گۆرانیبێژێكی كورد بەرووداوی هاتووچۆ گیانی لەدەستدا
خەڵك ئاوات جەمال یەگانە گۆرانیبێژی ئیلامی بەهۆی رووداوی…
زیاترسەردێر
-
خەڵک ئەو شاخەوانە تەمەن ٣٦ ساڵەی کە ئاڵای کوردستانی گەیاندە ئێڤرێست وەک بەرزترین لوتکەی چیا لەجیهان، دوای گەڕانەوە و تەواوبوونی گەشتەکەی بـەهۆی بەفر و سەرماوە بینایی چاوەکانی لەدەستداوە. رەنج عومەری تەمەن ٣٦ ساڵ، لە شاری سلێمانی لە دایکبووە و نیشتەجێی شاری دهۆکە و لەماوەی ڕابردوو ئاڵای کوردستانی لەسەر چیای ئێڤرێست دانا، دوای گەڕانەوە و تەواوبوونی گەشتەکەی بـەهۆی بەفر و سەرماوە بینایی چاوەکانی لەدەست داوە، بەمەبەستی چارەسەر ئەمشەو بەرەو دەرەوەی وڵات بەڕێکەوت. ئێڤرێست، بەرزترین لوتکە چیایە دەکەوێتە نیپاڵ، لەسەر ئاستی جیهان و زنجیرە چیاکانی هێمالایا بەرزترینە، کە بەرزییەکەی ٨هەزار و ٨٤٨ مەتر دەبێت، زۆربەی ئەوانەی گەشت بۆ سەر ئەو چیایە دەکەن، پڕە لەسەرکێشی و مەترسی، ئاڵای وڵاتەکانییان لەوێ هەڵدەکەن.
-
خەڵک- نوێنەری نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق رایگەیاند، پێویستە دابەشبوونی ناوچەی زەرد و سەوز لە هەرێمی کوردستان کۆتایی بێت و چارەسەرێکی گشتگیر و ماوەدرێژ بۆ کێشەکانی هەولێر و بەغدا هەبێت. جینین پلاسخارت نوێنەری نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی ئاسایش وتارێکی لەبارەی دۆخی عێراق و هەرێمی کوردستان پێشکەش کرد و رایگەیاند، پێویستە گۆڕەپانی سیاسی هەرێمی کوردستان بۆ هەموو لایەنە سیاسییەکان کراوەبێت و قەوارە و دۆخی هەرێمی کوردستان لە مەترسیدایە. وتیشی:" پێویستە دابەشبوونی ناوچەی زەرد و سەوز کۆتایی بێت و کێشەی ناوخۆیی و نەبوونی یەک دەنگی لە هەرێمی کوردستان زیانی بۆ دانیشتوانەکەی هەبووە". لە بارەی دۆخی عێراقیشەوە ئاماژەی بەوەشکرد، ماوەی حەوت مانگە هەڵبژاردن کراوە بەڵام حکومەت پێکنەهاتووە، ئەوەی روودەدات دەبێتە هۆی بەردەوامبوونی چەقبەستوویی سیاسی لە عێراق و رێگە بە گرووپەچەکدارەکانی دەرەوەی دەسەڵات دەدات کە لە مووشەکبارانکردنی ناوچەکان بەردەوام بن.
-
خه‌ڵك قوباد تاڵەبانی رایدەگەیەنێت، لە وەرزشدا هەموو هەوڵێكم لەو پێناوەدا دەبێت وەرزش لە حەز و خولیاوە بكەینە پیشە و داهات بۆ وەرزشوانان تاژیانێكی شایستەیان هەبێت، لەم پێناوەشدا بەرنامەمان هەیە و پشتیوان بەهەموو لایەك هەنگاو بەهەنگاو جێبەجێی دەكەین. قوباد تاڵەبانی لە پەڕەی تایبەتی خۆی لە فەیسبوك رایگەیاند: لەكۆبوونەوەیەكمدا لەگەڵ دەستەی كارگێڕی و ژمارەیەك وەرزشوانی یانەی چوارقوڕنە، چەند ڤیدیۆیەكی هاندەرانی ئەو یانەیەم بینی، تێگەشتم چ پاڵپشتییەكی مەعنەوی بوون تا بەو ئیمكاناتە كەمە توانیویانە بگەنە خولی پلە نایابی كوردستان. راشیگەیاند: هەر ئەمڕۆ پێشوازیم لە هاكار گەردی وەرزشوانی بە توانا و پاڵەوانی كیك بۆكسینگ كرد كە توانیویەتی لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیدا سەركەوتنی بەرچاو بەدەست بهێنێت. وتیشی: بەڵێنم بەهەردوو لایان دا پاڵپشت و پشتیوانیان بم. قوباد تاڵەبانی ئەوەشی راگەیاند: لەوەرزشدا هەمیشە هەموو هەوڵێكم لەو پێناوەدا دەبێت وەرزش لەتەنها حەز و خولیاوە بكەین بە پیشە و داهات بۆ وەرزشوانان مسۆگەر بكەین تاژیانێكی شایستەیان هەبێت. لەم پێناوەشدا بەرنامەمان هەیە و پشتیوان بەهەموو لایەك هەنگاو بەهەنگاو جێبەجێی دەكەین.
-
خه‌ڵك یانه‌ى شورته نازناوى ئه‌م وه‌رزه‌ى خولى نایابى تۆپى پێى عێراق مسۆگه‌ر كرد پێش حه‌وت گه‌ڕ له كۆتایهاتنى خوله‌كه . له گه‌ڕى 31ـى خوله‌كه ، شورته به‌رامبه‌ر جه‌ویه وه‌ستاییه‌وه‌و سه‌وز پۆشه‌كان به دوو گۆڵى بێوه‌لام توانى له جه‌ویه بباته‌وه . به‌وه‌ش شورته به کۆکردنەوەی (82) خاڵ لە (31) یاری، دوور لە نزیکترین رکابەرەکەی کە یانەی ته‌ڵه‌به‌یه ، بە 23 خاڵ بووه پاڵه‌وان
-
خەڵک- پارێزگاری سلێمانی رایگەیاند، لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆیاندا لەگەڵ سەرۆکی حکومەت و جێگرەکەی، بڕیاردرا پێش ٢٥ـ-ی مانگ لیستی مووچە ئامادەبکرێت و مووچه‌ی ته‌واوی مانگه‌كان تا كۆتایی ساڵ پڕ بكرێته‌وه. هەڤاڵ ئەبوبەکر، پارێزگاری سلێمانی رایگەیاند:" لە کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆمان 40 خاڵمان له‌باره‌ی كه‌می نه‌ختینه، كورتهێنان، كێشه داراییه‌كان و جوڵه‌ی دراو بۆ کێشەکانی ئیدارەی سلێمانی لەگەڵ 15 خاڵ بۆ چاره‌سه‌ری دۆخی سلێمانی خستە روو هەروەها جدییه‌تمان بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی سلێمانی بینی". وتیشی:" بڕیاردرا ئه‌وله‌وییه‌تی بوودجه مووچه بێت، حكومه‌تی هه‌رێم وه‌زاره‌تی دارایی راسپارد ئه‌و كورتهێنانه‌ی بوودجه له سلێمانی پڕبكاته‌وه، بڕیاری ئه‌وه‌شدرا له داهاتوو پێش 25ـی مانگ لیستی مووچه رابگه‌یه‌ندرێت، مووچه‌ی ته‌واوی مانگه‌كان تا كۆتایی ساڵ پڕ بكرێته‌وه". ئەمڕۆ سێشەممە، بەسەرپەرشتی مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەت، کۆبوونەوەیەکی تایبەت بە پرسی داهات و خەرجییەکان و كورتهێنانی مووچە و گرفتە داراییەکانی سنووری پارێزگاکانی سلێمانی، هەڵەبجە، هەردوو ئیدارەی سەربەخۆی گەرمیان و راپەڕین ئەنجامدرا.
-
خەڵک- بەرگری شارستانی هەولێر رایگەیاند، دوای پێنج رۆژ لە خنکانی دانیال-ی تەمەن ١٨ ساڵ لەزێی گەورە، ئێوارەی ئەمڕۆ تەرمەکەی دۆزرایەوە. بەرگری شارستانی هەولێر بڵاویکردووەتەوە، رۆژی ١٣-٥-٢٠٢٢ دانیال محەمەدی تەمەن ١٨ ساڵ بۆ وێنەگرتن لەگەڵ دوو هاوڕێیدا چوونەتە زێی گەورە لە سنووری ناحیەی کەڵەک، بەڵام دەخلیسکێت و دەکەوێتە نێو ناو ئاوەکەوە و دەخنکێت، ئێوارەی ئەمڕۆ سێشەممە تەرمەکەی دۆزرایەوە.
-
خەڵک- وەزارەتی کارەبا رایگەیاند، دوای ئەوەی تێستی رووپێوی پێویستی شارەکانی کوردستان بۆ کارەبا تەواو بوو، راپۆرت دەدەینە لایەنە پەیوەندیدارەکان، دواتر خواستی راسته‌قینه‌ی شاره‌كان بۆ بەکارهێنانی شارەکان ده‌رده‌كه‌وێت. ئومێد ئه‌حمه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری كۆنتڕۆڵی ناوه‌ندی کارەبای هه‌رێم رایگەیاند، له شه‌وی 14/15-5-2022 كاتژمێر سفر، ده‌ستمانكرد به تێستی شاره‌كانی هه‌رێمی كوردستان و سه‌ره‌تا له شاری سلێمانی و دواتر هه‌ڵه‌بجه و پاشان له ئیداره‌ی راپه‌ڕین و گه‌رمیان و زاخۆ ده‌ستمان پێكرد به‌سه‌ركه‌وتوویی ئه‌و پرۆسه‌یه ته‌واو بوو.. دەشڵێت:" له كاتژمێر 12ی شه‌وی رابردوو ده‌ستمان به‌تێستی شاری هه‌ولێر كردووه، دوای ته‌واو بوونی تێستی پارێزگای هه‌ولێریش ده‌ست ده‌كه‌ین به تێستی پارێزگای دهۆك، ئه‌مه‌ش ده‌كه‌وێته هه‌فته‌ی داهاتوو له‌به‌ر بارودۆخی تۆڕه‌كان و نه‌بوونی مێگاواتی پێویست بۆ ئه‌م تێسته". ئومێد ئەحمەد ئاماژەی بەوەشکرد:" كاتێك تێستی شارێك ده‌ست پێده‌كات، ئه‌و شاره بۆ ماوه‌ی دوو رۆژانه كاره‌بای به‌رده‌وامی ده‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی بزانین كه خواستی راسته‌قینه‌ی ئه‌و شاره چه‌نده، واته به‌شه كاره‌بای شاره‌كانی دیكه كه‌م ده‌بێته‌وه، چونكه به‌هۆی به‌شی ئه‌وان پڕیده‌كه‌ینه‌وه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كاره‌باكه هه‌م له رووی تۆڕه‌كانه‌وه هه‌م له‌رووی به‌رهه‌مهێنانه‌وه به‌شی هه‌موو شاره‌كان ناكات ئه‌گه‌ر له‌یه‌ك كاتدا تێست بكرێت". راشیگەیاند:" دوای ئه‌وه‌ی تێستی هه‌موو شاره‌كان ته‌واو ده‌بێت هه‌ڵده‌ستین به‌پێشكه‌شكردنی راپۆرتی خۆمان بۆ وه‌زاره‌ت و له‌وێ بڕیار له‌سه‌ر ئه‌نجامی ئه‌و پرۆسه‌یه ده‌درێت بۆ دیاریكردنی رێژه‌ی پێویستی شاره‌كان".
-
خەڵك- كۆمپانیای "ئینی"ی ئیتاڵیا، كردنەوەی ئەژمارێكی دوو لایەنە لە بانكی "گازبروم بەنك" بۆ كڕینی غاز بە ڕۆپڵی ڕوسی، ڕادەگەیەنێت. ئەمڕۆ سێ شەممە، ئاژانسی دەنگوباسی (سپۆتنیك)ی ڕوسی لە زاری بەرپرسانی كۆمپانیا ئیتاڵییەكەوە بڵاویكردەوە"ڕێكارە نوێیەكان بۆ كڕینی غازی ڕوسی بە ڕۆپڵ، سەرپێچی سزاكانی ئێستای سەر ڕوسیا نییە". بەپێی بەیاننامەیەكیش كە لەلایەن كۆمپانیاكەوە بڵاوكرایەوە"لەبەر ڕۆشنایی وادەی كۆتایی ڕادەستكردنی پارەی غاز لەچەند ڕۆژی داهاتوو، ئینبی دەستیكرد بە كردنەوەی دوو ئەژمار لە گازپروم بەنك، كە یەكێكیان بە یورۆ و ئەوی تر بە ڕۆپڵە". هەر لە بەیاننامەكەدا هاتووە"كۆمپانیاكە ڕازیی نییە هیچ گۆڕانكارییەك لە گرێبستەكانی ئێستادا بكرێت". ڤلادێمیر پۆتین سەرۆكی ڕوسیا، لە كۆبوونەوەیەكی حكومی لە 13ی ئاداری ڕابردوو ڕایگەیاندبوو، بنەما نوێیەكان بۆ فرۆشتنی غازی ڕوسی بۆ "وڵاتە نادۆستەكان" بە ڕۆپڵی ڕوسی دەبێت و پێویستە كڕیارەكانی ئەو وڵاتانە ئەژمارەكانیان بە دراوی ڕوسی لە بانكەكانی ڕوسیادا بكەنەوە.
-
خەڵك- سەرۆكی دەستەی پاراستنی كۆمەڵایەتی ڕایدەگەیەنێت، كە ڕێكارەكانیان تەواو كردووە بۆ پێدانی بڕی 100 هەزار دینار بە توێژەرانی كۆمەڵایەتی، كە فەرمانبەری گرێبەستن. نووسینگەی سەرۆكی دەستەی پاراستنی كۆمەڵایەتی بڵاویكردەوە، بە سەرپەرشتی و ڕاسپاردەی هودا سەجاد، سەرۆكی دەستە، دەست بە تەواوكردنی ڕێكارەكانی خەرج كردنی 100 هەزار دینار وەك دەرماڵەی بژێوی بە توێژەرانی كۆمەڵایەتی گرێبەست لەلایەن بەشی ژمێریاری و وردبینییەوە كراوە. ڕاشیگەیاندووە، ئەو دەرماڵەیە لەگەڵ مووچەی مانگی 5 خەرج دەكرێت. لە ماوەی ڕابردوودا ئەنجوومەنی وەزیران بڕیاریدا بە پێدانی بڕی 100 هەزار دینار بە خانەنشینان و فەرمانبەران و ئەو توێژانەی مووچەیان لە 500 هەزار دینار كەمترە وەك دەرماڵەی بژێوی.
-
خەڵك- عەلی فەتلاوی سەركردە لە هاوپەیمانی فەتح ڕایدەگەیەنێت، وتارەكەی ئەم دواییەی موقتەدا سەدر ڕابەری رٍەوتی سەدر، هەموو دەرگاكانی بەڕووی چوارچێوەی هەماهەنگیدا داخست، لە هەمان كاتدا دەرگای بەڕووی كورد و سوننەدا ئاواڵاكرد، تا ڕوو لە چوارچێوەی هەماهەنگی بكەن. فەتلاوی لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند"چوارچێوەی هەماهەنگی هەوڵ بۆ گەیشتن بە جەنگی سیاسی نادات، چونكە هەموان تێیدا دەدۆڕێن، لەكاتێكدا چەقبەستنی سیاسی جێگیربوو، بە تایبەت لە دوای وتارەكەی سەدر". بە وتەی ئەو سەركردەیەی هاوپەیمانی فەتح"چوارچێوەی هەماهەنگی و ڕەوتی سەدر، لە دوای وتارەكەوە هیچ بوارێكیان بۆ چاوپێكەوتن و یەكگرتن نەما، لە هەمان كاتدا دەكرێت وتارەكە ببێتە كردنەوەی دەرگایەك بەڕووی هەردوو حزبەكەی كوردستان و سیادە، تا ڕووبكەنە چوارچێوەی هەماهەنگی و هاوپەیمانی لەگەڵدا ببەستن". بە بۆچوونی فەتلاوی"سەدر لەدوای وتارەكەی و ڕەتكردنەوەی بەستنی هاوپەیمانی لەگەڵ چوارچێوەی هەماهەنگی، یان دەبێتە ئۆپۆزسیۆن و واز لە سوننە و وكوردەكان دەهێنێت تا بۆخۆیان چییان دەوێت بیكەن، یان پلانی هەیە بۆ دوای تەواوبوونی مۆڵەتی ئەو 30 ڕۆژەی تێیدا ڕوو لە ئۆپۆزسیۆن بوون دەكات".