بزانە بەتەمەنترینی جیهان خەڵکی چ وڵاتێک بوو؟
خەڵک- بەتەمەنترین ژنی جیهان کە خەڵکی وڵاتی ژاپۆن بوو، لە…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- هەریەكە لە توركیا و هەنگاریا ناكۆكی دەخەنە نێو هاوپەیمانی ناتۆ و یەكێتی ئەوروپاوە. دوێنێ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا رێگربوو لە چاوخشاندنەوەی ئەنجوومەنی هاوپەیمانی ناتۆ بە داواكاری فێنلاند و سوێد بۆ ئەندامبوون لە هاوپەیمانێتییەكە. لەلایەكی دیكەوە سەرۆك وەزیرانی هەنگاریا ڤیكتۆر ئۆربان ئاستەنگی بۆ هەوڵەكانی یەكێتی ئەوروپا دروستكردووە تا بەكۆی دەنگ هاوردەی نەوتی رووسیا قەدەغە بكەن، وەك بەشی شەشەمی سزاكانی سەر رووسیا دژی لەشكركێشەكانی سەر ئۆكراین. هەرچەندە هاوپەیمانی ناتۆ و یەكێتی ئەوروپا یەكگرتوو دەركەوتن لەڕووبەڕووبوونەوەی لەشكركێشی رووسیا بۆ سەر ئۆكراین، بەڵام مامەڵەكانی دوو رێبەری "سەركوتكار" بە پێی راپۆرتی نیویۆرك تایمز، پەرەسەندنەكان لەگەڵ بەردەوامی جەنگ زیاد دەكات. هەر یەكە لە ئەردۆغان و ئۆربان مەرجی پێشوەختیان بۆ ناتۆ و یەكێتی ئەوروپا هەیە كە دەڵێن دەبێت مەترسییە ئاسایشییەكانیان چارەسەر بكرێت لەگەڵ هەوڵەكانی ئەوانەی دیكەدا.
-
خەڵک- ئەو شەڕەی هەر لە دەستپێکی جەنگی نێوان رووسیا و ئۆکراین شاری ماریۆپۆلی ئۆکراینی گرتەوە، لە کۆتاییەکەی نزیک دەبێتەوە بەو پێیەی رووسیا دەڵێت "نزیکەی هەزار و 730 سەربازی ئۆکراینی کە لە نێو کارگەیەکی شارەکەدا گیریان خواردبوو، خۆیان بە دەستەوە داوە". ئەمرۆ پێنجشەممە، وەزارەتی بەرگریی رووسیا رایگەیاند "هەزار و 730 سەربازی ئۆکراینی خۆیان بەدەستەوەدا کە لە رۆژی دووشەممەی رابردووەوە لەنێو کارگەی ئازۆڤستاڵدا گیریان خواردبوو". هەروەک، ئاژانسی هەواڵگریی رووسیایی رایگەیاند "771 سەربازی ئۆکراینی خۆیان بەدەستەوەدا لە 24 کاتژمێری رابردوودا و لە پاشاندا ژمارەیان زیادیکرد تا هەموویانی گرتەوە کە هەزار و 730 سەرباز دەژکات لە رۆژی دووشەممەوە". ئاژانسەکە باسی لەوەشکرد کە 80 سەربازیان بە سەختی بریندارن و ئەو سەربازانەشی کە پێشتر کارگەکەیان بەجێهێشبوو، چارەنووسی نادیار چاوەڕێیان دەکات.
-
خەڵک تائێستا چارەنووسی ئەو سەربازە ئۆکراینیانەی لە کارگەی ئازۆڤستاڵ، خۆیان ڕادەستی هێزەکانی ڕووسیا کرد بە نادیاری ماوەتەوە، لە کاتێکدا یەکەم دانیشتنی دادگاییکردنی سەربازێکی ڕووسی وەک تۆمەتباری جەنگ لە ئۆکرانیا دەستیپێکرد. پێشتر مۆسکۆ ڕایگەیاندبوو؛ 959 سەربازی ئۆکراینی لەنێو کارگەی ئازۆڤستاڵ خۆیان بەدەستەوە داوە. بەپێی لێدوانی دێنیس پوشیلین، سەرۆکی جوداخوازی هەرێمی دۆنتسک، وا بڕیارە لەدادگایەکدا بڕیار لە چارەنووسی ئەو جەنگاوەرە ئۆکراینیانە بدرێت کە خۆیان لە کارگەی پۆڵای ئازۆڤستاڵ لە ماریوپۆل بەدەستەوە دابوو. میدیاناوخۆییەکان، لە زاری پوشیلینەوە، دەڵێن فەرماندە گەورەکانی سوپای ئۆکراین، تا ئێستا لە کارگەکەدان و خۆیان بەدەستەوە نەداوە. وەزارەتی بەرگری ڕووسیا ڕۆژی (18ی ئایاری 2022) ڕایگەیاندبوو، 959 سەربازی ئۆکراینی خۆیان بەدەستەوە داوە کە 80 برینداریان تێدایە" بەپێی هەمان سەرچاوە، 51 کەس لەوانە لە شارۆچکەی نۆڤاسۆڤسک، شارۆچکەیەک کە لەلایەن ڕووسەکان و هاوپەیمانە جوداخوازەکانیانەوە کۆنترۆڵ کراوە لە نەخۆشخانە خراونەتە ژێر چاودێری پزیشکی. هەروەها لە 24 کاتژمێری ڕابردووشدا، 694 سەربازی دیکە خۆیان ڕادەستکردووە. لەلایەکی دیکە وەزارەتی بەرگری ئۆکراین، لە ڕاگەیەنراوێکدا، هیوای ئەوە دەخوازێت لە پرۆسەیەکدا گیراوانیان بە گیراوانی ڕووسی ئاڵوگۆر پێ بکەن لە زووترین کاتدا. لەوەڵامی پرسیارێکیشدا، وتەبێژی کرێملین دیمیتری پیسکۆڤ وەڵامی ئەو پرسیارانەی نەدایەوە کە ئایا ئەو سەربازانەی لە ئازۆڤستاڵ خۆیان بەدەستەوە داوە وەک تاوانباری جەنگ یان بەندکراوی جەنگ، مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت. لەلایەکی دیکەوە و لە کیێڤی پایتەختی ئۆکراین، سەربازێکی ڕووسی وەک تاوانباری جەنگ یەکەم پرۆسەی دادگاییکردنی بەرێوەچوو. ڤادیم شیشیمارینی تەمەن 21 ساڵ لەسەر دۆسیەی کوژرانی پیاوێکی تەمەن 62 ساڵ لە باکووری ڕۆژهەڵاتی ئۆکراین لە 28ی شوباتدا، لەبەردەم دادگای ناوچەی سۆلومیانسک لە کیێڤ دادگایکردنەکەی بەڕێوەچوو. بڕیاری دادگا بۆ ئەو سەربازە، بەندکردنی بوو بۆ هەتا هەتایی و لە ئەرکۆتسک ماوەی سزاکەی بەسەر دەبات. داواکارانی گشتی وتیان شیشمارین سەرکردایەتی یەکەیەک دەکات لە بەشی تانک کاتێک هێرش کراوەتە سەر کاروانەکەی، شیشیمارین و چوار سەربازی دیکەی هەڵهاتوو ئۆتۆمبێلی هاووڵاتییەکیان لە نزیک گوندی شڤاخیڤکا بردووە و خاوەنەکەشیان کوشتووە. وتەبێژی کرملین ڕۆژی چوارشەممەی ڕابردوو ڕایگەیاند؛ کە هیچ زانیارییەکی لەبارەی سەربازێکی ڕووسیەوە نییە کە بەتۆمەتی کوشتنی هاووڵاتیەکی بێچەک تۆمەتبارکراوە و دادگایی کراوە. لەلایەکی دیکەوە، ڕوانگەی ئەمریکایی بۆ چاودێریکردنی تاوانەکانی جەنگ لەمیانی جەنگی سەر ئۆکراین بڵاوەپێکردنی گەورەترین تیمی مەیدانی خۆی لەئۆکراینا ڕاگەیاند؛ 42 لێکۆڵەرەوە و پسپۆڕی تاوان و کارمەندی دیکە پشتیوانی ڕەوانەی مەیدانەکە دەکەن بۆ لێکۆڵینەوە لەو تاوانانەی لەکاتی جەنگدا ڕووسیا ئەنجامی داون. وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکاش ڕایگەیاند؛ یەکەیەکی تایبەت بۆ لێکۆڵینەوە و بەڵگەکردن و بڵاوکردنەوەی تاوانەکانی جەنگی ڕووسیا دادەمەزرێنێت، بەو پێیەی " بەڵگەیەکی زۆر لەسەر تاوانەکانی جەنگ و دڕندەیی ڕووسیا هەیە لە ئۆکراین".
-
خه‌ڵك مۆدریچئیمیلیۆ بوتراگێنۆ بەڕێوەبەری پەیوەندییە دامەزراوەییەکانی یانەی ریاڵ مەدرید ستایشی لۆکا مۆدریچی کرد و جەختی لەوە کردەوە کە مێژووی یانەی ریاڵ مەدرید بەهێزتر دەکات. بوتراگێنۆ وتی، لە میانی ڕێوڕەسمی ڕێزگرتن لە مۆدریچ لەلایەن ڕۆژنامەی ئیسپانی "مارکا"، "ئەو ئەفسانەی ڕیاڵ مەدرید و تۆپی پێی جیهانە، و ستانداردێکە بۆ ئەو بەهایانەی یانەکە نوێنەرایەتی دەکات، و ئێمە خۆشحاڵین کە ئەو لەگەڵمانە". ." ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد، مۆدریچ سه‌ر به مێژووی ریال مه‌دریده، یاریزانه‌كانی وه‌ك ئه‌و مێژووی یانه‌كه به‌هێز ده‌كه‌ن. لە درێژەی قسەکانیدا وتی: لەوەتەی مۆدریچ گەیشتە ڕیاڵ مەدرید، ڕێز و سەرسامی هاندەرانی یانەکەی بەدەستهێناوە، منیش دەمەوێت سوپاسی بکەم چونکە نموونەی بەهاکانی یانەکەیە کە بۆ چەندین نەوە گواستراوەتەوەو شانازی دەکەم کە ئەو وەک یاریزانێک لە یانەکەماندا هەیە”. مۆدریچ لە ساڵی 2012 لە تۆتنهامەوە پەیوەندی بە یانەی ریال مەدریدەوە کرد، چەندین نازناوی ناوخۆیی و کیشوەری بەدەستهێنا، لەگەڵ تەواوبوونی گرێبەستەکەی لە کۆتایی وەرزی ئێستادا، هەموو ئاماژەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە خەریکە گرێبەستەکەی بۆ وەرزێکی دیکە نوێ دەبێتەوە.
-
خەڵك- لە هەڵەبجە بە گوژمەی 734 هەزار دۆلار ڕێگەی گوندی عەبابەیلێ قیڕتاو دەكرێت. وەزارەتی شارەوانی رایگەیاند لە چوارچێوەی پلانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بۆ گەیاندنی خزمەتگوزاری بە سەرجەم ناوچەكانی هەرێمی كوردستان، بە گوژمەی 734 هەزار دۆلار، پرۆژەی قیڕتاوكردنی ڕێگەی گوندی عەبابەیلێ لە سنووری شارەوانیی هەڵەبجە دەستیپێكرد و لە نزیكترین كاتدا تەواو دەبێت. راشیگەیاند، لەسەر بودجەی شارەوانی بە گوژمەی 734 هەزار دۆلار و بە سەرپەرشتیی تیمەكانی سەرۆكایەتیی شارەوانیی هەڵەبجە، پرۆژەی ڕێگاسازی و قیڕتاوكردنی ڕێگەی گوندی عەبابەیلێ لە سنووری سەرۆكایەتیی شارەوانیی هەڵەبجە جێبەجێ دەكرێت كە ژمارەیەكی زۆری دانیشتووانی گوندەكە و سنوورەكە لێی سوودمەند دەبن.
-
خەڵک- وەزیری کارەبای هەرێم زانیاری سەبارەت بە دۆخی وزەی کارەبای هاوینی ئەمساڵ خستەروو و بڕیارە هاوینی ئەمساڵ 350 مێگاوات کارەبا لە سەرسنگ بەرهەبێت و بۆری گواستنەوەی غاز رادەکێشرێت بۆ بەرهەمهێنانی 1000 مێگاوات کارەبا لە کواشێ. لە هاوینی ئەمساڵدا چەند وێستگەیەکی نوێی کارەبا دەست بە بەرهەمهێنان دەکەن و لەو بارەیەوە کەمال محەمەد ساڵح، وەزیری کارەبای حکومەتی هەرێـم رایگەیاند " لە هاوینی ئەمساڵدا سێ هەزار تا سێ هەزار و 400 مێگاوات کارەبامان دەبێت و 38 مێگاوات کارەبای وێستگەی دیرەلووک دێتە ناو تۆڕی گشتی کارەبای هەرێم". وتیشی "رەوشی کارەبا لە وەرزی هاویندا وەک هاوینی رابردوو یاخود باشتر دەبێت". هەروەک وردەکارییەکانی بەرهەمهێنانی 350 مێگاوات کارەبا لە سەرسنگ و راکێشانی بۆری گواستنەوەی گاز بۆ بەرهەمهێنانی 1000 مێگاوات کارەبا لە (کواشێ) خستەڕوو و راشیگەیاند "بەرهەمهێنانی کارەبا لە غازی بە فیڕۆچووی کێڵگە نەوتییەکان لە ئەولەوییەتی پرۆژەکانی وەزارەتی کارەبادایە".
-
خەڵك- حیزبوڵڵای لوبنان و هاوپەیمانەكانی لە هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی لوبنان كە یەك شەممە بەڕێوەچوو، شكستی هێنا. حەسەن نەسروڵڵا رێبەری حیزبوڵڵا رایگەیاند حیزبەكەی و هاوپەیمانەكانی لە هەڵبژاردنەكانی ڕۆژی یەكشەممەدا زۆرینەیان لە پەرلەمانی لوبناندا لەدەستداوە. راشیگەیاند، بە پێچەوانەی بارودۆخی پەرلەمانەوە لە ساڵی 2018 دا، هیچ گرووپێكی سیاسیی ناتوانێت بانگەشەی زۆرینە بكات. بەپێی راپۆرتی رۆیتەرز، لەمیانەی هەڵبژاردنەكانی ڕۆژی یەكشەممەی پەرلەمانی لوبناندا، حیزبوڵڵا و هاوپەیمانەكانی 62 كورسییان بەدەستهێنا، بەمەش زۆرینەی كورسییەكانی پەرلەمانیان لەدەستدا كە لە ساڵی 2018 دا بە بردنەوەی 71 كورسی زۆرینەی پەرلەمان بوون.
-
خەڵک- کۆمپانیای هواوی بە فەرمی دەرچوونی کاتژمێرە زیرەکەکەی راگەیاند بە ناوی (GT 3 Pro) لەگەڵ دەرچوونێکی دیکەی کاتژمێری (Watch Fit) بە نرخێکی کەمتر لە پێشوو. کۆمپانیای هواوی چینی بۆ پێشەسازی مۆبایلە زیرەکەکان نوێترین کاتژمێری زیرەکی خۆی ئاشکراکرد بە ناوی (GT 3 Pro) لەگەڵ کاتژمێری (2 Watch Fit) کە تایبەتمەندی شاشەیەکی مۆدێرن و توانای ئەنجامگەیاندنی پەیوەندی تەلەفونی بلوتوزی هەیە لەگەڵ پاترییەکی تەمەن درێژ و چەندین تایبەتمەندی دیکە. ئەم کاتژمێرە بە سێ جۆری جیاواز بەردەستن کە "Active، "Classic" و"Elegant"، جیاوازییەکەش دەگەڕێتەوە بۆ گۆرینی ماددە بەکارهاتووەکان لە بەرگی پێشەوەی کاتژمێرەکەدا.
-
سەردەشت محەمەد ململانێیەکانی ناوخۆی هەرێم و قوڵبونەوەی کێشەکانی نێوان هەولێر و بەغداد و بەکارهێنانی داهاتی هەرێم بۆبەرژەوەندی شەخسی و حیزبی و بەرتەسکردنەوەی سنوری ئازادی ڕادەربڕین لەکوردستان و دەستگیرکردنی ڕۆژنامەوسان و چالاکوانانی مەدەنی، دواجار دۆستەدەرەکیەکانی هەرێمی کوردستانی هێنایەگۆو هەردوێنێ، ماسیۆ تولەر، باڵۆزی ئەمەریکا لەعێراق سەرکردایەتی کوردی ئاگادارکردوە لەوەی کە قەوارەی دەستوری هەرێم لەبەردەم مەترسیدایە و ئەمە پێشوتریش،جێنین پلاسخارت، نێردەی تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان لەعێراق، هۆشداری دایە بەرپرسانی هەرێم و ڕایگەیاند: چاوەڕێ مەبن تاکۆتای ئەم هەرێمەتان بۆبمێنێت. ئەگەرچی ئەم هەمووساڵە نوسەران و ڕۆشنبیران و ڕۆژنامەنوسان و ئەوانەی کە هەمیشە لەخەمی بەرژەوەندی گشتیدابوون لەکوردستان،ئەمەیان بەگوێی دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستاندا داوە و پێیان ڕاگەیاندون ئەوەی ئەم کەشتییە دەگەیەنێتە کەناری ئارامی تەنها و تەنها یەکبونی نێوخۆی و ڕێزگرتنە لەئازادی ڕادەربڕین و هەوڵدانە بۆ بۆچارەسەرکردنی ئەولێکترازانە نیشتیمانیەی کە بەهۆی بەرژەوەندی تەسکی حیزبایەتی لەکوردستاندا دروست بوەو ئەوەی وادەکات نەیارەکانی کورد هەرگیزنەتوانن ببنەمەترسی بۆ سەر قەوارەی هەرێم، بەتەنها گوێگرتنە لەداواڕەواکانی خەڵک و جێبەجێ کردنی ئەرکی سەرشانتانە وەک بەرپرس و کاربەدەستی ئەم هەرێمە،بەڵام بەداخەوە تائەم چرکەساتەش هێزێک یاخود کابینەیەک دروست نەبوو کە گوێ لەم هەموو هاوارەبگرێت کە دۆستەکان لەناوخۆدا دایان بەگوێ دەسەڵاتدارانی هەرێمدا. ئێستا نیگەرانییەکان بەو ڕادەیەگەیشتون دۆستەدەرەکییەکانی کورد پەیتاپەیتا هۆشداری دەدەن و کاربەدەستانی هەرێم لەمەترسییەکانی سەرقەوارەی هەرێم ئاگاداردەکەنەوە، بۆیە لێرەوە پێویستە سەرکردایەتی کورد لەباشور لەم غرورەسیاسییە کۆڵبدەن و ئەگەر گوێ لەدۆستەکانی ناوخۆ ناگرن ئەوا دەبێت ئەوپەیامانەی دۆستەکانیان لەدەروە بەهەند وەربگرن و پێداچونەوەیەک بەسیاسەتی خۆیاندابکەن، بەداخەوە ئەگەرچی ئەم هەمووساڵە ئێمە باشتر لە دۆستەدەرەکیەکان پەنجەمان خستۆتە سەربرینەکان و چارەسەرەکانیشمان باشترلەوەی ئەوان خستۆتەڕوو،بەڵام لەبری ئەوەی گوێیەک هەبێت بۆبیستنی ئەو هەموودەنگ و هەوارە کەچی زۆرجار بەنەیار و دوژمنی حکومەت و خاک و خەڵک و هەندێکجار بەئاژاوەگێڕ و جارجارەش بەتیرۆرست لەقەڵەم دەدراین، هەندێک جاریش گردبونەوە و ناڕەزایەتییەکانمان لەبەرامبەر خراپی دۆخی حکومڕانی لەهەرێم بە دەستی دەرەکی لەقەڵەم دەدراو لایەزال تائێستاش برپرسانی حکومەت و ئەوانەی کەتەنها خەمیان پاراستنی بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان و حیزب و بنەماڵەکانیانە هەرئەو تێڕوانینەیان بۆ ئەم هەموو دەنگە ناڕازیانە هەیە. ئەوەتا خراپی دۆخی هەرێم لەهەموو ڕوویەکەوە بەو ئەندازە گەیشتووە کە دۆستەکانی کورد لەدەرەوەش هەمان داوای نوسەران و ڕۆژنامەنوسان و ڕۆشنبیرانی کوردستانیان هەیەو پێیانوایە ئیدی پێویست دەکات سەرکردایەتی کورد سنورێک بۆ ئەو هەموو تاڵانی و بەهەدەردانی سامانی وڵات و خراپ بەکارهێنانی دەسەڵاتە دابنێن،ئەگەرنا ئەوا گۆڕانکاری گەورە لەکوردستاندا ڕودەدات،بەداخەوە کەڕەنگە گۆڕانکاریەکان بەجۆێک بێت هیچ لایەک لە دەسەڵات و لەخەڵکی هەرێمی کوردستانیش دڵخۆش نەبن بەدەرئەنجامی ئەوگۆڕانکاریانە، بۆیە چیدیکە پێویستە سەرکردایەتی کورد پێداچونەوەیەک بەخۆیاندابکەن و ئەگەر گوێ لەئێمە ناگرن ئەوا گوێ لەدۆستە بیانیەکانتان بگرن
-
خەڵك- نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران دەڵێت" منیش وەك ئێوە لە ڕاگەیاندنەكانەوە بیستومە كە ئەو شاندەی هەرێم هاتوون بۆ ئێران، لەبەرئەوە ناتوانم نە ڕەتی بكەمەوە نە پشتڕاستی بكەمەوە". نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان بە بەشی كوردی دەنگی ئەمەریكای ڕاگەیاند "دەمێكە وەكو نوێنەرایەتی هەرێم لە تاران لەو هەڵسوكەوت و هاتۆچۆیانە ئاگادار نین وەك خۆی ، چونكە ئێستا هەموو شتەكان لە هەولێر و سلێمانیەوە لە ڕێگای كونسڵگەرییەكانەوە ئەنجام دەدرێت، خۆیان لە پەیوەندیدان و شاندەكان ڕێكدەخن، بە تایبەتی ئەو شاندانەی ئەگەر بە فڕۆكەی تایبەت بێن و بگەڕێنەوە". سەبارەت بە باسكردن و ڕێككەوتنی نێوانی حكومەتی هەرێم لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران بۆ ڕێگری كردن لە چالاكی حزبە كوردییە ئۆپۆزسیۆنە ئێرانییەكان دژ بە كۆماری ئیسلامی ئێران نازم دەباغ وتی " هەمیشە لەمكاتانەدا ئەو باسە هەبووە، لە ئەمساڵیش كە توركیا پەلاماری هەرێمی كوردستان دەدات بەناوی دەركردنی پەكەكە، جۆرێك لە تێكەڵاوی دروست دەبێت لە لایەن هەموویانەوە كە ڕێگا لەو لایەنە سیاسییانە بگرن بۆ ئەوەی جارێكی تر لە هەوڵدا نەبن بۆ ئەوەی بێنەوە بۆ كۆماری ئیسلامی ئێرانی، كێشەی ئەمنی و ئاسایشی دروستبكەن تا پەلاماری ئێران بدەن، و حكومەتی هەرێمی كوردستانیش، هەتا لایەنەكانیش چ یەكێتی یا پارتی، هەمیشە تەئكیدییان لەسەر ئەوە كردۆتەوە كە لە هەوڵدان بۆ ئەوەی ڕێگە نەدرێت كە ئەم كارانە ئەنجام بدرێت چونكە ئەمن و ئاسایشی هەرێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامی ئێرانی بۆ یەك گرنگە. "