ئەو سەرۆكانەی لە 2020 كۆچی دواییان كرد
خەڵك- ئامەد حەسەن لە 2020 دا ژمارەیەك سەرۆك و سەركردەی وڵاتانی…
زیاترسەردێر
-
خەڵک - ئەمڕۆ چوار شەممە بنکەیەکی سەربازی ئەمریکا لەعیراق بۆردوومانکرا. بەپێی هەواڵی میدیا عیراقییەکان، ئەمڕۆ سێ شەممە چەند موشەکێک ئاڕاستەى بنکەی سەربازی عەینولئەسەد لەئەنبار کراون. ئامانج لەو هێرشە موشەکییە، سەربازانی ئەمریکا بوون، بەڵام تاکو ئێستا زیانە گیانی و ماڵییەکان ڕوون نییە. بەپێی زانیارییە سەرەتاییەکان، هێرشەکە لەڕێگەی ١٠ موشەکی جۆری کاتیۆشا بووە.
-
خەڵک – لە ماوەی مانگی ڕابردوودا، لانیکەم ٢٢ هاوڵاتیی کورد بە تۆمەتی چالاکی سیاسی و هاوکاری لەگەڵ حیزبە کوردستانییەکان، مەدەنی و مەزهەبی دەستبەسەر کراون. بە پشتبەستن بە ئاماری تۆمارکراو لە ناوەندی ئامار و بەڵگەنامەکانی ڕێکخراوی مافی مرۆڤیی هەنگاو، لە ماوەی مانگی شوباتی ئەمساڵدا، لانیکەم ٢٢ هاوڵاتیی کورد بە تۆمەتی چالاکی سیاسی، مەدەنی، مەزهەبی و پەیوەندی لەگەڵ حیزبە کوردستانییەکان دەستبەسەر کراون. بە پێی ئەم ڕاپۆرتە، ٢٠ کەس بە تۆمەتی چالاکی سیاسی و پەیوەندی لەگەڵ حیزبە کوردستانییەکان، کەسێک بە تۆمەتی چالاکی مەدەنی و کەسێکیش بە تۆمەتی چالاکی مەزهەبی دەستبەسەر کراون. زیاترین هاوڵاتی لە پارێزگای ئورمیە دەستبەسەر کراون، کە ١٢ حاڵەت بووە. هەروەها دەستبەسەر کرانی ٩ هاوڵاتی لە پارێزگای سنه و هاوڵاتییەکیش لە پارێزگای کرماشان تۆمار کراوە. یەکێک لەو کەسانەی کە مانگی ڕابردوو دەستبەسەر کراوە خوێندکار بووە.
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی هەولێر ڕایدەگەیەنێت، هیچ كەسێكیان سزا نەداوە لەسەرئەوەی لەناو تونێلی پیرمام كەوتووەتە پێش ئۆتۆمبێلێكی هاتوچۆوە. بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی هەولێر لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، لەهەندێك پەیج و سایت بابەتێك بڵاوكرایەوە گوایە "كەسێك لەناو تونێلی پیرمام تەنها لەبەرئەوەی پێش ئۆتۆمبێلی بەڕێوەبەری هاتوچۆی ڕێگاكانی دەرەوە كەوتووە سزادراوە"، بابەتەكە وانیشاندراوە كەئەو كەسە بێتاوانە و داوای لێپێچینەوە دەكات و دەڵێت، "هیچ سەرپێچیەكم نەكردوە". ئاشكراشیكرد، ئەو كەسە خاوەنی نیسان سێنترایەكی تایبەتی سورە 8:16 خولەكی بەیانی لەناو تونێلی پیرمام و لەپاش دەرچوونی لەكامێرەی چاودێری خێرایی، بەشێوەیەكی زۆر خێرا ئۆتۆمبێلەكەی لێخوڕیوە، لەوكاتە لەئۆتۆمبێلێكی هاتوچۆ تێپەڕیوە كە ئەفسەرێكی تێدابووە و بینیویەتی كە ئەو كەسە تیژڕەوی دەكات، بۆیە ڕاستەوخۆ بەپێی یاسا سزای داوە لەسەر خێرایی لێخوڕینەكە كە نامەی سەرپێچیەكەش بۆ هاووڵاتیەكە چووە لەسەر ئەو تیژڕەوییە بووە، نەك لەسەر بەپێشكەوتنەوەكە. ڕوونیشیكردووەتەوە، وێنەی ڤیدیۆی كامیراكانی چاودێری نیشانی دەدەن ئەو ئۆتۆمبێلە خێراییەكەی زۆر زیاتر بووە لەخێرایی دیاریكراوی ناو تونێل كە 70 كیلۆمەترە لە كاتژمێرێكدا، تەنانەت كەبەتەنیشت ئۆتۆمبێلی هاتوچۆ تێدەپەڕێت وا هەستدەكەیت كە ئۆتۆمبێلەكەی هاتوچۆ وەستاوە، بۆیە ئێمە وەكو هاتوچۆی هەولێر بابەتی ئەو بوختان دروستكردنە بەئەفسەرێكی بەڕێوەبەرایەتیەكەمان ڕەتدەكەینەوە و بەمافی خۆمان دەزانین هەر پەرچەكردارێكی یاساییمان هەبێت بەرامبەر بەو كەسە.
-
خەڵك- ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی ڕایدەگەیەنێت، كێشەی كوردە تەنها لەچوارچێوەی بودجە و مووچە خۆی نابینێتەوە. هەرێم كەمال ئاغا ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی و پەڕلەمانتاری ئەو حزبە لە عێراق بە دەنگی ئەمریكای ڕاگەیاند، كێشەی نەتەوەی دووەم لە عێراق كێشەی دانپێدانانی مافەكانی كوردە لەدەستور و جێبەجێكردنیەتی، مافی مەسەلەی ماددەی 140، ئەم مافانەی كە لەدەستور وەریگرتووە وەكو یاسای نەوت و گاز وەكو هێزی پێشمەرگە كەبەشێكە لە سیستەمی بەرگری عێراق تائێستا بێبەشكراوە لەمووچە و پڕچەك كردن. سەبارەت بەڕێككەوتن لەسەر پڕۆژە یاسای بودجە و ڕێككەوتنی نێوان هەرێم و بەغداد هەرێم كەمال ئاغا ڕایگەیاند، گفتوگۆكان بەردەوامن و گفتوگۆی باش كراوە، داتا و لێكگەیشتنی باش هاتووەتەپێش، ئەوەی لە پڕۆژەیاسای بودجە هاتووە ڕێككەوتنی هەردوو حكومەتی عێراق و هەرێمە، ئەوەی دەمێنێتەوە لەناو پەڕلەمان ئایا ئەمە دەرباز دەبێت؟ تائێستا گفتوگۆی بەردەوام كراوە وامەزەندە دەكرێت ڕۆژی پێنج شەممە، بەڵام وادەبینم لەوانەیە بخرێتە هەفتەی داهاتوو. وتیشی"هەموو فراكسیۆنە كوردییەكان لەسەر ئەو دەقەی كەلەپرۆژەیاسای بودجە هاتووە ڕازیین، بەشێكی زۆریش لەلایەنە شیعیەكانیش بەوە ڕازیین لەوانەیە هەندێك هەمواری بچوكی تێدابكرێت، بەڵام وەك ئاماژەم پێدا هەم ئەركی تێدایە و هەم مافی تێدایە، ئەوەی ئەركە لەسەر حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕازییە بەوەی كە 250 هەزار بەرمیل نەوت ڕادەستی سۆمۆ بكرێت لەگەڵ ئەم داهاتە نانەوتیانەی بەداهاتی فیدڕاڵی ناودەبرێن لە دەروازە و فڕۆكەخانە و ئەو شوێنانەی تر ئەمانە حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕازی بووە لەپرۆژە یاساكەش هاتووە، هەروەها حكومەتی فیدڕاڵیش ڕازی بووە وەزیری نەوت و داراییش لەو پڕۆسەیەدا دەوریان هەبووە دەمێنێتەوە هەندێك لایەنی سیاسی كە لەڕابردوو بەشێوازێك لەشێوازەكان لەوانەیە كاریگەرییان لەسەر بێت. ئاشكراشیكرد، هەرێم ڕازی بووە بەجێبەجێكردنی داواكارییەكانی بەغدا، بەپێی ئەوەی كە لەدەقەكەدا هاتووە حكومەتی هەرێم بەشێك بووە لەو پڕۆژەیەی تیمی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە گفتوگۆكانیان لەڕابردوو ڕێككەوتوون لەسەر ئەم دەقەی كە لەماددەی 10 و 11 لە پرۆژەیاسای بودجەدا هاتووە.
-
خەڵك-بەشی هەواڵ نرخی نەوت لەبازاڕەكانی جیهان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو دابەزیوە. ئاژانسەكانی جیهان بڵاویانكردەوە، نرخی نەوت بۆ ئەمڕۆ چوار شەممە، 3-3-2021، بەشێوەیەك بووە كە نرخی نەوتی برێنت بە 62 دۆلار و 99 سەنت لە بازاڕەكانی جیهان مامەڵەی پێوەكراوە و هاوكات نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی ئەمریكیش بە 59 دۆلار و 95 سەنت مامەڵەی پێوەكراوە. هۆكاری بەرزبونەوەی نرخی نەوت دەگەڕێتەوە بۆ ڕێككەوتنی گروپی ئۆپیك پڵەس لەسەر زیادكردنی بەرهەمهێنانی نەوت بە بڕی 500 هەزار لە ڕۆژێكدا. هاوكات هەڵكشانی نرخی نەوت لەكاتێكدایە، ژمارەیەك لەو وڵاتانەی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا بەشێك لە كەرتە پیشەسازی و بازرگانییەكانیان وەستاندبوو، لە ئێستادا و بەهۆی كەمبوونەوەی مەترسییەكانی كۆرۆنا، بەشێك لە چالاكییە ئابوورییەكانیان دەستپێكردووەتەوە، ئەمەش بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت.
-
خەڵك دانیشتووانی گەڕەكی پێشەوا لە شارەدێی بازیان نامەیەكی كراوە ئاڕاستەی پارێزگاری سلێمانی و بەڕێوەبەری شارەدێیەكەیان و بەڕێوەبەری شارەوانی دەكەن. دەستەی نوێنەرانی دانیشتووانی گەڕەكی پێشەوا لە نامە كراوەكەدا ئاماژە بەوە دەكەن، لە پارەی پەرەپێدانی پڕۆژەكان بۆ ساڵی 2021 كە حكومەتی هەرێم دیاریكردووە، پڕۆژەی قیركردنی گەڕەكەكەیان بۆ تەواو بكرێت كە ماوەی 30 ساڵە ئاوەدانە و تا ئێستا شەقامەكانی قیر نەكراوە. دەقی نامەكە: نامەیەكی كراوە بۆ پارێزگاری سلێمانی بەڕێوبەری ناحیەی بازیان بەڕێوبەری شارەوانی بازیان سڵاو.. هەروەك ئاگادارن سەرۆكایەتیی ئەنجومەنی وەزیران لە دانیشتنی رۆژی ٢٣ ی شوباتی ٢٠٢١ ، لەگەڵ پاڕێزگاری پارێزگاكان وبەرپرسی ئیدارە سەربەخۆكاندا، بری پارەی پەرەپێدانی پرۆژەكانی بۆ سالی ٢٠٢١ دیاری كرد. لەم نێوەندەدا، بڕیاردرواە، بڕی ( ١٤١ ملیار و ٣٥٠ ملیۆن) دینار بۆ پرۆژە خزمەتگوزارییەكانی پارێزگای سلێمانی تەرخان بكرێت. هاوكات دەسەڵاتی خەرجكردنی ئەم بڕە پارەیە، دراوە بە پارێزگاكان بۆ پرۆژە خزمەتگوزارییەكان. بەرپرسان ئیداری، لە قایمقامیەتی سلێمانی، ئاماژە بەوە دەكەن كە ئەولەویەتی تەرخانكردنی ئەم بڕی پارەیە بۆ پرۆژە تەواو نەكراوەكانی ساڵانی رابوردوو (٢٠١١، ٢٠١٢ ، ٢٠١٣) دەبێت. هەروەها پێویستە بەشێكی بەرچاوی ئەم پارەیە بۆ ڕێگا و بانەكان، تەرخان بكرێت. گەڕەكی (پێشەوا) لەناحیەی بازیان، كە دەكەوێتە ناوەراستی ناحیەكە و بەشێكی بەرچاو لە كۆڵانەكانی دەكەونە سەر بازاڕی سەرەكی، كە چەندین دوكانی فرۆشتنی خواردن و خواردنەوە و هەروەها دەرمانخانە و سەرتاشخانە و فرۆشتنی كەل وپەلی رۆژانەی جیاواز لەخۆدەگرێت، ئەم گەڕەكە لە دامەزراندنی ناحیەی بازیانەوە تاوەكو بەشێكی زۆر لە جادە وكۆڵانەكانی قیرتاونەكراون، ئێمە دەستەیەك لە نوێنەرانی ئەم گەرەكە وهەروەها بەشێك لەگەڕەكی برایەتی لە ناوەراستی ساڵی ٢٠١٨ دەدا، هەڵمەتێكی واژۆكۆكردنەوەمان دەستپێكرد بۆ داواكاری قیرتاوكردنی شەقام و كۆڵانەكان، سەرئەنجام بەرپرسانی ئیداری و پارێزگا، داواكاری ئێمەیان بۆ ئەنجومەنی وەزیران رەوانە كرد (نوسراوی رەسمی پارێزگاری سلێمانی ژمارە ٦٣١٠، بەررواری ٥-٧- ٢٠١٨)، بەڵام بەبیانۆی نەبوونی بودجەی تەرخانكراوی پێویست بۆ پاڕێزگاكان، تائێستا ئەم داواكارییەی ئێمە جێبەجێنەكراوە، هەربۆیە داواكارین لە ئێوە، كە لەئێستادا ئاگاداری ئەم بڕیارەن. كێشە و ناخۆشییەكانی دانیشتوانی هەردوو ئەم گەرەكە لەبەرچاوبگرن، كەنزیكەی ٣٠ ساڵە، كۆڵانەكانی قیرتاونەكراوە، منداڵان و بەساڵاچوان لەوەرزی زستاندا، بەنێو قوڕ و ناخۆشی رێگاكان بەسەختی هاتوچۆدەكەن و لەوەرزی هاویندا، تەپ وتۆزی رێگا خۆڵاوییەكان، دەچێتە نێو ماڵەكانیان. هاوكات بەرپرسیاریەتی راستەقینەی خۆتان لەبەرانبەر ئەم داواكارییە بخەنەڕوو. دەستەیەك لەنوێنەرانی گەڕەكی پێشەوا- ناحیەی بازیان 1-3-2021
-
خەڵك بەڕێوەبەرایەتی بەنداوی تشرین لە ڕۆژئاوای كوردستان ڕایگەیاند، توركیا بەردانەوەی ئاوی فوراتی بۆ كەمتر لە نیوە دابەزاندووە و بەهۆیەوە ئاستی ئاوی بەنداوەكە چوار مەتر داكشاوە و بەوەش مەترسی لەسەر ژیانی چەند ملیۆن كەس لە دانیشتووانی باكور و خۆرهەڵاتی سوریا دروست بووە. ئاژانسی هاوار نیوز لە زاری بەڕێوەبەرانی بەنداوی تشرین بڵاویكردو,ەتەوە، كە ڕۆژانە بڕی ئاوی ڕووباری فورات 10 سانتیمەتر دادەبەزێت و تائێستا چوار مەتر ئاوی بەنداوی تشرین دابەزیوە و ڕێژەی ئاوی ڕووباری فورات، لە 500 مەتری سێجا لە خولەكێكدا دابەزیوە بۆ 200 مەترسێجا لە خولەكێكدا. ئاژانسەكە ئاماژەی بەوەكردووە، گرتنەوە و كەمكردنەوەی بەردانەوەی ئاوی فورات لەلایەن توركیاوە شەڕی ئاوە دژ بە گەلانی باكووری سوریا و ڕونیكردووەتەوە، كە شارەكانی كۆبانێ، ڕەقە، دێرەزوور، تەبقا، سڕین، كەرامە و حەسەكە ئاوی خواردنەوەیان لە ڕووباری فوراتەوە دابین دەكرێت و گرتنەوەی ئاوی ئەم ڕووبارە لەلایەن توركیاوە ژیانی نزیك بە پێنج ملیۆن كەس لە باكوور و خۆرهەڵاتی سوریای ڕووبەڕووی كارەساتێكی مرۆیی كردووەتەوە و هاوكات بووەتە مەترسییەكی گەورەش لەسەر كشتوكاڵ و ژینگەی ناوچەكە.
-
خەڵك وتەبێژی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژ بە داعش ڕایدەگەیەنێت: پشتیوانی هەوڵەكانی حكومەتی عیراق دەكات بۆ لێكۆڵینەوە و دادپەروەری و ڕەچاوكردنی بەرژەوەندی گشتی. واین مارۆتۆ وتەبێژی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژ بە داعش لە تویتێكدا لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر رایگەیاند: پەسەندكردنی یاسای ژنانی ڕزگاربووی ئێزدی لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقەوە، هەنگاوێكی گرنگە بۆ قەرەبووكردنەوەی ئێزدییەكان و هەموو ئەو پێكهاتانەی زیانیان پێگەیشتووە. واین مارۆتۆ ئەوەشی خستووەتەڕوو، هاوپەیمانی نێودەوڵەتی پشتیوانی هەوڵەكانی حكومەتی عیراق دەكات بۆ لێكۆڵینەوە و دادپەروەری و ڕەچاوكردنی بەرژەوەندی گشتی سەرجەم گەلانی عیراق.
-
خەڵك بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای نەینەوا دەستگیركردنی 4 تیرۆریستی داعشی ڕاگەیاند. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای نەینەوا لە ڕاگەیەنراوێكدا ڕایگەیاند، هێزەكانیان بە پشت بەستن بەو زانیارییانەی لە هەواڵگری سەربازی سوپای عیراقەوە بە دەستیان گەیشتووە ، توانیویانە 4 تیرۆریستی داعش لە ناوچەكانی باشووری موسڵ دەستگیر بكەن. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای نەینەوا ئەوەشی خستەڕوو، ئەو تیرۆریستانە پێشتر لە یەكەی دروستكردنی تەقەمەنی سەر بە گرووپی تیرۆریستی داعش كاریان كردووە و دوای ئازادكردنی شاری موسڵیش، وەك شانەی نوستوو لە ناو شارەكە كاریان بۆ پاشماوەكانی ئەو گرووپە تیرۆریستییە كردووە. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای نەینەوا ئاشكراشی كردووە: بەپێی ماددەكانی یاسای ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر، ئەو تیرۆریستانە ڕەوانەی لایەنی پەیوەندیدار كراون بۆ ئەنجامدانی لێكۆڵینەوە لەگەڵیاندا.
-
خەڵك وەزارەتی نەوتی عیراق بڕی نەوتی هەناردەكراو و داهاتەكەی لە مانگی ڕابردوو ئاشكراكرد. وەزارەتی نەوتی عیراقلە ڕاگەیەنراوێكدا ئاشكرایكرد، لە مانگی شوباتی ڕابردوو بڕی 82 ملیۆن و 877 هەزار و 758 بەرمیل نەوت هەناردەی بازاڕەكانی جیهان كراون. لە ڕاگەیەنراوەكەدا ئاماژە بەوەشدراوە، كۆی داهاتی نەوتی فرۆشراو گەیشتووەتە 5 ملیار و 26 هەزار و 807 دۆلار و ئەمەش بە بەراورد بە مانگی پێشووتر ڕووی لە بەرزبوونەوە كردووە. وەزارەتی نەوتی عیراق ئوەشی خستووەتەڕوو، بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لە بازاڕی جیهانیدا وایكردووە هەر بەرمیلێك نەوت بە بڕی 60 دۆلار و33 سەنت بفرۆشرێت. لای خۆشیەوە، ئیحسان عەبدولجەبار وەزیری نەوتی عیراق ئاشكرایكردووە، لەساڵی 2024ەوە سووتاندنی گاز لەگەڵ دەرهێنانی نەوت لە عیراق ڕادەگیرێت و ئەو گازە دەدرێتە وێستگەكانی بەرهەمهێنانی وزەی كارەبا.