لە ساڵی ٢٠٠٥، لە لایەن دادگای پێداچوونەوەوەی پارێزگای ئورمیەوە ئەو سزایە بۆ بەندكرانی هەتاهەتایی كەم كرایەوە.
خەڵك ئەمڕۆ كە یەكەم ڕۆژی مانگی ڕەمەزانە، كاتەكانی بانگ و ڕۆژوو شكاندن لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان بەمجۆرەیە. هەولێر: بانگی بەیانی: ٤:٩ خولەك. بانگی نیوەڕۆ: ١٢:١٤ خولەك. بانگی عەسر: ٣:٤٧ خولەك. بانگی مەغریب: ٦:٤٠ خولەك. كاتی بەربانگ كردنەوە. بانگی عیشا: ٧:٥٥ خولەك سلێمانی: بانگی بەیانی: ٤:٠٠ خولەك. بانگی نیوەڕۆ: ١٢:٤ خولەك. بانگی عەسر: ٣:٢٨ خولەك. بانگی مەغریب: ٦:٣٤ خولەك.كاتی بەربانگ. بانگی عیشا: ٧:٤٤ خولەك. دهۆك: بانگی بەیانی: ٤:٩ خولەك. بانگی نیوەڕۆ: ١٢:١٦ خولەك. بانگی عەسر: ٣:٥٤ خولەك. بانگی مەغریب: ٦:٤٥ خولەك.كاتی بەربانگ. بانگی عیشا: ٨:١٠ خولەك كەركوك: بانگی بەیانی: ٤:٤ خولەك. بانگی نیوەڕۆ: ١٢:٨ خولەك. بانگی عەسر: ٣:٤٥ خولەك. بانگی مەغریب: ٦:٣٩ خولەك.كاتی بەربانگ. بانگی عیشا: ٧:٥٨ خولەك
خەڵك وەزارەتی بازرگانیی عێراق رایگەیاند، ئامادەكارییەكان بۆ دابەشكردنی بەشە خۆراك لە مانگی ڕەمەزاندا تەواوكراون و لەداهاتوویەكی نزیكدا دەگەیەنرێتە دەست بریكارەكان. وەزارەتی بازرگانی عێراق لەراگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، ئامادەكارییەكان بۆ دابەشكردنی بەشە خۆراك لە مانگی ڕەمەزاندا تەواوكراون و لەداهاتوویەكی نزیكدا دەگەیەنرێتە دەست بریكارەكان. لەڕاگەیەنراوەكەدا ئاماژە بەوەشكراوە، لەمانگی رەمەزاندا دوو بەشەخۆراكی مانگانە بەسەر هاووڵاتیاندا دابەشدەكرێت كە بریتین لە (زەیت، شەكر، برنج و ئاردی سفر بە بڕی 5 كیلۆ بۆ هەر خێزانێك) و لەئێستادا ئەو رێژەیەی خۆراك گەیشتووەتە 90%ی كۆكاگانی خۆراك لە پارێزگاكان. ئاماژە بەوەشكراوە، داوا لە سەرجەم بریكارەكانی خۆراك كراوە دابەشكردنەكە دوا دوانەخرێت و هاووڵاتیانیش لەكاتی بوونی سەرپێچیدا دەتوانن ئاگاداریان بكەنەوە.
خەڵك-بەشی هەواڵ نرخی دۆلار لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو بەرز بووەتەوە. یادگار حەسەن لە كۆمپانیای سەعید بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، نرخی دۆلار بۆ ئەمڕۆ سێ شەممە 3-4-2021، بەپێی بازاڕی گۆڕینەوەی دراوی بیانی لە شاری سلێمانی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 148 هەزار 150 دینار مامەڵەی پێوە كراوە. وتیشی"نرخی 100 دۆلاری ئەمریكی بە 2 ملیۆن و 480 هەزار تمەنی ئێرانی مامەڵەی پێوە كراوە". بەهۆی ناجێگیری بازاڕ و قەیرانی دارایی و ڤایرۆسی كۆرۆنا و دابەزینی بەهای دینار لە هەرێمی كوردستان و عیراق، نرخی دۆلار ناجێگیرە.
خەڵك-بەشی هەواڵ بە گوێرەی دواین ئامار، تووشبووانی ڤایرۆسی كۆرۆنا لە جیهاندا گەیشتە 137 ملیۆن و 278 هەزار و 683 حاڵەت. بە گوێرەی ئامارە جیهانییەكان، تاكو كاتژمێر 9:30ی ئەمڕۆ سێ شەممە ژمارەی تووشبووانی كۆرۆنا لە جیهاندا گەیشتە 137 ملیۆن و 278 هەزار و 683 حاڵەت، لەو ژمارەیەش 2 ملیۆن و 959 هەزار و 324 حاڵەتی گیانلەدەستدانیش هەبووە. هەر بەپێی ئامارەكان تاكو ئێستا 110 ملیۆن و 472 هەزار و 479 تووشبووی ڤایرۆسی كۆرۆنا چاكبوونەتەوە. لەسەر ئاستی وڵاتانی جیهان، ئەمریكا زۆرترین ڕێژەی تووشبوون بە پەتاكەی تێدا تۆماركراوە و گەیشتووەتە 31 ملیۆن و 990 هەزار و 143 كەس و 576 هەزار و 298 كەسیش گیانیان لەدەستداوە. ڤایرۆسی كۆرۆنا نەخۆشییەكی كوشندەیە و مانگی 12ی ساڵی 2019 لەشاری وۆهانی وڵاتی چین سەریهەڵداو لەئێستاشدا لە زیاتر لە 210 وڵات و ناوچەی جیهان بڵاوبووەتەوە.
خەڵك- ئەندامێكی لیژنەی پەروەردە و خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لەپەڕلەمانی كوردستان ڕایدەگەیەنێت، وەكو لیژنەی پەروەردە چەند كۆبوونەوەیەكمان كرد لەسەر بابەت خوێندی ئەلیكترۆنی و ڕاوێژمان زۆر كرد لەگەڵ وەزارەت، وەزیر كە لەگەڵ ئێمە بەردەوام بوو واتە ڕاوێژییان پێمان دەكرد، بەڵام ئێمە وەكو لیژنە هەر ڕاوبۆچوونی خۆمان هەبوو لەسەر ئەو بابەتە، زۆر حەزمان دەكرد پڕۆسەكە لەنێو كامپەس بكرێت واتە قوتابی بچنە ناو هۆڵەكانی خوێندن، چونكە دەزانین لەوێ زۆر باشترە بخوێنن. گوڵستان نهێلی ئەندامێكی لیژنەی پەروەردە و خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لەپەڕلەمانی كوردستان بە دەنگی ئەمریكای ڕایگەیاند، هەفتەی ڕابردوو لەگەڵ وەزارەت كۆبووینەوە لەسەر ئەو بابەتە كە ئایا چی بكرێت باشە؟ وەزیری پەروردە وتی" ئەگەر بەدیلێك هەبێت جێگەی خوێندنی ئەلیكترۆنی و ئۆنلاین بگرێتەوە، پێمان بڵێن وەكو لیژنەی پەروەردە؟" بەڵام ئێمە بینیمان كەمەترسی زۆر زۆرە هەم لەسەر گیانی قوتابیان و هەم لەسەر گیانی مامۆستایان لەبەرئەوە هیچ بەدیلێك نەبوو جێگەی ئەوە بگرێتەوە، چونكە ناتوانیین بڕیارێك بدەین و بەیانی ببێتە شتێكی مەترسیدار بۆ خەڵك. وتیشی"لەدەستپێكی پەیدابوونی ڤایرۆسی كۆرۆنا لەگەڵ ئەوە نەبووین خوێندن بەئۆنلاین و ئەلیكترۆنی بێت، بەڵكو لەسەرەتاوە تا كۆتایی دژی ئەو شتانە بووین، چونكە دەزانین بارودۆخی دارایی خەڵك چۆن بوو، واتە ژێرخانێكی باشمان نەبوو لەهەرێمی كوردستان، لەبەرئەوە ئێمە لەگەڵ ئەو شتانە نەبووین، بەڵام ئێستا بووەتە شتێكی تر، دەزانیین تاڕادەیەك سەركەوتوو نییە و ئاستی زانستی زۆر زۆر خراپ بووە، بەڵام شتێكی تر هەیە ئەویش مەترسی لەسەر گیانی قوتابیان زۆر زۆر بووە دەبینین ڕۆژانە قوتابیان تووش دەبن و مامۆستا تووش دەبێت لەبەرئەوە پڕۆسەی خوێندنیش تاڕادەیەك ڕادەوەستێت". سەبارەت بە بڕیاری دەرچوونی گشتی بۆ ئەمساڵ ناوبراو ڕایگەیاند، بڕوا ناكەم بڕیارێكی وەها هەبێت كەقوتابیان هەموویان دەربچن، چونكە بارودۆخ زۆر سەختە بەتایبەت لەپۆلی دوانزە ئەگەر هەموویان داخڵ بكرێن بۆ تاقیكردنەوەكان و دەرچووبن ئایا وەزارەتی خوێندنی باڵا چۆن دەتوانێت ئەو قوتابیانە هەموو لە زانكۆ و پەیمانگاكان وەربگرێت. ئاشكراشیكرد، ئێستا بووەتە سیستەمی ئەلیكترۆنی ئەگەر بارودۆخ باش بێت ئینشائەڵا دەچنەوە ناو كامپەس دەخوێنن، بەڵام هێشتا ماوە بڕیار لەسەر ئەو شتانە بدرێت كە ئایا قوتابی هەموویان دەربچێنرێن یان نا؟ چونكە ئێستا بڕیار هاتووە كەئەلیكترۆنی بووەتە ئیجباری تا بارودۆخ باش بێت ئەمساڵ، بەڵكو بتوانن بچنە ناو كامپەس بخوێنن و دووبارە دەست بە پڕۆسەی خوێندن بكەنەوە.
خەڵك بەڕێوەبەرایەتی ڕەگەزنامە و كاروباری شارستانیی هەولێر بڵاویكردەوە، 15 هەزار كارتی نیشتمانی گەڕاوەتەوە ئەو هاووڵاتیانەی پەنجەمۆریان كردووە دەتوانن كارتەمانیان وەربگرنەوە. بەڕێوەبەرایەتی ڕەگەزنامە و كاروباری شارستانیی هەولێر، ئاگادارییەكی بڵاوكردووەتەوە و تێیدا هاتووە" 15 هەزار كارتی نیشتمانی گەڕاوەتەوە، ئەو هاووڵاتییانەی پەنجەمۆریان كردووە و سەردانی بەرێوەبەرایەتییەكەمانیان كردەوە تا ڕۆژی 28-2-2021 ، بە ‌مەبەستی وەرگرتنەوەی كارتەكانیان، سەردانی بەڕێوەبەرایەتییەكەیان بكەن". ئاماژە بەوەشكراوە، ڕۆژانە لە ‌كاتژمێر 2ـی پاش نیوەڕۆ تاوەكو 6ـی ئێوارە بۆ پێدانەوەی كارتەكان دەوام دەكەن". لە ئاگاداریەكەدا باس لەوەشكراوە، پێویستە هاووڵاتییان ئەم پێداویستییانە لەگەڵ خۆیاندا بهێنن: 1- ڕەگەزنامەی عێراقی. 2- پێناسەی باری شارستانی. 3- پسووڵەی وەرگرتنەوەی كارتی نیشتمانی.
خەڵك-بەشی هەواڵ نرخی‌ نەوت لەبازاڕەكانی‌ جیهان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو بەرز بووەتەوە. ئاژانسەكانی جیهان بڵاویانكردەوە، نرخی نەوت بۆ ئەمڕۆ سێ شەممە، 13-4-2021، بەشێوەیەك بووە كە نرخی‌ نەوتی برێنت بە 63 دۆلار و 59 سەنت لە بازاڕەكانی جیهان مامەڵەی پێوەكراوە و هاوكات نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی ئەمریكیش بە 59 دۆلار و 98 سەنت مامەڵەی پێوەكراوە. هۆكاری بەرزبونەوەی نرخی نەوت دەگەڕێتەوە بۆ ڕێككەوتنی گروپی ئۆپیك پڵەس لەسەر زیادكردنی بەرهەمهێنانی نەوت بە بڕی 500 هەزار لە ڕۆژێكدا.
خەڵك ئەندازیارێكی خۆراك لەبارەی ئەو خۆراكانەی كە لە مانگی ڕەمەزاندا لەكاتی پارشێو و بەربانگدا بەسوودن ڕوونكردنەوە دەدات. لەشكر حەمید ئەندازیاری خۆراك بە (تۆڕی میدیایی خەڵك)ی ڕاگەیاند:"لە هەردوو ژەمی بەربانگ و پارشێودا شلەمەنییەكان دەبێ بەشێكی گرنگی سفرە داگیربكەن، بەوپێیەی لە وەرزی گەرماداین و جەستە بڕێكی زۆری شلەمەنی بەهەدەردەدات". ئاماژەی بەوەشدا:"میوەی پڕ ئاوی وەك شووتی، كاڵەك، پرتەقاڵ گرنگن بۆ هێشتنەوەی ئاو بۆ ماوەیەكی درێژتر لە كۆئەندامی هەرس". لەشكر حەمید ئەوەشی خستەڕوو:"بڕی 180-250 میللیلیتر شەربەتی سرووشتی بخۆرەوە ، بڕی 500 میللیتر ئاو بخۆەوە بە چەند هەنگاوێك، هەروەها پڕۆتین (هێلكە، كەرە، ماست) بكەرە بەشێك لە ژەمی پارشێو". ئەو ئەندازیارەی خۆراك ڕوونیشی كردەوە:"كافاین مەخۆرەوە (قاوە، چا، خواردنەوەی وزەبەخش) چونكە میزكردن زیاددەكەن و تینوێتی زیاد دەكە، نان كەم بخۆ، چونكە كەم دەمێنێتەوە لە كۆئەندامی هەرس، شیرینییە دەستكردەكان مەخۆ، چونكە بە خێرایی شەكری خوێن بەزدەكەنەوە و دواتر بە خێرایی دادەبەزێت و تووشی بێهێزییەكی زۆر دەبیت".
خەڵك لەمەودوا بە هیچ شێوەیەك ڕێگە نادرێت فەرمانبەرانی فەرمانگە خزمەتگوزارییە قەرەباڵغەكان دەوام بكەن ئەگەر خۆیان بە ڤاكسینی كۆرۆنا نەكوتن. لیژنەی باڵای تەندروستی و سەلامەتی نیشتمانیی عیراق لە ڕاگەیەنراوێكدا وەرگرتنی ڤاكسینی بۆ فەرمانبەرانی هەندێك لە فەرمانگەكان كردووە بە مەرج و ڕایگەیاندووە، لەمەودوا بە هیچ شێوەیەك ڕێگە نادرێت بە فەرمانبەرانی فەرمانگە خزمەتگوزارییە قەرەباڵغەكانی وەك (فەرمانگەی خانەنشینی، هاتووچۆ، پاسپۆرت و باری شارستانی) دەوام بكەن ئەگەر تا 20ی نیسانی داهاتوو خۆیان بە ڤاكسینی كۆرۆنا نەكوتن. لە ڕاگەیەنراوەكەدا هاتووە، دەبێت هەموو كارمەندانی تەندروستی لەكەرتی گشتی و تایبەتدا ڤاكسینی كۆرۆنا لەخۆیان بدەن، بەپێچەوانەوە ڕێگەیان پێ نادرێت بەردەوامبن لەسەر كارەكانیان، بڕیارەكەش هەموو دەرمانخانەكان و تاقیگەكان و ناوەندە پزیشكییەكان و نەخۆشخانە ئەهلییەكان دەگرێتەوە.

٥ هۆکار بۆ ئەوەی جارێکی دیکە لە منداڵەکەت نەدەیت و ڕێگەی دیکە بۆ سزادان بەکار بهێنیت

راوێژ کامەران

هەواڵ بڵاوکراوەتەوە: 03/03/2021

ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک هۆکارە بۆ ئەوەی جارێکی دیکە لە منداڵەکەت نەدەیت و ڕێگەی دیکە بۆ سزادان بەکار بهێنیت:

-زۆرجار منداڵ نازانێت بەهۆی چیەوە لێدانی خواردووە و درک بە هەڵەی کارەکەی خۆی ناکات، هەر بۆیە ڕق ئەستورتر دەبێت و دواتر دوبارەی دەکاتەوە.

-توێژینەوەکان ئەوەیان سەلماندووە کە بەرە بەرە منداڵ لەگەڵ لێدانەکە ڕادێت، بۆیە دایک و باوک ناچارن لێدانەکە توندتر بکەنەوە تا دەگاتە ئاستێک کە زیان بە تەندرووستی منداڵەکە دەگەیەنیت.

-لێدان وا لە منداڵ وادەکات لەداهاتوودا ببێتە کەسێکی توندوتیژ

-بە لێدان منداڵ هەستی خۆشەویستی دایک و باوک لەدەستدەدات و توشی خەمۆکی دەبێت

-لێدان زیانی تەندرووستی و دەروونی بە منداڵەکەت دەگەیەنێت

لە جیاتی لێدان پێویستە چی بکەیت؟

لەجیاتی لێدان ڕێگای دیکە هەیە بۆ کۆنتڕۆڵی منداڵ دەتوانیت بەکاری بهێنیت، بۆنومەن ناچاری بکەیت واز لەیاریەکەی هبێنێت بۆماوەی ٥ خولەک و گەر دوبارەی کردەوە ٥ خولەکی دیکەی بۆ نوێ بکەیتەوە.