كێ بووە هۆی تێكدانی ڕێككەوتنی نێوان هەرێم و عیراق؟
خەڵك- هەرچەندە ڕێككەوتنی نێوان هەرێم و عیراق لەسەر دۆسیەی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك سەرۆكی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا ڕایدەگەیەنێت:" ئامادەم پۆستی سەرۆك وەزیرانی عیراق وەربگرمەوە". نوری مالیكی سەرۆكی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا لەمیانەی چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی شەرقییە، باسی لە دووبارە وەرگرتنەوەی پۆستی سەرۆك وەزیرانی عیراق كرد و ڕایگەیاند: ئەگەر خەڵك بڕیاربدات، بەدڵنیاییەوە ئامادەیە ئەو ئەركە لەئەستۆ بگرێتەوە، لەپێناو خزمەتكردنی گەلی عیراق. سەرۆكی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا وتیشی، یەكەم كاری لەدوای وەرگرتنەوەی پۆستی سەرۆك وەزیران، سەپاندنی ئاسایش و ئەمنیەت و گێڕانەوەی شكۆ بۆ عیراق و عیراقییەكان دەبێت. هەروەها لە بەشێكی تری چاوپێكەوتنەكەدا، نوری مالیكی ڕەخنەی لە سیستمی فرە بازنەیی هەڵبژاردنەكان گرت و وتی: سەرنجی زۆری لەسەر یاسای فرە بازنەیی هەڵبژاردنەكان هەیە، بەڵام ئێستا یاساكە بەسەریاندا سەپێنراوە و ناچارن مامەڵەی لەگەڵ بكەن.
-
ئەمەی خوارەوە ٨ ئامۆژگاری گرنگە بۆ نەخۆشانی شەکرە لە ڕەمەزاندا: ١.لەکاتی ڕۆژووەکەیا زوو زوو فەحسی شەکرە بۆخۆی بکا ٢.جورعەی ئەنسۆلینەکە پێویستە کەم بکرێتەوە ٣.جۆری ئەنسۆلینەکە پێویستە ڕێکبخرێتەوە، ئەنسۆلینی تێکەڵ(خابط) باش نیە ٤.نانی پارشێو با زیاتر ئەو خواردنانە بێت کە خەستی شەکری کەمە وەکو ماست، گوێز، سەوزە و میوە ٥.لەکاتی بەربانگدا شیرینی و چەوری زۆر نەخوا وەکو شەربەتی مێوژ و پاقلاوە و لوقمەقازی و شتی سورەکراو. ٦.پێویستە نەخۆشی شەکرە خۆی بەدوور بگرێ لە وشکبونەوە، با زۆر نەچێتە بەر هەتاو، لە پارشێوا شتی سوێر زۆر نەخوا، ئاو و خەیار و سێو و قۆخ و زەڵاتە زۆر بخوات ٧.ئەگەر شەکرەی زۆر دابەزی(تووشی دەست لەرزین و دڵەکوتێ و ئارەقەکردنەوە و سەرگێژخواردن بوو) یان شەکرەکەی زۆر بەرزبۆوە (تووشی سەریەشەی توند و لەشداهێزران و بەرچاو تاریک بوون بوو) پێویستە بەپەلە ڕۆژوەکەی بشکێنی. ٨.ئەو ڕۆژانەی کە تەندروستی جێگیر نیە وا باشە بەڕۆژوو نەبێت. د.داهات حەوێزی پزیشکی پسپۆری هەناوی و شەکرە
-
یەکێ لە میوە خۆشەکانی ئەم وەرزە لیمۆیە کە چەندین سودی تەندروستی هەیە بۆ جەستە وبۆ نەخۆشی و پێستو قژ و هتد.. بەڵام لەهەموی گرنگتر باشترین چارەسەرە بۆ سپی کردنەوەی ددان کە دەتوانیت بەچەندین رێگە بەکاری بهێنیت کە لێرە باسی دەکەین لەوانە: -لیمۆو سۆدەی نان کەمێک سۆدە بکەرە سەر فڵچەی ددان شتنەکەت و چەند دڵۆپ ئاوی لیمۆشی بخەرە سەر و ددانتی پێبشۆ بۆ سپی بونەوەو بریقەدانی ددانەکانت ، بەڵام وریابە نابێت لەهەفتەیەکدا لە جارێک زیاتر بەکاری بهێنیت. -پکین پاودەر و لیمۆ -یەک کەوچک پکین پاودەر لەگەڵ یەک کەوچک ئاوی لیمۆ تێکەڵبکە و تێکەڵەکە بخەرە سەر فڵچەی دانەکەت و بە ددانتیا بهێنە بۆ ماوەی ٢ خولەک پێوەی بهێڵەرەوە پاشان بیشۆ بەڵام نابێت لە ٢ خولەک زیاتر بەجێی بهێڵیت. -خوێی زبر و لیمۆ -نیوکەوچکی چا خوێی زبر لەگەڵ کەمێک ئاوی لیمۆ و مەعجونی ددان تێکەڵ بکە و هەرسێکی پێکەوە بەباشی تێکەڵ بکە و بۆ چەند خولەکێک بە ددانتیەوە بهێڵەرەوە پاشان بە ئاو بیشۆ -ئاو و لیمۆ -رێژەیەکی یەکسان لە ئاو لەگەڵ ئاوی لیمۆ تێکەڵ بکە و لەدەمتا غەرغەرەی پێبکە بۆ چەند خولەکێک ددان سپی دەکاتەوەو پوک پاکدەکاتەوە ، لەهەوکردن دەی پارێزێت
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک بیرۆکەی جوانە کە لە هەر شارێکدا هەبێت جێگای شانازییە: فارگۆنێکی میترۆ لە شێوەی یاریگادا شوێنی وەستانی پاس کتێبخانەیەکی گشتیشە جێگای فڕێدانی جگەرە لە سەر زەوی شوێنی وەستانی پاس لە شێوەی فڕندا یاریەک لە شاردا کە هەم گڵۆپە و هەم لە کاتی جوڵە موزیک لێدەدات سینەمایەک لە نێو ئاودا کە لە بەلەمدا تەماشای فیلمەکە دەکەیت جێگەی پشوو لە شاردا جێگای پیاسەیەکی ناوازە ٣٠ وەرزشی سکوات بکە و تیکتێکی میترۆی بەلاش وەربگرە کتێبخانەی بەلاش لە شاردا
-
ئەمەی خوارەوە چەند دۆخێکی ناخۆشە کە هەموو کچێک بە دەستیەوە گریاوە، (دوور لە خۆشمی تێدا نییە!): -بۆ هەموو کاتێک وەک قەلم لێدێت؟! -قژم چی دەکات لە هەموو لایەکە! -ستیان لە چاوتروکاندنێکدا دەکرێت ببێتە چەقۆیەک و بچێت بە جەستەدا -دوای یەک کاتژمێر موو لابردن! -نا نا فرمێسک مەیەرە خوارەوە -قژی درێژ و قایشی جانتا دایم کێشەیانە -کاتێک قژم دەیدات لە سوراوە تازەکە -بەردەوام لەکاتی زۆر گرنگدا دەدڕێت -کاتێک بۆیە تازەکەم مێشوولەی پێوە دەنیشێت
-
ئازاری پشت و فەقەرات یەکێکە لە بەربڵاوترین ئازارەکان لەناو خەڵکدا، ئەمەی خوارەوە چەند وەرزشێکی بەسوودە بۆ بڕبڕەی پشتت بەر لەوەی زۆر درەنگ ببێت و چارەت نەبێت: ئەم وەرزشانە لەلایەن پزیشکی تایبەتی چارەسەری سرووشتیەوە داندراوە و بە هەر هەمویان ١٠٠ دانەی لێبکە و بەهەموی کەمتر لە نیو کاتژمێرت پێویستە: -بەدەمدا بەسەر مێز یان کورسیەکدا پاڵبکەوە و پشتت بۆ سەرەوە بەرز بکەرەوە و دایبنێرەوە. ٢٠ جار بە ٢ سێت -بە پشتدا پاڵبکەوە و دواتر قاچت ببە بۆ لای سەرتەوە. ٢٠ جار بە ٢ سێت -دەستت تا دەتوانیت لە پشتی سەرتەوە ببە بۆلای پشت و کەمێک ڕایبگرە. هەر لایەک ١٠ جار -بچۆرە سەر دەست و ئەژنۆ و دواتر بە شێوەیەکی خێرا قۆڵەکان و شانت بجوڵێنە ٣٠ بۆ ٦٠ چرکە -بکەوە سەر پشت و ئەژنۆ و سنگت بۆلای یەک کۆبکەرەوە و کەمێک ڕایبگرە. ٢٠ جار بە ٢ سێت
-
خەڵك وەزارەتی تەندروستی هەرێم دڵنیایی دەدات لە بەردەوامیی گەیشتنی ڤاكسین و دەڵێت: لە كۆی 55 هەزار و 820 ڤاكسینی گەیشتوو، زیاتر لە 85%ی لەلایەن چین و توێژە جیاوازەكانی خەڵكەوە وەرگیراون. هاوكات ئاماژە بەوە دەكات كە كارتی وەرگرتنی ڤاكسین، كە بە "ڤیزەی ڤاكسین"یش ناوی بردووە، ئامادەیە و "تەنیا بۆ هاووڵاتییانی تۆماركراو دەدرێت". وەزارەتی تەندروستی هەرێم لە ڕاگەیەنراوێكدا ڕایگەیاند:"لە كۆی 55 هەزار و 820 ڤاكسینی گەیشتوو، زیاتر لە 85%ی ڤاكسینەكان لەلایەن چین و توێژە جیاوازەكانی خەڵكەوە وەرگیراون، ئاماژە بەوەشدەكات "خۆشبەختانە هیچ لێكەوتەیەكی نامۆ و مەترسیدار تۆمار نەكراوە". وەزارەتی تەندروستی ئەوەشی خستووەتەڕوو، ئەمشەو بەشێكی تری ڤاكسین بۆ چەند سەنتەرێك دەگاتە هەرێمی كوردستان، هاوكات جەختی لەوەش كردووەتەوە كە تاكە ڕێگەی وەرگرتنی ڤاكسین بە ڕێگەی خۆتۆماركردنی پێشوەختەی ئەلكترۆنی دەبێت لە پۆرتاڵ و لینكی وەزارەتی تەندروستی، تا بە یەكسانی بگاتە هاووڵاتییان لەسەر بنەمای پێشینەی تەمەن و نەخۆشیی درێژخایەن. وەزارەتی تەندروستی هەرێم ڕوونیشی كردووەتەوە:"پێدانی ڤاكسین بە یەكسانی بەسەر هاووڵاتییاندا بەردەوام دەبێت، بە مەرجی بوونی نۆرە (موعد)ی تۆماركراو، هیچ كەس و لایەنێك بەبێ (وادەی تۆماركراو) ناتوانێت و مافی وەرگرتنی نابێت". هەروەها تیشكی خستووەتە سەر ئەوەش كە تا ئێستاش بەستنی ماسك و لێك دووركەوتنەوە گرنگترین ڕێكاری خۆپارێزییە كە پێویستە خەڵك پابەندی بن. وەزارەتی تەندروستی هەرێم ئاماژەی بەوەش كردووە "كارتی وەرگرتنی ڤاكسین (ڤیزەی ڤاكسین Vaccine VISA)ی نێودەوڵەتی ئامادەكراوە و تەنیا بۆ هاووڵاتییانی تۆماركراو دەدرێت و لە داهاتوودا دەبێتە مەرجی زۆر لە بوارەكانی ژیان".
-
خەڵك ئێوارەی ئەمڕۆ دوو گوللە هاوەن لەنێو كفری كەوتنە خوارەوە، بەهۆیەوە هاووڵاتییەك برینداربوو. بەپێی زانیارییەكانی (تۆڕی میدیایی خەڵك) ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 18-04-2021، لەكاتی بەربانگ دوو گوللە هاوەن كەوتنە خوارەوە، دوو گوللــە هاوەنەكە لە دوو ئاڕاستەی نزیك بەیەكەوە ئاڕاستەی كفری كراون و یەكێكیان لەگەڕەكی ئیمام محەمەدو ئەویتریشیان لەناو بازاڕی قەزاكە لەزەویان داوە. دوای ڕووداوەكەش هێزەكانی ئاسایش و پۆلیس گەیشتوونەتە شوێنی ڕووداوەكە و لێكۆڵینەوە لە ڕووداوەكە بەردەوامە.
-
ئەو مامۆستا ئایینیەی کە ئەو ژنەی هەولێری مارەکرد کە لە لایەن مێردەکەیەوە کوژرا ئاماژە بەوە دەکات بە ١٢ ساڵی ئەو ژنەی مارەبڕیوە و جەستەی گونجاو بووە. ئەبووبەکر محەمەد، پێشنوێژ و وتارخوێنی گوندی گڕاو کە ئەو ژنەی مارەکردووە وتویەتی"تەمەنی کچەکە ١٢ ساڵ بووە، ڕاستە لە ڕووی یاساییەوە بۆ هاوسەرگیری گونجاو نییە، بەڵام لە ڕووی شەرعییەوە جەستەی بۆ مارەکردن گونجاوە" ئەمەش پاش ئەوەدێت کە ئەو ژنە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا و لەشاری هەولێر بەدەستی مێردەکەی کوژرا.
-
خەڵك بەڕێوەبەرایەتیی نەهێشتنی ماددە هۆشبەرەكان سەر بە بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی ئاسایشی هەولێر ڕایدەگەیەنێت، لە ڕێگەی هەولێر - كەلەك توانیویانە دەست بەسەر 25 كیلۆگرام ماددەی هۆشبەردا بگرن. بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئاسایشی هەولێر لە ڕاگەیەنراوێكدا ڕایدەگەیەنێت:"لەدوای بەدواداچوون و چاودێرییەكی ورد، ئەمڕۆ ڕێكەوتی 18ی نیسانی 2021 لە ڕێگەی هەولێر كەلەك، لەلایەن بەڕێوەبەرایەتیی نەهێشتنی ماددە هۆشبەرەكانەوە توانرا دەستبگیرێت بەسەر 25 كیلۆگرام ماددەی هۆشبەر، كە 18 كیلۆگرامیان لە جۆری هێرۆینە و حەوت كیلۆگرامیشیان لە جۆری كریستاڵە". لەسەر ئەو كارەش تۆمەتبارێك بەناوی "ب. خ. خ" دەستگیركراوە كە دانیشتووی هەرێمی كوردستانە و بەنیازبووە ماددە هۆشبەرەكان بباتە نێو شاری هەولێرەوە بەمەبەستی فرۆشتن و بڵاوكردنەوەی. لە ڕاگەیەنراوەكەی ئاسایشی گشتی هەولێردا هاتووە، تۆمەتبارەكە ڕەوانەی دادگا كراوە و پەڕاوی لێكۆڵینەوەی بۆ كراوەتەوە.