پاسپۆرتی عیراق دەگۆڕێت
خەڵك- بڕیارە لەماوەی ئەمساڵدا گۆڕانكاری لەپاسپۆرتی عیراقیدا…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی ئێران ڕایدەگەیەنێت، لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 8195 كەس تووشی كۆرۆنا بوون. سیما سادات لاری وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی ئێران لە كۆنفڕانسێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 8195 كەس لە ئێران تووشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بوون و 187 كەسیش گیانیان لە دەستداوە. وتیشی"لە سەرەتای دەركەوتنی ڤایرۆسەكە تاكو ئەمڕۆ 3 ملیۆن و 28 هەزار و 717 كەس لە ئێران تووشی كۆرۆنا بوون". ئاماژەی بۆ ئەوەش كرد، هەر بەهۆی ڤایرۆسەكەوە تا ئێستا 82 هەزار و 98 كەس لە ئێران گیانیان لە دەستداوە.
-
خەڵك- بەرپرسی مەڵبەندی كەركوكی بزووتنەوەی ئیسلامی ڕایدەگەیەنێت، كۆبووەنەوەی لایەنە كوردییەكانی كەركوك بۆ سەر شاشە و لێدوانی ئاگرینە لەبەرانبەر لایەنەكانیتر. لایەنە كوردییەكانی كەركوك ماوە ماوە لە بارەگای یەكێك لە حزبەكان كۆدەبنەوە و ڕێكەوتنی خۆیان لەسەر پرسێكی شارەكە ڕادەگەیەنن، بەڵام دواتر هەندێك لایەن لە ڕێكەوتنەكە دەكشێنەوەو گرفت بۆ ڕێكەوتنەكان دروست دەكەن، بەرپرسێكی بزووتنەوە ئیسلامیش بایكۆتكردنی كۆبوونەوەی لایەنەكانی ڕەتكردەوە ئاماژەی بۆ ئەوە كرد، هەركات خۆشمان ئامادە نەبین نوێنەرمان ئامادە دەبێت. حەسەن شێخانی بەرپرسی مەڵبەندی كەركوكی بزووتنەوەی ئیسلامی بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، بایكۆت و دانەنیشتن لەنێوان لایەنەكان كارێكی خراپە و گفتوگۆ كارێكی باشە. وتیشی"كۆبوونەوەی حزبە كوردستانییەكان كە زیاتر لە 10 ساڵە بەشداری دەكەم، تێبینیمان هەیە لەسەر كۆبوونەوەكان، كە گرنگترین بڕیار ئەوە بوو كە لەسەر هەڵبژاردنەكان ڕێكبكەوین، كە جێگای داخە لەسەر ناوی لیست و كاندید و بەرنامەكەی ڕێكنەكەوتوین". ئاماژەی بۆ ئەوەش كرد، زۆرجار ئەجێندای كۆبوونەوەكان ڕوون نین و مەرجیش نییە ئەنجامی هەموو كۆبوونەوەكان بدەینە ڕاگەیاندنەكان، پێویستە ئەنجامی كۆبوونەوەكە ڕانەگەیەنرێت، چونكە زۆرجار ویستومانە سەردانی سەرۆكایەتییەكانی عێراق بكەین، بەڵام لایەنی بەرانبەر پێشوەخت دەچنە ئەوێ و پەیامەكەی تۆ پوچەڵ دەكەنەوە.
-
خەڵک بڕى بەهەدەردان لە سەرجەم خاڵە گومرگییەکان دوو ترلیۆن و ٣٠٩ ملیار دینارە، واتە ئەم داهاتە ناگەڕێتەوە بۆ حکومەتى هەرێم. عومەر گوڵپی ئەندامی پەرلەمانی کوردستان لەبەدواداچونێکیدا بۆ داهات و بەهەداردانی داهاتی خاڵە گومرگییەکانی هەرێمی کوردستان ئاشکرایکرد، بڕى بەهەدەردان لە سەرجەم خاڵە گومرگییەکان دوو ترلیۆن و ٣٠٩ ملیار دینارە، واتە ئەم داهاتە ناگەڕێتەوە بۆ حکومەتى هەرێم. ئاماژەى بەئەوەشدا، هۆکاری ئەم بەهەدەردانە دەگەڕێتەوە بۆ قاچاخچێتى، کۆمپانیاکارى، فرت و فێڵى گومرگى، لێخۆشبوونى گومرگى، خراپى سیستەم. دەقی ڕاپۆرتەکە: پوختەى ئەنجامى بەدواداچوونێک لەسەر داهاتى گومرگ لە هەرێمى کوردستان پێشەکى: 1. ئەمەى خوارەوە تەنها پوختەیەکە لە ئەنجامى بەدواداچوونێکى تایبەت لەسەر داهاتى خاڵە گومرگییەکان و قەبارەى گەندەڵى و بەهەدەردان لەهەر خاڵێکى سنورى فەرمى و نافەرمى. کارەکانى بەدواداچوونەکە لە ماوەى نێوان(مانگى١٠/٢٠٢٠ تا مانگى ٥/٢٠٢١) ئەنجام دراون. بۆ گەیشتن بەم ئەنجامە پشت بە (پرسیار، بەدواداچوون، کۆکردنەوەى زانیاریى، ڕاپۆرتى دارایى، سەردانى مەیدانى، شیکارى ئامارو داتاو زانیاریى وڵاتانى دراوسێ) بەستراوە. قەبارەى ئاڵوگؤڕى بازرگانى و ژمارەى هاتوچۆى بارهەڵگرەکان لە سنورەکانەوە، دەرخەرى قەبارەى داهاتن لە هەر خاڵێکى گومرگی. هیچ کەس نکوڵى لە حەقیقەتى سەرپێچییە یاساییەکان و نەگەڕانەوەى بەشێک لە داهاتى گومرگەکان بۆ خەزێنەى گشتى ناکات(تەنانەت بەرپرسانى باڵاى حکومەتیش)، کە خۆى لە (قاچاخچێتى، کۆمپانیاکارى، فرت و فێڵى گومرگى، لێخۆشبوونى گومرگى، خراپى سیستەم) دەبینێتەوە. نزیکەى (١٣)کۆمپانیا بەشدارن لە بەڕێوەبردنى خاڵە سنورییە گومرگییەکان لە پێشکەشکردنى خزمەتگوزارى جۆراوجۆر، بەڵام ئەوەى جێگەى سەرنجە ئەوەیە کە: أ. ئەم کۆمپانیایانە دابەشبوون بەسەر دوو ناوچەى جیاوازى دەسەڵاتدا. ب. کارەکانیان بەبێ کێبڕکێ وەرگرتووەو لە گرێبەستەکاندا ڕەچاوى بنەما یاسایی و ژمێریارییەکانى هاتوو لە یاساى (قانون اصول المحاسبات العامة، رقم /28/ لسنة 1940)ى بەرکار لە هەرێم و رێنمایى ژمارە (٢)ى ساڵى (٢٠١٦)ى گرێبەستە حکومیەکان (تعليمات تنفيذ التعاقدات الحكومية)ى وەزارەتى پلاندانان نەکراوە. ج. پشکى زۆرى داهات بۆ کۆمپانیاکانەو لە بڕى پارەکاندا ڕەچاوى بەرژەوەندى گشتى نەکراوە، و بەرژەوەندى کۆمپانیا زاڵبووە بەسەر بەرژەوەندى گشتیدا. کە لە زۆرینەیاندا بەڕێژەى تەنها (٢٠%) داهات بۆ حکومەت و لەهێندێکیاندا بە ڕێژەى (١٠%). د. زۆرێک لەو ئیشانەى کۆمپانیاکان و کەرتى تایبەت ئەنجانى دەدات کارى زۆر سادەن، بە فەرمانگەکانى حکومەت خۆیان ئەنجام دەدرێن و پێویست نییە بدرێتە کەرتى تایبەت. ه. کۆمپانیاکان باج بە حکومەت نادەن و خۆیان لە باجدان دەدزنەوە. 7. بە پێى بەرنامەو پلانى هەردوو وڵاتى تورکیاو ئێران، قەبارەى ئاڵوگۆڕى بازرگانى لە خاڵە گومرگییەکان زیاد دەبێت. پوختەى ئەنجامى بەدواداچوونێک لەسەر (داهات، داهاتى ڕاستەقینە، قەبارەى گەندەڵى و بەهەدەردان) بۆ هەر مانگ و ساڵێک بەپێى خاڵە سنورییە گومرگییەکان کۆى گشتى (داهات) و (داهاتى ڕاستەقینە)و (بەهەدەردان) لە هەرێمى کوردستان: ١ـ کۆى گشتى بڕى ئەو داهاتەى کە لە خاڵە گومرگییەکانەوە دەگەڕێتەوە بۆ خەزێنەى گشتى: ـ بۆ مانگێک: (107,548,422,300)، (١٠٧ ملیارو ٥٤٨ ملیۆن دینارە). ـ بۆ ساڵێک: (1,290,581,067,600)، (یەک ترلیۆن و ٢٩٠ ملیارو ٥٨١ ملیۆن دینارە). ٢ـ کۆى گشتى داهاتى ڕاستەقینە: بۆ مانگێک: (300,000,000,000 )، (٣٠٠ ملیار دینار). بۆ ساڵێک: (3,600,000,000,000) (سێ ترلیۆن و ٦٠٠ ملیار دینار). ٣ـ بڕى بەهەدەردان لە سەرجەم خاڵە سنورییەکان بەهۆى (قاچاخچێتى، کۆمپانیاکارى، فرت و فێڵى گومرگى، لێخۆشبوونى گومرگى، خراپى سیستەم): ـ بۆ مانگێک: 192,451,577,700، (١٩٢ ملیارو ٤٥١ ملیۆن دینار). ـ بۆ ساڵێک: 2,309,418,932,400 ، (دوو ترلیۆن و ٣٠٩ ملیار دینار). ئەرکى داهاتوومان بەرانبەر بە کەم و کورتى و گەندەڵى و بەهەدەردانان لە خاڵە سنورییە گومرگییەکان: بەردەوام دەبین لە بەدواداچوون لەڕێى ڕێکارە پەرلەمانیەکانەوە لەسەر دۆسیەى گومرگ و داهاتەکەى.…
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی پارێزگای سلێمانی ڕایدەگەیەنێت، سبەینێ شەقامێكی سەرەكی شاری سلێمانی بەربەست دەكرێت. بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی پارێزگای سلێمانی لە ڕاگەیەنراوێكدا شۆفێران لە بەربەستكردنی شەقامێكی سەرەكی ئاگادار دەكاتەوە و ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، سبەینێ دوو شەممە (14/6/2021) شەقامی سەرەكی (سلێمانی - هوانە) لەپردی وڵوبەوە تاوەكو بەردەم بنكەی ئاسایشی شێخ عەباس ئاڕاستەی دەرچوون لەسەنتەری شار، بەشێوەیەكی كاتی بەربەست دەكرێت لە كاتژمێر (9)ی بەیانی. ئاشكراشكرد، هۆكاری بەربەستكردنەكە، بەمەبەستی نۆژەنكردنەوەی شەقامەكەیە و لەلایەن تیمەكانی سەرۆكایەتی شارەوانی سلێمانیەوە.
-
خەڵك- بە گوێرەی دواین ئامار، تووشبووانی ڤایرۆسی كۆرۆنا لە جیهاندا گەیشتە 176 ملیۆن و 446 هەزار و 591 حاڵەت. بە گوێرەی ئامارە جیهانییەكان، تاكو كاتژمێر 12.30ی ئەمڕۆ یەك شەممە ژمارەی تووشبووانی كۆرۆنا لە جیهاندا گەیشتە 176 ملیۆن و 446 هەزار و 591 حاڵەت، لەو ژمارەیەش 3 ملیۆن و 811 هەزار و 523 حاڵەتی گیانلەدەستدانیش هەبووە. هەر بەپێی ئامارەكان تاكو ئێستا 160 ملیۆن و 416 هەزار و 887 تووشبووی ڤایرۆسی كۆرۆنا چاكبوونەتەوە. لەسەر ئاستی وڵاتانی جیهان، ئەمریكا زۆرترین ڕێژەی تووشبوون بە پەتاكەی تێدا تۆماركراوە و گەیشتووەتە 34 ملیۆن و 315 هەزار و 873 كەس و 614 هەزار و 955 كەسیش گیانیان لەدەستداوە. ڤایرۆسی كۆرۆنا نەخۆشییەكی كوشندەیە و مانگی 12ی ساڵی 2019 لەشاری وۆهانی وڵاتی چین سەریهەڵداو لەئێستاشدا لە زیاتر لە 210 وڵات و ناوچەی جیهان بڵاوبووەتەوە.
-
خەڵك دوای ڕەزامەندیی سەرۆكایەتیی ئەنجوومەنی وەزیران وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار، دوو ملیار و سەد و بیست ملیۆن و هەشت سەد و نۆ هەزار و پێنجسەد دینار بۆ جێبەجێكردنی ژمارەیەك پرۆژەی خزمەتگوزاریی خەرج دەكرێت. دوای ڕەزامەندی سەرۆكایەتیی ئەنجوومەنی وەزیران و فەرمانی وەزاری ژمارە (3499 لە 21/4/2021)ی وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار، بڕی (2،120،809،500) دوو ملیار و سەد و بیست ملیۆن و هەشت سەد و نۆ هەزار و پێنجسەد دینار بۆ جێبەجێكردنی ژمارەیەك پرۆژەی خزمەتگوزاریی سنووری سەرۆكایەتیی شارەوانیی هەولێر خەرج دەكرێت. وەزارەتی شارەوانیی و گەشتوگوزاری هەرێمی كوردستان لە راگەیاندراوێكدا روونیكردەوە، ئەو بڕە پارەیە لەسەر ڕێژەی 15ی داهاتی شارەوانییەكان و 100%ی فرۆشتنی زەویی سەرۆكایەتیی شارەوانیی هەولێرە، ژمارەی ئەو پرۆژانەیش كە بەو پارەیە جێبەجێ دەكرێن یان تەواو دەكرێن، 25 پرۆژەی خزمەتگوزارین و بە مەبەستی بەرزكردنەوەی ئاستی خزمەتگوزارییەكانی شاری هەولێر جێبەجێ دەكرێن.
-
خەڵك سەرۆكی جێبەجێكاری كۆمپانیای فەیسبووك مارك زۆركربێرگ ئاشكرایكرد رێگا دەدرێت سەرجەم كارمەندانیان دەوام لە ماڵەوە بكەن بە مەرجێك بتوانن كارەكانیان بەباشی لە دوورەوە بەڕێوەبەرن. ئەمە لە چوارچێوەی پلانێكدایە كە لە مانگی ئایاری 2020 كۆمپانیای فەیسبووك رایگەیاندووە، كە رایگەیاند رێگا بە هێندێك كارمەند دەدەن لە ماڵەوە كارەكانیان بكەن، بەتایبەت گەورە فەرمانبەران و ئەوانەی ئەزموونێكی باشی كاركردنیان هەیە. زوكربێرگ ئەم پلانە نوێیەی ئاشكراكردووە لە رێگای یاداشتێكەوە كە تێیدا پلانی كۆمپانیاكەی خستووەتەڕوو بۆ كاركردن لەسەر كاركردن لە ماڵەوە. لە یاداشتەكەدا هاتووە: ئێمە بۆمان دەركەوت لە ساڵی رابردوودا كە كاری باش لە هەر شوێنێكەوە بێت دەكرێت، ئێمە رازین بە كاركردن بەشێوازێكی فراوان لە دوورەوە. راشیگەیاند فەیسبووك رێ دەدات بە كارمەندەكانی لە سنووری نێودەوڵەتی بە كاركردن لە ماڵەوە و لە نێوەڕاستی ئەم هەفتەیەوە.
-
خەڵك- ئەندامی كۆمیتەی ناوەندیی حزبی كۆمۆنیستی كرێكاری ئێران ڕایدەگەیەنێت، پێناچێت ڕژێمی ئێران بتوانێت ئەم هەڵبژاردنە بەئاسانی و بەئاشتیخوزانە بەڕێوەبەرێت. بڕیارە 18ی ئەم مانگە پڕۆسەی هەڵبژاردنەكانی ئێران بەڕێوەبچێت و 7 كەسیش خۆیان بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار كاندید كردووە، هاوكات هەڵبژاردنەانی شورای ئەو وڵاتەش لە هەمان بەروار بەڕێوەدەچن و بەپێی زانیارییەكان، كوردەكان پڕۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار بایكۆت دەكەن. "كورد بە گشتی بایكۆتی هەڵبژاردنەكان دەكەن و حزبەكانیش داوایان لە هاووڵاتیان كردووە بەشداری هەڵبژارنەكان نەكەن" نەسرین ڕەمەزان ئەندامی كۆمیتەی ناوەندیی حزبی كۆمۆنیستی كرێكاری ئێران بە دەنگی ئەمەریكای ڕاگەیاند، هەڵبژاردن چەند ڕۆژێكی ماوە ئەنجام بدرێت، كاتێك تەماشای دۆخی سیاسی دەكەین، پێناچێت ڕژێمی ئێران بتوانێت ئەم هەڵبژاردنە بەئاسانی و بەئاشتیخوزانە بەڕێوەبەرێت. وتیشی"قسەی خەڵكی و شەقامی ئێران باس لەوە دەكەن لەم هەڵبژاردنەدا بەشداری ناكەن، هۆكاریش ئەوەیە پێشتر بەر لە هەڵبژاردنەكان بەڵێنیان پێدراوە كە چاكسازی دەكەن، بەڵام دوای هەڵبژاردن كاتێك خەڵكی داوای جێبەجێكردنی ئەو بەڵێنانە دەكات، دەستبەجێ دەستگیردەكرێت و ڕووبەڕووی كاردانەوەی تووندی ڕژێمی ئێران دەبێتەوە". ئاشكراشیكرد، دەسەڵاتی ئێران لە بەربەستێكی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی و فەرهەنگیدا گیربووە، لەلایەكەوە بەڵێن دەدات و لەلایەكی ترەوە خەڵكی سەركوت دەكات، ئەم خولەی هەڵبژاردنیش تەواوی مەبەستیان ئەوەیە حكومەتێك بەدەستبهێنن سوپای پاسداران و قودس و سەرجەم سوپاكانی تر دەسەڵات بگرنەدەست و لەهامانكاتدا خودی دەسەڵات بە دەست (بەیتی ڕەهەبەری و سوپای پاسداران)ـەوە بێت، دەیانەوێت خەڵك لەترسدا بژین و حكومەت بەئارەزوی خۆی بڕیاربدات. سەبارەت بە بەشداری كورد لە هەڵبژاردنەكانی ئەو وڵاتە، حەسەن كاكیلی بەرپرسی سیاسی هێزی پارێزگاری حزبی دیموكراتی كوردستان بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، كورد بە گشتی بایكۆتی هەڵبژاردنەكان دەكەن و حزبەكانیش داوایان لە هاووڵاتیان كردووە بەشداری هەڵبژارنەكان نەكەن. "پێناچێت ڕژێمی ئێران بتوانێت ئەم هەڵبژاردنە بەئاسانی و بەئاشتیخوزانە بەڕێوەبەرێت" وتیشی"جگە لە حزبە كوردییەكان، حزبێك هەیە بەناوی بەرەی یەكگرتووی كورد كە لە تاران دامەزراوە و وەكو حزبێكی ئۆپۆزسیۆن بایكۆتی هەڵبژاردنەكانی كردووە، هاوكات هەندێك كەسایەتی وەك ئەحمەدی نەژاد كە سەرۆك كۆماری پێشووی ئێران بوو، بایكۆتی كردووەو وتویەتی دیموكراسی تێدا نییە، مافی خەڵكی پارێزراو نییە و دەنگی خەڵك ئیعتیباری نییە". ئاشكراشیكرد، هاووڵاتیانی كورد بۆ هەڵبژاردنەكانی شورا بەشداری دەكەن، چونكە ئەو بابەتە پێویستە هەموو گوند و شارێك پێویستی بەو هەڵبژاردنانە هەیە، بەڵام بۆیە تێكەڵیان كردووە، چونكە خەڵك بۆ شورا ناچارە بەشداری بكات. "پڕۆسەی هەڵبژاردنەكان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست شەرعیەتدانە بە حزبە دەسەڵاتدارەكان" بەشێك لە چاودێرانی سیاسی پێیانوایە، پڕۆسەی هەڵبژاردنەكان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست شەرعیەتدانە بە حزبە دەسەڵاتدارەكان و هیچیتر، لەبەرئەوە هیچ ڕوئیایەكی گۆڕانكاری لە هەڵبژاردنەكانی ئێرانیش بەدی ناكرێت. ئەو چاودێرانە ئاشكراشیدەكەن، بوونی قەیرانی دارایی لە ئێران وایكردووە، هاووڵاتیان بڕوایان بە پڕۆسەكە نەبێت، چونكە پێیان وایە بەبێ گەڕانەوە بۆ ڕێكەوتنی ئەتۆم، ئێران ناتوانێت دۆخی ژیان و گوزەرانی ئەوان چارەسەر بكات.
-
خەڵك وەزیری دەرەوەی میسر رایگەیاند بەرزكردنەوەی ئاستی پێوەندییەكانی میسر و توركیا پێویستی بە كاتی گونجاو هەیە. وەزیری دەرەوەی میسر سامح شوكریی ئاشكرایكرد قاهیرە بە شاندی توركیای راگەیاندووە كە سەردانی قاهیرەی كردووە كە هێندێك لە سیاسەتەكان خزمەت بە سەقامگیریی ناوچە ناكات. راشیگەیاند رەچاوكردنی توركیا بۆ هێندێك داواكاریی میسر ئاسانكاریی بۆ لابردنی ئاستەنگەكان كردووە. راشیگەیاند بەرزكردنەوەی پێوەندییەكانی نێوان هەردوو وڵات كاتێكی گونجاوی دەوێت، پێویستە توركیا دووربكەوێتەوە لە تێكدانی سەقامگیریی نێوخۆ و دەرەوەی میسر. پێشتر مەولود چاوش ئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی توركیا رایگەیاندبوو كە گفتووگۆكانی میسر و توركیا بەرەو پێشچوون و بەرەو كردنەوەی باڵوێزخانەكان دەڕۆن. لای خۆیەوە سەرچاوەیەكی فەڕمی میسریی رایگەیاند تا ئەم كاتە هیچ بەرەوپێشچوونێكی گەورە وەدینەهاتووە لە گفتووگۆكاندا.
-
خەڵك- نرخی دۆلار لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو جێگیرە. یادگار حەسەن لە كۆمپانیای سەعید بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، نرخی دۆلار بۆ ئەمڕۆ یەك شەممە 13-6-2021، بەپێی بازاڕی گۆڕینەوەی دراوی بیانی لە شاری سلێمانی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 150 هەزار 200 دینار مامەڵەی پێوە كراوە. وتیشی"نرخی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 2 ملیۆن و 360 هەزار تمەنی ئێرانی مامەڵەی پێوە كراوە". لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا، نرخی دۆلار بەرز و نزمی زۆری بەخۆوە بینی و لای خۆشیەوە بانكی ناوەندی عێراق ئاشكرایكرد، هیچ هۆكارێك بۆ گرانبوونی نرخی دۆلار لە بازاڕەكان نییە و ئەوان بە نرخێكی جێگیر دۆلار دەخەنە بازاڕەوە.