دهۆك؛ڕووداوێكی هاتووچۆ قوربانی لێكەوتەوە
خەڵك- بەشی هەواڵ بەڕێوەبەرایەتی هاتووچۆی دهۆك ڕایدەگەیەنێت…
زیاترسەردێر
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک دیمەنە کە ڕێکخراویەکی ناوازەی تێدا بەدی دەکرێت: ئەمە چۆن ئاوا ڕێکیان کردووە! وەستای ڕێک و پێک ناوازەیە کارێکی ڕێکخراو هەم ورد هەم ڕێک ڕێکخراوی سرووشت پاکی و ڕێکخراوی چەند کاتت دەوێت بۆ ڕێکخستنی ئەمە؟ سادە و ڕێکخراو
-
خەڵك سەركونسوڵگەری كۆماری ئیسلامی ئێران لە سلێمانی، هاووڵاتیانی وڵاتەكەی كە دانیشتووی پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەكانی گەرمیان و ڕاپەڕین دەكاتەوە ئاگاداردەكاتەوە. مەهدی شوشتەری سەركونسوڵگەری كۆماری ئیسلامی ئێران لە سلێمانی ئاگاداری هاووڵاتیانی وڵاتەكەی كە دانیشتووی پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەكانی گەرمیان و ڕاپەڕین دەكاتەوە، سێزدەهەمین خولی هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی كۆماری ئیسلامی ئێران لە سنووری ئەم سەركونسوڵگەریەدا، ڕۆژی هەینی 18ی حوزەیرانی 2021ی زاینی هاوكات لەگەڵ دەستپێكردنی پڕۆسەكە لە ئێران بەڕێوەدەچێت. مەهدی شوشتەری ئاماژەی بەوەشدا، هەموو هاووڵاتییەكی ئێرانی كە تەمەنیان لە 18 ساڵ كەمتر نەبێت و بە خستنەڕووی بەڵگەنامە فەرمییەكان مافی بەشداری كردن لە هەڵبژاردنەكانیان دەبێت. ڕوونیشیكردەوە، سندوقی دانراو لە بینای سەركونسوڵگەری كۆماری ئیسلامی ئێران لە كاتژمێر 8ی بەیانی تا 6ی ئێوارە دەبێت و لە شاری كەلار سندوقی گەڕۆك لە خوێندنگای ئەڵوەن لە كاتژمێر 8ی بەیانی تا 11ی پێش نیوەڕۆ دادەنرێت و لە پارێزگای هەڵەبجەش سندوقی گەڕۆك لە خوێندنگەی هەڵەبجەی كچان لە كاتژمێر 2ی دوای نیوەڕۆ تا 5ی ئێوارە دادەنرێت و پێویستە دەنگدەران مەرج و ڕێنماییە تەندروستییەكان جێبەجێ بكەن.
-
خەڵك پارێزگاری نەینەوا داوا لەڕێكخراوە نێودەوڵەتییەكان دەكات لە دۆزینەوە و ئاشكراكردنی ناسنامەی ڕوفاتی قوربانیانی دەستی تیرۆریستانی داعش هاوكارییان بكەن و یارمەتییان بدەن. نەجم جبوری پارێزگاری نەینەوا لە كۆنفرانسێكی ڕۆژنامەوانیدا لەكاتی بەڕێوەچوونی هەڵدانەوەی ژمارەیەك لەگۆڕە بەكۆمەڵەكاندا لەناوچەی بادوش لە ڕۆژئاوای موسڵ ڕایگەیاند، ڕوفاتی ئەم گۆڕە بەكۆمەڵانە ئەو قوربانییانەن لەگرتووخانەی بادوش زیندانی كرابوون و تیرۆریستانی داعش لەسەردەمی دەسەڵاتی نەگریسیاندا بەسەر پارێزگای نەینەوادا لەساڵی 2014 لەسێدارەی دابوون. پارێزگاری نەینەوا وتیشی: لەباشوور و باكوور و ڕۆژئاوا و ڕۆژهەڵاتی موسڵ ژمارەیەكی زۆر گۆڕی بەكۆمەڵ هەیە و كەسوكاری قوربانییەكان داوا لەلایەن پەیوەندیدارەكان دەكەن ناسنامەی ڕۆڵەكانیان ئاشكرا بكرێت كە خۆی لەهەزارەها قوربانی دەدات. جێی ئاماژەیە، ئەمڕۆ تیمە تایبەتەكانی سەر بە دەزگا شەهیدانی حكومەتی فیدڕاڵ، گۆڕێكی بەكۆمەڵیان لەناوچەی بادوش لەپارێزگای موسڵ هەڵدایەوە.
-
خەڵك بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی ڕاپەڕین ڕایدەگەیەنێت، لە ڕووداوێكی هاتووچۆدا كەسێك گیانی لەدەستدا و كەسێكی تریش بەسەختی برینداربوو. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی ڕاپەڕین ڕایگەیاند، كەمێك پێش ئێستا ماتۆڕسكیلێك لە دەروازەی قەڵادزێ وەرگەڕا و بەو هۆیەشەوە شۆفێرەكەی بەناوی ( خ . م. ع ) لەدایك بووی ساڵی 2002 پیشەی شوان دانیشتووی قەڵادزێ گەڕەكی ڕاپەڕین گیانی لەدەستدا و سەرنیشینەكەشی كە لەگەڵ خۆی شوان بووە بەسەختی بریندار بوو، بەهۆی سەختی برینەكەشی بەڕێكرا بۆ سلێمانی. بە وتەی كەسوكارەكەی كوڕەكەیان و سەرنشینەكەی لە سنووری قەڵادزێ شوانكاریان بۆ مەڕدارێك كردووە، بە وتەی مەڕدارەكەش وەكو هەموو ڕۆژێك ئێواران گەڕاونەتەوە بۆ ماڵەوە، بەڵام لەڕێگا وەرگەڕاون و یەكێك لە شوانەكانی گیانی لەدەستداوە و یەكێكی تریش بریندار بووە، دۆسیەی لێكۆڵینەوەش بۆ ڕووداوەكە كراوەتەوە.
-
خەڵك سەرۆكی ڕێكخراوی تەندروستی جیھانی جارێكی تر داوای لە چین كرد ھاوكاری ڕێكخراوەكەیان بن لە لێكۆڵینەوەكانیان بۆ دۆزینەوەی سەرچاوەی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا. تیدرۆس ئەدھانۆم، سەرۆكی ڕێكخراوی تەندروستی جیھانی جارێكی تر داوای لە چین كرد ھاوكاری ڕێكخراوەكەیان بن لە لێكۆڵینەوەكانیان بۆ دۆزینەوەی سەرچاوەی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا و ئومێدیشی خواست لە داھاتوودا ئاستی ھاوكارییەكانی چین لەم بارەیەوە زیاتر ببن، چونكە كۆرۆنا لەم وڵاتەوە بڵاوبووەتەوە. ئەدھانۆم ئاماژەی بەوەش كردووە، لێكۆڵینەوەكەكانیان تووشی چەند گرفتێك بووەتەوە، بە تایبەت زانیارییە سەرەتاییەكان لە بارەی بنەڕەتی ڤایرۆسەكەوە و داواشیكرد چین ڕوون و ڕاشكاوتر بێت لەگەڵ تیمەكانی لێكۆڵینەوەدا. جێی ئاماژەیە، لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا جۆ بایدن، سەرۆكی ئەمریكا داوای لە دەزگا ھەواڵگرییەكانی وڵاتەكەی كرد لێكۆڵینەوەكانیان بۆ دۆزینەوەی بنەڕەتی ڤایرۆسی كۆرۆنا چڕتر بكەنەوە تا دڵنیا ببنەوە لەوەی ئایا ڤایرۆسەكە لە ئاژەڵەوە بۆ مرۆڤ گواستراوەتەوە یان دروستكراوی تاقیگەیە.
-
خەڵك وەزارەتی كارەبای حكومەتی هەرێم ڕایدەگەیەنێت، لە سنووری ئیدارەی گەرمیان 85% هاوبەشانی كارەبا پێوەری زیرەكیان بۆ بەستراوە. كامیل قەزاز، بریكاری وەزارەتی كارەبا، رۆژی یەكشەممە 13 حوزەیرانی 2021، بەمەبەستی ئاگاداربوون لە چۆنییەتی بەستنی پیوەری زیرەك سەردانی لیژنەكانی بەستنی پێوەرەكە لە گەرمیان و بەڕێوبەرایەتیی گشتیی كارەبای ناوچەكە كرد. قوناخەكانی دانان و كاركردنی پێوەری زیرەك بۆ هاوبەشانی كارەبا لە گەرمیان و چۆنییەتی بەستنی ئەم پێوەرە بابەتی سەرەكی سەردانی بریكاری وەزیر و تەوەری كۆبوونەوەی لەگەڵ لیژنەی باڵای پێوەری زیرەك لە گەرمیان بوو. ئەمە لەكاتێكدایە ، تا ئێستا نزیكەی 50% هاوبەشانی كارەبا لە هەرێمی كوردستان بوونەتە خاوەن پێوەری زیرەك كە دەكاتە نزیكەی 700 هەزار هاوبەشی كارەبا.
-
خەڵك ماوەی قەدەغەكردنی ڕاوی ماسی كۆتایی هاتووە، كە بە بڕیاری وەزارەتی كشتوكاڵی حكومەتی هەرێم لە ڕۆژی 15ی 3ی ئەمساڵەوە تاوەكو 13ی 6ی 2021 ماوەی قەدەغەكردنی ڕاوی ماسی بووە. بەپێی زانیارییەكانی (خەڵك) لە سبەینێوە 14ی حوزەیران ڕاوی ماسی دەستپێدەكاتەوە و هاووڵاتیان دەتوانن ڕاوی ماسی بكەن بە شێوازی ڕێگەپێدراو. ڕائید بێستون عەزیز، وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی دارستان و ژینگەی راپەڕین لەكۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاندووە، لەكاتی قەدەغەی ڕاوكردندا دەیان دۆسیەیان بۆ سەرپێچیكاران كردۆتەوە و بەهۆی كەم ئاویشەوە ڕاوكردنی ماسی كەمبۆتەوە. باسی لەوەشكرد، كە بەهۆی وشكەساڵی و كەم ئاوی نەبوونی ماسی لە قەراغی دەریاچەكە ڕاوكردنی ماسی كەمبۆتەوە و هەروەها بەهۆی بەرنەدانەوە و گلدانەوەی ئاو لەلایەن حكومەتی ئێرانەوە بەهەزاران گەرای ماسی و پەنجە ماسی لەناوچوون. بۆ زانیاری زیاتر (خەڵك) پەیوەندی كرد بە هێمن كمرخان، بەڕێوەبەری ڕاگەیاندنی پۆلیسی دارستان و ژینگەی سلێمانی، بەڵام هیچ زانیارییەكی ڕانەگەیاند و وتی، "سبەینێ لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا وردەكارییەكەی ئاشكرادەكەین".
-
خەڵك- سەرۆكی سەندیكای كارمەندانی تەندروستی لە سلێمانی ڕایدەگەیەنێت، كە كەمی كێشەی میلاكیان هەیە و ژمارەیەكی زۆری كارمەندانیش نەخۆشن. هاوژین عوسمان، سەرۆكی لقی سلێمانی كارمەندانی تەندروستی بۆ (خەڵك) ئاماژەی بەوەكرد، ژمارەی میلاكمان 50% كەمی كردووە و 25%یشی بەكاردەهێنین بۆ دەوام، كە نیو دەوام دەكرێت و بەشێكی كارمەندەكانمان نەخۆشن، بۆیە كێشەی زۆرمان هەیە لە میلاك. وتیشی، "تەندروستی سلێمانی پێویستی بە 26 هەزار كارمەند هەیە بۆ سنووری پارێزگای سلێمانی، بەڵام ئێمە 13 هەزار كارمەندمان هەیە و لەوەش بەهۆی نیودەوامەوە تەنها نیوەی دەوام دەكات و بەشێكیشیان نەخۆشن، ئیتر بەو جۆرە خزمەتگوزاری تەندروستی پەكی دەكەوێت". ئاماژەی بەوەشكرد، لە ئێستادا بەشێكی كارمەندانمان نەخۆشن، بەتایبەتی بەشێكیان تووشی فەقەرات و قاچ ئێشە بوون، بەڵام سەرەڕای كەمی مووچە بەردەوامن لە خزمەت. جەختیشی كردەوە، كەمی میلاك و دانەمەزراندنی كارمەندی نوێ كێشەی زۆری بۆ خزمەتگوزاری تەندروستی دروست كردووە، بۆیە پێویستە حكومەت چارەسەری بكات و دەرگای دامەزراندن بكاتەوە، چونكە خزمەتگوزاری تەندروستی گشتی باری سەرشانی هاووڵاتیان سووك دەكات، بەتایبەتی كە بەهۆی قەیرانەكانەوە هاووڵاتیان دۆخی ئابووریان خراپە. ئاشكراشی كرد، كارمەندی تەندروستی هەیە پێویستی بە چاندنی گورچیلە هەیە دەبێت بچێت لە نەخۆشخانەی ئەهلی بیكات بە 18 ملیۆن و 20 ملیۆنیش بدات بە گورچیلە، كە ئەگەر لە نەخۆشخانەی حكومەت بكرێت پارەی نەشتەرگەرییەكەی بۆ دەگەڕێتەوە.
-
خەڵك- یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان و بزووتنەوەی گۆڕان لەسەر پرسەكانی حكومەت و ھەماھەنگی پەڕلەمان و ئەنجوومەنی پارێزگاكان كۆبوونەوە و ڕایانگەیاند، كە ھەنگاوی جدی و عەمەلی بنرێ بۆ چارەسەركردنی گرفتەكان بەپێی ڕاگەیەنراوێكی نووسینگەی هاوسەرۆكایەتی یەكێتی، بافڵ تاڵە‌بانی، ھاوسە‌رۆكی یەكێتی بە سەرۆكایەتی شاندێكی حزبەكە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان لە دە‌باشان كۆبوونەوە بۆ تاوتوێكردنی چەند پرسێكی تایبەت بەكاروباری حكومەتی ھەرێم و حكومەتی خۆجێیی سلێمانی. بەپێی ڕاگەیەنراوەكە، ھەردوولا ھاوڕابوون، كە كێشە ھەنووكەییەكانی ئەمڕۆی كوردستان و ژیان و گوزەرانی ھاووڵاتیان پێویستی بە ھەماھەنگی زیاتری ھەردوولا ھەیە و پێویستە ھەنگاوی جدی و عەمەلی بنرێ بۆ چارەسەركردنی گرفتەكان. ڕاشیگەیاندووە، باس لەدوا پێشهات و گۆڕانكارییەكانی عێراق كرا و لەسەر بنەمای ڕەوشی هەنوكەیی پلانی داهاتوو بۆ پتەوكردن و ڕێكخستنەوەی كار و ئەجێندای یەكێتی و گۆڕان گفتوگۆی لەبارەوەكرا. وەك لە ڕاگەیەنراوەكەدا هاتووە، "باس لەڕێككەوتنی یەكێتی و گۆڕان كرا و چۆنێتی جێبەجێكردنی ئەو خاڵانەی كەماون و پێویستە جێبەجێ بكرێن و پە‌یوە‌ستن بەدام و دەزگاكانی حكومەت، هاوكات پێشنیاریش كرا كۆبوونەوەكان بەردەوامییان هەبێت بۆ سەرخستنی تەواوی رێكەوتنەكەی نێوان یەكێتی و گۆڕان كەئەمەش ڕەنگدانەوەی باشی دەبێت لەسەر هاوپەیمانێتی كوردستان و چۆنێتی چوونە نێو هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق".
-
خەڵك- دوای سەرهەڵدانی ناڕەزایی هاووڵاتیان لەسەر گران كردنی نرخی بەنزین، ئەمڕۆ جارێكی دیكە نرخی بەنزین لە شاری هەولێر دابەزی و ئەندامێكی ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی-ش دەڵێت: "ئەنجوومەن و پارێزگا لە هەوڵدان بۆ هەرزان كردنی نرخی بەنزین". ئەمڕۆ یەك شەممە، نرخی بەنزین لە شاری هەولێر دابەزی و یەك لیتر بەنزینی نۆرماڵ بوو بە 550 دینار لەكاتێكدا لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا بۆ 650 دینار بەزبووبووەوە، بەڵام هێشتا نرخی بەنزینی موحەسەن و سوپەر دانەبەزیوە. لای خۆشیەوە، دیمەن ڕەزا، ئەندامی لیژنەی وزە و سامانە سروشتییەكانی ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی بۆ (خەڵك) ڕایگەیاند، دوو هۆكار بۆ گرانی نرخی بەنزین هەیە، كە یەكێكیان دەرەكییە و ئەوی دیكەیان ناوخۆییە، لە ئەنجوومەنی پارێزگا لەگەڵ پارێزگاری سلێمانی و بەڕێوەبەرایەتییەكانی سووتەمەنی گفتوگۆمان لەسەر ئەوەكرد، كە هۆكاری دەرەكی گران بوونی بەنزین لەدەسەڵاتی ئێمەدا نییە، بەڵام هەنگاو هەڵبنێن بۆ چارەسەركردنی هۆكارە ناوخۆییەكان. سەبارەت بە هۆكارە ناوخۆییەكانی گران بوونی بەنزین ئەو ئەندامەی ئەنجوومەن وتی، "ئەو بەنزین و سووتەمەنییە، كە لە سنوور داخڵ دەبێت 6 بۆ 7 جۆر پارە وەرگرتن و باج دەخرێتە سەری، كە لەلایەن وەزارەتی سامانە سروشتییەكانەوە دانراوە و بەوەش نرخی زیاتر دەكەوێت". سەبارەت بە ڕێگا چارەسەرەكییەكانی هەرزان كردنی بەنزین وتیشی، “هەماهەنگیمان پێكەوە دروست كردووە تا لەگەڵ پەڕلەمان و حكومەت گفتوگۆ بكەین تاوەكو بەڕێنماییەكاندا بچنەوە و هەموو جۆرە باجێك لەسەر سووتەمەنی لاببرێت و تەنها باجی پشكنینی كوالێتی بمێنێتەوە و بەوەش دەبێتە هۆی هەرزان كردنی بەنزین".