Get the context behind the news and find out how it will affect of the world.
News Insight
سەردێر
-
ئەمەی خوارەوە چەند زانیاریەکی سەیر و جیاوازە کە ئەستەمە تاقی بکەیتەوە، بەڵام زۆرێک لە توێژەران باوەڕیان پێیەتی: – کولە لە جیاتی گەرمی پێو بۆ ئەوەی بەبێ بەکارهێنانی گەرمیپێو بزانیت پلەی گەرما چەندە، گوێ لە ترپەی دەنگی کولە بگرە و بیژمێرە لە ماوەی ٨ چرکەدا و دواتر ٥ ی بخەرە سەر، پلەیی گەرمات دەستدەکەوێت. – پشکنینی دووگیانی بە دولفین بۆ ئەوەی بزانیت ژنێک دوگیانە یان نا، بیکەرە حەوزێکەوە کە دولفینی تێدا بێت، دولفینەکان بەهۆی توانایی شەپۆلی دەنگیەوە هەست بە منداڵەکە دەکەن و بە دەوری سکی ژنەکەدا دێن و دەنگی بووووز دروستدەکەن. – گێژەڵوکە بە فیل فیلەکان لە دووری ١٠٠ کیلۆمەترەوە دەتوانن هەست بە هاتنی گێژەڵوکە بکەن و لە ناکاو بە کۆمەڵ شوێنەکە جێدەهێڵن، تۆش لەو ڕێگەیەوە دەتوانیت خۆتی بۆ ئامادە بکەیت. – گۆڵدن فیش لە جیاتی بیرە ماسیەکەی گۆڵدن فیش بکەرە قتویەکی بیرەوە کە ئاویی تێدابێت و بۆماوەی ٢٠٠ ڕۆژ دایبنێ، دواتر ئاوەکە بخۆرەوە و وەک بیرە سەرخۆشت دەکات. – ڕێکخستنی جێگا هەڵەیە هەموومان دایکمان پێی وتووتن کە پاش ئەوەی لە خەو هەڵدەستین چەرچەفەکە بدەین بەسەر جێگاکەدا و ڕێکی بخەین، بەڵام ئەوە هەڵەیە، چونکە پسپۆڕان دەڵین پیویستە جێگاکە خۆر لێی بدات تا مێرووی سەر جێگە گەشەنەکات و توشی هەستیاریمان نەکات.
-
خەڵك سەرۆكی لقی سلێمانی یەكێتیی سەندیكاكانی كرێكارانی كوردستان ئاشكرایدەكات، بڕیاردرا 3000 یەكەی نیشتەجێبوون لەسنووری پارێزگای سلێمانی دروستبكرێت. چالاك ڕەئووف سەرۆكی لقی سلێمانی یەكێتیی سەندیكاكانی كرێكارانی كوردستان بەكەناڵی فەرمی یەكێتی ڕاگەیاند: دوای پێنج ساڵ لەداواكردنی پڕۆژەی نیشتەجێبوون بۆ كرێكارانی كوردستان بڕیاردرا بەدروستكردنی 3000 یەكەی نیشتەجێبوون لەسنووری پارێزگای سلێمانی. سەرۆكی لقی سلێمانی یەكێتیی سەندیكاكانی كرێكارانی كوردستان وتیشی: ئەو یەكەی نیشتەجێبوونانە دابەش دەكرێت بەسەر ئەو كەسانەی ئەندامن لەسەندیكای كرێكارانی كوردستان هەوڵ دەدەن بەزووترین كات و بەباشترین كواڵێتی یەكەكان ڕادەستی ئەو چینە ماندووەی كۆمەڵگە بكەن.
-
ئەمەی خوارەوە چەند تاقیکردنەوەیەکە بۆ زاخاوی مێشک و هەوڵبدە شتە جیاوازەکانی تێدا بدۆزیتەوە: 1- چی نامۆ هەیە؟ 2- چی نامۆ هەیە؟ 3- بدۆزەرەوە (C) پیتی وەڵامەکان: 1 2 3
-
خەڵك وەزارەتی كشتوكاڵی عیراق، لە 13ی حوزەیرانی 2021، پشكی هەرێمی كوردستانی لە وەرگرتنی گەنمی جوتیاران دیاریكرد، كە بڕەكەی بۆ ئەمساڵ بە 375 هەزار تۆن دیاریكراوە و بڕیاریشە لە 22ی حوزەیرانەوە پڕۆسەی وەرگرتنی گەنم لە سایلۆكان دەستپێبكات. نەوزاد شێخ كامیل بەڕێوەبەری گشتی بازرگانی لە وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی هەرێم ڕایگەیاند، لە 22ی حوزەیرانەوە دەست بە وەرگرتنی گەنمی ئەمساڵی جوتیارانی هەرێمی كوردستان دەكەین، بەپێی ئەو بڕەی حكومەتی عیراق دیاریكردووە، ئەمساڵ دەتوانین 375 هەزار تۆن گەنم لە جوتیاران وەربگرین. وەزارەتی بازرگانی عیراق بەنرخی پاڵپشتیكراو گەنم لە جوتیاران وەردەگرێتەوە، بۆ ئەمساڵیش نرخی یەك تۆن گەنمی پلە یەك بە 610 هەزار دینار، گەنمی پلە دوو بە 530 هەزار دینار و گەنمی پلە سێ بە 470 هەزار دینار لە جوتیاران وەردەگرێت. هاوكات، بێگەرد تاڵەبانی وەزیری كشتوكاڵ و سەرچاوەكانی ئاوی هەرێمی كوردستان، بۆ ساغكردنەوەی ئەو گەنمەی حكومەتی عیراق وەرناگرێت، پڕۆژەی نیشتیمانی بەبازاڕكردنی گەنمی جوتیارانی خستە بواری جێبەجێكردنەوە. بەگوێرەی فەرمانێكی وەزارەتی كشتوكاڵیش، كۆمپانیاكانی قەیوان و خۆشناو لە ڕۆژی 8ی حوزەیرانەوە دەستیان بە وەرگرتنی گەنمی جوتیاران كردووە و تا 22ی تەمووزیش پڕۆسەكە بەردەوام دەبێت. وەزارەتی كشتوكاڵ نرخی كڕینەوەی گەنمی جوتیارانی لەلایەن كۆمپانیاكانەوە دیاریكردووە، بەجۆرێك یەك تۆن گەنمی پلە یەك بە 475 هەزار دینار، گەنمی پلە دوو بە 400 هەزار دینار‌و گەنمی پلە سێ بە 325 هەزار دینار لە جوتیاران وەردەگرن.
-
خەڵك هێزەكانی سوریای دیموكرات، ئەمڕۆ دووشەممە 21ی حوزەیرانی 2021 دەستگیركردنی 4 تیرۆرستیان لەكەمپی هۆل لە حەسەكە ڕاگەیاند. هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە) لەڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، هێزەكانیان 4 تیرۆرستیان لەكەمپی هۆل دەستگیركردووە كە هەڵسابوون بەئەنجامدانی تاوانی كوشتنی 3 كەس كەلەنێویاندا ژنێك هەبووە. لە ڕاگەیەنراوەكەدا ئەوەشخراوەتەڕوو، سەرجەم تاوانباران هەڵگری ڕەزگەنامەی عیراقین و لەدوای هەڵمەتەكانی باغۆز لەساڵی 2019 وەك سڤیل دزەیان كردووەتەوە ناو كەمپی هۆل. جێی ئاماژەیە، ڕۆژی 1ی ئەم مانگە هێزەكانی سوریا دیموكرات لەشارۆچكەی جەدید عكیدات لە ڕۆژهەڵاتی پارێزگای دێرەزوور ئەندامانی شانەیەكی تیرۆریستانی داعشیان دەستگیركردووە كە بەزۆر پارەیان لەهاووڵاتیان سەندووە و خستوویانەتە بری زەكات، چوارشەممەی ڕابردووش ئەو هێزانە لەشارۆچكەی شحیل لەڕۆژهەڵاتی پارێزگای دێرەزوور 3 تیرۆریستی داعشیان دەستگیركردبوو.
-
خەڵك ڕاوێژكاری سەرۆك وەزیرانی عیراق بۆ كاروباری دارایی و ئابووری ئاشكرای دەكات، لە پلانیاندایە سێ سفری سەر دینار لاببەن، دوو مەرجیشی بۆ ئەو هەنگاوە داناوە. مەزهەر محەمەد ساڵح ڕاوێژكاری مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عیراق بۆ كاروباری دارایی و ئابووری ڕایگەیاند، بانكی ناوەندی عیراق، پلانی لابردنی سێ سفری دراوی عیراقی بۆ چاكسازی لە سیستمی پێدانی پارەی نەقدی داناوە، چونكە بووەتە بارگرانی ئابووری و لە ساڵانی نەوەدەكانەوە دا سەپێنراوە. مەزهەر محەمەد ساڵح ئاماژەی بەوەشدا، ئەم پلانەش بەشێكە ستراتیژیەتی چاكسازی لە سیستمی دراو و پارەدانی نەقدی لە وڵاتدا. لەبارەی مەرجەكانیشەوە ڕاوێژكارەكەی مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عیراق بۆ كاروباری دارایی و ئابووری ئەوەی خستەڕوو، یەكەم ئەوەیە پێویستە سەقامگیری نرخ و گەشەی ئابووری جیهان بێتەدی، جێگیری ژیانی سیاسی وڵاتیش مەرجی دووەمە. ڕاشیگەیاندووە، دوای بەدیهێنانی مەرجەكان دەتوانرێت سفری دراوی عیراقی لابدرێت و بچوكبكرێتەوە، لەو كاتەشدا مامەڵەكردن بەدینارەوە ئاسانتردەبێت بەجۆرێك یەك دیناری نوێ یەكسان بێت بە هەزار دینار و 10 دیناریش یەكسان بێت بە 10 هەزار. جێی ئاماژەیە، پڕۆژەی لابردنی سفرەكان لەسەر دراوی عیراقی بڕیاربوو لەساڵی 2014 دا جێبەجێ بكرێت، بەڵام بەهۆی دروستبوونی شەڕی داعش و قەیرانی ئەمنییەوە پڕۆژەكە دواخرا.
-
خەڵك سەرۆكی هەرێمی كوردستان و سەرۆك كۆماری هەڵبژێردراوی ئێران پەیوەندییەكی تەلەفۆنییان ئەنجامدا و لەو پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان پیرۆزبایی لە ئیبراهیم ڕەئیسی كرد و "هیوای خواست لە سەردەمی سەرۆكایەتیی ڕەئیسیدا، پەیوەندییە مێژووییەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كۆماری ئیسلامی لەسەر بنەمای بەرژەوەندیی هاوبەش و دراوسێیەتیی باش، زیاتر بەرەوپێش بچن." سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان لە ڕاگەیەنراوێكدا ئەوەی خستەڕوو، نێچیرڤان بارزانی وێڕای دووپاتكردنەوەی سوپاس و پێزانین بۆ هاوكاری و پشتگیرییەكانی ئێران بۆ هەرێمی كوردستان لە ڕۆژە سەختەكاندا، هیوای خواستووە كە لە سەردەمی سەرۆكایەتیی ئیبراهیم ڕەئیسیدا، پەیوەندییە مێژووییەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كۆماری ئیسلامی لەسەر بنەمای بەرژەوەندیی هاوبەش و دراوسێیەتیی باش، زیاتر بەرەوپێش بچن و بوارەكانی هاریكاری و هاوبەشیی نێوان هەردوولا فراوانتر ببن. لە ڕاگەیەنراوەكەدا ئاماژە بەوەشدراوە، ئیبراهیم رەئیسی، "خۆشحاڵی و سوپاسی خۆیانی بۆ پەیوەندی و پیرۆزبایی نێچیرڤان بارزانی دەربڕی و هیوای بەرەوپێشچوونی زیاتری پەیوەندییەكان و هاریكاریی كۆماری ئیسلامیی ئێرانی لەگەڵ عیراق و هەرێمی كوردستان خواست." دەقی ڕاگەیەنراوەكەی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان: ئێوارەی ئەمڕۆ دووشەممە 21/6/2021 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان و بەڕێز ئیبراهیم ڕەئیسی، سەرۆكی نوێی كۆماری ئیسلامیی ئێران، پەیوەندییەكی تەلەفۆنییان ئەنجام دا. لە پەیوەندییەكەدا سەرۆك نێچیرڤان بارزانی پیرۆزبایی لە سەرۆك ڕەئیسی كرد كە لەلایەن گەلانی ئێرانەوە بە سەرۆك كۆماری نوێی وڵات هەڵبژێردرا و هیوای سەركەوتنی بۆ خواست. سەرۆك نێچیرڤان بارزانی، وێڕای دووپاتكردنەوەی سوپاس و پێزانین بۆ هاوكاری و پشتگیرییەكانی ئێران بۆ هەرێمی كوردستان لە رۆژە سەختەكاندا، هیوای خواست لە سەردەمی سەرۆكایەتیی سەرۆك ڕەئیسیدا، پەیوەندییە مێژوویییەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كۆماری ئیسلامی لەسەر بنەمای بەرژوەندیی هاوبەش و دراوسێیەتیی باش، زیاتر بەرەوپێش بچن و بوارەكانی هاریكاری و هاوبەشیی نێوان هەردوولا فراوانتر ببن. لای خۆیەوە سەرۆك ئیبراهیم ڕەئیسی، خۆشحاڵی و سوپاسیی خۆیانی بۆ پەیوەندی و پیرۆزباییی سەرۆك نێچیرڤان بارزانی دەربڕی و هیوای بەرەوپێشچوونی زیاتری پەیوەندییەكان و هاریكاریی كۆماری ئیسلامیی ئێرانی لەگەڵ عیراق و هەرێمی كوردستان خواست.
-
خەڵك- زیانێكی زۆر بە هاووڵاتیانی گوندێكی سەر بە قەزای ئامێدی دەگات لە پارێزگای دهۆك بەهۆی بۆردومانی تۆپخانەكانی توركیا بۆ ناوچەكە. ئەمڕۆ دوو شەممە، تۆپخانەكانی توركیا گوندی قومری سەر بە ناحیەی كانی ماسی قەزای ئامێدیان بۆردومان كرد، بەپێی زانیارییەكانیش، زیانێكی زۆر بە خانووبەرە و ئۆتۆمبێلی دانیشتوانی گوندەكە كەوتووە بەهۆی بۆردومانەكەوە. هەر لەو بارەیەوە شایەتحاڵێك بە میدیاكانی نزیك لە پارتی دیموكراتی كوردستانی ڕاگەیاندووە"خانووی یەكێك لە دانیشتوانی گوندی قومری لەگەڵ ئۆتۆمبێلەكەیدا بەركەوتووە و زیانی زۆریان پێگەیشتووە، بەڵام خۆشبەختانە هاووڵاتییەكە و ئەندامانی خێزانەكەی بەسەلامەتی لە ماڵەكەیان هاتوونەتە دەرەوە". لەلایەكی ترەوە یەكێك لە دانیشتوانی گوندی دەشیشی سەر بە ناحیەی كانی ماسی، بە هەمان ئەو میدیایانەی ڕاگەیاندووە"ئاگرێكی گەورە لە پوش و پاوەن و باخ و دارستانی گوندەكە كەوتۆتەوە و سەدان دۆنم زەوی كشتوكاڵی سوتاون". لەم ماوەیەی دواییدا، تۆپخانەكان و فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا، بە بیانووی بوونی گەریلاكانی پارتی كرێكارانی كوردستان، ناوچە سنورییەكانى هەرێمی كوردستان بۆردومان دەكەن و بەو هۆیەشەوە زیانێكی زۆر بە باخ و كێڵگە كشتوكاڵییەكانی دانیشتوانی ناوچەكە گەيشتووە.
-
خەڵك- یەكێتی تۆپی پێی فەرەنسا، دوورخستنەوەی عوسمان دیمبلی لە پێكهاتەی هەڵبژاردەی وڵاتەكە كە بەشدارە لە پاڵەوانێتی ئەوروپا 2020، بەهۆی پێكانەوە ڕادەگەیەنێت. دیمبلی، لە میانی یاریی هەڵبژاردەكەی لەگەڵ مەجەر كە بە ئەنجامی 1-1 یەكسان بوون لە چوارچێوەی گروپی شەشی پاڵەوانێتییەكە، لە دوای بەشداریی لەجبَگەی یەكێك لە هاوڕێیانی، بۆ پتەوكردنی هێڵی هێرشبردن، بەهۆی پێكانەوە یارییەكەی بەجێهێشت. یەكێتی تۆپی پێی فەرەنسا، لە بەیاننامەیەكدا لەو بارەیەوە، بەبێ ئەوەی وردەكاریی زیاتر لەبارەی یاريزانەكەوە بخاتەڕوو ڕایگەیاند"عوسمان دیمبلی بە تیشكی ئێكس لە نەخۆشخانەی بۆدابست پشكنینی بۆ كراوە". هەر لە بەیاننامەكەدا هاتووە"ماوەوی چاكبوونەوەی ماوەی بوونی لە پێكهاتەی هەڵبژاردەكەدا تێدەپەڕێنێت، ئەمەش دوای گفتووگۆكردنی نێوان یاریزانەكە و پزیشكی تیپەكە، بۆیە دیدێ دیشان، ڕاهێنەری فەرەنسا بڕیاریدا عوسمان دیملی دووربخاتەوە لە پاشماوەی یارییەكانی یورۆ". تائێستاش دیشان زۆرێك لە جیگرەوەكانی لەبەردەستدایە لە هێڵی هێرشبردن، وەك ئۆلیڤێ جیرۆ و كینجسلی كومان و ویسام بن یەدر، لەگەڵ یاریزانە سەرەكییەكانی وەك ئەنتوان گریزمان و بنزیمە و كیلیان مپاپێ. فەرەنسا ئێستا لە ڕیزبەندی یەكەمی گروپی شەشدایە بە چوار خاڵ بە دوو یاریی، بەمەش لەپێش پورتوگال و ئەڵمانیاوەیە بە خاڵێك و بە سێ خاڵیش لەپێش مەجەرەوەیە. فەرەنسا پاڵەوانی جیهان لە دوایین یاریی لە خولی گروپەكاندا، لە چوار شەممەی داهاتوو لەگەڵ پورتوگالی هەڵگری ناسناوەكەدا یاریی دەكات.
-
خەڵك فەرماندەیی هێزەهاوبەشەكانی عیراق لە ئۆپەراسیۆنێكدا لە كەركوك تیرۆریستێكیان دەستگیركرد، كە دەستی هەبووە لە چەندین پەلاماری تیرۆریستیدا ،كە لە كێڵگەیەكی بەخێوكردنی ماسیدا كاری كردووە. فەرماندەیی هێزەهاوبەشەكانی عیراق لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویانكردووە، كە دوای كۆكردنەوەی زانیاری وردی هەوڵگری، لە ئۆپراسیۆنێكدا لە نێوان هەردوو گوندی حەسار و گۆڵدەرە لە سنوری شارەدێی پردێ تیرۆرستێكی داعش دەستگیركرا. لە ڕاگەیەنراوەكەداهاتووە، تیرۆیستەكە لە بنەڕەتدا خەڵكی پارێزگای تكریتە و ماوەی پێنج ساڵە لەكەركوك، لەسنوری گوندی حەسار لە كێڵگەیەكی بەخێوكردنی ماسیدا كار دەكات و دەستی هەبووە لە چەندین كردەوەی تیرۆرستی جۆراو جۆردا.
