ساردی بەبازاڕەوە دەبینرێت
سلێمانی – نزار جەزا ئەمڕۆ چووینە نێو بازاڕی سلێمانی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- تەكنیككارێكی خانەنشینكراوی دارستان لە توركیا، گردێكی بێ بەرهەمی لە سینۆپ كردووە بە ناوچەیەكی سەوز، كە ملیۆنێك دار تێیدا دەژین. حیكمەت كایا، لە ماوەی ٢٤ ساڵدا وەك بەرپرسی بەشی دارستان لە بەشی ئۆپەراسیۆنەكانی دارستان لە بۆیابات لە شاری سینۆپ، گرنگی بە دار داوە و زیاتر لە ٢٥ ملیۆن نەمامی لەسەر گردێكی بێ بەرهەم چاندووە كە ڕووی لە سینۆپ كردووە، بەمەش بووەتە ناوچەیەكی سەوز. پشت بەستن بە هەردوو تیمی پسپۆڕ و كۆمەڵگەی ناوخۆیی بۆ گۆڕینی زەوییە بێ درەختەكان بۆ ناوچەیەكی سەوز بۆ هەردوو مرۆڤ و ئاژەڵ هەرچەندە لە ساڵی ٢٠٠٢ خانەنشین كراوە، بەڵام پڕۆژەكەی حیكمەتكایا بەردەوامە، و ئێستا تا ڕادەیەك وەكو پاڵەوانێكی ناوخۆیی وڵات دەناسرێت. حیكمەت كایا لەم دواییانەدا دوای ئەوەی بانگهێشتی سینۆپ كرا بۆ ئاهەنگگێڕان بە بۆنەی كارە سەرسوڕهێنەرەكانی و وێنەكانی ئەو وێنەی پێش و دوایی ئەو هەرێمەی بەدەستەوە بوو كە یارمەتی گۆڕانكاریی داوە لەم دواییانەدا لە توركیا دەریدەخات كارەكانی چەندە جیاواز بووە لە وڵاتێكدا كە دارستانبڕین و بیابانبوون پرسێكی گەورەن. كایا لە لێدوانێكیدا بۆ ڕۆژنامەنووسان وتی: "ئەوە گەورەترین شانازیی من بوو كە ئەو ناوچانەم كرد بە دارستان، دوای چەندین ساڵ دڵنیابووینەوە لەوەی ناوچەكەمان سەروەت و سامانی دارستانی زیاترە لە چاو ئەو ڕۆژانە، هەستێكی زۆر خۆشە و هەرچەندە زۆرێك لەبیریان نییە". پێش حیكمەت كایا ناوچەكە چۆن بووە." بەڵام چەند دەیەیەك لەمەوبەر شایەنی باسە كە نزیكەی ٣٠ ملیۆن نەمام لە ماوەی سەرۆكایەتییەكەیدا چێنراون و وێنەكانی پێش و دوای، كە بەم دواییە گیراوە، نیشان دەدەن كە چ گەورەیەكی گەورەیە ژمارە كایا ئاماژەی بەوە كرد "پێویستە هەموو كەسێك بە وریاییەوە دارستانەكان بپارێزێت"، ئامادەكردنی: ڕێكخراوی ئایندە بۆ پاراستنی ژینگە
-
خەڵك- بەهۆی هەبوونی نەوجەوان لە شوێنەكانیاندا، لیژنە هاوبەشەكانی قائیمقامیەتی سلێمانی گازینۆ و هۆڵی بلیاردی (CD) و گازینۆی تاسڵوجە دادەخات. قائیمقامیەتی سلێمانی لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، ئەمڕۆ لیژنەی بەكرەجۆی سەر بەلیژنە هاوبەشەكانی قائیقمامیەتی سلێمانی، بەهۆی هەبوونی نەوجەوان له شوێنەكانیاندا، بەفەرمانی قائیمقامی سلێمانی هەردوو گازینۆ و هۆڵی بلیاردی (CD) و گازینۆی تاسڵوجە دادەخرێت. ڕاشیگەیاندووە، بەپێی ڕێنماییەكانی كاركردن، پێویستە خاوەن شوێنەكە ڕێگری لە منداڵی نەوجەوان و تەمەن خوار (18) ساڵ بكات بۆ شوێنەكەی بەپێچەوانەوە ڕووبەڕووی ڕێكارە یاساییەكان دەكرێتەوە. لەكاتی هەبونی گومان یان بۆ گەیاندنی سكاڵا و زانیاری بەقایٔیمقامیەتی سلێمانی و لیژنە هاوبەشەكان، پەیوەندی بە ژمارە مۆبایلی (07708677777)ـەوە بكەن.
-
خەڵك لە سنووری ئیدارەی سۆران لە گوندی چۆمبارۆك، منداڵێكی تەمەن چوار ساڵان لەنێو چەمێكدا خنكا. پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ شەممە، 28\5\2022 منداڵێكی تەمەن سێ ساڵان بە ناوی ئازار زیرەك سەلیم، كە تەمەنی سێ-چوار ساڵە، كەوتووەتە ناو چەمی چۆمبارۆك و خنكاوە. بەپێی زانیارییەكان، خانەوادەی منداڵەكە بە سەردان چوون بۆ گوندی چۆمبارۆك بۆ لای كەسوكاریان، لەوێ منداڵەكە كەوتووەتە ناو چەمەكە و تاوەكو دۆیویانەتەوە خنكاوە. تەرمی منداڵەكە براوەتە پزیشكی داد و دواتر رادەستی كەسوكاری كراوەتەوە و پۆلیسیش دەستی بە لێكۆڵینەوە كردووە.
-
خەڵك- نرخی تمەنی ئێرانی بەرامبەر بە دراوەكان لە بازاڕەكانی هەرێم دابەزینی تۆماركرد و نرخی دۆلاریش كەمێ بەرزبووەوەز ڕەوەند میرزا لە بازاڕی دۆلارەكەی سلێمانی بۆ (خەڵك) ڕایگەیاند، ئەمڕۆ نرخی ئاڵوگۆڕی دراوەكان كەمێك گۆڕانكاری تیایاندا ڕوویداوە و 100 دۆلار بە 148 هەزار و 250 دینار مامەڵەی پێوەكراوە. ڕاشیگەیاند، نرخی 100 دۆلار بە 2 ملیۆن و 960 هەزار تمەنە بە كاش و بە 3 ملیۆن و 80 هەزار تمەنە بە حەواڵە. ئاماژەی بەوەشكرد، نرخی 100 دۆلار بەرامبەرە بە 1550 لیرەی توركی.
-
خەڵك- لیژنە هاوبەشەكانی قائیمقامیەتی سلێمانی لە فرۆشتگا و شیرەمەنی ڕەشكە دەست بەسەر بڕێكی زۆر ماستی خراپبوی كەڕواویدا دەگرن، كە خاوەنەكەی بەنیازبوە بیكات بەدۆ و دەرخواردی هاووڵاتیانی بدات. بێوەی ئەحمەد، سەرۆكی لیژنەی دوی قائیمقامیەتی سلێمانی ڕایگەیاند، لەئەنجامی سەردانە بەردەوامەكانی لیژنەكە بۆ پشكنینی ئەو كاڵا و شمەك و خواردەمەنیانەی بەهاووڵاتیان دەفرۆشرێت دەركەوتوە لە كۆگای فرۆشتگا و شیرەمەنی ڕەشكه لە گەڕەكی سەرچنار زیاترلە (50) سەتڵ ماستی خراپ و كەڕوكردو و عەمباركردوە و بەنیازە دۆی لێ دروستبكات و دەرخواردی هاووڵاتیانی بدات. وتیشی، "بەفەرمانی قائیمقامی سلێمانی دەست بەسەر تەواوی ماستەكەدا گیراوە و فرۆشتگاكە دادەخرێت و خاوەنەكەشی رووبەروِوی ڕێكاری یاسایی دەكرێتەوە". لەكاتی هەبونی گومان یان بۆ گەیاندنی سكاڵا و زانیاری بەقائیمقامیەتی سلێمانی و لیژنە هاوبەشەكان، پەیوەندی بە ژمارە مۆبایلی (07708677777)ـەوە بكەن.
-
خەڵك- چوارچێوەی هەماهەنگی، كە لە (مالكی و عامری و خەزعەلی و حەكیم و عەبادی) پێهاتوون بۆ تێپەڕاندنی دۆخی چەقبەستووی یاسی وڵات و پێهێنانی حكومەتن دەستپێشخەرییەكی نوێ دەخەنە بەردەم موقتەدا سەدر. عەباس زاملی، سەرۆكی فراكسیۆنی هاوپەیمانی فەتح لە پەڕلەمانی عێراق بۆ میدیا عێراقییەكان ڕایگەیاندووە، وەك لایەنەكانی ناو چوارچێوەی هەماهەنگی لە دەستپێشخەرییەكەدا گەورەترین پشك دەدەین بە ڕەوتی سەدر بۆ ئەوەی بنبەستی سیاسی كۆتایی بێت، چونكە دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت لەبەرژەوەندی عێراق و پڕۆسەی سیاسیدا نییە. ڕاشیگەیاندووە، ئامانج لە دەستپێشخەرییەكە بۆ لێكنزیكبوونەوەی بۆچوونە جیاوازەكانی نێو لایەنەكانی عێراقە و دەبێت پەلە بكرێت لە جێبەجێكردنی ڕێكارەكانی پێكهێنانی حكومەت جەختیشی كردۆتەوە، بەهۆی گۆڕانكارییەكانی گۆڕەپانی سیاسی و قەیرانی چەقبەستوویی سیاسی و بودجە و یاساكانی تر لەڕووی داراییەوە، ناچار بوون پێكهێنانی حكومەتی نوێ خێراتر بكەن.
-
خەڵك – ئەمڕۆ لە سلێمانی، دیداری یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەستیپێكرد و چوار ڕۆژ دەخایەنێت. لەو بارەیەوە قوباد تاڵەبانی ، سەرپەرشتیاری مەكتەبی سكرتاریەتی مام جەلال لە ئەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر پەیامێكی بڵاوكردەوە و تێیدا ڕایگەیاندووە، ئەمڕۆ دیداری یەكێتی نیشتمانی كوردستانە و سەكۆیەكە بۆ نوێكردنەوەی دید و سیاسەتەكانی یەكێتی لە ڕێگەی گفتوگۆ لەگەڵ كادر و ئەندامانی حزبەكە. وێنە: ئەژی عومەر
-
خەڵك- بەهۆی كێشە و ململانێكانی نێوان توركیاو پەكەكە لەسنوری پارێزگای دهۆك هەردوو ناحیەی شیڵادزێ و دێرەلوك مەترسی چۆڵبوونیان لەسەرە. فەھیم عەبدوڵڵا، سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای دھۆك ئاشكرایكردووە، بەهۆی ئاڵۆزیی‌و پێكدادانی چەكداریی توركیاو پەكەكە، تائێستا 380 گوند ئاوەدان نەبوونەو چۆڵكراون. ئاماژە بە ئەوەش دەكات، هەر بەھۆی شەڕی نێوان پەكەكە و توركیا و ئاڵۆزییەكانی سەر سنوور، بەدرێژایی سنوور لەناوچەی سندی تا دەگاتە بەرواری باڵاو ناوچەی نێروە و ڕێكان و دۆسكی و گوندەكان بەتەواوەتی چۆڵكراون و هەردوو ناحیەی شیڵادزێ و دێرەلوكیش مەترسی چۆڵبوونیان هەیە. بەوتەی سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك،"بەردەوام ئاماری چۆڵكردن‌و زیانەكانی شەڕی نێوان ھەردوولا گۆڕانكاریی بەسەردادێت و ناوچەكە لەسەر ئاگردانێكە و بەردەوام شەڕو ئاژاوەی تێدایە". باس لە ئەوەش دەكات، ئێستا لەدەشتی زێ، كە ھەردوو ناحیەی دیرەلوك و شیڵادزێ هەیە مەترسیان لەسەرەو لەسنووری قەزای ئاكرێش سنووری زێبارو دۆڵی نەھلە مەترسیان لەسەرە چۆڵبكرێن.
-
خەڵك- سەرپەرشتیاری سكرتاریەتی مام جەلال سەبارەت بە دیداری ئەمڕۆی یەكێتی لە سلێمانی ڕایدەگەیەنێت، بۆ یەكەم جارە لە كوردستان حزبێك دەیەوێت بە بەشداری هەموو كادر و ئەندامەكانی پێداچوونەوە بە سەرلەبەری سیاسەتەكانیدا بكاتەوەز قوباد تاڵەبانی، سەرپەرشتیاری سكرتاریەتی مام جەلال لە هەژماری خۆی لە فەیسبووك ڕایگەیاند، دیداری یەكێتی یەكێكە لە وێستگە گرنگەكانی مێژووی حزبەكەمان و داهێنانێكی نوێشە لە مێژووی حزبایەتی لە كوردستان. بۆ یەكەم جارە لە كوردستان حزبێك دەیەوێت بە بەشداری هەموو كادر و ئەندامەكانی پێداچوونەوە بە سەرلەبەری سیاسەتەكانیدا بكاتەوە و رۆئیا و پلان و سیاسەتی نوێی سەردەمیانە دابڕێژێتەوە، كە بگونجێت لەگەڵ خواست و داواكارییەكانی كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان. وتیشی، "ئەم دیدارە بەرهەمی شەش مانگ كاری بەردەوام و زیاتر لە ١٣٠ كۆبوونەوە و ١٤ لیژنەی تایبەتمەند لە بوارە جیاوازەكان و بەشداری كارا و چالاكانەی زیاتر لە ١٢ هەزار كادری یەكێتییە". جەختیشی كردۆتەوە، بە دڵنیاییەوە یەكێتی دوای دیدار جیاواز دەبێت لە یەكێتی پێش دیدار، چونكە ئامانج و فەلسەفەی دیداری یەكێتی گەڕانەوەی رۆڵی پێشەنگایەتییە بۆ یەكێتی، بەڵام ئەمجارەیان پێشەنگایەتی لە چاكسازی و پێشەنگایەتی لە دروستكردن و بونیادنانی حكومڕانی تەندروست ئامانج و ستراتیژی یەكێتی دەبێت.
-
خەڵک- هێرشی داگیرکاریی رووسیا بۆسەر ئۆکراین پێی نایە مانگی چوارەمی، لەگەڵ بەردەوامیدان و پێداگریی مۆسکۆش بۆ دەستبەسرداگرتنی دۆنباسی ئۆکراین، هەتابێت هێرشەکەی چڕتر دەکاتەوە. ئەم هێرشە داگیرکارییەی رووسیا پاش شکستهێنانی مۆسکۆ هات بە قایلکردنی ئۆکراین تا بێتە ژێر رکێف و فەرمانڕەوایی کۆشکی کرێملینەوە و لە دەرەنجامدا مۆسکۆ بڕیاری بەرپاکردنی جەنگ و داگیرکردنی ئۆکراینیدا بە زەبری هێز. پێدەچێت رووسیا لە رووی سەربازییەوە لە ئەوپەڕی ئامادەباشی خۆیدا بووبێت لە دەستپێکی بەرپاکردنی جەنگەکەیدا، بە لەبەرچاوگرتنی چەند فاکتەرێك کە لە بەرژەوەندی مۆسکۆدا دەشکێتەوە، بەو پێیەی ڤلادیمێر زیلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراین لەم دواییەدا دانینا بە خراپیی بارودۆخی هێزەکانی وڵاتەکەی لە گۆڕەپانی جەنگدا لە بەرامبەر هێزەکانی رووسیادا، بەتایبەت لە دۆنباس، هەربۆیە هانای بۆ ئەمریکا و رۆژئاوا برد تاوەکو کۆک و یەکگرتوو بن لەسەر پرسی پڕچەککردنی زیاتری سوپای وڵاتەکەی لە پێناو بەرگریکردن لە خاکەکەی. لە بەرامبەردا، رووسیا پێداگرە لە خستنەگەڕی تەواوی هەوڵەکانی لە پێناو دەستبەسەرداگرتنی بەشی رۆژهەڵاتی ئەو وڵاتە و نیزی نییە بکشێتەوە. پاش جەنگی دووەمی جیهانی، وڵاتە زلهێزەکانی جیهان شانبەشانی وڵاتە تازە پێشکەوتووەکان پێداگرییان کرد لەسەر گرنگیی قەدەغەکردن یاخود وەستاندنی دەستکاریکردنی سنوورە نێودەوڵەتییەکان بە زەبری هێز و چەک. بەو مەبەستە، دکتۆرە تانیشا فازاڵ، مامۆستا و پسپۆری زانستە سیاسییەکانی زانکۆی مینۆسۆتا لە ئەمریکا و نووسەری کتێبی (مردنی دەوڵەتەکان: سیاسەت و جوغرافیای داگیرکاری و لەخۆگرتن)، راپۆرتێکی بڵاوکردووەتەوەلە گۆڤاری (فۆرین ئەفرێز)ی جیهانیدا و تێیدا دەڵێت "لە ساڵی 1816 تاوەکو 1945، بە شێوەیەکی گشتی هەر سێ ساڵ جارێک، وڵاتێک دیار نەدەما لە خشتەی جیهانیدا، بە هۆکاری داگیرکاریی و بیانووی لەخۆگرتن و مافی دابەشکردنی خاکەکانی دەوروبەر". دکتۆرە فازاڵ دەڵێت "هەموو ئەو وڵاتانەش کە داگیر کراون و دیار نەماون لە نەخشەی جیهانیدا دراوسێی وڵاتە زلهێزەکان بوون یاخود لە خۆیان بەدەسەڵاتتر و بەهێزتر بوون". هەروەها روونیدەکاتەوە و دەڵێت "لە دوای جەنگی دووەمیی جیهانییەوە بارودۆخ گۆراو وڵاتە زلهێزەکان چیدیکە نەیاندەتوانی بەو ئاسانییەی پێشوو وڵاتانی دراوسێیان داگیربکەن، ئەویش بە هۆکاری زۆری تێچوو و زیانیی گیانی و دارایی ئەو جەنگی جیهانییەی ئەو کاتە و سەرهەڵدانی پرسی چەکی ناوەکی و نەبوونی بەرژەوەندی راستەوخۆ لە لایەن هەندێک وڵاتی زلهێزی جیهانەوە لە بەرپاکردنی جەنگ و هێرشی داگیرکاریدا، بەو شێوەیە لەو کاتەوە پرسی جیهانبینی سەریهەڵدا و زیاتر باڵی کێشا بەسەر دۆخەکەدا، ئەو پرسەی کە ئابووری وڵاتانی زلهێزی توندوتۆڵتر کرد بە تێچوویەکی زۆر کەمتر لەوەی جەنگەکان پێشکەشیان دەکردن". دکتۆرە فازاڵ لە درێژەی راپۆرتەکەیدا دەڵێت "راستە لە ساڵانی نێوان 1945 و 1990دا، داگیرکردنی خەکەکان بە شێوەیەکی رەها رانەوەستاوە، بەڵام هەمیشە ناکۆکییەکان بە گشتی پەیوەست بوون بە کێشە ناوخۆییەکانی وڵاتانەوە بە بێ دووبارە دیاریکردنی سنووری نێوانیان، بۆ نمونە وەک یەکێتی سۆڤییەت کاتێک ویستی بچێتە خاکی ڤێتنام و کەمبۆدیا". هەرەوەک باس لە شەڕی نێوان عێراق و کوەیت دەکات و دەڵێت "هەوڵدانی داگیرکردنی کوەیت لەلایەن عێراقەوە لە ساڵی 1990دا روونترین نمونەیە لە ئێستادا بۆ هەوڵی داگیرکردنی ئۆکراین لەلایەن رووسیاوە".