دیمەنە دڵڕفێنەكانی گوندی دێرێ لە بناری چیای گمۆ
خەڵك- بارینی بەفر دیمەنێكی جوان و دڵڕفێنی بەخشیوە بە ناوچەكانی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك – هێزەكانی پاراستنی گەل ڕایدەگەیەنێت ، لە ئەنجامی چالاكی تیمە گەڕۆكەكانیان، كە بە گیانی فیداییەوە شەڕ دەكەن لە چالاكییەكدا لە هەرێمی زاپ ئەفسەرێكی پلە باڵا و 8 سەربازی سوپای توركیا كوژران . ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەكانی پاراستنی گەل (هەپەگە) بڵاویكردەوە، سوپای توركیا ٢١ جار بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی، ١٠ جار بە فڕۆكەی شەڕ و ١٧ جاریش بە هەلیكۆپتەر بە دەیان جاریش بە كاتیوشا گۆڕەپانەكانی بەرخودانیان بۆردومان كردووە. زانیاری لەسەر شەڕ و چالاكییەكان بەم جۆرەیە: لە چوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێڕی هەڵۆكانی زاگرۆس لە هەرێمی زاپ: ٣٠ی حوزەیران كاتژمێر ١٠:٣٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی كوڕەژارۆ بە چەكی قورس لە داگیركەران درا. ٣ی تەمموز كاتژمێر ١١:٢٠ و ١٧:٣٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی كاركەر، داگیركەران ویستیان سێنسۆری گەڕۆك جێگیر بكەن. بە چەكی كەسی و نارنجۆك لە داگیركەران درا. داگیركەران كە گورزیان بەركەوت ناچاربوون بكشێنەوە. ٣ی تەمموز كاتژمێر ٠٩:٢٠ و ١٠:٠٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی كۆكەڕێ بە سابوتاژ و چەكی كەسی لە داگیركەران درا. ٤ی تەمموز كاتژمێر ٠٦:٠٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی چەمچۆ بە نیشانشكێن ٢ داگیركەر سزادران. ٤ی تەمموز سەرلەبەیانی سوپای توركی داگیركەر بە چاودێری فڕۆكەی سیخوڕی هەوڵ دەدات كە كاروانێكی ئۆتۆمبێلی زریپۆش و تانك لە سنووری باكوری كوردستانەوە بگوازێتەوە بۆ گۆڕەپانی بەرخودانی چەمچۆ. لە چوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێڕی ساڤاش مەرعەشی جەنگی خابوردا: ٣ی تەمموز كاتژمێر ٠٧:٣٠ و ١١: ٣٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی، تیمە گەڕۆكەكانی یەژەئاستارمان ٢ جار بە نیشانشكێن لە داگیركەرانیاندا. لە ئەنجامدا ٢ داگیركەر سزادران. ٣ی تەمموز كاتژمێر ١١:١٥ لە هێزەكانی داگیركەر درا كە دەیانویست بە تەقەمەنی گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی بۆردومان بكەن. ئەو داگیركەرانەی گورزیان بەركەوت ناچاربوون تائاستێك بكشێنەوە. كاتژمێر ١٣:٤٠ بە سەركێشی كۆنترایەك كە بە كوردی قسەی دەكرد داگیركەران ویستیان جارێكی تر پێشڕەوی بكەن. لە دژی ئەو داگیركەرانە بە سابوتاژ چالاكی ئەنجامدرا و ٣ داگیركەر سزادران. ٣ی تەمموز كاتژمێر ٢٤:٠٠ و ٤ی تەمموز كاتژمێر ٠٦:١٥ لە گۆڕەپانی بەرخودانی ششاخی جودی بە نیشانشكێن لە داگیركەران درا. لە ئەنجامدا ٢ داگیركەر كە یەكیان ئەفسەری باڵابوو سزادران. ٤ی تەمموز كاتژمێر ٠٦:٥٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی هەكاری بە چەكی قورس لە داگیركەراندرا. هێرشەكانی توركی داگیركەر بە چەكیی كیمیایی و تەقەمەنی: ٣ی تەمموز لە گۆڕەپانەكانی بەرخودانی شاخی جودی، ئەشكەوتی برینداران، كاركەر و كۆكەڕێ داگیركەران ٢١ جار بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی بۆردومانیان ئەنجامدا. هەندێك لەو كیمیاییانەی بەكارهێنران بە رەنگی سپی بوون. هێرشەكانی توركی داگیركەر بە كاتیوشا، هەلیكۆپتەری هێرشبەر و فڕۆكەی شەڕ: ٣ی تەمموز گۆڕەپانەكانی بەرخودانی شاخی جودی، شاخی ئامێدی، ئەشكەوتی برینداران و وەرخەلێ لەلایەن قەرەقۆڵەكانی سەر سنوورەوە بە كاتیوشا، هاوەن و چەكی دیكە بە قورسی بە دەیان جار بۆردومان كران. ٣ی تەمموز گۆڕەپانەكانی بەرخودانی شاخی هەكاری، شاخی جودی و كوڕەژارۆ ١٧ جار بە هەلیكۆپتەر بۆردومان كران. ٣ی تەمموز گۆڕەپانەكانی بەرخودانی شاخی ئامێدی، وەرخەلێ، ساجا و چەمچۆ ١٠ جار بە فڕۆكەی شەڕ بۆردومان كران".
-
خەڵك- دەسەڵاتدارانی ئێران، داخستنی ئیدارە حكومییەكان و خوێندنگەكان لە هەردوو پارێزگای تاران و ئەلبورز ڕادەگەیەنن بەهۆی پیسبوونی ژینگە لە ئەنجامی شەپۆلەكانی خۆڵبارین كە بەشێك لە وڵاتەكەی گرتۆتەوە. ئاژانسی (ئێرنا)ی ئێرانی بڵاویكردەوە"لیژنەی باری نائاسایی پیسبوونی هەوا لە پارێزگای تاران فەرمانی بە داخستنی هەموو نوسینگە ئیداریەكان و سەنتەرەكانی فێركاریی گشتی كردووە، بەهۆی چڕبوونەوەی تەوژمەكانی خۆڵبارین. شەپۆلی خۆڵبارین پایتەختی ئێرانی داپۆشیوە كە ژمارەی دانیشتوانی زیاتر لە هەشتا ملیۆن كەس دەبێت. هەر لەو چوارچێوەیەدا پارێزگای ئەلبورز داخستنی نوسینگەكان و بانكەكان و سەنتەرە زانستی و فێركارییەكانی بەهۆی چڕبوونەوەی تەوژمی خۆڵبارین ڕاگەیاند، ئەمەش لەلایەن تەلەفیزیۆنی فەرمی وڵاتەكەوە ئاماژەی پێكرا. بە هەمان شێوە دەسەڵاتی دادوەریی لە ئێران، داخستنی دەزگا دادوەرییەكانی لەو دوو پارێزگایە ڕاگەیاند.
-
خەڵک-ئارام سەردار بەپێی ئامارێکی دەستەی ئامار کە بۆ ڕووپێوی باروودۆخی کۆمەڵایەتی و تەندرووستی ژنان لە هەرێمی کوردستان ئەنجامی داوە بۆ ساڵی ٢٠٢١ منداڵبوون بەنەشتەرگەری بەڕێژەی زیاتر لە ٢٤٪ زیادی کردوە بەراورد بە ١٠ ساڵی پێشتر. بەپێی ئامارەکە کەوێنەیەکی دەست (خەڵك) کەوتووە، لەنێوان ساڵی ٢٠١١ بۆ ٢٠٢١ جیاوازی زۆر دروست بووە لە نێوان منداڵبوون بەڕێگەی سرووشتی و منداڵبوون بەڕێگەی نەشتەرگەری، بەشێوەیەک لەساڵی ٢٠١١ تەنها لە 26.4% ژنان بەڕێگەی نەشتەرگەری منداڵیان بووە، بەڵام منداڵ بوون بەنەشتەرگەری لە ساڵی ٢٠٢١ ڕێژەکەی،بۆ ٥٠.٨٪ بەرزبۆتەوە، بەم پێیەش ئێستا زیاتر ژنان پەنا بۆ نەشتەرگەری دەبەن. هەروەک لەئامارەکە لەبارەی منداڵبوون بەڕێگەی سرووشتی ئەەخراوەتەڕوو لەساڵی ٢٠١١ تەنها لە ٦٧.٦% ژنان بەڕێگەی سرووشتی منداڵیان بووە، بەڵام لە ساڵی ٢٠٢١ ڕێژەکەی بۆ ٤٩.٢٪ کەم بۆتەوە. ستار باقی، ماستەر لەدەرووناسی کۆمەڵناسی لەبارەی ئەو ئامارە بە(خەڵك)ی ڕاگەیاند، بەرزبوونەوەی ڕێژەی منداڵبوون بەنەشتەرگەری بۆ نزیکەی لە ٥١٪ جێگای هەڵوەستە لەسەرکردنەو چەندین هۆکار لەپشت ئەمە هەیە کە ژنان تادێت زیاتر بۆ منداڵبوون پەنا بۆ نەشتەرگەری ببەن. دەشڵێت، لەگەڵ ئەوەی بەشێکی کەمی ژنان لەناچاری نەشتەرگەری ئەنجام دەدەن بۆ منداڵبوون کە بەهۆی چەند دۆخێکی تەندرووستی پزیشک بڕیاری لەسەر دەدات، لەگەڵ ئەوەشدا بەشێکی ژنان بۆ تێک نەچوونی جەستە و جوانکاری پەنا بۆ نەشتەرگەری دەبەن، لەهەمان کاتیشدا هۆکارێکی تر دەگەڕێتەوە بۆ هەبوونی پارە کە دەیانەوێت لەنەخۆشخانەی ئەهلی نەشتەرگەری بکەن و بوونی ڕۆژێکی دیاری کراویش هۆکارێکی ترە کە زۆر کات دایک و باوکان حەز دەکەن لە ڕۆژ و مانگێک بێت کە یادگاریەکیان تێدا هەیە.
-
خەڵك – سەرۆكی هاوپەیمانی نەسر ڕایدەگەیەنێت، دابەشبوونی سیاسی و ئالنگارییە سیاسی و ئابووری و سەروەرییەكان، پێویستی بە هاوكێشەیەكی حوكمرانی میانرە و هەیە، دەشڵێت ،"ئەگەر حكومەتی داهاتوو چاكسازی ئابووری و پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری و رەخساندنی هەلی كاری نەبێت بەشداری ناكەین". حەیدەر عەبادی، سەرۆكی هاوپەیمانی نەسر لە تویتێكدا ڕایگەیاند، دابەشبوونی سیاسی و ئالنگارییە سیاسی و ئابووری و سەروەرییەكان، پێویستی بە هاوكێشەیەكی حوكمرانی میانرەو هەیە، بتوانێت قەیرانەكان كۆتایی پێبهێنێت و جێگای رەزامەندی و پەسەندكردن بێت. ڕاشیگەیاندووە، حكومەتێكی نیشتمانی بە توانا و لێهاتوو بۆ قۆناغێكی دیاریكراو بۆ چاكسازی ئابووری و پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری و رەخساندنی هەلی كار پێویستە، ئەگەر وانە بێت ئێمە لەگەڵی نابین و هەرگیز نابینە بەشێك لەو حكومەتە، چونكە قەیرانەكان ئاڵۆزتر دەكات و بەرەو نادیار دەمانبات.
-
خەڵك – ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی ڕایدەگەیەنێت، ئەو بەشە ئاردەی دابەشكراوە هیچ گرفتێكی تەندروستی نیە، بۆ هاووڵاتیان ئەوەی ڕوویداوە گرفتێكی تەكنیكی بووە لەكارگەی ناوبراو چارەسەركراوە لەئێستا كۆمەڵێك پشكەنێن بۆئاردەكە ئەنجام درا هیچ گرفتێكی نەبووە. كاسترۆ مەعروف، ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، دوای سكاڵای هاووڵاتیان لە سەر خراپی بەشە ئاردی ماڵان بە دواداچوونمان كرد، دەركەوت ، كە ئاردی دابەشكراو هیچ گرفتێكی تەندروستی نیە بۆ هاووڵاتیان. ڕاشیگەیاند، ئەوەی ڕوویداوە گرفتێكی تەكنیكی بووە، لەكارگەی ناوبراو چارەسەركراوە لە ئێستا كۆمەڵێك پشكەنێن بۆ ئاردەكە ئەنجامدرا، هیچ گرفتێكی نەبووە نمونەیەكەیش لەئاردی دابەشكراو وەرگیراوە، لە تاقیگەی هەولێر پشكنینی بۆ دەكرێت لایەنە پەیوەندیدارەكان لە ئەنجامەكەی ئاگاداردەكرێنەوە.
-
خەڵك- جەواد غەزالی، پەرلەمانتاری هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، جموجۆڵی فراكسینۆنەكەی لە پەرلەماندا ئاشكرا دەكات بۆ دابەزاندنی نرخی خەرجی دۆلار. ئەمڕۆ دوو شەممە، غەزالی لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند:"پەرلەمانتارانی دەوڵەتی یاسا واژۆیان كۆكردۆتەوە سەبارەت بە چاوخشاندنەوە بە نرخی خەرجی دۆلار و گێڕانەوەی بۆ نرخی پێشووی، یان دەستكاریكردنی". بە وتەی پەرلەمانتارەكەی دەوڵەتی یاسا:"ئەم هەنگاوە بەهۆی بەرزبوونەوەی نرخی كاڵا و شتومەكە لە بازاڕەكان كە بۆتە مایەی زیان گەیاندن بە هاووڵاتیان، هەنگاوەكە بە ئاراستەی دابەزاندنێكی پلەبەندی نرخی خەرجی دۆلارە، نەك بەشێوەیەكی لەپڕ و لەناكاو، تا بەشێوەیەكی دروست مامەڵەی لەگەڵ بكرێت بەبێ ئەوەی زیانی لێبكەوێتەوە".
-
خەڵك- دەزگای كەشناسی عیراق پێشبینی كەشوهەوا دەكات لە وڵاتدا و پێیوایە لە سبەینێ سێ شەممەوە خۆڵبارین دەستپێدەكاتەوە. بەپێی بەیاننامەیەك كە لەلایەن دەزگای كەشناسی عیراقەوە بڵاوكرایەوە"كەشوهەوای وڵات بۆ سبەینێ سێ شەممە ساماڵ دەبێت، لە هەندێك ناوچەی خۆرئاوا لە دوای نیوەڕۆوە دەبێتە خۆڵبارین، لە ناوچەی باكوور ساماڵ دەبێت و لە باشووریش لە دوای نیوەڕۆوە خۆڵبارین دەستپێدەكات، پلەكانی گەرماش لە زۆربەی ناوچەكاندا گۆڕانكارییان بەسەردا نایەت". لە ڕۆژی چوار شەممە، لە ناوچەكانی ناوەڕاست و باشوور ساماڵ دەبێت و ناوچەكانی خۆرئاواش هەندێك خۆڵبارین بەخۆدەبینن، پلەی گەرماش هاوشێوەی ڕۆژی پێشوو دەبێت. بۆ ڕۆژی پێنج شەممەی داهاتوو، كەشناسی پێشبینی كردووە، لە ناوچەكانی باكوور و خۆرئاوا ساماڵ بێت و لە دوانیوەڕۆوە خۆڵبارین دەسپێبكات، لە ناوچەكانی باشوریش هەندێك خۆڵبارین دروست دەبێت. سەبارەت بە هەینی داهاتوو"ناوچەكانی ناوەڕاست ساماڵ دەبێت و لە دوانیوەڕۆوە خۆڵبارین لە ناوچەكانی باكوور دەستپێدەكات، پلەی گەرما لە ناوچەكانی ناوەڕاست هەندێك دابەزین بەخۆوە دەبینێت و لە ناوچەكانی باكوور و باشووری وڵات، هاوشێوەی ڕۆژی پێشوو دەبێت.
-
خەڵك – بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی هەولێر ڕایدەگەیەنێت ، دوو تۆمەتباریان دەستگیركرد و دەستیش بەسەر ئۆتۆمبێلێك لەجۆری (BMW) و ماددەی هۆشبەر تەرازوی كێشانی ماددەكە و كەلوپەلی بەكارهێنانی ماددەكە و دوو دامربۆكس داگیرا. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی هەولێر لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، بەشی پۆلیسی فریاكەوتن، دوو تۆمەتباریان بەناوەكانی (ڕ. ڕ.) و (د. ح.) دەستگیركرد، كە لەكاتی بینینی هێزەكانی پۆلیس هەوڵی ڕاكردنیان دابوو ، بەڵام هێزەكانمان دەستگیریان كردن. ئاماژە بۆ ئەوەشكراوە، كە لەكاتی دەستگیر كردنیان دەست بە سەر ئۆتۆمبێلێك لە جۆری (BMW) و ماددەی هۆشبەر و تەرازوی كێشانی ماددەكە و كەلوپەلی بەكارهێنانی ماددەكە و دوو دامربۆكس داگیرا و ڕادەستی بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی هەولێر كران.
-
خەڵك- وەزارەتی تەندروستی عیراق ئاشكرایدەكات، 3491 حاڵەتی نوێی تووشبوون بەڤایرۆسی كۆرۆنا تۆماركراوە و 1354 كەسیش چاكبوونەتەوە و چوار حاڵەتی مردنیش بەكۆرۆنا تۆماركراوە . وەزارەتی تەندروستی عیراق لە بەیاننامەیەكدا ئاماژەی بەوەكردووە، كە لە 24كاتژمێری ڕابردوودا 10 هەزار و 293 پشكنینی تایبەت بە كۆرۆنا ئەنجام دراوە و دەركەوتووە 3491 كەس تووشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بوون و ئەنجامەكانیان پۆزەتیڤ بوون. ئاشكراشی كردووە، كە زۆرینەی تووشبووەكان لە بەغدا بوون ، هەروەها لە سلێمانی 180 حاڵەت و هەولێر 368 حاڵەت و دهۆك 267 حاڵەت تۆماركراوە. ڕوونیشی كردۆتەوە، كە 1354 تووشبوو بە پەتاكە چاكبوونەتەوە، كە زۆرینەیان لە بەغدا بوون و هەروەها لە سلێمانی 13 كەس و هەولێر 91 كەس و دهۆك 25 كەس چاكبوونەوە. ڕاشیگەیاندووە، چوار حاڵەتی گیان لە دەستدان بە پەتاكە تۆماركراوە و بەوەش ژمارەی مردووان گەیشتۆتە 25247 كەس.
-
خەڵك- زەینەب موسەوی پەرلەمانتاری هاوپەیمانی فەتح ڕەیدەگەیەنێت، چوارچێوەی هەماهەنگی مانەوەی كازمی لە پۆستی سەرۆك وەزیراندا ڕەتدەكاتەوە، چونكە حكومەتی كاربەڕێكەر گەلی عیراقی ماندوو كرد. موسەوی لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند"چوارچێوەی هەماهەنگی نوێكردنەوەی ماوەی مانەوەی كازمی لە پۆستەكەیدا ڕەتدەكاتەوە، چونكە تێبینییەكی زۆری لەسەر كاریی حكومەتی كاربەڕێكەر هەیە. بە وتەی ئەو پەرلەمانتارەی فەتح"حكومەتی ئێستا هۆكاریی دروستكردنی زۆرێك لە قەیرانەكانە لەسەر ئاستی سیاسی، لەڕووی ئابوریشەوە گەلی عیراقی ماندوو كرد. موسەوی پێیوایە"حكومەتی ئێستا بەسەرۆكایەتی كازمی، بەرپرسیارێتی ئەو هەڵانە لەئەستۆ دەگرێت كە لەماوەی دوو ساڵی ڕابردوودا ڕوویاندا و زیانیان بە چەندان ملیۆن هەژار گەیاند".