Get the context behind the news and find out how it will affect of the world.
News Insight
سەردێر
-
خەڵك- بە 5173 حاڵەتی تووشبوونی نوێ، عیراق بەرزترین ئاستی تووشبوونی ڕۆژانەی بە ڤایرۆسی كۆرۆنا تۆماركرد لەو دەمەی لە وڵاتدا بڵاوبۆتەوە. بەرزترین ئاستی تووشبوون لە شەپۆلی یەكەمی بڵاوبوونەوەی پەتاكە، لە 23ی ئەیلولی 2020 بوو كە 5055 حاڵەتی تووشبوون تۆماركرا. ئەمڕۆ چوار شەممە، بەپێی ماڵپەڕی Worldmetterی جیهانی پسپۆڕ لە دیاریكردنی ڕێژەی تووشبوون بە كۆرۆنا لە جیهان، عیراق لە پلەی هەشتەی جیهاندا ناوی هات و لە دوای چیك و پۆڵەندا و ڕوسیا و ئێران و مەكسیك و ئۆكرانیا و ئەندۆنیسیاوە، بەرزترین ئاستی تووشبوونی تۆماركرد. ئەم خشتەیەی خوارەوە، ژمارەی تووشبوونی نوێ لە مڕۆدا بە كۆرۆنا لە هەر وڵاتێكدا دیاریی دەكات.
-
خەڵك- سەرۆكایەتی پەرلەمانی عیراق، لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی دۆلار لە بازاڕەكاندا هاتە دەنگ و پێیوایە، كاریگەریی نەرێنی لەسەر ژیانی هاووڵاتیان دروستكردووە. ئەمڕۆ چوار شەممە، حەسەن كەعبی جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمانی عیراق لە میانی سەرۆكایەتی بۆ دانیشتنی ئەمڕۆی پەرلەمان ڕایگەیاند"بەرزكردنەوەی نرخی خەرجی دۆلار، كاریگەریی نەرێنی زۆر گەورەی لەسەر ژیانی هاووڵاتی عیراقی دروستكردووە". بە وتەی كەعبی"بەرزكردنەوەی نرخی خەرجی دۆلار، كاریگەریی زۆر گەورەی لەسەر ژیانی هاووڵاتیان و سەقامگیریی ئابوری هەیە بەشێوەیەكی گشتی". جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمانى عيراق دەڵێت"پێویستە هەڵوێستێكی ڕاستەقینە و بەپەلە لەلایەن هەموو ئەندامانی پەرلەمان و لیژنەی داراییەوە بگیرێتەبەر، تا بگەڕێنەوە بۆ نرخەكەی پێشووی".
-
خەڵك- دژەتیرۆری كوردستان دانپێدانانی ئەنجامدەری هێرشە مووشەكییەكەی سەر شاری هەولێر بڵاودەكاتەوە و ڕایدەگەیەنێت، تاوانبارەكە یەكێك لە بەشداربووانی تاوانەكە بووە. دژەتیرۆری كوردستان لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، "تاوانبارەكە بەشداربوویەكی هێرشە مووشەكییەكەی سەر شاری هەولێر بووە". لە شەوی 15-2-2021 بە چەند مووشەكێك شاری هەولێر و فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی پایتەختی هەرێم كرانە ئامانج و بەهۆیەوە چەند كەسێك بوونە قوربانی و هەر زوو هێزە ئەمنییەكانی هەرێم و عیراق و هاوپەیمانان دەستیان بە لێكۆڵینەوە كرد. پاش كەمێكی دیكە دەقی دانپێدانانەكە بڵاودەكەینەوە
-
خەڵك- بەرپرسی سەنتەری لێكۆڵینەوەی ستراتیژی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان پێیوایە، گەر توركیا هێزە بەرەو شنگال ببات، حكومەتی عیراق ناتوانێت بێدەنگ بێت و شەڕ لەنێوان هێزەكانی توركیا و هێزە عیراقییەكان دروست دەبێت. فەرید ئەسەسەرد، سكرتێری ئەنجوومەنی سەركردایەتی و بەرپرسی سەنتەری لێكۆڵینەوەی ستراتیژی یەكێتی بە (دەنگی ئەمریكا)ی ڕاگەیاندووە، "گەر توركیا بەرەو شەنگال هێز بجوڵێنێت، هێزە عێراقیەكان دەستەوەستان نابن، پێكدادان دروست دەبێت، گەر لەوەش زیاتر هێزەكانی توركیا بێنە خوارەوە، حكومەتی عێراق و هێزە شیعیەكان ناتوانن بێدەنگ بن". بە وتەی فەرید ئەسەسەرد، "ئێمە ئاگاداربووین، ئۆپەراسیۆنەكەی گارە ئامانجەكانی بەدی نەهێنا، نازانین سەركردایەتی توركیا چۆن بیردەكاتەوە، ئایا دەیەوێ بە ئۆپەراسیۆنێكی تازە لە شەنگال قەرەبووی شكستەكەی گارە بكاتەوە یاخود نا". دەشڵێت: "هێزە ئیقلیمی و نێودەوڵەتیەکان بەشێک لە کێشەی نێوانیان بۆ عێراق گواستووەتەوە، هەریەکەیان و هەوڵی سڕینەوەی لاکەی تر دەدات". ێشتر بەژمارەیەک موشەک هێرشکرایە سەر هەولێر، دواتر ئەمەریکا، ئێرانی بە ئەنجامدانی هێرشەکە تۆمەتبار کرد، ئەمڕۆش بنکەی عەینولئەسەد هێرشیکراوەتە سەر، لەو بارەیەوە فەرید ئەسەسەرد پێیوایە "ئەگەری گفتووگۆ لەنێوان ئێران و ئەمریکا لە ئارادایە، کارتەکانی خۆیان بەرامبەر یەکتری بەکاردەهێنن، دەیانەوێت بەهێزەوە لەگەڵ یەکتری دابنیشن، بۆیە ئەمە رەنگدانەوەی لەسەر عێراق بە تایبەتی و ناوچەکە بەگشتی دەبێت".
-
خەڵك- مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عیراق ڕایدەگەیەنێت، ئەو گروپانەی لە پشت بۆردومانەكەی ئەمڕۆی بنكەی عەین ئەسەدەوەن، سەر بە عیراق نیین و دەیانەوێت زیان بە پێشكەوتنی وڵات بگەیەنن. بەپێی بەیاننامەیەك كە لەلایەن نوسینگەی ڕۆژنامەوانی كازمییەوە بڵاوكرایەوە"سەرۆك وەزیران لە میانی سەركردایەتیكردنی بۆ كۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی ڕایگەیاندووە، ئەو گروپانەی لە پشت هێرشەكەی ئەمڕۆی عەین ئەسەدەوەن، سەر بە عیراق نیین و زیان بەو پێشكەوتنانە دەگەیەنن كە وڵات هێناویەتییەدی لەڕووی تێپەڕاندنی تەنگژەی ئابوری و گەشەكردن و هێنانەدی ئاسایش و سەقامگیریی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی". بە وتەی كازمی"دەزگا ئەمنییەكان ڕێنمایی ڕوویان پێدراوە كە دەبێت هەڵوێستێكی یەكلاكەرەوە لەدژی ئەو گروپانە بگرنەبەر، ئیتر سەر بە هەر كەس لایەنێك بن، چونكە هەر لایەنێك پێیوابێت لە سەرو دەوڵەتەوەیە و توانای ئەوەی هەیە ئەجێنداكانی بەسەر عیراق و ئایندەی گەلەكەیدا بسەپێنێت، بەهەڵەدا چووە". ئەمڕۆ چوار شەممە بنکەی عەین ئەسەدی سەربازی ئەمریکایی لە لە پارێزگەی ئەنبار بە ژمارەیەك مووشەك بۆردوومانکرا، بەڵام تائێستا زانیارییەكان لەبارەی ئەو زیانانەی بەهۆی بۆردومانەكەوە كەوتوونەتەوە نەخراونەتەڕوو.
-
خەڵك- وتەبێژی پۆلیسی هەولێر ئاشكرای دەكات، تۆمەتبارێك بۆ جارێكی دیكە لەسەر دزی كردن دەستگیر كراوەتەوە. ڕائید هۆگر عەزیز، وتەبێژی پۆلیسی هەولێر بۆ (خەڵك) ئاماژەی بەوەكرد، بەشی پۆلیسی دەشتی هەولێر (بنكەی پۆلیسی شاوێس) تۆمەتبارێكیان بە ناوی (ن.ی.ع) تەمەن (19 ساڵ) دەستگیر كرد، كە بەپێی ماددە (443) لە یاسای سزادان، فەرمانی دەستگیركردنی هەبوو. ڕاشیگەیاند، تۆمەتباری ئاماژەپێكراو، كە پێشتریش چەندین جار دزی كردووە و دەستگیر كراوە، بەڵام پاش تەواوبوونی ماوەی سزادانەكەی ئازاد كراوە. وتیشی، "بەڵام دواتر دیسان دەستی بە دزیكردن كردۆتەوە، بۆیە لە ئێستادا بە بڕیاری دادوەری لێكۆڵینەوە، بەندكراوە".
-
خەڵك- سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان پێشوازی لە سەرۆكی ئیئتیلافی نیشتیمانی سوریا دەكات و ڕایدەگەیەنێت، لەگەڵ ئەوەدایە قەیرانی سوریا بگاتە چارەسەرێكی وەها، كە ئارامی و تەبایی نێوان گەلانی سوریا و هەموو پێكهاتەكانی لێ بكەوێتەوە. بەپێی ڕاگەیەنراوێكی بارەگای بارزانی، ئەمڕۆ چوار شەممە ٣ی ئاداری ٢٠٢١ لە سەڵاحەدین، مەسعود بارزانی پێشوازی لە د. نەسر هەریری، سەرۆكی ئیئتیلافی نیشتیمانی سوریا و شاندێكی یاوەری كرد. بەپێی ڕاگەیەنراوەكە، "لە كۆبوونەوەكەدا بارودۆخی سیاسی سوریا و دوا پێشهاتەكان لەسەر ئاستی سوریا و ناوچەكە تاوتوێ كرا و سەرۆكی ئیئتیلافی نیشتیمانیی سووریا سوپاسی بارزانی و هەرێمی كوردستانی كرد، كە هەردەم هاوسۆزی نەهامەتی و گرفت و كێشەكانی خەڵكی سوریا بوونە و پێشوازییان لە سەدان هەزار ئاوارە و پەنابەری سوریایی كردووە". لای خۆشیەوە، بارزانی جەختی لەوە كردەوە، كە لەگەڵ ئەوەدایە قەیرانی سوریا بگاتە چارەسەرێكی وەها، كە ئارامی و تەبایی نێوان گەلانی سوریا و هەموو پێكهاتەكانی لێ بكەوێتەوە. وتیشی، "ئەو ڕووداوانەی لە عەفرین ڕوویانداوە جێگەی نیگەرانین و بە بایەخەوە سەیری ڕێڕەوی ڕووداوەكان و ئاییندەی گەلی كورد لە سوریا دەكەن" و هیوای ئەوەشی خواست كە لە ئاییندەی سوریادا بەرژەوەندی گەلان و پێكهاتەكانی سوریا لەبەرچاو بگیرێت.
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی پارێزگای دهۆك، ئامادەكارییەكانیان تەواوكردووە بۆ دابەشكردنی ڤاكسینی دژە ڤایرۆسی كۆرۆنا لە پارێزگاكە. حەمزە رزیكی، بەرپرسی ڕاگەیانی تەندروستی دهۆك لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، "بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی ئامادەكارییەكانی تەواو كردووە و ناوەندە تەندروستییەكانیش لەئێستادا خۆیان بۆ دابەشكردنی ڤاكسینی سینۆفارمی چینی ئامادەكردووە". بە وتەی حەمزە رزیكی، "تەندروستی دهۆك 37 ناوەندی تەندروستی لە تەواوی ناوچەكانی پارێزگاكە كردۆتەوە". دوێنێ سێ شەممە، وەزارەتی تەندروستی هەرێم، وەك پشكی هەرێمی كوردستان لە عیراقدا، بڕی 5000 ڤاكسینی دژە كۆرۆنای لە جۆری (سینۆفارم)ی چینی وەرگرت.
-
خەڵك- سەرچاوەیەكی ئەمنی لە زيقار ڕایدەگەیەنێت، سێ كەس كە تۆمەتی تیرۆرییان بەسەردا ساغبۆتەوە، لە گرتووخانەی ناوەندی ناسریە، حوكمی لەسێدارەدانیان بەسەردا جێبەجێكرا. ئەمڕۆ چوار شەممە، سەرچاوەیەكی ئەمنی ڕایگەیاند"وەزارەتی داد، حوكمی لەسێدارەدانی بەسەر سێ كەسدا جێبەجێكرد لە گرتووخانەنەی ناوەندی ناسریە كە بە(گرتووخانەی حوت) ناودەبرێت، دوای ئەوەی تۆمەتی تیرۆرییان بەسەردا ساغبۆوە". بە وتەی سەرچاوەكە"جێبەجێكردنی حوكمی لەسێدارەدان بەسەر ئەو تاوانبارانەدا، دوای ئەوە هات كە تۆمەتەكەیان لەلایەن دادوەریی عیراقەوە گەیشتە پلەی تەواوەتی". گرتووخانەكانی عیراق لە بەغدا و پارێزگەكان، ژمارەیەكی زۆر لە تیرۆریستان و ئەندامانی ڕێكخراوی داعش لەخۆدەگرن، حوكمی لەسێدارەدانیش دژ بەوانەی تۆمەتبارن بە تیرۆر، لە دوای دەرچوونی بڕیارەكان لەلایەن دادوەریی عیراق و دەركردنی مەرسومی پەسەندكردن لەلایەن سەرۆك كۆمارەوە، جێبەجێ دەكرێت".
-
خەڵك- بەشی هەواڵ وەزارەتی تەندروستی هەرێم ئاشكرای دەكات، كە لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 237 حاڵەتی تووشبوون بە كۆرۆنا تۆماركراوە و 3 كەسیش گیانیان لەدەستداوە. وەزارەتی تەندروستی حكومەتی هەرێم لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، ٥٢٢٩ پشكنین ئەنجام دراوە و دەركەوتووە لە هەولیر 112 كەس و سلێمانی 45 كەس و لە گەرمیان 8 كەس و دهۆك 72 كەس تووشی كۆرۆنا بوون. ئاشكراشی كردووە، كە 174 كەس چاكبوونەوە و 3 كەسیش گیانیان لەدەستداوە.
