داوای پێكهێنانی حكومەتی ڕاگوزەر لە ئەفغانستان دەكرێت
خەڵك ئەمریكا، ئەوروپا و بەریتانیا بەمەبەستی كۆتاییهێنان…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- هەردوو هاوپەیمانی تەقەدوم بە سەرۆكایەتی محەمەد حەلبوسی و عەزم بە سەرۆكایەتی خەمیس خەنجەر هاوپەیمانییەكیان بەناوی سیادە لە پەڕلەمانی عێراق پێكهێنا كە ٧١ پەرلەمانتار لەخۆدەگرێت. هاوپەیمانییە نوێیەكە لەلایەن خەمیس خەنجەر سەرۆكایەتی دەكرێت لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، هاوپەیمانی سیادە ئاڵای ئێوەیە و هەرگیز دەستبەرداری دۆزە ڕەواكانتان نابێت بە هاوبەشی لەگەڵ هەموو ئەو هێزە نەتەوەییانەی كە كار دەكەن بۆ ڕزگاركردنی وڵات و خزمەتكردنی هاووڵاتییان. ئەوەش هاتووە"ئەوان لە شەڕی دژی تیرۆردا بە هەموو شێوەیەك پشتگیری لە هێزە ئەمنییەكان بە هەموو پێكهاتەكانییەوە دەكەن و كاردەكەن بۆ ئەوەی چەك تەنها لە دەستی دەوڵەت و دەزگا فەرمییەكانیدا بێت". لە راگەیەندراوەكەدا ئاماژە بەوەشكراوە، هاوپەیمانییەكە كاردەكات بۆ پێشكەشكردنی پڕۆژەیەكی نیشتمانیی یەكگرتوو كە خزمەت بە بەرژەوەندی گشتی بكات. هاوپەیمانی سیادە كە ٧١ پەرلەمانتار لە پەڕلەمانی عێراق لەخۆدەگرێت لە هەردوو هاوپەیمانی تەقەدوم بە سەرۆكایەتی محەمەد حەلبوسی (٣٧) و عەزم بە سەرۆكایەتی خەمیس خەنجەر (٣٤) پێكدێت.
-
خەڵك- جێگری دووەمی سەرۆكی پەڕلەمانی عێراق ڕایدەگەیەنێت، ژمارەی كاندیدانی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق لە گۆڕانكاریدایە، چونكە بەردەوام ڕۆژانە بەهۆی نەبوونی مەرجی یاساییەوە كاندیدەكان دووردەخرێنەوە. شاخەوان عەبدوڵڵا جێگری دووەمی سەرۆكی پەڕلەمانی عێراق بە دەنگی ئەمریكای ڕاگەیاند، وەك پەڕلەمانی عێراق لە دوای یەكەم دانیشتنەوە بەپێی ماددە 72 ی دەستوری عێراقی مولزەمین بە هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماری عێراق، وەك دەستەی سەرۆكایەتی پەڕلەمان ڕێككەوتنمان كردووە كە دەرفەت بدەینە لایەنە سیاسیەكان بۆ ئەوەی لەسەر پۆستی سەرۆك كۆمار ڕێكبكەون، بۆیە بەپێی ماددە 72 تا 8ی شوباتمان لەبەر دەستە تا لایەنەكان بگەنە ڕێككەوتن، دواتر وەك دەستەی سەرۆكایەتی پەڕلەمان وادەی كۆبوونەوەی پەڕلەمان دیاری دەكەین بۆ هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماری نوێی عێراق. سەبارەت بە ژمارەی ئەو كەسانەی خۆیان كاندید كردووە ناوبراو ڕایگەیاند، من كۆی ئەو ژمارانە ڕاناگەیەنم، چونكە ڕۆژانە كاتێك لێپێچینەوە دەكرێت هەندێكیان دوور دەخرێنەوە، چونكە بەپێی یاسای هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماری عێراق دەبێت كۆمەڵێك تایبەتمەندی هەبێت لەناو سەرۆك كۆماردا، هەیە تەمەنی شمولی ناكات، هەیە كێشەی تری هەیە، هەیە بڕوانامەكەی هاوتای ئەو یاسایە نیـیە. وتیشی"كاندید هەیە دوورخراوەتەوە، بەڵام بۆ ژمارەكانیان هێشتا لام نین، چونكە ژمارەكان لە گۆڕانكاریدا، لە قۆناغی یەكەمدا زۆرێكیان هەر دوورخرانەوە، هەیە تەنها بۆ ئەوە خۆی كاندیدكردووە كە بناسرێت لەسەر گۆڕەپانی سیاسی، چونكە هیچ مەرجێكی یاسایی تێدا نەبوو، هەیە تەمەنی نەبووەتە چل ساڵ كە بەپێی یاسا دەبێت تەمەنی لە چل ساڵ كەمتر نەبێت، بۆیە لیژنەكە دوورییان دەخاتەوە چونكە ئەو لیژنەیە كاری لێكۆڵینەوەیە كە لە شەرعی و ناشەرعی مەرجەكان بكۆڵێتەوە ئەگەر لە هەر كاندیدێكدا نەبوو ئەوا ناوی دەردەهێنرێت". سەبارەت بە بوونی چەند كاندیدێكی جیاوازی كورد شاخەوان عەبدوڵڵا وتی"ئەو پۆستە لەبەرئەوەی ئیستحقاقی كوردە، باشتر وابوو كە كورد یەك كاندیدی هەبێت، بەڵام ئەوەی یەكێتی نیشتمانی كردی كە لە 2018 ش كردی، نەدەبوو دووبارەی بكەنەوە، دەبوو لەگەڵ پارتی ڕێكبكەون پێش ئەوەی كاندیدییان دیاری بكەن یان سووربن لەسەر كاندیدەكەیان، بە هەرحاڵ ئەوە وتووێژی سیاسی نێوان خۆیان هەیە و زیاتر ئەو بابەتە سیاسیە دەتوانن وەڵامی بدەنەوە. سەبارەت بە هەڵوێستێكی یەكێتی كە دەڵێن پرسیان پێنەكراوە لەسەر كاندیدكردنی شاخەوان عەبدوڵا، ناوبراو ئاشكرایكرد، یەكێتی كاندیدی نەبووە بۆ ئەو پۆستە و دەبوو بەپێچەوانەوە دڵخۆش بوونایە كە پارتی كاندیدی هەبوو، بەڵام بابەتی كاندیدی پۆستی سەرۆك كۆمار دەستنیشانكردنی لە لایەن یەكێتیەوە بێ تەوافوقی لایەنە كوردستانیەكان كێشەیەكی گەورە بوو بەداخەوە نەدەبوو وابكەن. ڕوونیشیكردەوە، ڕێژەی یاسایی دانیشتنی داهاتووی پەڕلەمان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار تەواو دەبێت و كێشە لەو ڕووەوە دروست نابێت، چونكە زۆربەی لایەنەكان خۆیان كاندیدییان هەیە، هەر كەس بۆ ئەوەی كاندیدەكەی بۆ پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق دەرچێت بەشداری كۆبوونەوەكە دەكات، بەوەش ڕێژەی یاسایی دانیشتنەكە تەواو دەبێت.
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی گشتی كەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێمی كوردستان نزمترین پلەكانی گەرمای شارەكانی هەرێمی كوردستانی بڵاوكردەوە. بەڕێوەبەرایەتی گشتی كەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێمی كوردستان لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، پلەكانی گەرمای شارەكانی هەرێم تا ئێستا لە خوار سفرەوەن و نزمترین پلەی گەرماش لە پێنجوێن تۆمار كراوە كە 15 پلە لە خوار سفرەوەیە. ئەمەش لەكاتێكدایە، بەپێی پێشبینییەكانی كەشناسی سبەینێ پێنج شەممە شەپلێكی دیكەی بەفر بارین ڕوو لە هەرێمی كوردستان دەكات.
-
خەڵك- سەرۆكی دەزگای لوتكە ڕایدەگەیەنێت، لە ڕۆژانی 27 و 29ی ئەم مانگە تەرمی نۆ كۆچبەری كورد كە لە دەریای ئیجە خنكاون دەگەڕێنرێنەوە هەرێمی كوردستان. ئاری جەلال سەرۆكی دەزگای لوتكە لە لێدوانێكیدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، بڕیارە تەرمی چوار لە قوربانیانی دەریای ئیجە لە ڕێكەوتی 27/1/2022 لە ئەسینای پایتەختی یۆنان بەڕی بكرێن و لەئێوارەی 29/1/2022 بگەنە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر و ڕادەستی كەسوكاریان بكرێنەوە. وتیشی"تەرمی پێنج لە قوربانیانی ئەو ڕووداوەش لە گەشتی دووەمدا و لە ڕێكەوتی 29/1/2022 لە ئەسینای پایتەختی یۆنان بەڕێدەكرێن و ئێوارەی 1/2/2022 دەگەنە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر". ئاشكراشیكرد، قوربانیەكان پێكهاتوون لە 8 ئافرەت و یەك پیاو كە لە ڕووداوی ژێرئاوكەوتنی بەلەمەكەیان لە دەریای ئیجە نزیك دورگەی ئاتیكیپیرای یۆنان گیانیان لەدەستداوە. ڕوونیشیكردەوە، تێچووی گەڕانەوەی تەرمەكان لەلایەن سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان دابینكراوە.
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی نەوت و كانزاكانی سلێمانی ڕایدەگەیەنێـت، ئەمڕۆ بەنزینی عێراقی لە چەند وێستگەیەكی پارێزگای سلێمانی دابەش دەكرێت. بەڕێوەبەرایەتی نەوت و كانزاكانی سلێمانی لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، ئەمڕۆ چوار شەممە ۲٦ـ۱ـ۲٠۲۲ لە دەرەوەی شاری سلێمانی بەنزین لە وێستگەكانی "ڕێدین لە چەمچەماڵ، كیوان لە كەلار، باشوور لە قەڵادزێ، كێوەڕەش لە ڕانیە" دابەش دەكرێت.
-
خەڵك- دابەشكردنی مووچە بەردەوامە و بڕیارە ئەمڕۆش وەزارەتێكی دیكە مووچە وەربگرێت. بەپێی زانیارییەكان، ئەمڕۆ چوار شەممە 26ی كانوونی دووەمی 2022، دەستدەكرێت بە دابەشكردنی مووچەی دیوانی وەزارەتی پێشمەرگە و لیواكان بۆ مانگی كانوونی دووەمی ئەمساڵ. هەر بەپێی زانیارییەكان، سبەی پێنج شەممە 27ی كانوونی دووەمی 2022، مووچەی یەكەكانی 70 و 80ی هێزەكانی پێشمەرگە دابەش دەكرێت.
-
خەڵك- نرخی نەوت لەبازاڕەكانی جیهان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو دابەزیوە. ئاژانسەكانی جیهان بڵاویانكردەوە، بۆ ئەمڕۆ چوار شەممە 26-1-2022 نرخی نەوت بەشێوەیەك بووە كە نرخی نەوتی برێنت بە 87 دۆلار و 89 سەنت لە بازاڕەكانی جیهان مامەڵەی پێوەكراوە. هاوكات نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی ئەمریكیش بە 85 دۆلار و 15 سەنت مامەڵەی پێوەكراوە.
-
خەڵك- سەرۆك كۆماری عێراق ڕایدەگەیەنێت، هێرشكردنە سەر شوێنی مانەوەی محەمەد حەلبوسی، سەرۆكی پەڕلەمانی عێراق كارێكی تیرۆریستییەو دەبێت دەست بخەینە ناو دەستی یەك بۆ پاراستنی ئاشتی و ڕێگرتن لەستەمكاری و درێژەدان بەڕێرەوی پێكهێنانی حكومەتی عێراق. بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق لە تویتێكدا لە هەژماری خۆی بڵاویكردەوە، هێرشكردنەسەر شوێنی مانەوەی سەرۆكی پەڕلەمانی عێراق لە ئەنبار كە بەهۆیەوە برینداری لێكەوتەوە كارێكی تیرۆریستییە و بە ئامانجگرتنی بەرژەوەندیە نیشتمانی و دەستوورییەكانی وڵاتە. ئاشكراشیكرد، دەبێت دەست بخەینە ناو دەستی یەك بۆ پاراستنی ئاشتی و ڕێگرتن لەستەمكاری و درێژەدان بە ڕێڕەوی پێكهێنانی حكومەتی عێراق، كە بەرژەوەندییە باشەكانی وڵات بپارێزێت و وەڵامی خواستەكانی گەلەكەمان بداتەوە. شانەی ڕاگەیاندنی عێراق بڵاویكردەوە، لە ڕێگای سێ موشەكەوە شوێنی مانەوەی محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەڕلەمانی عێراق لە قەزای الكرمە كرایە ئامانج، بەجۆرێك موشەكی یەكەم لەنزیك بینای شارەوانی قەزاكە كەوتەخوارەوە و موشەكی دووەم و سێیەمیش لەناوچەی ڕەشاد كەوتنەخوارەوە و بەهۆیەوە دوو كەس برینداربوون.
-
خەڵك- ئەندامێكی چوارچێوەی هەماهەنگی باس لەو گفتووگۆ و چاوپێكەوتنانە دەكات كە لە دوای وتارەكەی ئەمڕۆی موقتەدا سەدرەوە سازدەكرێن و دەڵێت، هەموو لایەنەكان بەشداریی لە حكومەتی داهاتوودا دەكەن. مەحمود حەیانی، ئەندامی چوارچێوەی هەماهەنگی لە لێدواتێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند"لەدوای وتارەكەی ئەمڕۆی موقتەدا سەدر ڕابەری ڕەوتی سەدر، گفتووگۆ و چاوپێكەوتن سازدەكرێن، لەپێناو یەكخستنی دید و بۆچوونە سیاسییەكان بۆ پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو كە هەموو لایەنەكان بەشداریی تێدا دەكەن، تا بەهێز بێت و بتوانێت وڵات لەڕووی ئابوری و ئەمنییەوە بەڕێوەببات". بە وتەی حەیانی"ڕەنگە لەم چەند ڕۆژەی دواییدا ڕێكەوتن لەنێوان لایەنە سیاسییە شیعەكان بكرێت، ئەمەش لەكاتێكدایە كە لەماوەی ڕابردوودا وتوێژەكانی نێوانیان بەردەوام بوون و لەهەموو ئەو وتوێژانەشدا جەخت لەسەر پێكهێنانی حكومەتێكی بەهێزكراوەتەوە كە توانای بەڕێوەبردنی دۆسێ هەڵپەسێردراوەكانی هەبێت". ئەو ئەندامەی چوارچێوەی هەماهەنگی دەڵێت"كۆبوونەوەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی بەردەوام دەبن، تا ئەو كاتەی ڕێكەوتن لەسەر پێكهێنانی حكومەت دەكرێت، دوای ئەوەش چاوپێكەوتن و گفتووكان نەك تەنیا لەگەڵ فراكسیۆنی سەدری، بەڵكو لەگەڵ هەموو فراكسیۆنە سیاسییەكانی تر سازدەكرێن، لەپێناو لێكنزیككردنەوەی بۆچوون و دیدە سیاسییەكان بۆ پێكهێنانی حكومەت و هەڵبژاردنی سەرۆكایەتییەكان". ئەمڕۆ سێ شەممە دادگای فیدراڵی كۆبوونەوەی یەكەمی پەرلەمانی عێراقی بە دەستوری لەقەڵەمدا كە تێیدا دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان هەڵبژێردرا، موقتەدا سەدر ڕابەری ڕەوتی سەدریش لەدوای بڕیارەكەی دادگای فیدراڵ، سوربوونی خۆی لەسەر پێكهێنانی حكومەتی زۆرینەی نیشتمانی، دووپاتكردەوە.
-
خەڵك- ئاسیاسێڵ ساڵی 2022 ی بە بردنەوەی دوو خەڵاتی گەورە دەستپێکرد کە بووە مایەی بەهێزترکردنی پێگەی وەکو پێشەنگی تۆڕەکانی مۆبایل لە سەرتاسەری عێراقدا. ئاسیاسێڵ ئەمڕۆ ئەنجامی زیاتر لە 240,000 تێستی ڕایگەیاند کە بەشداربووان ئەنجامیانداوە بە بەکارهێنانی ئەپلیکەیشنی تێستی خێرایی کە سەلماندوویەتی ئاسیاسێڵ خاوەنی "خێراترین تۆڕی مۆبایل" و "باشترین ڕووماڵی تۆڕی مۆبایل"ــە لە عێراقدا لەسەر بنەمای ئەنجامەکانی نیوەی دووەمی ساڵی 2021 کە ئەو ڕاستییە پشتڕاستدەکاتەوە کە باشترین تۆڕی پەیوەندی مۆبایلە لە سەرتاسەری عێراقدا.* بەخشینی ئەم ڕیزبەندییە نایابە دوای بەگەڕخستنی هەوڵێکی ئێجگار زۆر دێت لەلایەن ئاسیاسێڵەوە بۆ ئەنجامدانی چاکسازیی گەورە کە یارمەتی کۆمپانیاکەیدا بۆ دابینکردنی خزمەتگوزارییەکانی 4G+ بۆ بەشدرابووانی. هیچ کام لەمانە کاری کردە نەبوو ئەگەر ئەو سەرمایەگوزارییە گەورەیە نەبوایە کە ئاسیاسێڵ لە ژێرخانی کەرتی پەیوەندییەکانی عێراقدا ئەنجامیدا کە خۆی لە خۆیدا بوونێکی ئەوتۆی نەبوو، شانبەشانی ئەو لە خۆبوردوویی وکارە جددییەی کارمەندانی ئاسیاسێڵ ئەنجامیانداوە بۆ مسۆگەرکردنی ئەوەی کە خزمەتگوزارییەکانیان بە نایابیی بمێنێتەوە تەنانەت لە کاتی بڵابووبەوەی پەتای کۆرۆناشدا. ئەنجامەکانی تێستەکانی خێرایی سەلماندیان کە کۆمپانیای ئاسیاسێڵی باشترین ڕووماڵی تۆڕی پەیوەندی مۆبایلی هەیە لە عێراقدا بە هۆی ڕووماڵی تۆڕەکەیەوە کە زیاتر لە 99٪ ی عێراق دەگرێتەوە. هەروەها ئاسیاسێڵی وەکو خێراترین تۆڕی پەیوەندی مۆبایل پۆلێنکردووە بە هۆی ئەو ئاستی خێراییەی بەدەستیهێناوە کە گەیشتووەتە 48.73. وە ئەم دوو ڕیزبەندییەش ئەو ڕاستییەیان سەلماند کە ئاسیاسێڵ باشترین ئەزمونی بەکارهێنانی مۆبایل وباشترین ڕووماڵی تۆڕی مۆبایلی بۆ بەشداربووانی لە عێراقدا دابینکردووە. هەمووان دەزانن کە کەرتی پەیوەندییەکان ماوەیەکی زۆر بوو ڕووبەڕووی چەندین ئاڵنگاری بووبووەوە. کۆمپانیای ئاسیاسێڵ هەڵسا بە یارمەتیدانی حکومەت بۆ سەرکەوتن بەسەر ئەم ئاڵنگارییانەدا لە ڕێگەی کارکردن لەسەر ئەنجامدانی چاکسازیی لە ژێرخانی پەیوەندییەکان وسەرمایەگوزاری کردن لە بواری باشترکردنی کوالیتی ئەو خزمەتگوزارییانەی کە کۆمپانیای ئاسیاسێڵ پێشکەشی دەکات. ئەم خەڵاتە لە کاتێکدایە کە بەشداربووان بەشێوەیەکی سەرەکی پشتدەبەستن بە خێرایی ئینتەرنێتی مۆبایل بۆ ئەوەی لە پەیوەندیدا بمێننەوە لەگەڵ خزمەتگوزارییە دیجیتاڵییەکاندا. ئاسیاسێڵ توانی پێگەی پێشەنگیی خۆیی بسەلمێنێت بەو سیفەتەی کە دابینکاری تەنها و ڕاستەقینەی خزمەتگوزاریی پەیوەندی مۆبایلە کە لە یەک کاتدا خێراترین پەیوەندی و باشترین ڕووماڵ بۆ بەشداربووانی دابیندەکات، ئەمەش لەسەر بنەمای ئەنجامەکانی نیوەی دووەمی ساڵی 2021. بەڕێز عومەر فالح، بەڕێوەبەری میدیا وپەیوەندییە گشتییەکان خۆشحاڵی خۆی دەربڕی بە بۆنەی بردنەوەی ئەم دوو خەڵاتە گەورەیە لە ئۆکلا "Ookla" ـەوە وتی: "جێگەی خۆشحاڵیمانە دوو خەڵاتمان بردووەتەوە وەکو خێراترین تۆڕی مۆبایل وباشترین ڕووماڵی تۆڕی مۆبایل لە عێراق. ئەم دانپێدانانە گەواهی دەدەن بۆ ئەدای ناوازەی کۆمپانیای ئاسیاسێڵ لەسەر بنەمای شیکردنەوە ووردەکانی ئۆکلا 'Ookla' بۆ ئەو تێستانەی بەکارهێنەران خۆیان ئەنجامیانداوە. ئاسیاسێڵ بە بەردەوامی خێراترین ئەزموونی 4G دابیندەکات، ئەمەش شانبەشانی هەوڵە بەردەوامەکانمان بۆ پێشکەشکردنی ئەزمونێکی پێشکەوتوو وباڵا. لەگەڵ خستنەکاری 4G+ تۆڕەکەمان ئێستا بووەتە خێراترین تۆڕی مۆبایل لە عێراق، وە هەروەها ئەم ڕاستییە لە ڕێگەی تێستەکانی ئۆکلا 'Ookla'شەوە سەلمێنراوە. ئێمە بڕوامان بەوە هەیە کە یارمەتی بەشداربووانمان بدەین بۆ گەشەکردن لە سەردەمی دیجیتاڵیدا – چ بۆ فێربوون و پەرەپێدان بێت یاخود بۆ ئیشکردن و کاتبەسەربردن." دوغ سەتڵز، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری ئۆكلا “Ookla” لەمبارەیەوە وتی: "خەڵاتەکانی تێستی خێرایی "Speedtest Awards" کە لەلایەن ئۆکلا "Ookla" وە پێشکەشدەکرێن بەتایبەتی تەرخانکراون بۆ دەستەبژێرێك لە کۆمپانیاکانی مۆبایل کە ئەداکردنێك و ڕووماڵێکی نایابی ئینتەرنێتیان پێشکەشی بازاڕێکی دیاریکراو کردووە. وە جێگەی خۆشحاڵیمانە کە دوو خەڵات: خەڵاتی خێراترین تۆڕی مۆبایل و خەڵاتی باشترین ڕووماڵی تۆڕی مۆبایل لە عێراقدا پێشکەشی ئاسیاسێڵ بکەین. ئەم دانپێدانانە گەواهیدەری ئەدای ناوازەی کۆمپانیای ئاسیاسێڵە لە چارەکی سێهەم…