لەسەر پابەندنەبوون بەڕێنماییەكانی خۆپارێزی لە كۆرۆنا لێپرسراوێكی باڵا لە سێدارەدرا
خەڵك بەهۆی پابەندنەبوون بەڕێكارەكانی دژ بەكۆرۆنا بەفەرمانی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- وەزیری كارەبای هەرێم لە دهۆك لەگەڵ بەڕێوەبەرانی كارەبا كۆبووە بۆ دابینكردنی كارەبای هۆڵەكانی تاقیكردنەوەی ئەزموونە گشتییەكان. وەزارەتی كارەبای حكومەتی هەرێم لە ڕاگەیانراوێكدا بڵاویكردەوە، كەمال محەمەد ساڵح، وەزیری كارەبا بۆ بەدواداچوونی كار و پڕۆژەكانی كارەبا لەگەڵ بەڕێوەبەرانی كارەبای دهۆك كۆبوووە. لە ڕاگەیانراوەكەدا هاتووە، وەزیری كارەبا داوای هەماهەنگی كارەبای دهۆكی لەگەڵ پەروەردەی پارێزگاكەی كرد بۆ دابینكردنی كارەبا لە كاتی بەڕێوەچوونی ئەزموونە گشتییەكاندا. وەزیری كارەبا، بەدواداچوونی داهاتی كارەبای پارێزگای دهۆكی كرد كە رێژەیەك بۆ پڕۆژە خزمەتگوزارییەكانی كارەبا تەرخان دەكرێت. باس لە ئەوەشكراوە، پێداگیریشی لەسەر تەواوكردنی پرۆژەی پێوەری زیرەك بۆ نەهێشتنی سەرپێچی و دابەشكردنی دادپەروەرانەی كارەبا و هەروەها نەهێشتنی رۆتین لە فەرمانگەكانی كارەبا بۆ باشتر خزمەتكردنی هاووڵاتیانی كرد.
-
خەڵک- وەزارەتی پیشەسازی و بازرگانی رایگەیاند، گەنم لەسایلۆکانی هەولێر وەرگیرا بۆ دروستکردنی ئارد و لە دوو رۆژی داهاتوودا ئاردەکە دابەش دەکرێت بەسەربریکارەکاندا. وەزارەتی پیشەسازی و بازرگانی راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، ئەمڕۆ شەممە ٢٠٢٢/٥/٢١ بەشێکی تر لە گەنمی نان لەسایلۆی ھەولێر نێردان بۆ ئاشەکانی ھەولێر تا بکرێت بە بەشە ئاردی مانگانەی ھاووڵاتییان و لە دوو ڕۆژی داهاتوش ئاردەکە دابەش دەکرێت بەسەر بریکارەکاندا.
-
خەڵك- ئەمڕۆ توركیا بۆردوومانی سنووری ئاغجەلەری كرد، لەوبارەیەوە مەكتەبی سیاسی یەكێتی ڕاگەیانراوێكی بڵاوكردەوە و تیایدا داوای ڕاگرتنی ئەو هێرشانە لە حكومەتی عێراق دەكات، داواش لە حكومەتی هەرێم دەكات بانگهێشتی كونسوڵی توركیا بكات. مەكتەبی سیاسی یەكێتی ڕاگەیانراوێكی بڵاوكردەوە و تێیدا هاتووە، بەنیگەرانییەكی قووڵەوە لەو پێشھاتە ئەمنی و سنووربەزاندنە دەڕوانین و ئیدانەی بۆردومانی فڕۆكەكانی توركیا بۆ سنووری ناحیەی ئاغجەلەری سەر بە قەزای چەمچەماڵ و كەمپی ئاوارەكانی مەخموور دەكەین كە شەهیدبوونی چوار هاووڵاتیی مەدەنی و هەشت برینداری لێكەوتەوە. لە ڕاگەیانراوەكەدا ئەوەش هاتووە، وێڕای دەربڕینی پرسە و سەرەخۆشیمان بۆ كەسوكار و خانەوادە بەڕێزەكەیان، دەستبەجێ داوای راگرتنی ئەم ھێرشانە دەكەین و داوا لە حكومەتی عێراق دەكەین كە ئەركی دەستووریی و نیشتمانیی خۆی لە پاراستنی خاك و ئاسمانی عێراق بە كوردستانیشەوە رابپەڕێنێت و لە رێگەی كەناڵە دیبلۆماسییەكانەوە حكومەتی توركیا لەم پێشێلكارییە ئاگاداربكاتەوە. مەكتەبی سیاسی یەكێتی لە ڕاگەیانراوەكەدا دەڵێت، حكومەتی ھەرێمیش لەسەر ئەم رووداوە بانگهێشتی كونسوڵی توركیا لە ھەرێم بكات و روونكردنەوە بدرێت. چونكە ھیچ بیانوویەك نییە بەھۆی سنووربەزاندنەوە خەڵكی مەدەنی لە رووی گیانیی و مادییەوە زەرەرمەندبن. خوێنی ھاووڵاتییانمان پیرۆزە و داوادەكەین پیرۆزییەكانمان بپارێزرێت و گەڕانەوە بۆ گفتوگۆ و لێكتێگەیشتن بكرێتە كلیلی چارەسەری كێشەكان. بەیانی ئەمڕۆ شەممە دو فڕۆكەی بێفڕۆكەوان، گوندی توتەقەڵی سەر بە ناحیەی ئاغجەلەریان لەسنوری قەزای چەمچەماڵ بۆردومانكرد، بەو هۆیەوە چوار كەس گیانیان لە دەستدا و هەشت كەسی دیكەش بریندار بوون.
-
خەڵك- ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی یەكێتی رایدەگەیەنێت، كوشتنی زەكی چەلەبی كەیسێكی جدییە بەلامانەوە بەمزوانە ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان بڵاودەكرێتەوە. ئەمین بابەشێخ ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی دوای كۆبونەوەی لەگەڵ وەفدێكی هەدەپە رایگەیاند، كوشتنی زەكی چەلەبیی كەیسێكی جدییە بەلامانەوە، بەمزوانە ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان بڵاودەكرێتەوەو ئەوكەسانەشی خەڵك دەكوژن لەهەر كوێیەك بن دەستگیردەكرێن". ئاماژەی بە ئەوەشكرد، كوشتنی چەلەبی حاڵەتێكە كە پەیوەندیی بەحكومەتەوە هەیە زیاتر، حكومەتی پارێزگای سلێمانی‌و حكومەتی هەرێمیش ئەم كەیسەیان زۆر بەجدی وەرگرتووەو لەلێكۆڵینەوەدان. وتیشی، بەمنزیكانە ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان لەسەر ئەو ڕووداوە بڵاودەكرێتەوە. كاتژمێر 11ی شەوی 17ی ئەم مانگە لەگەڕەكی بەختیاری شاری سلێمانی هێرشكرایە سەر زەكی چەلەبی كە خاوەنی كافتریایە و خەڵكی باكوری كوردستانە، بە سێ فیشەك بریندار كرا و دوای مانەوەی لەنەخۆشخانەو ئەنجامدانی چەندین نەشتەرگەریی، دواجار بەهۆی سەختی برینەكەیەوە گیانی لەدەستدا.
-
خەڵك- هەپەگە ڕایدەگەیەنێت، لە چەند چالاكییەكدا لە ناوچەی سەرحەدی باكووری كوردستان 13 سەربازی سوپای توركیا كوژراون و دوو سەربازی دیكەش بریندار بوون. ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەكانی پاراستنی گەل (هەپەگە) ڕایگەیاند، هێزەكانیان لە وەرزی زستاندا چالاكیی بەهێزیان دژی سوپای توركیا ئەنجامداوە، دەوڵەتی توركیاش نەیویست چالاكیی گەریلاكانی بكەوێتە بەر دیدە، بۆیە بێدەنگیی لێكردووە. باس لە ئەوەشكراوە، گەریلا زنجیرەیەك چالاكییان دژی سوپای توركیا لە سەرحەد ئەنجامداوە و لە سەرجەمیاندا 13 سەرباز كوژران و دووانیش برینداربوون.
-
خانمان بە شێوەیەکی گشتی بەدەست کێشە جیاوازەکانی پێست دەناڵێنن و زۆرکات پارەیەکی زۆر لە بەرهەمە جوانکاری و دکتۆەکاندا خەرچدەکەن، لەم بابەتەدا باس لە جۆرە جیاوازەکانی چا دەکەین بەپێی سوودەکەی بۆ کێشە جیاوازەکانی پێست: -چای سەوز -بۆ نەهێشتنی پەڵە جۆراو جۆرەکانی پێست کە بەهۆی تیشکی خۆر یاخود هەر هۆکارێکی دیکەوە ڕودەدات. -چای نەعنا -بۆ نەهێشتن و کەمکردنەوەی زیبکە، چونکە نەعنا کاریگەری ڕاستەوخۆی لەسەر هۆرمۆنەکان هەیە. -چای زەردەچەوە -بۆ یەک ڕەنگ کردنی پێستی دەموچاو و نەهێشتنی سوربونەوە کە بە هۆی هەستیاریەوە دروست دەبێت. -چای بەیبون -بەهۆی زۆری مادە خۆراکی و ڤیتامینە گرنگەکان شێداری و ڕەنگی سروشتی بۆ پێستت دەگەڕێنێتەوە ، ئەگەر خاوەنی پیستێکی وشکیت خواردنەوەی ئەم چایە زیاد بکە .
-
خەڵك- ئەمڕۆ شەممە لە بەغدا كەسێك بەهۆی تای خوێنبەربون گیانی لەدەستدا، چوار كەسی دیكەش تووشی پەتاكە بوون. وەزارەتی تەندروستی عێراق لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، ئەمڕۆ لە بەغدا چوار كەسی دیكە توشی تای خوێنبەربون بون و كەسێكیش بەهۆی نەخۆشییەكە گیانی لەدەستداوە. باس لە ئەوەشكراوە، لە پارێزگای زیقاریش چوار كەس توشی تای خوێنبەربون بون و كۆی ژمارەی توشبوان لە پارێزگاكەدا بۆ 40 بەرزبوەوە، لەو ژمارەیەش 8 كەسیان مردون، هەروەها 20 كەسیش چاك بونەتەوە. تای خوێنبەربون، پەتایەكی ڤایرۆسییە، بەهۆی تێكەڵاوبون و لەڕێی ئاژەڵ و مێش و مەگەزەوە بۆ مرۆڤ دەگوازرێتەوە، هەروەها لە مرۆڤەوە بۆ مرۆڤیش دەگوازرێتەوە. بەپێی وەزارەتی تەدروستیی و رێكخراوی تەندروستیی جیهانی، نیشانەكانی تای خوێنبەربون بریتین لە دڵ تێكهەڵاتن و رشانەوە، لەگەڵ ئازاری جومگەكان، سكچون، تا، هیلاكی و لاوازی، هەروەها چەند نیشانەیەكی نەخۆشییەكە دەریدەخات كە مەترسی لەسەر ژیانی توشبوەكە هەیە، لەوانە خوێنبەربونی ژێر پێست، دروستبونی كێشە لە دەماغ، بێهۆشبون، لەكاركەوتنی گورچیلە، دروستبونی كێشەی هەناسەدان و لەكاركەوتنی جگەر.
-
خەڵك- ئەمڕۆ فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی توركی بۆردوومانی كەمپی مەخمووری كرد، لە ئەنجامدا پێنج كەس بریندار بوون. نیوەڕۆی ئەمڕۆ توركیا بە فڕۆكەی بێفڕۆكەوان ئۆتۆمبێلێكی لەناو كەمپی ڕۆستەم جودی لە مەخمور كردە ئامانج. بەپێی زانیاریەكان لەو بۆردوومانەدا ٥ كەس برینداربون كە برینی دووانیان سەختە. ئەمە لە كاتێكدایە، ئەمڕۆ دوو فڕۆكەی بێفڕۆكەوان لە سنووری گوندی "تووتەقەڵ" لە ناحیەی ئاغجەلەری چەمچەماڵ سەر بە پارێزگای سلێمانی ئۆتۆمبێلێكیان پێكا، بەهۆیەوە پێنج كەس بوونە قوربانی.
-
خەڵک- موسەنا ئەمین بە یاوەری دەستەی زیندانیانی سیاسیی نارازی لە سەروبەندی کۆنگرەیەکدا باسی لە دۆخی زیندانیانی سیاسی هەرێم کرد و جەختی کردەوە کەوەی پێویستە بەغداد دۆسیەی زیندانیانی سیاسیی هەرێم بگرێتە ئەستۆ". ئەمڕۆ شەممە، د. موسەنا ئەمین، ئەندامی ئەنجوومەنی پەرلەمانی عێراقی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنووسی لەبارەی زیندانیانی سیاسی لێدوانێدا بە یاوەری 'دەستەی زیندانیانی سیاسی ناڕازی' کە داواکارییەکانیان خستەروو و پێشکەشی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی عێراقیان کرد. لەو بارەیەوە موسەنا ئەمین وتی "بابەتی زیاندانیانی سیاسی یەکێکە لە بابەتە ئالۆزەکانی نێوان هەرێم و بەغداد کە بە بەردەوامی بەدواداچوونمان بۆ کردوون". زیندانیانی سیاسیی هەرێـم و بەغداد ماف و مووچەیان جیاوازە، کە ئەمە پێچەوانەی دەستووری عێراقییە بەو پێیەی دەبوو هەمان مافیان هەبێت و هۆکارەکەش حکومەتی هەردوولایە". راشیگەیاند "لە پاش قەیران و دارووخانی ئابووری لە وڵاتدا، دۆخی زیندانیانی سیاسی بەرەو خراپتر رۆشت حکومەتی هەرێم کەوتە خۆ دزینەوە لەو موچەیەی کە دەبێت بدرێت بە هەموو زیندانییەکی سیاسی بەڵام لە ئێستادا تەنها بەشێ لە زیاندانیان مووچە وەرئەگرن و ئەوانی دیکە تەنها ئیمتیازات کە هەیانە هەبوونی هەوێکەیە بە بێ ئەوەی فلسێک وەرگرن لە حکومەت،کە ئەوە ستەمێکی گەورە و روونە کە حکومەتی هەرێم دژ بەو زیندانیانە ئەنجامی دەدات". وتیشی "پێویستە حکومەتی بەغداد ئەم پرسە راستەوخۆ لەخۆبگرێت و ئەم بەرپرسیارێتییە بگرێتە ئەستۆ بەڵام هەتا بتوانێت خۆی لێ دەدزێتەوە". راشیگەیاند "بەردەوام شەڕم بۆ ئەم مەسەلەیە کردووە و بەڵێن بە زیندانیان دەدەم هەتا بتوانم کار ئەکەم بۆ دەستەبەردکردنی مافەکانیان بەڵام ناتوانم بەلێن بدەم کەی دەستەبەر دەبن". وتیشی "چەندین جار قسەم کردووە لەگەڵ وەزیران و بەرپرسانی عێراقی و بە خودی سەرۆکوەزیرانیشەوە لە بارەی ئەم پرسەوە و پێم راگەیاندووە کە دەبێت بەغداد خۆی بەرپرسیارێتی زیندانیانی هەرێم بگرێتەئەستۆ بەو پێیەی شوێنگرەو و میراتگری رژێمی پێشووی عێراقن کە هۆکار بووە لەو کارەسات و تاوانانەی بەسەر زیندانیانی هەرێـمدا هاتووە". ئاشکراشی کرد کە "سەرۆکوەزیران لە وەڵامدا دانی بەوەدا ناوە کە دەبێت راستەوخۆ بەغداد ئەم پرسە لەخۆبگرێت". هەروەک، لە میانەی کۆنگرەکەدا، عیماد غەفوری، ئەندامی 'دەستەی زیندانیانی سیاسی ناڕازی' نارەزایەتی و گلەییەکانیان خستەروو لەگەڵ چەند داواکارییەکدا کە لە نۆ خاڵدا خۆی بینییەوە. لەوانە "گواستنەوەی دۆسیەکەیان بۆ سەر دەزگای زیندانیانی سیاسیی عێراق و بەدوورگرتنی لە ململانێ سیاسییەکانی نێوان هەرێم و بەغداد و هەروەها پەرلەمانی عێراق پێویستە حکومەتی عێراقی ناچار بکات لە دەستەبەرکردنی مافەکانیان لە ماددەی 132دا، لەگەڵ یەکسانکردنی مووچەکانیان لەگەڵ زیندانیانی عێراقیدا".
-
خەڵك- دەزگای لوتكە سەبارەت بە پرسی ناردنەوەی زۆرەملێی پەنابەران هۆشداری دەداتە وڵاتانی بەریتانیا و عێراق و ڕایدەگەیەنێت، جارێكی دیكە قەیران بۆ كۆی پڕۆسەكانی عیراق و هەرێمی كوردستان زیاد دەكات. دەزگای لوتكە بۆ كاروباری ئاوارە و پەنابەران لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، بەداخەوە لە هەلومەرجێكدا كە چەندین قەیرانی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی بەرۆكی ئەم هەرێمەی گرتووە، پرسی بە زۆر ناردنەوەی پەنابەرانی عیراقی جارێكی دیكە قەیران بۆ كۆی پڕۆسەكانی عیراق و هەرێمی كوردستان زیاد دەكات. دەشڵێت: "دەزگای لوتكە لە هەوڵی جددی و بەردەوامدا دەبێت بۆ ڕاگرتنی دیپۆرتی زۆرەملێی پەنابەرانی كورد لە بەریتانیاوە و بۆ ئەو مەبەستەش سەرجەم ڕێگا مەدەنییەكان دەگرینە بەر و لەگەڵ ڕێكخراوە نێودەوڵەتی و ناوخۆییەكان، دەست لەناو دەست فشار دروست دەكەین لەسەر نوێنەرایەتیی وڵاتی بەریتانیا لە عیراق و ڕێگەنادەین بەو شێوە ڕوونە پێشێلی مافەكانی مرۆڤ بكرێت". ئاماژەی بەوەشكردووە، ڕوودەكەینە حكومەتی عیراق و بە فەرمی داوا دەكەین ڕێگا نەدرێت ئاسمانی هەرێمی كوردستان بە مەبەستی دیپۆرتی زۆرەملێ بەكاربهێنرێت.