ئاسایشی هەرێم: ئەوانەی ئاڵای داعشیان هەڵكرد دەستگیركران
خەڵك- دەزگای ئاسایشی هەرێمی كوردستان، دەستگیركردنی، ئەنجامدەرانی…
زیاترسەردێر
-
خانمە گۆرانیبێژی کورد لانە شەمس نوێترین کاری هونەریی خۆی بەناوی The Bad one بڵاوکردەوە. لانە شەمس لە بارەی کارە نوێکەیەوە دەڵێت “نوێترین بەرهەمم بە ناوی The Bad one بڵاو کردەوە کە گۆرانییەکە ناوەڕۆکەکەی لە فیلمی بەناوبانگی هۆلیۆد ’مۆلان ’ و زنجیرەکی سایکۆلۆژیی بەناوبانگ ’The black swan’ وەرگیراوە کە تێیدا باسی ئەو ئازار و ناڕەحەتی و ڕێگرییانە دەکات کە هەریەکەمان بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانمان دێتە ڕێگەمان.” لانە شەمس لە بارەی بەرهەمەکەوە وتیشی: “تێکستی گۆرانییەکە لە لایه‌ن خۆم و ڕەنج شەمس و هەریەکە لە Filip Wieselgren, John Sempill ەوە نوسراوە، کاری بەرهەمهێنانیش لە لایەن ڕەنج شەمس ئەنجام دراوە.” لانە شەمس (٢٨ ساڵ) کچێکی کوردە و لە وڵاتی سوید دەژی و دایکوباوکی لە ساڵی ١٩٨٢ کوردستانیان بەجێ هێشتووە، بە زمانی ئینگلیزی کاری هونەری دەکات. https://www.youtube.com/watch?v=-yraFVOVP0Q
-
خەڵك- ئەمریكا بە نیازە چەند جۆری چەكی نوێ زیاد بكات، ئەمەش لە چوارچێوەی كێبڕكێكانی لەگەڵ روسیادا. سوپای ئەمریكا كار دەكات لەسەر خۆ ئامادەكردن بۆ ئەگەری ململانێ لەگەڵ چین و روسیا لە ڕووی تەكنیكیییەوە، بەڵام چەكەكانی دیكەش پشتگوێ ناخات. چەكە نوێیەكان بریتین لە تانكی جەنگی، لەهەشتاكانەوە سوپای ئەمریكا پشتی بەستووە بە تانك، لەوانە تانكی ئەبرامز و برادلی، بەڵام ئەمانە كۆنن، پێویستی بە چەكی نوێ هەیە. لەگەڵ وردبوونەوەی ئەمریكا لە ئەگەری روودانی شەڕ لەگەڵ روسیا و چین بۆی دەركەوت پێویستی بە كەرەستەی سەربازی نوێ هەیە، لەوانە نەوەی نوێی تانكی جەنگی و ئۆتۆمبێل. ئەم كەرەستانە سیستمی پێشكەوتوویان لەسەر دادەنرێت لەگەڵ سیستمی دژە مووشەك و فڕۆكەی بێفڕۆكەوان. سیستمی بەرگری مووشەكی كورت مەودا، سوپای ئەمریكا سیستمێكی دیكە زیاد دەكات بۆ پێشگرتن بە مووشەك و فڕۆكەی بێفڕۆكەوان، سوپای ئەمریكا پێویسی بە ئەم چەكە هەیە، ئێستا سوپا پشت دەبەستێت بە سیستمی ئەفنگر كە لەسەر زرێپۆشی بچوك دادەنرێت بۆ روبەڕوبوونەوەی مەترسی فڕۆكەی بێفڕۆكەوان. تانكی زیرەك كە جاران لە فیلمە زانستی و خەیاڵییەكاندا هەبوو، ئێستا دەبێتە راستی، سوپا ئێستا ئۆتۆمبێلی رۆبۆتی هەیە، پرۆژەی تانكی رۆبۆتیش هەیە بە كردار تانك بەرهەمهاتووە لە جۆری ئێم 113. تۆپی دوورمەودا كە سوپای ئەمریكا پێشتر زیاتر پشتی دەبەست بە پشتیوانی ئاسمانی بۆ بەرەكانی جەنگ تۆپی پشتگوێخستبوو.
-
سلێمانی – نزار جەزا ئەمڕۆ یەک شەممە بۆیەکەمجار ڤاکسینی کۆرۆنا لەشاری سلێمانی بەکارهات، کە سەرەتا بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی سلێمانی بەکاریهێنا. سەباح هەورامی بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی پاش بەکارهێنانی ڤاکسینی کۆرۆنا لەکۆنفڕانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، ئەمڕۆ ڤاکسینی دژە کۆرۆنا گەیشتە پارێزگای سلێمانی و لەناو دامودەزگاکانی تەندروستی بەکارهێنرا. ئاماژەى بەئەوەشدا، هیوادارین ڤاکسینەکانی دیکەش کە حکومەتى عیراق کڕیونی بیگەیەنێتە بەڕێوەبەرایەتییەکانی تەندروستی لەشارەکان. باسی لەئەوەشکرد، ئەو کەسەی ڤاکسین بەکاردەهێنێت، پێویستە بۆ ماوەیەک پشوو وەربگرێت، بۆماوەیەک چاودێری خۆی بکات، بۆئەوەی ئەگەر هەر نیشانەیەکی لێ دەرکەوت لایەنە بەرپرسەکان ئاگاداربکاتەوە، ئەمەش بەمەبەستی توێژینەوەیە. ئەوەشی خستەڕوو، ئەم ڤاکسینە بۆ کەسانێک بەکاردەهێنرێت، کە تەمەنیان لەنێوان ١٨ بۆ ٦٠ ساڵدایە. وتیشی: ڤاکسینەکە وەک هاوکاری لەلایەن وڵاتی چینەوە پێماندراوە، و پشکی پارێزگای سلێمانی هەزار و ٧٢٠ بەشە ڤاکسینە، کە هەر کەسیک دووجار وەریدەگرێت، واتە ئەم بڕە ڤاکسینە بەشی ٨٦٠ کەس دەکات. دەشڵێت: ئەگەر خۆمان گومانمان لەم ڤاکسینە هەبێت، نابێت بۆ خەڵکی دیکەی بەکاربهێنین، ئەمڕۆش کە من بەکارمهێناوە وەک خەڵکی دیکە خێزان و کەسوکارم هەیە و یەکترمان خۆشدەوێت، بۆیە چەندێک خەمی خۆمە هێندەش خەمی خەڵکی دیکەمە، لەبەرئەوە ئەگەر گومانم لێی هەبووایە خۆم یەکەمجار بەکارمنەدەهێنا. ئەوەشی باسکرد، لەم قوناغەدا ڤاکسینەکە تەنها بۆ ئەو کەسانە بەکاردەهێنرێت، کە لەنەخۆشخانەکانی تایبەت بەکۆرۆنا کاردەکەن، دواتر ئەگەر بڕی زیاتریان بۆ هات بۆ کارمەندانی دیکەی تەندروستی و ئەو کەسانەى نەخۆشی درێژخایەنیان هەیە بەکاردەهێنرێت. باسی لەئەوەشکرد، داوا لەهاوڵاتییان و حکومەتی هەرێم دەکات ڕێکارەکانی خۆپارێزی زیاتربکەن، چونکە لەدوای ١٥ی ئەم مانگەوە ڕێژەى تووشبوون بەکۆرۆنا زیاددەکاتەوە. ئەمە لەکاتێکدایە ئەمڕۆ بڕێک ڤاکسین گەیەنرایە پارێزگای سلێمانی و یەکەمجار بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی بەکاریهێنا، دواتر لەلایەن بەڕێوەبەری خۆپاراستنی تەندروستی سلێمانی و کارمەندانی دیکەوە بەکارهات.
-
خەڵك - یەحیا حبیب بەڕێوبەرایەتی ئاسایشی شارەزوور ڕایگەیاند، دادگای كەتنی هەڵەبجە بڕیاریدا بە سزادانی (پ . ن . ح) بۆ ماوەی یەك ساڵ بە پێی مادەی (30)ـی لە یاسای بەرەنگاربوونەوەی ماددەی هۆشبەر و كارتێكەرە عەقڵیەكان. لە ڕاگەیاندراوێكدا بەڕێوبەرایەتی ئاسایشی شارەزوور ڕایگەیاند، دوای ئەوەی لە ماوەكانی پێشوودا بە فەرمانی دادوەر، هێزەكانمان تۆمەتبارێكیان بەناوی (پ . ن . ح) دەستگیركرد و دواتر دۆسیەی بۆ كرایەوە و ڕەوانەی دادگا كرا . ئاشكراشیكرد، بۆ ئەو مەبەستە دادگای كەتنی هەڵەبجە لە بەرواری (3/3/20201) بڕیاریدا بە سزادانی بۆ ماوەی (1)یەك ساڵ بە پێی ماددەی (30) لە یاسای بەرەنگاربوونەوەی ماددەی هۆشبەر و كارتێكەرە عەقڵیەكان .
-
خەڵك-بەشی هەواڵ نرخی دۆلار لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو دابەزیوە. یادگار حەسەن لە كۆمپانیای سەعید بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، نرخی دۆلار بۆ ئەمڕۆ شەممە 6-3-2021، بەپێی بازاڕی گۆڕینەوەی دراوی بیانی لە شاری سلێمانی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 145 هەزار 500 دینار مامەڵەی پێوە كراوە. وتیشی"نرخی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 2 ملیۆن و 477 هەزار تمەنی ئێرانی مامەڵەی پێوە كراوە". بەهۆی ناجێگیری بازاڕ و قەیرانی دارایی و ڤایرۆسی كۆرۆنا و دابەزینی بەهای دینار لە هەرێمی كوردستان و عیراق، نرخی دۆلار ناجێگیرە.
-
خەڵك- سەرۆكی پێشووی ئەمریكا دۆناڵد ترەمپ توڕەیە لە حزبەكەی كە حزبی كۆمارییە. بەپێی راپۆرتی رۆژنامەی واشنتن پۆست ترەمپ لە نامەیەكدا توڕەیی خۆی نیشانداوە لە بەرامبەر هەندێك كاری حزبی كۆماری بۆ كۆكردنەوەی هاوكاری و بەخشینەكان بە ناوی ئەوەوە لەرێگای كۆمەڵێك گرووپەوە. ترەمپ نامەكەی ناردووە لیژنەی نیشتمانی حزبی كۆماری، لیژنەی كۆنگرێس و لیژنەی ئەنجومەنی پیران. ترەمپ لە حزبی كۆماری توڕەیە بەتایبەت لە بەشێك لە ئەندامەكانی كۆنگرێس كە دەنگیاندا بۆ دوورخستنەوەی دووەمجاری پێش تەواوبوونی ماوەكەی لە كۆشكی سپی. 10 ئەندامی كۆماری لە كۆنگرێس و 7ی ئەندامی كۆماری لە ئەنجومەنی پیران لە بەرژەوەندی حزبی دیموكرات دەنگیان دا بۆ شەرمەزاركردن و تاوانباركردنی ترەمپ لە هاندانی هێرشبەرانی سەر باڵەخانەی كۆنگرێس لە شەوی 6ی كانوونی دووهەمی 2021 لە كاتی پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی تشرینی دووهەمی 2020.
-
خەڵك - یەحیا حبیب ئەمڕۆ یەكشەممە، بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەی پارێزگای هەڵەبجە ڕایگەیاند، بە مەبەستی بەرزڕاگرتنی ڕۆژی جل و بەرگی كوردی سەرجەم مامۆستایان و قوتابیان و فەرمانبەران لە 10/3 جل و بەرگی كوردی بپۆشن. لە نوسراوێكدا سۆران عومەر، بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەی پارێزگای هەڵەبجە ڕایگەیاند، جل و بەرگی كوردی نەتەوەییمان گرنگی و بایەخی گەورەی هەیە و یەكێكە لە ناسنامە و شوناسی كەلتوری گەلی كورد، لەبەر ئەوە دەبێت لە ساڵڕۆژی خۆیدا بە بەرزی ڕابگیرێت و یاد بكرێتەوە . وتیشی، بۆ ئەم مەبەستە سەرجەم ناوەندەكانی خوێندن و بەشەكانی دیوان و دەرەوەی دیوان ئاگادار دەكەینەوە كە ڕۆژی 10/3/2021 سەرجەم مامۆستایان و قوتابیان و فەرمانبەران جل و بەرگی كوردی بپۆشن بۆ بەرز ڕاگرتنی ئەو یادە ". سۆران عومەر دەشڵێت،" هیچ وانەیەك نافەوتێت و ئاهەنگ و مەڕاسیم ساز نادرێت بەو بۆنەیەوە ". بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەی پارێزگای هەڵەبجە جەختیكردەوە، ڕێنماییە تەندروستییەكان توند و تۆڵتر پەیڕەو دەكرێت .
-
خەڵك- حەسەن روحانی سەرۆكی ئێران داوای لە وڵاتانی ئەوروپایی كرد خۆیان لابدەن لە زمانی هەڕەشە و فشار لە گفتووگۆكانیان لەگەڵ ئێراندا. ئەمڕۆ یەك شەممە حەسەن روحانی لە میانەی پێشوازیكردن لە وەزیری دەرەوەی ئێرلەندا سایمۆن كوفینی لە چوارچێوەی هەوڵەكان بۆ زیندووكردنەوەی هەوڵە دبلۆماسییەكان بۆ رێككەوتنی ناوەكی 2015 ئەم لێدوانەی دا. كۆفینی سەردانێكی بۆ ئێران ئەنجامدا لە چوارچێوەی رۆڵی ئەم دەوڵەتە كە كارئاسانیكرد بۆ بڕیاری ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی ژمارە 2231 كە چوارچێوەیەكی یاسایی بۆ رێككەوتنی نێوان ئێران و شەش زلهێزەكە ئەمریكا، فەرەنسا، بریتانیا، ئەڵمانیا، روسیا، چین دەربارەی بەرنامەی ناوەكی ئێران دابنێت. ئەمریكا تاكلایەنە لە رێككەوتنەكە كشایەوە لە 2018 لەسەردەمی دۆناڵد ترەمپدا، سزای بەسەر ئێراندا سەپاند، ئیدارەی نوێ بە سەرۆكایەتی جۆ بایدن خوازیاری گەڕانەوە بۆ رێككەوتنەكەیە بە ئەو مەرجەی ئێران بە تەواوی رێككەوتنەكە جێبەجێبكات و پێوەی پابەند بێت كە لە 2019وە پاشەكشەی لێ كردووە، بەڵام ئێران داوا دەكات لە بەرامبەردا سزاكانی لەسەر سوك بكرێت. روحانی دەڵێت: رێگای باش بۆ چارەسەركردنی كێشەكان لەگەڵ هاوبەشە ئەوروپاییەكان لەسەر ئاستە دووقۆڵی، هەرێمی و نێودەوڵەتیی، گفتووگۆیە لەسەر بنەمای رێزگرتن لە یەكدی و دوركەوتنەوە لە زمانی هەڕەشە و فشار. رەخنەشی لە دەستپێشخەری ئەوروپاییەكان گرت بە جێبەجێنەكردنی بەڵێنەكانیان دەربارەی رێككەوتنەكە، ئێران پابەند بووە بەڵێنەكانی لە بەرامبەر رێككەوتنەكەدا و پارێزگاری لێكردووە و خۆی یەكلایانە ئەو باجەی داوە. ئاماژەی بەوەشكرد ناكرێت ئەم رەوشە بە ئەم شێوەی ئێستا بەردەوام بێت دەبێت بڕیاری 2231 لەلایەن هەموولایەنەكانەوە جێبەجێبكرێت و پارێزگاری لێ بكەن بۆ زیندووكردنەوەی رێككەوتنی ناوەكی.
-
خەڵك- بڕیاردەری لیژنەی دارایی و ئابووری لە پەڕلەمانی كوردستان هەركات پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق جێگیر كرا، مووچەی فەرمانبەران گۆڕانكاری بەسەردا دێت. هەرچەندە نرخی نەوت بۆ نزیكەی 70 دۆلار بەرز بووەتەوە و هاوكات بەهای دۆلاری ئەمریكایش بەرز بووەتەوە، ئەمەش داهاتی هەرێم زیاد دەكات، بەڵام تاكو ئێستا حكومەتی هەرێم هیچ بڕیارێكی بۆ دابەشكردنی مووچەی فەرمانبەرانی بە بێ لێبڕین نەداوە. بەپێی زانیارییەكان، هەرێمی كوردستان ڕۆژانە 480 هەزار بەرمیل نەوت دەفرۆشێت، بەو پێیەی ئێستا نرخی نەوت 70 دۆلارە، بەڵام ئەگەر هەرێم بە 55 دۆلار نەوتەكەی بفرۆشێت، ئەوا مانگانە ترلیۆنێك و 148 ملیار دیناری دەست دەكەوێت. هەر بەپێی زانیارییەكان، هەرێمی كوردستان مانگانە 300 ملیار داهاتی ناوخۆی دەست دەكەوێت، بەو شێوەیە داهاتی مانگانەی هەرێمی كوردستان دەگاتە ترلیۆنێك و 448 ملیار دینار، ئەمەش لەكاتێكدایە مووچەی مامۆستایان و فەرمانبەرانی هەرێم پێویستی بە 850 ملیار دینارە بەبێ لێبڕین، كەواتە حكومەت دەتوانێت بە بێ لێبڕین مووچە دابەش بكات. محەمەد سەعدەدین بڕیاردەری لیژنەی دارایی و ئابووری لە پەڕلەمانی كوردستان بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، تا ئەوكاتەی عێراق بودجە نەنێرێت لێبڕین بەردەوام دەبێت. وتیشی"ئەگەر پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق جێگیر كرا، ئەوكات سەدا سەد مووچە دابەش دەكرێت". ڕوونیشیكردەوە، تا ئەوكاتەی هەرێم و بەغدا نەگەنە ڕێككەوتن، حكومەتی هەرێم بە داهاتەكانی ناوخۆی ناتوانێت مووچەی تەواوەتی دابەش بكات لەم قۆناغەدا.
-
خەڵك- پسپۆڕان چەند رێگایان دیاریكردووە بۆ ئەو كەسانەی كە شەوانە ئاسایی ناتوانن بخەون یان درەنگ خەویان لێ دەكەوێت. بە ئەم رێگایانە دەتوانیت بڕوا بە جەستەت بهێنی كە پێویستی بە خەوە. رێگای سەرەتا بریتییە لە راهێنان و مەشقی هەناسەدانی قوڵ، ئەمە هاوكار دەبێت لە پشوودان و كەمكردنەوەی شڵەژان و دەستدانان لەسەر سك و داخستنی چاوەكان و هەناسەدان لەسەرخۆ و قوڵ لە لوتەوە‌و ئەم رێگایە هاوكارە لە پشوودانی جەستە و مێشك. پشووی ماسولكەكان رێگایەكی دیكەیە بۆ ئارامكردنەوەی مێشك. رێگایەكی دیكە پشوودانە بەجۆرێك هاوسۆز بە لەگەڵ خۆت، كاتێك دەتەوێت شەو مێشكت بە خەبەر نەبێت، پشوو بدە بە خۆت لە رۆژدا بۆ چەند جارێك لە كاتی كاردا. باری نائاسایی لە مێشكدا لە درێژایی رۆژ دەبێتەهۆی درەنگ داخستنی لە شەودا. خۆلادان لەچاودێری سەعات، بۆ ئەوەی لە شڵەژان و تێكچوونی باری دەروونی دوور بیت لەكاتی بێ خەویدا سەیری سەعات مەكە. هاوكات پێش خەوتن خواردنەوە كحولییەكان مەخۆرەوە. خۆلادان لە ترس و دڵەڕاوكێی پێش خەوتن. لە رووناكی شین وریابە، خۆت بە دوور بگرە لە ئامێرە شاشەدارەكان بەتایبەت مۆبایل لە پێش خەودا. دوای 20 خولەك خەو لێ نەكەوتن لەنێو جێگەكەت بچۆ دەرەوە یان بچۆ بۆ ژوورێكی دیكە.