سبەینێ مووچەی توێژێك دابەش دەكرێت
بڕیارە سبەینێ سێشەممە، مامۆستایانی وانەبێژ لە شارۆچكەی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- سەرۆكی پارتی ڕێككەوتنی دیموكراتی كوردستانی سوریا ڕایدەگەیەنێت، پێویستە پارتی و پەكەكە و یەكێتی گفتوگۆ بكەن بۆ دۆزینەوەی چارەسەری كێشەی شەنگال. فەوزی شەنگالی سەرۆكی پارتی ڕێككەوتنی دیموكراتی كوردستانی سوریا لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، ئاشكرایە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست چەقی پێكدادان و ململانێی فەرهەنگ و شارستانیەتە و ئەو ڕووبەڕووبوونەوەیەش لە باری سیاسی و ئابووری و سەربازییەوە بووەتە شوێنێك بۆ خەبات و شەڕ و نفووزی دەسەڵاتە نێودەوڵەتی و هەرێمییەكان و خەڵكی كوردیش لەو ناوچە پڕ لە ڕووبەڕووبوونەوەیەدا دەژین. وتیشی"مەسەلەی شەنگال بووەتە ململانێیەكی نێودەوڵەتی و ناوچەیی كە ڕەهەندی جیۆپۆلەتیكی و سەربازی و ئابووری لەخۆ دەگرێت و ئەو ململانێیەش لەسەر شەنگال تەنها بۆ ململانێی حزب و لایەنە سیاسییە كوردییەكان كورت نابێتەوە، بەڵكو ململانێی نێوان وڵاتانی هەرێمی و عێراق وەك وڵاتی خاوەن سەروەرییە". ئاشكراشیكرد، هێزە كوردییەكان لەسەر دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو لەبارەی داهاتووی ناوچەكە لەگەڵ یەكتر ناكۆكییان هەیە، ئەوەش لەكاتێكدایە شەنگال پاش ئازادبوونی لە دەستی داعش هێشتا دەستدرێژیی دەكرێتەسەر. ڕوونیشیكردەوە، پێویستە پارتی و پەكەكە و یەكێتی وەك ئەو هێزانەی لە شەنگال خاوەن قورسایی و نفووزن لەگەڵ یەكتر دابنیشن و گفتوگۆ بكەن بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی ئەو ناوچەیە. جەختی لەوەش كردەوە، بەبێ گفتوگۆ لایەنەكان ناگەنە ئەنجامی دڵخواز و كێشەكانیشیان قوڵتر دەبێت.
-
خەڵك- فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی ئێرانی كەمان22 توانای پێكانی ئامانجە دوور مەوداكانی لە ناوەندی ئەورووپا و باكوور و ڕۆژهەڵاتی ئەفریقای هەیە. تۆڕی سپوتنیك بڵاویكردەوە، ئەمریكا دانی ناوە بە تایبەتمەندییەكانی ئەو فڕۆكە بێ فڕۆكەوانە و پێیوایە فڕۆكەیەكی پێشكەوتووە، بەجۆرێكە كە دەتوانێت كۆمەڵێك مووشەكی ئاسمان بۆ ئاسمان و مووشەكی زەوی بۆ زەوی هەڵبگرێت. ئاشكراشیكرد، ئەو فڕۆكە بێ فڕۆكەوانە نوێیە، توانای ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنی هەیە لە زۆربەی شوێنەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، تەنانەت بە بەكارهێنانی تەكنۆلۆژیای "خۆ تەقاندنەوە"، ئەگەری لەناوبردنی خۆی لە شوێنە دوورە دەستەكان هەیە و پێویست ناكات كە بگەڕێتەوە.
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵیک وێنەیی مێژووییە کە تەواو بۆت دەردەخات ژیان لە ڕابردودا چۆن بووە: ئاهەنگگێڕان لە دوای نمایش ١٩٣٣ - ئەمریکا دوو منداڵ لە روسیا ١٩٦٣ باڕێک لە پاریس ١٩٦٠ دوو گەنج سەما دەکان ١٩٥٠ کچێک بە تەنورەی کورتەوە چووە بۆ خوێندنگە ١٩٦٠ سەربازێک لە جەنگ گەڕاوەتەوە، ١٩٤٠ ڕەشەبا ١٩٤٠ ژنێک جلەکانی سەرنجی خەڵکی ڕاکێشاوە ١٩٥٠ دوو خوێندکار خەریکی دڵدارین ١٩٥٥ ماچی ماڵئاوایی ١٩٦٠ خۆ فێنکردنەوە لە ئەمریکا ١٩٤٣
-
ئەمەی خوارەوە تاقیکردنەوەیەکی دەروونناسییە بۆ دیاریکردنی هەندێک نهێنی لە کەسایەتی تۆدا، هەر بۆیە لێرەوە تاقی بکەرەوە: گەر تۆ ٤ هێلکەت هەبێت و پیویستبێت لە تەبەقەکەیاندا دایی بنێیت، بە کام شێوازی خوارەوە دایان دەنێیت: شێوەی A تۆ کەسیکی داهێنەریت، هیچکات حەزت بەوە نییە شتەکان بەو شێوە نۆڕماڵە بن کە خۆیان هەیە و حەزدەکەیت شتی تایبەت بەخۆت و بیرۆکەی شازت هەبێت، کەسێکی کۆمەڵایەتی و تێکەڵیت و خۆشەویستی لای دەوروبەر، هەندێک کات پەرش و بڵاو دەردەکەویت. شێوەی B کەسێکی بە عەقڵ بڕیاردەدەیت و زۆر گرنگە لات شتەکان ڕێکخراو بێت و بەو جۆرە بڕوات کە پلانت بۆدانەوە، کەسێکیت توانای سەرکردایەتی کردنت هەیە. شێوەی C کەسێکی هاوسەنگیت، دەتوانیت خۆت لەگەڵ دۆخە جۆراوجۆرەکاندا بگونجینیت، هەم لەکاتی پێویست ڕێکخراویت و هەم بیرۆکەی نوێ و جیاوازت هەیە، بەردەوام ئامادەی فێربونی شتی نوێت تێدایە. شێوەی D کەسێکی ئامانجی دیاریکراوت هەیە لە ژیاندا و هەمیشە ڕێگا باش و ئاسانەکە دەدۆزیتەوە، بەوە ناسراویت دەتوانیت لە کارەکانتدا سەرکەوتوو بیت، تایبەتمەندی سەرکردەت تێدایە.
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی پارێزگای سلێمانی ڕایدەگەیەنێت، بە تۆمەتی دزینی دەیان هەزار دۆلار و دەیان ملیۆن دینار لە دوو كاسبكاری ئاڵوگۆڕی دراو، هەشت كەسیان دەستگیركردووە. بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی پارێزگای سلێمانی لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، دوو كاسبكاری ئاڵوگۆڕی دراو لەناو شاری سلێمانی لە دوو كات و شوێنی جیاوازدا دزییان لێكراوە، تاوانەكان بریتی بوون لە دزینی پارە و لە یەكێكیان 60 هەزار دۆلار و لە دووەمدا 47 ملیۆن دیناری عێراقی. ئاشكراشیكرد، لەسەر ئەو تاوانانەش هەشت كەس لەلایەن ئاسایشی سلێمانییەوە بەتۆمەتی دزینی ئەو بڕە پارەیە لەو كاسبكارانە دەستگیركراون، ناو و تەمەنیان بەم شێوەیە: (م. ا. س) لەدایكبووی 1991، (ع. ع. ع) لەدایكبووی 1986، (ر. م. ل) لەدایكبووی 1997، (ب. ح. ع) لەدایكبووی 1989، (ی. ا. س) لەدایكبووی1979، (ب. ح. ع) لەدایكبووی 1997، (س. ا. ا) لەدایكبووی 1998 و (خ. ح. ع) لەدایكبووی 1986. ئاسایش ڕوونیشیدەكاتەوە، تاوانەكان لە ڕۆژانی 7ی شوبات بۆ 22ی هەمان مانگی 2021 لەناو شاری سلێمانی ئەنجامدراون، تۆمەتبارەكانیش بە فەرمانی دادوەر ڕاگیراون و لێكۆڵینەوە لە كەیسەكانیان دەستیپێكردووە.
-
خەڵك- وتەبێژی سەرۆكی وەفدی دانوستانكاری هەرێم بۆ بەغدا ڕایدەگەیەنێت، لەئێستادا چاوەڕێن بژاردەی نوێی لایەنەكان لەلیژنەی دارایی بنوسرێتەوەو بەڕەزامەندی هەرێم دەنگی لەسەربدرێت. سەمیر هەورامی وتەبێژی قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران و سەرۆكی وەفدی دانوستانكاری حكومەتی هەرێم بۆ بەغدا لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، لە دوواین سەردانی وەفدی هەرێم بۆ بەغدا گفتوگۆ لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان كراوەو تەواوی داتاكانی پەیوەست بەخەرجییەكان و داهاتی نەوت و ژمارەی مووچەخۆران ڕادەستی حكومەتی عێراق كراون، بۆیە لەئێستادا چاوەڕێ دەكەن ڕەشنوسی دووەم لەلایەن لیژنەی دارایی پەڕلەمانی عێراق ئامادەبكرێت كە ڕەنگدانەوەی خواستی لایەنە سیاسییەكانیشە لە كۆبوونەوەكاندا گفتوگۆیان لەگەڵ كراوە. وتیشی"تائێستا پێشنیازی دووەم ئامادە نەكراوەو پڕۆژەیاسای بودجەی ساڵی 2021 ڕەوانەی سەرۆكایەتی پەڕلەمان كراوە بەبێ ئەوەی پشكی هەرێم یەكلایی بكرێتەوە، بۆیە چاوەڕێ دەكەین لیژنەی دارایی ڕەشنوسی هەردوو بڕگەی 10 و 11ی پڕۆژەی بودجە ئامادە بكات كەتایبەتە بە پشكی هەرێم و دواتریش كۆی پڕۆژەكە لەپەڕلەمان دەنگی لەسەر دەدرێت". ئاشكراشیكرد، لەدوواین سەردانیاندا بۆ بەغدا بۆ لایەنەكانیان ڕوونكردوەتەوە كە ئەوان پابەندی دەستور و ڕێككەوتنەكان دەبن و ئەو لێدوانانەش كەباس لەوە دەكەن پشكی هەرێمی كوردستان لەسەر حسابی پارێزگای بەسرەو شارەكانی دیكەی عێراق ڕەوانەدەكرێن، هیچ بنەمایەكیان نیەو هەرێم ئامادەیی دەربڕیوە لەبەرامبەردا داهاتی نەوت و داهاتی خاڵە سنوورییەكان ڕادەستی بەغدا بكات.
-
خەڵك- نرخی دۆلار لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو دابەزیوە. بەپێی زانیارییەكان، نرخی دۆلار بۆ ئەمڕۆ هەینی 26-2-2021، لە شاری سلێمانی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 145 هەزار 5500 دینار مامەڵەی پێوە كراوە. وتیشی"نرخی 100 دۆلاری ئەمریكی بە 2 ملیۆن و 470 هەزار تمەنی ئێرانی مامەڵەی پێوە كراوە". بەهۆی ناجێگیری بازاڕ و قەیرانی دارایی و ڤایرۆسی كۆرۆنا و دابەزینی بەهای دینار لە هەرێمی كوردستان و عیراق، نرخی دۆلار ناجێگیرە.
-
خەڵك- پسپۆڕێكی نەخۆشییەكانی گورچیلە و پڕۆستات و میزەڕۆ ڕایدەگەیەنێت، هەندێك پیاو دوای تەواوبوونی كرداری میزكردن هەست بەچەند دڵۆپێك میز دەكەن كە بەبێ ویستی خۆیان دێتە خوارەوە و جلەكانی ژێرەوە یان پانتۆڵەكانیان تەڕدەكات. د.كاردۆ حسن ژاژڵەیی پسپۆڕی نەخۆشییەكانی گورچیلە و پڕۆستات و میزەڕۆ لەنووسینێكیدا ڕایگەیاند، ئەم حاڵەتە شتێكی زۆر بێزاركەرە بەتایبەتی بۆ كەسێك كە نوێژ بكات، چونكە جلەكانی تەڕدەكات و كەسەكە هەست بەپیسی دەكات. وتیشی"هۆكاری ئەوەی چەند دڵۆپە میزێك پاش تەواوبوونی كرداری میزكردن دێتە خوارەوە دوو هۆكاری سەرەكی هەیە، یەكەمیان لاوازی ماسولكەكانی دەوری بۆری میز و میزەڵدانە كە بەهۆكاری جیاواز ڕوودەدات, لەكاتی ئاساییدا ئەم ماسولكانە گرژ دەبن و هەرچی میزێك كە ماوەتەوە لە بۆری میزدا پاڵی پێوەدەنێن بۆ دەرەوە كەوادەكات هیچ میزێك نەمێنێتەوە لەناو بۆری میزدا، بەڵام كاتێك لاوازدەبن ئەوا هەندێك میز لەناو چوك یان بۆری میزدا دەمێنێتەوە و لەكاتی هەستان لە دوای تەواوبوونی میزكردن یان دوای هاتنەدەرەوە لە تەوالیت و تۆزێك ڕۆیشتن ئەوا دڵۆپە میزەكان دێنە خوارەوە و جلەكانی ژێرەوە تەڕدەكات". ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات، هۆكارێكی تر بۆ دروستبوونی ئەم حاڵەتە بریتیە لە لاوازبوونی ئەوماسولكانەی كە كۆنتڕۆڵی میزكردن دەكەن كە لەكاتی ئاساییدا ئەو میزەی لە ئاستی پرۆستاتدا ماوەتەو دەیخەنەوە ناو میزەڵدان كە چەند دڵۆپێكە، بەڵام ئەگەر لاواز ببێت ئەوا میزەكە دێتە ناو بۆری میزەوە و لەگەڵ چونە دەرەوە یان هەستان لە میزكردندا دێتەخوارەوە. ڕوونیشیكردەوە، هەرچەندە هەندێك حاڵەتی تایبەتی هەیە كەدەبنە ئەم هۆكارە، بەڵام زۆربەی پیاوان كەئەم كێشەیەیان هەیە هیچ نیشانەیەكی نەخۆشیان نیە لەكاتی پشكنیندا، سەرەكیترین هۆكار بریتین لە، نەشتەرگەری لابردنی پرۆستات، قەبزی درێژخایەن كەكەسەكە بەردەوام زەغت دەكات لەكاتی پیساییدا، كۆكەی درێژخایەن، زەبری دەرەكی یان نەشتەرگەری لەناوچەی حەوزدا.
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی گشتی كەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێمی كوردستان كەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی شارەكانی هەرێمی بڵاوكردەوە. بەپێی پێشبینییەكانی كەشناسی، ئەمڕۆ هەینی ئاسمان دەبێت. هەر بەپێی پێشبینییەكان، سبەینێ شەممە ئاسمان ساماڵ دەبێت، پلەكانی گەرماش بەرزدەبنەوە.
-
خەڵك- بەپێی بۆڕسەی جیهانی نرخی یەك ئۆنسە زێڕ بە هەزار و ٧٥٧ دۆلارە، نرخی یەك گرامیش ٥٦ دۆلار و ٤٩ سەنتە. بەپێی بۆرسەی جیهانی، ئەمڕۆ هەینی نرخی یەك كیلۆگرام زێڕ بریتییە لە ٥٦ هەزار و ٤٩٥ دۆلار. نرخی زێڕ بەراورد بە دوێنێ پێنج شەممە بۆ هەر مسقاڵێك حەوت هەزار دیناری عێراقی دابەزینی بەخۆیەوە بینیوە. نرخی یەك مسقاڵ زێڕی عەیارە ١٨ بە ٣٠٨ ھەزار دینارە. نرخی یەك مسقاڵ زێڕی عەیارە ٢١ بە ٣٦١ ھەزار دینارە. نرخی یەك مسقاڵ زێڕی عەیارە ٢٤ بە ٤١٨ هەزار دینارە.