لە ساڵی 2020دا 65 ڕۆژنامەوان لە كوژراون
خەڵك یەكێتی نێودەوڵەتی بۆ داكۆكی لەمافی ڕۆژنامەوانان ئاشكرایكرد…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- نوێنەری ئەنجومەنی سوریای دیموكرات لە هەرێمی كوردستان ڕایدەگەیەنێت، دانوستانی نێوان لایەنە كوردییەكانی سوریا ڕاگیراوە. هۆشەنگ دەروێش نوێنەری ئەنجومەنی سوریای دیموكرات لە هەرێمی كوردستان لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، دانوستانی كوردی-كوردی لە ئێستادا ڕاگیراوە، پاش قۆناغی یەكەم و دووەمی دانوستانەكان كە سەركەوتووانە بەڕێوەچوون، لە ئێستادا بەهۆی وتاری توندی بەرپرسانی ئەنجومەنی نیشتمانیی كورد دانوستانەكان ڕاگیراون. وتیشی"لە ئێستادا نوێنەری ئەمریكا دەستیكردووە بە گفتوگۆ لەگەڵ دوو لایەنەكەدا تاكو بگەڕێنەوە بۆ سەر مێزی گفتوگۆ، هاوكات مەزڵوم كۆبانی داوای لە هەروو لایەنەكە كردووە دەست بە دانوستان بكەنەوە". ئاشكراشیكرد، وەكو حزبەكانی یەكێتی نیشتمانی كورد ئامادەین بەبێ مەرج دانوستانەكان دەستپێبكەینەوە، بەڵام ئەنەكەسە خاوەنی بڕیاری سیاسی نییە و ناتوانێت لەبارەی دانوستانی كوردی-كوردی بڕیاری سەربەخۆ بدات. جەختی لەوەش كردەوە، بەرپرسانی ئەنجومەنی نیشتمانی لە وتەكانیاندا حزبەكانی یەكێتی تاوانبار دەكەن، بەڵام لە ڕاستیدا ئەنەكەسە لەژێر كاریگەریی گرووپەكانی تردایە و ئەمریكییەكانیش ئەم ڕاستیە دەزانن. پێشتر فەتحوڵڵا حوسەینی ئەندامی نوێنەرایەتیی ڕێڤەبەری خۆسەری ڕۆژئاوا لەباشووری كوردستان بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، هەندێك گفتوگۆ لە نێوان لایەنە كوردییەكان لە ڕێكەوتنی كوردی-كوردی كۆتاییان هاتووە بەتایبەت لە ڕووی سەربازییەوە. وتیشی"یەك هێز لە ڕۆژئاوای كوردستان بوونی هەیە ئەویش هێزی سوریای دیموكراتە و هیچ هێزێكی دیكە لە ڕۆژئاوا جێگای نابێتەوە". ئاشكراشیكرد، لە ڕووی سیاسییەوە پێویستە ڕێكەوتن بكرێت، بەڵام تاكو ئێستا نەگەیشتووینەتە هیچ ئەنجامێك.
-
-
خەڵك- سەرپەرشتیاری ئیدارەی گەرمیان ئاشكرای دەكات، كە بەپێیی ڕاپۆرتی كشتوكاڵ و مامۆستایەكی زانكۆ، ئەمساڵ لە گەرمیان وشكەساڵی دەبێت و جەلال نوری، سەرپەرشتیاری ئیدارەی گەرمیان لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەكرد، بەپێی ڕاپۆرتی بەڕێوەبەرایەتی گشتی كشتوكاڵی گەرمیان و هەروەها مامۆستایەكی زانكۆ، ئەمساڵ وشكەساڵی ڕوووبەڕوی گەرمیان دەبێتەوە و بۆ ئەوەش كۆبوونەوەكان ئەنجام داوە تاوەكو ئامادەكاری بۆ بكەین. وتیشی، "بەپێی داتاكانی كەشناسی، تا ئێستتا لە كەلار 117 ملم باران باریوە و لە كفری 114.5 ملم باران باریوە و ئەوەش بە بەراورد بە ساڵی ڕابردوو ڕێژەكە زۆر كەمە، كە 363 ملم بووە". ئاماژەی بەوەشكرد، بەڕێوەبەری بەنداوی دەربەندیخان پلانی خۆی خستەڕووو بۆ بەردانەوەی ئاو و بۆ ئەوەش ئیدارەی ناوچەكە دەبێت خۆی بگونجێنێت و ڕێگە نەدرێت بە بەفیڕۆدانی ئاو یان جۆرە كشتوكاڵێك، كە پێویستی بە ئاوی زۆرە. سەرپەرشتیاری ئیدارەی گەرمیان داواشی لە حكومەتی هەرێم كرد، بودجەیەك بۆ وشكەساڵی ناوچەكە تەرخان بكات تا بتوانین بەپێی پلانی وشكەساڵی كێشەی جوتیاران و خاوەن ئاژەڵەكان چارەسەر بكەین لە دابینكردنی ئاو و ئالیك و بنەتۆو.
-
خەڵك- بانكی ناوەندی عیراق، داوا لە حكومەت دەكات بەشە خۆراكی مانگانەی هاووڵاتیان باش بكات، بەپێویستیشی زانی پشتیوانی لە كەرتەكانی پیشەسازی و كشتوكاڵی وڵات بكرێت. ئیحسان شمران یاسری، جێگری پارێزگاری بانكی ناوەندی عیراق، لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند"یەكێك لە داواكارییەكانی بانكی نێودەوڵەتی لەكاتی دانوستانەكان بۆ بەرزكردنەوەی نرخی خەرجی دۆلار، باشكردنی قفەرمانگەكانی دارایی گشتی بوو، لەگەڵ تەرخانكردنی بەشێك لە داهاتە داراییەكان بۆ یارمەتیدانی چینە هەژارەكە". شمران یاسری جەختی لەسەر پێویستی باشكردنی جۆرەكانی بەشەخۆراكی مانگانەی هاووڵاتیان كردەوە، "لەپێناو كەمكردنەوەی ئەو زیانانەی بەهۆی گۆڕینی نرخی دۆلارەوە دروستبوون". جێگری پارێزگاری بانكی ناوەندی عیراق دەڵێت"لە سەرەتاوە بانكی ناوەندی داوای كرد دۆلار بۆ 160 هەزار دینار بۆ هەر 100 دۆلارێك بورزبكرێتەوە، بەڵام بانكی ناوەندی لەڕێژی توێژینەوە و خوێندنەوەكانی بۆ ڕەوشی بازاڕ و باری گوزەرانی خەڵك، بۆی دەركەوت كە 145 هەزار دینار بۆ هەر 100 دۆلارێك، نرخێكی شیاوە، ئەمەش ئەنجامی ئەرێنی بەدەستهێنا.
-
خەڵك- جوای لێدوانی بەرپرسانی عیراق بۆ مانەوەی بەهای دۆلار بە بەرزی تا چەند ساڵێك، ئەمڕۆ نرخی 100 دۆلار گەیشتە نزیكەی 150 هەزار دینار. خاوەنی نووسینگەیەكی ئاڵوگۆڕی دراو لە سلێمانی بۆ (خەڵك) ڕایگەیاند، پێش نیوەڕۆی ئەمڕۆ نرخی 100 دۆلار بۆ 148 هەزار دینار بەرزبووەوە، بەڵام دوانیوەڕۆ جارێكی دیكە بەرزبوونەوەی تۆماركرد و گەیشتە 149 هەزار و 500 دینار. بە وتەی ئەو شارەزایەی بواری دراو، دوو هۆكار هەیە بۆ بەرزبوونەوەی نرخی دۆلار، كە لێدوانی بەرپرسانی عیراق و بانكی ناوەندییە لەگەڵ كەمی خستنە بازاڕی دۆلار لەلایەن بانكی ناوەندییەوە.
-
خەڵك- بەشی هەواڵ سەرچاوەیەكی دادوەریی ڕایدەگەیەنێت، حوكمی زیندانی توند"لەگەڵ ڕاگرتنی جێبەجێكردن" بەسەر جەعفەر موسەوی وتەبێژی سیاسی موقتەدا سەدر ڕابری ڕەوتی سەدردا سەپێنرا. ئەمڕۆ سێ شەممە، سەرچاوەیەكی دادوەریی بە میدیاكانی عیراقی ڕاگەیاند"دادوەریی حوكمی ساڵێك زیندانی توند (لەگەڵ ڕاگرتنی جێبەجێكردنی) بەسەر جەعفەر موسەوی وتەبێژی موقتەدا سەدر ڕابەری ڕەوتی سەدر و جێگری سەرۆكی دەستەی سیاسی ڕەوتەكەدا سەپاند". ئەو سەرچاوەیە كە ناوخۆی بۆ میدیاكان ئاشكرا نەكردووە دەڵێت"حوكمەكە سەپاندنی سزایەكی دارایی بە بڕی 10 ملیۆن دینار و دەستبەسەرداگرتنی خانووی تایبەت بە موسەوی لەخۆدەگرێت، ئەمەش بەهۆی كاریی دەستكەوتی نەشیاوەوە".
-
خەڵك- ئەنجوومەنی باڵای فەتوای هەرێم ڕێژەی زەكات و سەرفیترە و فیدیەی ڕۆژووی دیاریكرد. ئەنجوومەنی باڵای فەتوای هەرێمی كوردستان لە فەتوایەكدا ڕێژەی زەكات و سەرفیترە و فیدیەی ڕۆژووی دیاریكرد، كە بۆ زەكات لە 7 ملیۆن دینارەوە دەستپێدەكات، و بۆ هەر ملیۆنێك بڕی 25 هەزار دینار زەكاتی دەبێت لێ بدرێت. هەر بەپێی فەتواكە، بۆ سەرفیترە بڕی 3 هەزار دینار دیاریكراوە بۆ یەك كەس بۆ تەواوی مانگی ڕەمەزان و هەروەها بۆ فیدیەی ڕۆژوو بڕی 3 هەزار دینار دانراوە، كە ئەگەر كەسێك یەك ڕۆژ بەڕۆژوو نەبێت دەبێت ئەو بڕە پارەیە بدات. زەكات لەسەر بنەمای ئاڵتون دیاری دەكرێت و دەشكێنرێتەوە بە پارە، بەڵام سەرفیترە و فیدیە لەسەر بنەمای نان خواردنی یەك ژەمی كەسێك دیاری دەكرێت.
-
خەڵك- سەرۆك وەزیرانی عیراق ڕایدەگەیەنێت، كە سەركەوتوو بوون لە زیادكردنی یەدەگی بانكی ناوەندی و دەشڵێت: "هەڵمەتێك دەستپێدەكەن بۆ سزادانی ئەوانەی نرخ زیاد دەكەن. مستەفا كازمی، سەرۆك وەزیرانی عیراق لە كۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجوومەنی وەزیران ڕایگەیاندووە، بەردەوام چاودێری خواست و پێویستییەكانی هاووڵاتیان دەكەن و هەوڵ دەدەن بۆ كەمكردنەوەی ڕۆتین و دەشبێت سەرجەم وەزارەتەكان ئەو ئەركە لە ئەستۆ بگرن. ڕاشیگەیاندووە، ئێمە هاتووین بۆ خزمەتی هاووڵاتیان و سەركەوتن بەسەر ئاڵنگارییەكان نەك بۆ ئامانجی سیاسی، چونكە چەندین بوار هەیە سەركەوتووین تێیدا و چەندین بواری دیكەش دەبێت چاودێری بكەین. كازمی ئاماژەی بەوەكردووە، وەزارەتی بازرگانی ڕاسپێردراوە بۆ كاركردنی بەردەوام بۆ دابین كردنی ماددەكانی بەشەخۆراك بەپێی پسووڵەی خۆراك بۆ هاووڵاتیان و دەبێت زۆرترین هەوڵ بدات بۆ دابین كردنی خۆراكە سەرەكییەكان. سەبارەت بە نرخی دۆلار و بەرزبوونەوەی نرخ لە بازاڕدا وتویەتی، "سەركەوتووبووین لە زیادكردنی یەدەگی بانكی ناوەندی لە دۆلار دوای ئەو ڕێكارانەی چاكسازی، كە پێی هەستاوین، بەڵام زیادبوونی نرخی خۆراك و كاڵاكان پەیوەستە بە چاوچنۆكی بازرگانەكان و بۆ ئەوەش هەڵمەتێك دەستپێدەكەین بۆ سزادانی ئەوانەی یاری بە نرخ دەكەن".
-
خەڵك- وەزارەتی تەندروستی عیراق، هەڵوێستی خۆی دەردەبڕێت سەبارەت بە پابەندكردنی چەند توێژێكی كۆمەڵگە بە وەرگرتنی ڤاكسینی دژە كۆرۆنا. ڕوبا فەلاح حەسەن، ئەندامی لیژنەی میدیای پزیشكی لە وەزارەتی تەدروستی عیراق لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند"دوای ئەوەی ژمارەی تووشبوان گەیشتە بەرزترین ئاست، وەزارەتی تەندروستی لە هەموو ڕاگەیەندراوەكانیدا داوای پێویستی پابەندبوونی كرد بە ڕێكارەكانی خۆپارێزی، جەختیشی لەسەر پێویستی وەرگرتنی ڤاكسینەكە كردەوە كە ئێستا چەند جۆرێكی لە ناوەندە تەندروستییەكاندا بەردەستن". ڕوبا فەلاح حەسەن، بەشێوەیەكی گشتی داوای لەو توێژانە كرد كە وەرگرتنی ڤاكسینەكان دەیانگرێتەوە سەردانی ناوەندە تەندروستییەكان بكەن و هەندێكیش لەوانەی دەكرێت ببنە زیان بۆ توێژی زیاتری هاووڵاتیان، دەكرێت ڤاكسینەكان وەربگرن. ئەندامەكەی لیژنەی میدیای پزیشكی لە وەزارەتی تەندروستی عیراق ڕایگەیاند"ئەوانەی لە چێشتخانە و مۆڵەكان و گازینۆكان و ئوتێلەكاندا كاردەكەن، پێویستە ڤاكسینی دژە ڤایرۆسی كۆرۆنا لەخۆیان بدەن و ڤاكسینەكەش لەئێستادا خراوەتە چوارچێوەی پێداویستییەكانی بڕوانەی تەندروستی بۆ ئەو كارمەندانە".
-
خەڵك- دەزگای تەندروستی ئەمریكی بە پشت بەستن بە ڕاپۆرتی دەزگای خۆراك و دەرمان و هەروەها سەنتەری كۆنتڕۆڵكردنی نەخۆشییەكان بڕیاریدا بە هەڵپەساردنی ڤاكسینی (جۆنسن ئاند جۆنسن) دژی ڤایرۆسی كۆرۆنا. لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا بەهۆی بەكارهێنانی ڤاكسینی (جۆنسن)ی ئەمریكی 6 ژن تووشی جۆرێكی دەگمەنی خوێن مەیین بوون و یەكێكیشیان گیانی لەدەستداوە. دەزگای خۆراك و دەرمانی ئەمریكی (FDA) و سەنتەری كۆنتڕۆڵكردنی نەخۆشییەكان لە ئەمریكا لە ڕاپۆرتێكدا ئاماژەیان بەوەكردووە، "بۆ ماوەیەكی كاتی بەكارهێنانی ڤاكسینی جۆنسن هەڵدەپەسێردرێت، تاوەكو تاقیكردنەوەی سەلامەتی ڤاكسینەكە ئەنجام دەدرێت. بەگویرەی ڕاپۆرتی سەنتەری كۆنتڕۆڵكردنی نەخۆشییەكان لە ئەمریكا نزیكەی 7 ملیۆن كەس ڤاكسینی (جۆنسن ئاند جۆنسن)یان وەرگرتووە.