لە هەر هەزار ژنێک، یەکێکیان توشی سکپڕی ھێشووی دەبێت، چۆن دەیناسیتەوە؟ - تۆڕی میدیایی خەڵک

سەردێر

خەڵك لە جامی یۆرۆ دانیمارك بە گۆڵێكی بێبەرامبەر بە فنلەندا دۆڕا بەڵام ئیریكسنی بۆ گەڕایەوە. لە كۆمەڵەی دووەمی جامی یۆرۆ هەردوو هەڵبژاردەی دانیمارك و فنلەندا ڕووبەڕووی یەكبوونەوە. لە خولەكی 42 داكریستیان ئیریكسنی یاریزانی دانیمارك كەوت بە زەویدا و یارییەكە ڕاگیرا و بە بڕیاری یوفا بۆ ماوەیەك دواخرا. دوای كاتژمێرێك هەواڵی سەلامەتبوونی ئیریكسن بڵاوكرایەوە و لە كاتژمێر 9:30 خولەك یارییەكە دەستیپێكردەوە، لە كۆتاییدا فنلەندا بە گۆڵێكی بێبەرامبەر یارییەكەی لە سوودی خۆی كۆتایی پێهێنا.
خەڵك سەرۆكی هاوپەیمانیی عیراقیوون ڕایدەگەیەنێت، هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق كە بڕیارە لە 10 ئۆكتۆبەری ئەمساڵدا بەڕێوەبچێت لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە ساڵی 2005 مەترسیدارترە. عەمار حەكیم كە هاوكات سەرۆكی ڕەوتی حیكمەی نیشتمانییە لە عیراق، لە دیداری دیوانی بەغدا بۆ دەستەبژێری سیاسی و كۆمەڵایەتی كە ئەمڕۆ شەممە لە بەغدا بەڕێوەچوو، ڕایگەیاند: "هەڵبژاردنی داهاتوو لە هەڵبژاردنی 2005 مەترسیدارترە، چونكە هەڵبژاردنی 2005 كاری بۆ دامەزراندنی دیموكراسی كرد، بەڵام هەڵبژاردنی داهاتوو كار بۆ جێگیركردنی ئەو دیموكراسییە و ئامادەكاری بۆ قۆناغێكی نوێ دەكات، هەروەها دۆخی لایەنە سیاسییەكان و متمانەی هاووڵاتیان بەوان لە 2005 فاكتەرێكی گرنگ بوون؛ ئەوەش لە هەڵبژاردنی داهاتوو دەگۆڕێت." عەمار حەكیم وتیشی، "سەردانەكەی پاپا و گفتوگۆكان كە لە عیراق هەن لەنێوان لایەنە ناكۆكەكانی ناوچەكە ئاماژەن كە عیراق پێگەی خۆی لە ئاستی ناوچەكە و ئاستی نێودەوڵەتی بەدەستهێناوەتەوە؛ واتە ناوچەكە قۆناغی گومان و دڵەڕاوكێی بەرامبەر دۆخی عیراق تێپەڕاند، بۆ جێگیركردنی ئەوەش بەندە بە ئەنجامەكانی هەڵبژاردن، یان سەقامگیری و كەڵەكەبوونی ئەرێنییەكان و ڕۆیشتنی عیراق بەرەو گەشەكردن یاخود ڕووبەڕووبوونەوەی سیناریۆ نوێیەكانی توندوتیژی و گرژی." لەبارەی دواخستنی هەڵبژاردن، سەرۆكی هاوپەیمانیی عیراقیوون ئاماژەی بەوەشكردووە، "هەڵبژاردن دواناخرێت؛ ئەوەشی لەو بارەوە باس دەكرێت تەنیا هیوایە، پێمان وایە بایكۆتكردنی هەڵبژاردن كارێكی هەڵەیە، هاوكات پێویستە چاودێریی نێودەوڵەتی لەسەر هەڵبژاردن هەبێت، ئەوەش بەهۆی دابەشبوونی كۆمەڵگە و كاریگەریی لەسەر هەڵبژاردن، بەڵام دەبێ ئەو چاودێرییە سەروەریی عیراق پێشێل نەكات." ئەمەش لەكاتێكدایە، بڕیارە هەڵبژاردنی پێشوەختەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لە 10ی ئۆكتۆبەری ساڵی 2021 دا بەڕێوەبچێت.
خەڵك وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عیراق ڕایدەگەیەنێت، عیراق پەرە بە وەبەرھێنانی گازی سروشتی دەدات و سعودیەش خوازیارە وەبەرھێنان لە كەرتی وزەی عیراقدا بكات. عاسم جیهاد وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عیراق ئاشكرایكرد، توانیوانە ئەو گازەی لەگەڵ نەوتدا بەفیڕۆ دەڕۆی بەرھەمی بھێنن، بەم ھۆیەشەوە بەرھەمی گازی سروشتی ساڵانە زیاد دەكات بۆ 2 ملیار و 612 ملیۆن پێ سێجا. عاسم جیھاد ڕاشیگەیاند: بە ڕێژەی 50% بۆ 60% وەبەرھێنان لە گازدا دەكەن، بۆ ئەو مەبەستەش سعودیە خوازیارە لە كێڵگەی گازی عوكازدا وەبەرھێنان بكات و پشكی ھەبێت لە وزەی عیراقدا. جیچی ئاماژەیە، زیاتر لە ساڵێكە حكومەتی عیراق بە چڕی ئاڕاستەی وەبەرھێنانی ڕوو كردووەتە بواری گاز و تا ئێستا شەش گرێبەستی گەورەی بواری گازی لەگەڵ كۆمپانیا فەڕەنسی و بەریتانی و ئیماراتی و ئێرانییەكان واژۆكردووە.
خەڵك وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازیی هەرێمی كوردستان داوا لە جوتیارانی سنووری پارێزگای هەولێر دەكات كە لە سایلۆی هەولێر گەنمیان ڕادەستكردووە، چەكی پارەكانیان وەربگرن. وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازیی هەرێمی كوردستان، داوای لە جوتیاران كردووە سبەینێ یەكشەممە. 13/6/2021 سەردانی سایلۆی هەولێر بكەن بۆ وەرگرتنی پارەی گەنمی ساڵی 2016 و بەخشتەیەك ئەو شوێن و كاتانەی دیاریكردووە كە تێیدا ووتیاران گەنمیان تێدا ڕادەستكردووە و ئێستا دەتوانن چەكی پارەكانیان وەربگرن. بەپێی خشتەكە ئەو جوتیارانە بەمشێوەیە دیاریكراون: -كۆیە، لە ڕێككەوتی 17ـی حوزەیران تا 5ی تەمووزی 2016 - ساحات گردەڕەشە، لە ڕێككەوتی 17ی حوزەیران تا 27ی حوزەیران 2016 - مسقفات گردەڕەشە، لە ڕێككەوتی 10ـی تەمووز تا 15ی تەمووز 2016 - ناو سایلۆی هەولێر، لە ڕێككەوتی 25ی ئایار تا 15ی تەمووز 2016 - مخازن شەمامك لە ڕێككەوتی 9ـی تەمووز تا 10ـ تەمووز 2016 - شەمامك، لە ڕێككەوتی 26ی ئایار تا 14ـی تەمووز 2016 - گردەڕەشە، لە ڕێككەوتی 26ی ئایار تا 18ی حوزەیران 2016 - مەخموور، لە ڕێككەوتی 26ی ئایار تا 15ی تەمووزی 2016
خەڵك كۆمپانیای وزەی (ئێس ئاند پی گڵۆباڵ پلاتس) ئاشكرایدەكات، عیراق لە مانگی ئایاردا بە ڕێژەی لە 88% پابەندبووە بە ڕێككەوتنی ئۆپیك پڵەسەوە. ڕاپۆرتێكی كۆمپانیای وزەی (ئێس ئاند پی گڵۆباڵ پلاتس) ئاشكرای كرد، وێڕای ئاسانكارییەكانی ڕێكخراوی ئۆپیك پڵەس بۆ زیادكردنی بڕی ھەناردەی نەوتی وڵاتانی ئەندام، بەڵام حكومەتی عیراق لە مانگی ئایاردا بە ڕێژەی لە 88%پابەندبووە بە ڕێنمایی و بڕیارەكانی ڕێكخراوەكەوە. لە ڕاپۆرتەكەی (ئێس ئاند پی گڵۆباڵ پلاتس)دا ھاتووە، بەرھەمی نەوتی ڕێكخراوی ئۆپیك لە مانگی ڕابردوودا ڕۆژانە 430 ھەزار بەرمیل زیادی كردووە و شانشینی سعودیەش (361) ھەزار بەرمیلی نەوتی ڕۆژانەی لەو ژمارەیە ھەناردە كردووە. ڕاپۆرتەكەی (ئێس ئاند پی گڵۆباڵ پلاتس) ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە، كە حكومەتی عیراق ڕۆژانە تەنھا 20 ھەزار بەرمیل نەوتی زیاتری ھەناردە كردووە و بە ڕێژەی 88% پابەندبووە بە ڕێنمایی و بڕیارەكانی ڕێكخراوی ئۆپیك پڵەسەوە.
خەڵك لاھور شێخ جەنگی و كونسوڵی گشتیی ھۆڵەندا لە ھەرێم، دۆخی سیاسی و ئەمنی عیراق و ھەرێمی كوردستان و پرسی چاكسازیی و یەكخستنەوەی ھێزی پێشمەرگە و ھەڵبژاردنەكانی داھاتوویان تاووتوێ كرد. میدیای فەرمی یەكێتی بڵاویكردەوە، ئەمڕۆ شەممە ١٢ی٦ی٢٠٢١، لاھور شێخ جەنگی ھاوسەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە شاری سلێمانی پێشوازی كرد لە ھانس ئاكربووم كونسوڵی گشتیی ھۆڵەندا لە ھەرێمی كوردستان و كۆڵۆنێڵ یان تین ھۆڤ راوێژكاری سەربازیی لە كونسوڵخانەی ھۆڵەندا لە ھەرێم. ئاماژەبەوەشدراوە، لە دیدارەكە لاھور شێخ جەنگی جەختی لە ھەڵوێستەكانی كردەوە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان حكومەتی ھەرێم و بەغدا لەسەر بنەمای دەستوور و پابەندبوونی ھەردوولا بە ڕێككەوتنەكانی نێوانیان. ھاوكات ئامادەیی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانی بۆ چاكسازی و یەكخستنی ھێزی پێشمەرگە دووپات كردەوە بە ڕەچاوكردنی بنەمای ھاوسەنگی، ڕاشیگەیاند: بوونی یەك ھێزی نیشتمانیی پڕچەك و مەشقپێكراو بۆ ئێستا و داھاتووی كوردستان گرنگە و بە ھەموو شێوەیەك پشتیوانی دەكەین. لەو ڕووەشەوە پێزانینی پێشكەش بە ھێزەكانی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی كرد كە لەو پێناوەدا ھەنگاوی گرنگیان ناوە. ئەوەشخراوەتەڕوو، لە بەشێكی تری دیدارەكدا ئاماژە بە مەترسییەكانی سەرھەڵدانەوەی چەكدارانی داعش كرا و جەخت لە بەردەوامی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەكانی نێوان سوپای عیراق و ھێزی پێشمەرگە كرایەوە بۆ دوورخستنەوەی مەترسیی سەرھەڵدانەوەی ئەو شانە نوستووانەی داعش. هاوكات، لاھور شێخ جەنگی نیگەرانی خۆی دەربڕی بۆ پەرەسەندنی گرژییەكان كە بەم دواییە لە سەر سنوورەكانی ھەرێم و توركیا ھاتونەتە ئاراوە، وتیشی: نابێت ڕێگە بدەین سەقامگیری و ئاسایش و ئارامیی ھەرێمی كوردستان بە بیانووی جۆراوجۆر بخرێتە مەترسییەوە، دووپاتی كردەوە گرتنەبەری شەڕ و ڕێگەی سەربازی كێشەكان چارەسەر ناكات، پشتیوانیی ڕێگەی ئاشتی و زمانی دیالۆگین بۆ كۆتاییھێنان بە كێشەكان. وتیشی ئێمە ڕامانگەیاندووە كە بە ھەموو شێوەیەك دژی شەڕی براكوژین. لە كۆتایی دیدارەكەدا ھاوسەرۆك لاھور شێخ جەنگی ھەڵبژاردنەكانی داھاتووی عیراقی بە گرنگ زانی، بۆ گۆڕانكاریی ڕاستەقینە و بەدیھێنانی ئامانجەكان و وتی: وەك یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان ھانی ھەموو لایەنە كوردستانییەكان دەدەین بێنە ژێر چەتری لیستی ھاوپەیمانی كوردستان كە لە نێوان یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان و بزووتنەوەی گۆڕان پێكھێنراوە و لەو ڕێگەیەوە دەتوانرێت یەكدەنگیی كورد لە بەغدا بپارێزین و لە ڕێگەی خەباتی پارلەمانییەوە تەواوی مافەكانی گەلی كورد بە دەست بھێنین.
خەڵك لە پارێزگای هەڵەبجە نزیكەی 100 قوتوو مەوادی نیاسایی دەستیبەسەرداگیرا كە بە شێوەی قاچاخ براونەتە پارێزگاكەوە و بۆ قەڵەوكردنی لەش و دەمووچاوو شوێنە هەستیارەكان بەكارهاتوون، چەند شۆنێكیش سزا دران. قائیمقامیەتی هەڵەبجە بڵاویكردەوە، ئەمڕۆ شەممە لیژنەی هاوبەشی قائیمقامیەتی هەڵەبجە سەردانی ۱۱ دوكانی فرۆشتنی بابەتی جوانكاری و ۱ كارگەی نان و ۱ دوكانی گەصیان كرد و دەستیشگیرا بەسەر نزیكەی ۱۰۰ قوتوو مەوادی نایاسایی. ئاماژە بەوەشكراوە،دەرمانەكان بریتی بوون لە ( كەپسولی قەڵەو كردنی لەش و دەموچاو شوێنە هەستیارەكان،بەهێزكەری جنسی) ،سەرجەمیان تەزویرن و لەجێگای گوماناوی و نایاسایی دروستدەكرێن و بەقاچاغ و دەستاودەست وبەبێ هیچ پشكنین وڕێگەپێدانێك هاوردە دەكرێن. ئەوەش بڵاوكراوەتەوە، پسوڵەی ئاگاداركردنەوە بۆ ٦ شوێن كراو، ٤ شوێنیش غەرامە كران.
خەڵك بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی ڕایدەگەیەنێت ، لەماوەی مانگی ڕابردوودا 1541 نەخۆش سەردانی سەنتەری شەكرە و كوێرە گلاندەكانیان كردووە، كە 604 نەخۆشیان لەڕەگەزی نێربوون و 937 نەخۆشیان لەگەڕەزی مێ بوون. بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی ئاماری مانگی ڕابردووی سەنتەری شەكرە و كوێرە گلاندەكانیانی بڵاوكردەوە، كە لەماوەی ئەو مانگەدا 1541 نەخۆش سەردانی سەنتەرەكەیان لە شاری سلێمانی ، كە 106 نەخۆشیان ئاوارەكانی عیراق و دەرەوەبوون و ئەوانی دیكە دانیشتووی سلێمانی بوون و چارەسەری پێویستیان بۆ كراوە. ئاماژەبۆ ئەوەشكراوە، كە ئەو نەخۆشخانەی سەردانی سەنتەرەكەیان كردووە 604 نەخۆشیان لەڕەگەزی نێربوون و 937 نەخۆشیان لەگەڕەزی مێ بوون و 295 نەخۆش تەمەنیان لەسەروو 65 ساڵیەوە بووە و 962 نەخۆش تەمەنیان لەنێوان 45 بۆ 64 ساڵدا بووە و 21 نەخۆش تەمەنیان لەخوار 20 ساڵیەوە بووە.
خەڵك وەزارەتی تەندروستی هەرێم ئاشكرای دەكات، كە لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 239 حاڵەتی تووشبوون بە كۆرۆنا تۆماركراوە و 616 كەسیش چاكبوونەتەوە و تەنها 6 حاڵەتی مردن هەبووە . وەزارەتی تەندروستی حكومەتی هەرێم لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، 6637 پشكنین ئەنجامدراوە و دەركەوتووە لە هەولێر 12 كەس و سلێمانی 45 كەس و دهۆك 181 كەس و گەرمیان 1 كەس تووشی كۆرۆنا بوون. ئاشكراشی كردووە، كە 616 كەس چاكبوونەوە و 6 حاڵەتی گیان لەدەستدان تۆماركراوە، كۆی گشتی مردنیش بە كۆرۆنا گەیشتە 4360 كەس.
نەخۆشی خوێنلێهاتنی پوک (Bleeding Gum) یەکێک لەو کێشانەی کە بەشێک لە خەڵکی توشیان دەبێت خوێن هاتنە لە پوکیان کە ئەمەشە زۆر جار لە خۆوە یاخود لە کاتی دان شۆردن یان زۆر جار لە کاتی بەکارهێنانی پەتی پاککردنەوەی ددان توشیان دەبێت. سەرەکیترین هۆکاری ئەم نەخۆشییە بەهۆی پشتگوێخستی ددان و کۆبونەوەی پێکهاتەیەک کە بە (plaque) ناو دەبرێت و کە لە دوایدا دەبێتە هۆی هەوکردنی پوک و هۆکارە بۆ ئەم حاڵەتە. ئەمەی خوارەوە چەند چارەسەرێکی بەسوودە: -گەر توشی هەڵئاوسانی کردبوویت، ئەوا پەڕۆیەک سارد بکە و بیکە سەر دەمت و گەر ئازاری هەبوو پەڕۆیەکی گەرمی بکەرە سەر -خوێ بکەرە ئاوی گەرمەوە و غەرغەرەی پێبکە -دەرمانی ددانشۆردن و پاککردنەوەی ناودەم بەکار بهێنە -کیسە چای بەکارهاتوو بکەرە سەر پوکەکانت -یاخود هەنگوینی لێبدە -دەشتوانیت ئەو میوانە بخۆیت کە خرمەخرمی دێت

لە هەر هەزار ژنێک، یەکێکیان توشی سکپڕی ھێشووی دەبێت، چۆن دەیناسیتەوە؟

راوێژ کامەران

هەواڵ بڵاوکراوەتەوە: 01/02/2021

سکپڕی ھێشووی بریتییە لە شێوەیەکی نا تەواوی سکپڕی کە بە ڕێژەی ١ لە ١٠٠٠ کەسدا ڕوودەدات. وە پێکدێت لە ئەنجامی پیتاندنی ھێلکەیەکی بێ ناووک (DNA) لە لایەن دوو تۆوەوە یاخوود لەلایەن دوو پارچەبوونی یەک تۆوەوە، کە دەبێتە ھۆی دەرکەوتنی چەند کیسێک لە شێوەی ھێشووە ترێ کە وا دەزانن دوگیانن بەڵام منداڵ درووست نابێت تەنها لە هەندێک دۆخدا نەبێت:

نیشانەکانی نەخۆشیەکە کامانە:

-خێرا گەورەبوونی سک.
-خوێن بەربوونی دامێن.
-بێزووکردن و دڵ تێکچوونی زیاد لە پێوێست.
-بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن.
-زیاد چالاک بوونی غودەی دەرەقی.

چارەسەرکردنی چۆن و بەچ رێکایەکە:

-چاودێری کردنی نەخۆشەکە دوای کورتاج لە ڕێگەی پشکنینی BHCG – titer .
-ڕێگری کردن لە سکپڕێ بۆ ماوەی ٦-١٢ مانگ.

ئەگەری دووبارە توشبوونەوەی نەخۆشیەکە لەگەڵ سکپڕی داھاتوودا دەگاتە ١٪‏ لەبەر ئەوە پێویستە نەخۆشەکە لە سکپڕی داھاتوویدا بە زووترین کات سۆنار بکات.

ئامادەکردنی: د.هاژە جلال تۆفیق
بۆرد لە نەخۆشیەکانی ژنان و مناڵبوون و نەزۆکی.