چاكسازی لە فۆڕمی خۆراك دەكرێت
ئەو خێزانانەی لەخوارەوەی هێڵی هەژارین، یان ڕاستەوخۆ بڕی…
زیاترسەردێر
-
بەگشتی منداڵ لە تەمەنی ۱۲ مانگی پێ دەگرێ ، هەندێ منداڵ زووتر پێدەگرن هەندێک لە ١٠ مانگی بەڵام هەندێکی تر تا ۱۸ مانگی پێ ناگــــرن. ئەو منداڵانەی کە قنە خشکێ دەکەن تا تەمەنی ٢ ساڵی ئەگەری هەیە پێنەگــــرن. سەرەتا وا پێویست دەکات بە پبێ پێڵاو منداڵەکەت فێری رۆشتن بکەیت چونکە هەندێ جار لە پێکردنی پێڵاو وا دەکات منداڵ درەنگتر پێبگرێـــــــــــت. بەڵام گەر منداڵ دوای تەمەنی ۱۸ مانگی پێی نەگرد دەبێ سەردانی پزیشکی پسپۆری مناڵان بکات بۆ ئەو مەبەستـــە. دکــتۆر ئـاکــــۆ کـــریــم جـــلال پزیشکی نەخۆشییەکانی منداڵان و گەشەی منداڵان
-
خەڵك-ئارام سەردار وەزیری ناوخۆ دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ لیژنەی دارایی پەڕلەمان بۆ ڕوونكردنەوە دەربارەی هەنگاوەكانی چاكسازی لەوەزارەتەكەی وەك لەدووەم ڕاپۆرتی چاكسازی هاتووە ڕایگەیاند، هەموو ئەو یەكە پاسەوانیانەی هەن لەوەزارەتی پێشمەرگە و ناوخۆ وەك زێرەڤانی و بەرگری فریاكەوتن هەڵدەوەشێتەوە و هەمووی لەچوارچێوەی یەك بەڕێوەبەرایەتی لەوەزارەتی ناوخۆ یەك دەخرێن. ڕێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆ ڕایگەیاند، ئێمە ئەوەی پێویست بوو لە جێبەجێ كردنی یاسای چاكسازی لەچ قۆناغێكداین پێمان وتن، پەیڕەوی تایبەت بەیەكخستنەوەی یەكەی پاسەوانی دەرچووە، بڕیاریشی لێدراوە سەرەڕای ڕێگری، بەڵام بەتێگەیشتنی هەمەلایەنە گەیشتۆتە قۆناغی جێبەجێكردن، بەڕێوەبەرایەتی پاسەوانی دروست دەكرێت، هەموو ئەو یەكە پاسەوانیانەی هەن لەوەزارەتی پێشمەرگە و ناوخۆ وەك زێرەڤانی و بەرگری فریاكەوتن و پۆلیس هەڵدەوەشێتەوە و هەمووی لەچوارچێوەی یەك بەڕێوەبەرایەتی لەوەزارەتی ناوخۆ یەك دەخرێن، بەڵام پڕۆسەیەكی پشوو درێژ دەبێت. دەشڵێت، پڕۆسەكەیان پێویستی بەپشتیوانی پەڕلەمان و لایەنە سیاسییەكان هەیە، داوا لەهەموو لایەنە سیاسییەكان دەكەین ئەو بڕگەیەی پەیوەستە بەلایەنە سیاسییەكان هاوكاری باش بن بۆ ئەوەی بتوانین خشتەو ڕێنمایی تایبەت بەپاسەوانی بارەگا حزبییەكان دەربكەین. ئەوەشی خستەڕوو، چەندین پڕۆژە یاسای تریشمان لەبەردەستە لەچوارچێوەی یاسای چاكسازی وەك كۆمپانیا ئەمنییەكان لەئەنجوومەنی وەزیران پەسەند كراوەو ڕەوانەی پەڕلەمان دەكرێت، لەڕووی ئیداریشەوە پێداچوونەوە بەڕاژەی كارمەندانیان كراوەتەوە.
-
هونەرمەند میران عەلی نوێترین بەرهەمی هونەری خۆی بەناوی "نەفرەت" بڵاوكردەوە. بەرهەمە نوێکەی میران تێکستەکەی لەلایەن لاوك دانا عەبدولجەبار دانراوە، سیامەك فەقێزادە كاری میكس و ماستەرینگ و ئەڕێنجمێنتی بۆ كردوە، بڵند سۆران كاری دەرهێنانی بۆ ئەنجامداوە و یەکێکە لە تراكەكانی ناو ئەلبومی "100 پرسیار". میران عەلی لەدایکبوی 1995 ەو خەڵکی شاری سلێمانیە، سەرەتای کاری هونەری دەگەڕێتەوە بۆ بەشداریکردنی لە پڕۆگرامی "خۆشترین دەنگ"، خاوەنی چەند کلیپ و گۆرانیەکە، بە هەردو کلیپی "سلێمانی، خۆشمدەوێی" ناوبانگێکی زۆری پەیداکرد.
-
خەڵك تانكەرێكی گواستنەوەی بەنزین لەسەر شەقامی 120 مەتری هەولێر گڕیگرت و توانرا لەلایەن تیمەكانی بەرگری شارستانی كۆنتڕۆڵ بكرێت. سەركەوت كاڕەش وتەبێژی بەرگری شارستانی هەولێر بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، كاتژمێر 11:30 خولەكی بەیانی ئەمڕۆ لەسەر شەقامی 120 مەتری نزیك نەخۆشخانەی ڕۆژئاوا تانكەرێكی گواستنەوەی سووتەمەنی گڕیگرت. ئاماژەی بەوەشكرد، لەڕێگەی تیمەكانمان بنكەی نەورۆز و ئازادی توانرا ئاگرەكە كۆنتڕۆڵ بكرێت و پێش ئەوەی بگاتە تانكی بانزینەكە كە مەترسی تەقینی هەبوو. وتیشی، تا ئێستا هۆكاری ڕووداوەكە نازانرێت و تیمەكانمان سەرقاڵی لێكۆڵینەوەن.
-
خەڵك- فڕۆكە جەنگییەكانی ئیسرائیل ئۆتۆمبێلێكیان لە نێو شاری غەزە بۆردوومان كرد تێیدا 3 كەس كوژران. چەند سەرچاوەیەكی دەنگوباس لە شاری غەزەوە ئاشكرایانكرد لەنێو كوژراوەكاندا فەرماندارێكی سەربازی گرووپی حەماسی ئیسلامی هەیە كە لە نێو ئۆتۆمبێلەكەدا بووە. هیچ سەرچاوەیەكی فەڕمی ئیسرائیلی و حەماس ئەم هەواڵەیان بە دڵنیایی بڵاونەكردووەتەوە. دوێنێ سوپای ئیسرائیل بە فەڕمی كوژرانی 30 سەركردە و فەرمانداری گرووپەكانی حەماس و جیهادی ئیسلامی راگەیاند لە ماوەی هێرشە ئاسمانییەكانی رۆژانی رابردوودا. تا ئەمڕۆ بەپێی ئاماری وەزارەتی تەندروستی غەزە 218 كەس لە غەزە و كەناری خۆرئاوا و قودس كوژراون و زیاد لە 5 هەزار كەسیش بریندار بوون. هاوكات 10 ئیسرائیلی كوژراون و دەیانی دیكەش بریندار بوون.
-
خەڵك- لیژنەی باڵای ئیدارەی قەیران و كارەسات لە دوبەی بڕیاری دا بە سووككردن و كەمكردنەوەی رێوشوێنەكانی رێگری لە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا دا لەگەڵ ئاسانكاری بۆ چالاكی و كاروبارە جۆراوجۆرەكان لە دوبەی. لیژنەكە لە راگەیاندراوێكدا رایگەیاند لە ئەمڕۆ دوو شەممەوە كۆمەڵێك گۆڕانكاری دەكرێت ئەو رێوشوێنەی پێویستە جێبەجێبكرێت بریتییە لە پابەند بوون بە ماوەی نێوان دوو كەس كە دوو میتر بێت لەگەڵ بەستنی دەمامك، ئەمە رێوشوێنی ناچارییە پێویستە لە هەموو بارێكدا جێبەجێبكرێـت. ئاماژەی بە ئەوەش كرد رێگا دەدرێت بە ئاهەنگ و شایی بە مەرجێك بەشداربووان لە 100 كەس تێپەڕ نەكات لە هۆڵەكاندا بە مەرجی ئەوەشی بەشداربووان و كارمەندان، ڤاكسین وەربگرن. هاوكات رێگاش دەدرێت بە بەبوونی 1500 كەس لە شوێنە داخراوەكان و 2500 كەس لە شوێنە كراوەكاندا، 10 كەسیش بۆ رێستۆرانت و 6 كەسیش بۆ قاوەخانەكان دەتوانن پێكەوە دابنیشین. رێگاش دەدرێت بە چالاكییە وەرزشییەكان بە ئامادەبوونی جەماوەر بە مەرجی وەرگرتنی ڤاكسین.
-
خەڵك لە سلێمانی رێوشوێنی پێویست بۆ پاراستنی چیای ئەزمڕ و گۆیژە لەئەگەری سوتان و زیان گەیاندن بە ژینگەو سروشتی ناوچەكە دەگیرێتەبەر و قائیمقامی شارەكەش دەڵێت هەر كەسێك پابەند نەبێت رووبەرووی سزای یاسایی دەكرێتەوە. ئاوات محەمەد، قائیمقامی سلێمانی دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ بەڕێوەبەری فەرمانگە ئەمنی و خزمەتگوزارییەكانی سلێمانی رایگەیاند: بەھەوڵی دامەزراوەكانی حكومەت و كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت و رێكخراوەكان لە سلێمانی لە ماوەی چەند مانگی رابروودا، رووبەرووی ٨٠٠ دۆنم زەوی سەوز كراوە و نزیكەی ١٠٠ ھەزار نەمام لە چیاكە رووێنراوە ئەمە جگە لەو ھەزاران درەختەی كە خۆی لە چیاكەدا ھەیە. لە كۆبوونەوەكەدا دوای ھەڵسەنگاندن و تاوتوێكرنی بژاردەكان بۆ پاراستنی چیاكە چەند بڕیارێك درا و قائیمقامی سلێمانیش رایگەیاند ھەر كەسێك پابەند نەبێت رووبەرووی رێكارو سزای یاسایی دەكرێتەوە. بڕیارەكان... ١.لەزووترین كاتدا دەست دەكرێت بە ئاگر بڕ بۆ پاراستنی ئەزمڕ و گۆیژە بە ئامانجی رێگریكردن لە ئاگركەوتنەوە و زیان گەیاندن بە دارو ژینگەی چیاكە. ٢.كۆشك و خواردنگەكانی سەرچیاكە پێویستە مۆڵەتی رێگەپێدانی دامەزراوە پەیوەندیدارەكانیان ھەبێت و پابەند دەكرێن بە مەرج و رێنماییەكانی كاركردن . ٣. مانەوەی گەشتیار و ھاوڵاتی لە شەواندا تاكو بەیانی و خەوتن لە چیاكە قەدەغەیە. ٤.ئاگركردنەوە لەسەر چیاكە بەھەموو شێوەیەك قەدەغەیە. ٥.تیمەكانی بەرگری شارستانی لە ئامادەیی تەواودا دەبن بۆ رێگری لە سوتانی چیاكەو ئەگەری ئاگر كەوتنەوە. ٦.تیمی ھێزە ئەمنییەكان لە ئاسایش و پۆلیس و ھاتووچۆ بڕیارەكان جێبەجێ دەكەن. ٧.داوا لە دەزگاكانی راگەیاندن دەكەین لە بڵاوكردنەوەی ھەڵمەتێكی فراوانی ھۆشیاركردنەوە بۆ پاراستنی ژینگەو سروشتی شوێنە گەشتیارییەكانی سلێمانی ھاوكارمان بن . راگەیاندنی قائیمقامیەتی سلێمانی
-
خەڵك-ئارام سەردار پارێزگاری هەولێر، پێشوازی لەو خێزانە كوردەكرد كە لە توركیا هێرشیان كرایەسەر، ڕاشیگەیاند، ئەوە دەستدرێژی بووە بۆ سەر تاكی كورد و شكۆی مرۆڤ، ئێمەش خۆمان بەبەرپرسیاری پاراستنی دەزانین. ئومێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر لەكۆنفڕانسێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، بەداخەوە ئەوەی ڕوویدا ڕووداوێكی ناخۆش بوو لەلایەن هەندێ نەژادپەرست، ئەوەشی ڕوویدا دەستدرێژی بووە بۆ سەر تاكی كورد و شكۆی مرۆڤ و هەستی هەموومانی هەژاند. دەشڵێت، لەدوای ڕووداوەكە وەكو حكومەت بەدەنگ هاتووین و نیگەرانیەكانمان گەیاندە كونسوڵی توركیا و ئەوانیش نیگەران بوون و بەڵێندرا ئەوكەسانەی ئەوكارەیان كردوە دەستگیربكرێن بۆیە هەر زوو دەستگیركران و ئێستاش ئێمە چاوەڕوانی ئەنجامی دادگا دەكەین. ئەوەشی خستەڕوو، لەتۆڕە كۆمەڵایەتیەكان دژایەتی كورد كراوە ئەوە بەهەڵوێستی فەڕمی حكومەتی توركیای نازانین و وەك چۆن لێرەش هەندێ قسەكرابوو هەڵوێستی حكومەتی هەرێم نیە، ئێمە و توركیا دوو دراوسێی گرنگین. ئومێد خۆشناو دڵنیایی دایە هەر گەشتیارێك لەهەرێم كە ئەركی پاراستنی لەئەستۆ دەگرن، ئومێدیش دەكەن ڕووداوی لەمشێوەیە دووبارە نەبێتەوە، هەڵوێستی حكومەتی توركیا و پۆلیسی توركیا پێمان دەڵێت ڕووداوی لەم شێوەیە دووبارە نابێتەوە،بەڵگەكانیش بەنامەیەكی فەڕمی ئاڕاستەی توركیا دەكەن. لای خۆشیەوە بێستوون یەكێك لە ئەندامانی ئەو خێزانە كوردەی هێرشیان كرایەسەر وتی، براكەی بەمەسەتی گەشت چووەتە توركیا و بەئۆتۆمبێل هاتوونەتەوە بەردەمی ئۆتۆمبێلی براكەی ڕاستەوخۆهێرشیان كراوەتەسەر.
-
خەڵک – نزار جەزا لێپرسراوی ڕاگەیاندن و پەیوەندییەکانی دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ لەبارەی دەستپێکردنەوەی گەشتەکانی نێوان ئێران و هەرێم نوێترین زانیاری خستەڕوو. ئیسماعیل عەلی ئاغا، لێپرسراوی ڕاگەیاندن و پەیوەندییەکانی دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ بە(خەڵک)ی راگەیاند، پێشتر بەبڕیاری کۆماری ئیسلامی ئێران تاکو ٢١ی ئەم مانگە واتە تاکو چوار ڕۆژی دیکە هاتوچۆی گەشتیار لەنێوان عیراق و ئێران لەڕێگەی مەرزەکانەوە قەدەغەکرابوو، بەڵام لەدوای ئەو بەروارەوە چاوەڕێی بڕیاری نوێن. ئاماژەی بەئەوەشدا، لەدوای ئەو بەروارەوە نازانن ئایا هاتوچۆی گەشتیاران دەکرێتەوە یان نا، بۆیە چاوەڕێی بڕیاری نوێن لەکۆماری ئیسلامی ئێرانەوە. باسی لەئەوەشکرد، تەنها ئەو کەسانەی کە هەڵگری ڤیزای خوێندنن یان نەخۆشن یان بازرگان و وەبەرهێنن دەتوانن سەردانی کۆماری ئیسلامی ئێران بکەن. ئەوەشی باسکرد، لەم کاتەدا هەرکەسێک گەشتبکات کۆمەڵێک ڕێکاری تەندروستی بۆ دەگرنەبەر، دوای کرانەوەی مەرزەکەش بەڕووی گەشتیاراندا ئەو ڕێکارانە هەر بەردەوامدەبن. ڕوونیشیکردەوە، تاکو ئێستا بەکارهێنانی ڤاکسین بۆ گەشت نەکراوەتە مەرج، بەڵام پشکنینی کۆرۆنا بۆ هەر گەشتیارێک مەرجە. دوایڕاگرتنی گەشتی ئاسمانیی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامیی ئێرانبۆ ماوەی زیاتر لەساڵێک، لەبەرواری ٢\٥\٢٠٢١دا گەشتەکان دەستیانپێکردەوە. لەسەرەتای بڵاوبوونەوەیڤایرۆسی کۆرۆنا تاکو ئێستا لەهەرێمی کوردستان زیاتر لە ١٦٠ هەزار و ٥٠٠ تووشبووی کۆرۆنا تۆمارکراون، کە لەوڕێژەیە چوار هەزار و ١٥٧ تووشبوو گیانیان لەدەستداوە و ئەوانی دیکەش چاکبوونەتەوە و کەمێکیشیان لەژێر چارەسەردان. لەدەستپێکی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا لەهەرێمی کوردستان و عیراق، گەشتەکانی نێوان عیراق و ئێران و ژمارەیەک وڵاتی دیکە ڕاگیرا.
-
خەڵك چەند مانگێك بەسەر پەسەندكردنی بودجەو ڕێككەوتنی نێوان هەرێم و بەغدا تێپەڕیوەو تا ئێستا ئەو ڕێككەوتنە جێبەجێنەكراوە و ئەندامێكی پەرلەمانی عێراقیش دەڵێت هەردوولا ڕێككەوتوون لەسەر ئەوەی ڕێكنەكەون. موسەننا ئەمین، ئەندامی پەڕلەمانی عێراق بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند پێش ڕێككەوتنی هەرێم و بەغدا لە لێدوانەكانمدا ئەو ڕێككەوتنەم ناو نابوو ڕێككەوتن لەسەر ڕێكنەكەوتن، بەغدا و هەرێم ڕێككەوتون لەسەر ئەوەی ڕێك نەكەون بەو واتایەی هەرێم چیدەوێت بیكات و شەرعیەتی فرۆشتنی نەوتی لە یاسادا دەست بكەوێت لە یاسای بودجە و بەغداش بەویستی خۆی بێت كە بودجە بنێرێت یان نا، ئەمە جەوهەری ئەوڕێككەوتنە بوو كە لەنێوان ئەو دوو لایەنەدا كرا. ئاماژەی بەوەشكرد، هەر لەسەرەتاوە وتم كە شاندی دانوستانكاری هەرێم بۆ ئەوە نایەن كێشەی خەڵك چارەسەر بكەن بەڵكو بۆ ئەوە دێن كێشەی خۆیان وەك دەسەڵاتداران و حكومەتی هەرێم چارەسەر بكەن و شەرعیەتی فرۆشتنی نەوت بەدەستبهێنن كە لەوەدا سەركەوتووش بوون. دەشڵێت، كێشەی خەڵك لێبڕینی مووچەو نەبوونی خزمەتگوزارییە، بازاڕ وەستاوە خەڵك لە دڵەڕاوكێدا دەژی ، دەرچووەكان دانامەزرێن و چەندین كێشەی دیكەش هەیە و ئەو كێشانە بەو بودجەیە چارەسەر نابن. "شاندێكی تەكنیكی سەردانی بەغدا دەكەن بۆ گفتوگۆ لەبارەی میكانیزمی ناردنی بودجەی هەرێم لەلایەن بەغداوە" موسەننا ئەمین باسیلەوەشكرد، زانیاریمان هەیە كە بەم نزیكانە شاندێكی تەكنیكی سەردانی بەغداد دەكەن بۆ ئەوەی لەدەقەكانی ڕێككەوتنەكەوە بزانرێت هەرێم چەندێك پارەی بەردەكەوێت. وتیشی، لە ڕابردوودا كە هەرێم نەوتی فرۆشتووە جار هەبووە 450 ملیار دیناری لە بەغدا وەرگرتووە و ئێستا بەو جۆرەی لە ڕێككەوتنەكەدا دیاریكراوە 50 ملیار بۆ 100 ملیار دانراوە ئەگەر بێت یان نەیەت، كە پێموایە عیراق بیانوو دەدۆزێتەوە بۆ ئەوەی پارەكە نەنێرێت و بیانووەكانیش ڕوونن. ئاماژەی بەوەشكرد، دەبوو زووتر هەرێم ئەو لایەنە هونەریانەی بودجەی لەگەڵ بەغداد یەكلایی بكردایەتەوە چونكە چەند مانگێك بەسەر پەسەندكردنی بوجەدا تێپەڕیوەو هێشتا ڕێككەوتنەكە جێبەجێنەكراوە. وتیشی، شاندەكە دەبێت بڕوات چونكە هەندێك وردەكاری هونەری هەیە لەیاسای بودجەدا كە باسی ڕادەستكردنی داهات دەكات ئایا داهاتی نەوت دەدرێتەوە بەبەغدا و ئەوان بەشی هەرێم دەنێرن یان بە لێبڕین دیاریدەكرێت، ئایا داهاتی ناوخۆی هەرێم چەندەو بەغدا ئەو خەمڵاندنەی قبوڵە كە هەرێم دایناوە یان خۆی لیژنەی بۆ دادەنێت بۆ دیاریكردنی.