“عیراق پێنجەم وڵاتە لە یەدەگی نەوتی جیهاندا”
دامەزراوەی GFPی جیهانی تایبەت بە ڕیزبەندی كردن ئاشكرایكرد،…
زیاترسەردێر
-
خەڵك ئەندامێكی ئەنجومەنی باڵای بەرژەوەندییەكانی یەكێتی ڕایدەگەیەنێت:"ئەركێكی گرانە بخوازین ڕیفۆرم بكەین، لە كۆمەڵگەیەكدا كە تێیدا ڕەخنەگرتن بە سوكایەتی و جیاوازی بیروڕا بە خیانەت پێناسە بكرێ". حاكم قادر حەمەجان ئەندامی ئەندامی ئەنجومەنی باڵای بەرژەوەندییەكانی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان ڕایگەیاند:" پێویستە لایەنە سیاسییەكان یەكگرتوو بن و كاری پێكەوەیی زیاتر بكەن، چونكە سەرجەم لایەنە سیاسییەكان خاڵی هاوبەشیان زیاترە، وەك لە خاڵی ناكۆكییان و پێویستە سەرجەم هێزە سیاسییەكان لەم قۆناغە هەستیارەی گەلی كوردستاندا بە یەكگرتووی كاربكەن، نابێت لایەنە سیاسییەكان بە كار و كاردانەوە مامەڵە لەگەڵ ناكۆكییەكانیان بكەن، بەڵكو ڕێگەی گونجاو هەر گفتوگۆ و دایەلۆگ و دانوستان و دانیشتنی هاوبەشە و تەنها ئەو كات دەتوانرێت كێشەكان چارە بكرێت و بەو شێوەیەش گەلەكەمان ئاسۆیەكی ڕونتری دەبێت". حاكم قادر بە پێویستیشی زانی:" لەم قۆناغەدا كە هاوشێوەی ڕابردوو، سیاسەتی پەرتكردن و پەرتەوازەی لەلایەن دووژمنانی گەلی كوردستانەوە بەردەوامی هەیە، گەلی كوردستان یەكدەنگ و یەكگرتوو و یەكهەڵوێست بن". ئەو ئەندامەی ئەنجومەنی باڵای بەرژەوەندییەكانی یەكێتی بە گرنگیشی زانی:" لە هەڵبژاردنەكان بە گشتی و لە هەڵبژاردنی داهاتووی عیراقدا هەموو هێز و لایەنە كوردستانییەكان بە یەك لیست بەشداری هەڵبژاردن بكەن، لەسەر ئاستی عیراق بە گشتی و ناوچە جێناكۆكەكان بە تایبەتی". ھەروەھا، حاكم قادر ڕاشیگەیاند "ئەركێكی گرانە بخوازین ڕیفۆرم بكەین، لە كۆمەڵگەیەكدا كە تێیدا ڕەخنەگرتن بە سوكایەتی و جیاوازی بیروڕا بە خیانەت پێناسە بكرێ". هەروەك، حاكم قادر بە پێویستیشی زانی:"حكومەتی هەرێم لە ڕووی خزمەتگوزارییەوە بەبێ جیاوازی سەیری شار و شارۆچكەكانی كوردستان بكات و بە ئەركی خۆی هەڵبستێت لە پێناو بژێوی ژیانی خەڵك و ئاوەدانیدا و ئەگەر جیاوازیش بكات ئەوا جیاوازی لەسەر بنەمای قوربانیدانی زیاتر بێت كە هەر ناوچەیەك قوربانی زیاتری دابێت بە درێژایی مێژووی میللەتەكەمان، ئەوا خزمەتی زیاتر بكرێت". هاوكات، حاكم قادر حەمەجان جەختیشی لە سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری و سەروەری یاسا كردەوە لە پێناو چەسپاندنی عەدالەتی كۆمەڵایەتیدا. جێی ئاماژەیە، حاكم قادر حەمەجان، ئەمڕۆ یەكشەممە، ٧ی ئازاری ٢٠٢١، ئەو وتانەی لە میانی بەشداریكردنی لە ڕێوڕەسمی كردنەوەی چوارڕیانی ناهیدە سۆفی لە شاری سلێمانی ڕاگەیاند.
-
خەڵك وەزیری بەرگری ئەمریكا ڕایدەگەیەنێت، دوای هێرشەكەی هەفتەی ڕابردوو بۆسەر بنكەی سەربازیی عەین ئەسەد، كە سەربازی ئەمریكی، هاوپەیمانان و هێزە عیراقییەكانی تێدایە، وڵاتەكەی ئەوەی بە پێویستی بزانێت بۆ بەرگریكردن لە بەرژەوەندییەكانی دەیكات. لوید ئۆستن وەزیری بەرگریی ئەمریكا لە چاوپێكەوتنێكدا لە پڕۆگرامی "زس ویك"ی كەناڵی ئەی بی سی-ی ئەمریكی ئاماژەی بەوە كردووە، ئەمریكا داوا لە عیراق دەكات بەپەلە لێكۆڵینەوە لە ڕووداوی ئەو بنكەیە بكات كە دەكەوێتە ڕۆژئاوای پارێزگای ئەنبار و بەرپرسیاری ئەو هێرشەش دیاری بكات. وەزیری بەرگریی ئەمریكا وتیشی"هێرشی ئاسمانی دەكەین، ئەگەر پێمانوابێت دەبێت ئەوە بكەین، ئەمەش لە كات و شوێنێكدا كە خۆمان دیاریی دەكەین. داوای مافی پاراستنی سەربازانمان دەكەین". لوید ئۆستن دووپاتیشی كردەوە، ئەوان بەرگری لە سەربازانیان دەكەن و وەڵامدانەوەشیان "ژیرانە" دەبێت، دەشڵێت "هیوادارین ئەوان (ئێرانییەكان) كارە ڕاستەكە بكەن". پێشتر، بەشێك لە لێپرسراوانی ئەمریكا ڕایانگەیاندبوو، شێوازی هێرشەكە لە هێرشی ئەو میلیشیایانە دەچێت كە لەلایەن ئێرانەوە پاڵپشتی دەكرێن. دوای هێرشەكەی سەر بنكەی سەربازیی عەین ئەسەد، باس لە كەوتنەوەی هیچ بریندارێك لەنێو سەربازانی ئەمریكی نەكرا، بەڵام بەپێی ڕاگەیەنراوی پنتاگۆن، بەڵێندەرێكی مەدەنیی ئەمریكا دوای تووشبوونی بە "جەڵتەی دڵ" لەكاتی هێرشە مووشەكییەكە، كۆچی دواییكردووە.
-
خەڵك ئەمڕۆ (7ی ئازار) نوێنەری زیندانیانی سیاسی و زیندانیانی سیاسی ئەنفال، سەردانی ئیدارەی گەرمیانیان كرد و داوایانكرد ئیدارەی گەرمیان كار بكات بۆ دابەشكردنی زەوی بەسەریاندا، سەرپەرشتیاری ئیدارەی گەرمیان پشتیوانی خۆی بۆ داواكارییەكانیان دووپاتكردەوە. بە ئامادەبوونی قائیمقامی شارۆچكەی كەلار و بەڕێوەبەرە گشتییەكانی كشتوكاڵ و شارەوانییەكانی گەرمیان و سەرۆكی شارەوانی كەلار، سەرپەرشتیاری ئیدارەی گەرمیان لەگەڵ نوێنەری زیندانیانی سیاسی كۆبووەوە. لە كۆبوونەوەكەدا، نوێنەری زیندانیانی سیاسی ڕایانگەیاند، لەماوەی ساڵانی ڕابردوودا فەرمانیان هەیە بۆ وەرگرتنی زەوی لە شاری كەلار بەڵام تا ئێستا فەرمانەكە جێبەجێنەكراوە و زەوی بەسەریاندا دابەشنەكراوە. لای خۆیەوە، سەرۆكی شارەوانی كەلار ڕوونیكردەوە، لە ماوەی ڕابردوودا زەوی پێویست دابینكراوە بۆ ئەوەی دابەشبكرێت بەسەریاندا، بەڵام بەهۆی ئەوەی زەوییەكان كشتوكاڵی بوون و تا ئێستاش بە دەست جوتیارانەوەیە و ڕێكارەكان تەواو نەبوون، زیندانیانی سیاسی لێی سودمەنەبوون. لای خۆیەوە، جەلال نوری سەرپەرشتیاری ئیدارەی گەرمیان ڕایگەیاند، زیندانیانی سیاسی چینێكی قارەمان و خەباتكاری كۆمەڵگەن و لە سەردەمی ڕژێمی بەعسدا قوربانیان داوە و زیندانی كراون، بۆیە مافی خۆیانە خزمەتیان بكرێت و قەرەبووی قوربانیدانیان بكرێتەوە. ئەوەشی خستەڕوو، ئیدارەی گەرمیان جەخت لەوە دەكاتەوە لە كەمترین ماوەدا زەوی بەسەر زیندانیانی سیاسی دابەشبكرێت، بۆ ئەو مەبەستەش فەرمانگە پەیوەندیدارەكانی ڕاسپارد هەرچی زووە ڕێكاری قەرەبووكردنەوەی جوتیارەكان بگرنەبەر و دواتر زەوی بەسەر زیندانە سیاسییەكان دابەشبكرێت. دواتر، بەڕێوەبەری فەرمانگە پەیوەندیدارەكان باسیان لە وردەكای ڕێكارەكان و گرفتەكانی بەردەم دابەشكردنی زەوی بەسەر زیندانە سیاسییەكان خستەڕوو، هاوكات، ئامادەییان پیشاندا بۆ چارەسەری گرفتەكان و كاركردن بۆ دابەشكردنی زەوییەكان لە داهاتوویەكی نزیكدا.
-
خەڵك لیژنەی ئاسایش و بەرگری ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بڵاویكردەوە: لیژنەیەك پێكهێنراوە بۆ ڕێكخستنی كاتی كشانەوەی هێزە بیانییەكان لە وڵات. گاتع ڕوكابی ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق ڕایگەیاند: قاسم ئەعرەجی ڕاوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی دووپاتی كردووەتەوە: بەڕێككەوتن لەگەڵ حكومەت لیژنەیەك پێكهێنراوە بۆ دانانی بڕیاری كۆتایی لەبارەی خشتەی كشانەوەی هێزە بیانییەكان و هێزەكانی ئەمریكا لەوڵات وەك جێبەجێكردنی بڕیارەكانی ئەنجومەنی نوێنەران لەوبارەیەوە. گاتع ڕوكابی ئاماژەی بەوەشدا: ئەو لیژنەیە ڕاسپێردراوە بۆ هەڵسەنگاندنی دۆخەكە و پێشكەشكردنی ڕاپۆرتی كۆتایی كە خشتەی كاتی كشانەوەی هێزە بیانییەكان لە تەواوی ناوچەكانی وڵات لەخۆبگرێت. ئەو ئەندامەی لیژنەی ئاسایش و بەرگری لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق ڕوونیشی كردەوە: لیژنەكە هەڵسەنگاندن دەكات بۆ توانای هێزە عیراقییەكان لەڕووی كۆنتڕۆڵكردنی ئاسایش و كۆنتڕۆڵكردنی ناوچە سنوورییەكان و ڕێگری لەپەلامارە تیرۆریستییەكان لەگەڵ هەڵسەنگاندنی توانای هەواڵگریی عیراقی و ڕادەی چالاكی لەئاشكراكردنی كردەوە تیرۆریستییەكان بەبێ پشت بەستن بەهێزی بیانی.
-
خەڵك وەزیری بەرگری ئێران باس لەوەدەكات پڕۆژەكەیان بۆ لەناو بردنی تەلئەبیب و حەیفای ئیسرائیل ئامادەیە. ئەمیر حاتەمی وەزیری بەرگری ئێران سەبارەت بە لێدوانێكی هاوتا ئیسرائیلییەكەی لە بارەی پڕۆژەی ئەو وڵاتە بۆ كردنە ئامانجی بنكە سەربازییەكانی ئێران وتی، لێپرسراوانی تەلئەبیب قسەی گەورەتر لە خۆیان دەكەن. وەزیری بەرگری ئێران وتیشی، پڕۆژەكەیان بۆ لەناوبردنی شارەكانی تەلئەبیب و حەیفای ئیسرائیل بەتەواوەتی ئامادەیە بۆ جێبەجێكردن. جێی ئاماژەیە، بنی گانتز وەزیری بەرگریی ئیسرائیل ڕایگەیاندبوو، پڕۆژەیەكیان بۆ كردنە ئامانجی دامەزراوە ئەتۆمییەكانی ئێران ئامادەیە و چەند ئامانجێكیشیان دەستنیشان كردووە، كە دوور نییە بۆ بەرهەمهێنانی چەكی ئەتۆمی بەكاربهێنرێن.
-
خەڵك بەڕێوەبەرایەتی دادنوسی كەركوك ڕایدەگەیەنێت: لەمەودوا بریكارنامە و سەرجەم نووسراوەكانی بەڕێوەبەرایەتییەكەمان لە بەڕێوەبەرایەتی هاتووچۆی پارێزگای سلێمانی كاری پێدەكرێت. بەڕێوەبەرایەتی دادنووسی كەركوك لە ڕاگەیەنراوێكدا ڕایگەیاند: دوای نەمانی پەیوەندی ئیداری بۆ ماوەی زیاتر لە 10 ساڵ لەنێوان دادنووسی كەركوك و بەڕێوەبەرایەتی (هاتووچۆی سلێمانی) بەهۆی نەمانی متمانەوە، دوای هەوڵ و كۆششێكی زۆر ئەمڕۆ لە كۆبوونەوەیەكدا لەگەڵ بەڕێوەبەری هاتووچۆی پارێزگای سلێمانی توانییان بگەنە ڕێككەوتنێك بۆ دووبارە كاركردن بە سەرجەم نووسراوەكانی بەڕێوەبەرایەتی دادنووسی كەركوك لە بەڕێوەبەرایەتی هاتووچۆی پارێزگای سلێمانی. بەڕێوەبەرایەتی دادنووسی كەركوك ڕوونیشیكردووەتەوە: ئەم ڕێككەوتنەش بۆ گەیاندنی خزمەتی زیاترە بە هاووڵاتیانی شاری كەركوك و ڕاییكردنی مامەڵەكانیانە لە بەڕێوەبەڕایەتی هاتووچۆی پارێزگای سلێمانی. بەڕێوەبەرایەتی دادنووسی كەركوك ئاماژەبەوەش دەدات: لەئێستادا بەڕێوەبەرایەتییەكان لە هەوڵدایە بۆ ڕێكخستنی پەیوەندی لەنێوان سەرجەم فەرمانگەكانی شاری سلێمانی و دادنووسی كەركوك بۆ كارپێكردنی بە نووسراوی فەرمی فەرمانگەی دادنووسی كەركوك لەسەرجەم فەرمانگەكانی شاری سلێمانیدا.
-
خەڵك بەڕێوەبەری ڕاگەیاندنی هاتووچۆی سلێمانی ڕایدەگەیەنێت، لەهەموو هاتووچۆكانی هەرێم دەستكراوە بە پڕكردنەوەی فۆڕم بۆ ئۆتۆمبێلە مۆدێل نزمەكان، كە تەنها بۆ كۆكردنەوەی ئامارە و تا ئێستا بڕەیارەكە بەوشێوەیەیە. موقەدەم بەختیار محەمەد، بەڕێوەبەری ڕاگەیاندنی هاتووچۆی سلێمانی بە(خەڵك)ی ڕاگەیاند، لە ئەمڕۆوە یەك شەممە لە تەواوی هاتووچۆكانی هەرێم دەست كراوە بە پڕكردنەوەی فۆڕم بۆ ئەو ئۆتۆمبێلانەی خوار مۆدێلەكانی (2019-2020-2021 )ن. ڕاشیگەیاند، ئەو فۆڕمە تەنها بۆ كۆكردنەوە ئاماری تەواوی ئەو ئۆتۆمبێلانەیە، كە مۆدێلەكانیان لە خوارەوەیە و ئێستا لە شارەكانی هەرێم دەسوڕێنەوە. ئاشكراشیكرد، زانیاری لەسەر جۆری ئۆتۆمبێلەكە و خاوەنكەی كێیە و لەكوێ نیشتەجێیە، هەموو ئەمانە لە فۆڕمەكەدا بوونی هەیە، جگە لەوە هیچ بڕیارێكی دیكە لەلایەن سەرووی خۆمانەوە بەدەستمان نەگەیشتووە بۆ داهاتوو.
-
خەڵك- بەهی نزمە پاڵەپەستۆیەكی جەمسەری سارد ناوچەكانی هەرێمی كوردستان هاوشێوەی ماوەی ڕابردوو دەكەوێتە ژێر كاریگەری بایەكی بەهێز، كە مەترسی ئەوە هەیە زیانی لێ بكەوێتەوە. ئاراس جەبار، شارەزای كەشناسی بۆ (خەڵك) ئاماژەی بەوەكرد، نزمە پاڵەپەستۆیەکی جەمسەری سارد ڕوودەکاتەوە ناوچەکانمان و بەدوو ئاڕاستەی جیاواز خێرایی با توند و چالاک ئەبێت. ئاماژەی بەوەشكرد، ڕۆژی پێنج شەممەی کۆتایی ئەم ھەفتەیە ١١-٣-٢٠٢١ لە ئەنجامی داغڵبوونی کاریگەری نزمە پاڵەپەستۆیەکی جەمسەری لەژێر کاریگەری سەرچاوەی دەریای سپی ناوەڕاستدا خێرایی بای باشوری خۆرئاوا لەناوچەکانی سنوری گەرمیان، کەرکوک و بەڕادەیەکی کەمتریش لەناوچەکانی سلێمانی ڕوو لە چالاکبوون ئەکاتەوە بەخێرایی ٢٥ تا ٥٠ کیلۆمەتر زیاتر لە کاتژمێرێکدا. ڕاشیگەیاند، لە ڕۆژی ھەینی دا ١٢-٣-٢٠٢١ کاریگەری ئەم ئاڕاستە بایە کۆتایی پێدێت و ئاڕاستە بایەکی دیکەی سارد چالاک ئەبێتەوە لەناوچە شاخاوییە سنوورییەکانەوە بە ئاڕاستەی ناوچەکانی سلێمانی، ڕاپەڕین و گەرمیان کاریگەری ئەبێت بەتایبەت لەناوچەکانی سنوری پارێزگای سلێمانی و پێشبینی ئەکرێت خێرایی با لەھەندێک ناوچەدا بگاتە سەروو ٥٥ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا. ئاشكراشی كرد، لەگەڵ کاریگەری ئەم نزمە پاڵەپەستۆیەدا ھەر لەڕۆژی ھەینی پێشبینی بارینی بەفر لەناوچە شاخاوییەکان دەکرێتەوە و پلەکانی گەرما بەڕادەیەکی بەرچاو نزمدەبنەوە لە زۆربەی ناوچەکاندا. ڕوونیشی كردۆتەوە، ئەگەری ئەوە هەیە سبەینێ لە هەندێك لە ناوچەكانی دهۆك و هەولێر و ڕاپەڕین نمە باران ببارێت و هەورە تریشقەی لەگەڵ ئەبێت.
-
خەڵك بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی دهۆك ڕایدەگەیەنێت ، بەهۆی بوونی دەرمانی نایاسایی لەناو دەرمانخانەكانیان و پابەندنەبوونیان بە رێنماییەكانی KMCA سێ دەرمانخانە لە دهۆك داخران. بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی دهۆك لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، كە لە درێژەی كار و چالاكیەكانی بەشی چاودێری بازاڕی بەڕێوەبەرایەتیەكەیان بە ئامادەبوونی نوێنەری لقی دهۆكی سەندیكای دەرمانسازان و بە هەماهەنگیی قایمقامیەتی قەزای ناوەندی دهۆك ئەمڕۆ رێكەوتی ٧/٣/٢٠٢١ لە شاری دهۆك ٣ دەرمانخانە داخران. ڕاشیگەیاندووە، ئەو دەرمانخانانە بە پێبژاردنی ماددی سزادران بەهۆی بوونی دەرمانی نایاسایی لەناو دەرمانخانەكانیان و پابەندنەبوونیان بە رێنماییەكانی KMCA. لە ڕاگەیەنراوەكەداهاتووە، گشت دەرمانخانە و كۆگاكانی دەرمان و كۆمپانیاكانی دەرمان لە كوردستان ئاگادار دەكەینەوە، كە پابەندی رێنماییەكانی KMCA بن بە پێچەوانەوە رێكاری یاسایی توند بەرانبەریان دەگیرێتەبەر.
-
خەڵك- لە هەرێمی كوردستان یاسایەكی تایبەت بە پاراستنی تۆڕەكانی ئاوی خواردنەوە و سزادانی ئەوانەی زیادەڕۆیی دەكەنە سەری دەردەچێت و لە داهاتی فەرمانگەكانیش پاداشت بۆ كارمەندانی بەشەكانی لابردنی زیادەڕەوی دیاری دەكرێت. لوقمان وەردی، سەرۆكی لیژنەی شارەوانی و گەشتوگوزاری پەڕلەمانی كوردستان بۆ (خەڵك) ڕایگەیاند، پڕۆژە یاسایەكیان ئامادە كردووە بۆ پاراستنی پڕۆژەكان و تۆڕەكانی ئاو و ئاوەڕۆ لە هەرێم تاوەكو پارێزگارییان لێ بكرێت و زیانیان پێ نەگات و كەس نەتوانێت زیادەڕۆیی بكاتە سەر یان ئاوی زیادە ڕابكێشێت. ڕاشیگەیاند، ڕاپۆرت لەلایەن لیژنەكەمانەوە ئامادە كراوە بە هەماهەنگی لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتییەكانی ئاو و لەگەڵ دەستپێكردنەوەی وەرزی یاسادانان دەخرێتە بەرنامەی كارەوە و خوێندنەوەی دووەمی بۆ دەكرێت و دەنگی لەسەر دەدرێت. ئاماژەی بەوەشكرد، ئەو یاسا سودی زۆری دەبێت بۆ پاراستنی پڕۆژەكان و تۆڕەكانی ئاو و ئاوەڕۆ، كە پێشتر هیچ یاسایەك نەبوو بۆ پاراستنیان لە دەستدرێژی و زیادەڕۆیی. جەختیشی كردەوە، لە یاساكەدا "محرمات"ی بۆرییەكانی ئاو دیاری دەكرێن و جەختی لەسەر كراوەتەوە، چونكە لە هەندێك شوێن خانوو و باخی لەسەر دروست كراوە. سەبارەت بە تەرخان كردنی دەرماڵە بۆ فەرمانبەرانی بەڕێوەبەرایەتییەكانی ئاو، لوقمان وەردی وتی، "لە هەلومەرجی ئێستادا، كە قەیرانی داراییە و سیاسەتی حكومەتیش دیارە لە بابەتی پارە و دەرماڵە، بۆیە ئێمە زیاتر گرنگیمان داوە بە لایەنی یاسایی و ڕێكارەكانی نەهێشتنی زیادەڕۆیی، هەرچەندە پێشنیازێك هەیە بۆ ئەوەی پاداشتێك تەرخان بكرێت بۆ ئەو لیژنانەی هەڵدەستن بە لابردنی زیادەڕۆییەكان، بەڵام وەكو دەرماڵە بۆ هەموو فەرمانبەران ئەوەی تێدا نییە".