وێنە..كۆبوونەوەی ڕۆحانی و باڵیۆزی غانا بەجلوبەرگی نیمچەڕووتەوە
خەڵك- جلوبەرگی نیمچە ڕووتی باڵیۆزی غانا و سەردانیكردنی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- ئیریك شۆڤالێ باڵیۆزی فەرەنسا لە عیراق، دەگاتە زۆنگەكانی جبایش و بە بەلەمێك بەشداریی لە هەڵمەتی پاككردنەوەی زۆنگەكاندا دەكات. ئەركی ئەم پرۆژەیە لەلایەن باڵیۆزخانەی فەرەنساوە لەئەستۆگیراوە، بەهیوای فراوانكردنی لە داهاتوودا. هەر لەو چوارچێوەیەدا، چالاكوانێك لەسەر تۆڕە كۆمەلایەتییەكان، دیمەنێكی ڤیدیۆیی بڵاوكردۆتووە كە باڵیۆزی فەرەنسا دەردەكەوێت، كاتێك قەیماغی عیراقی دەخوات. شۆڤالێ لە پەیامێكیدا داوای لە هەمو عیراقییەكان كرد، سەردانی زۆنگەكان بكەن و چێژی خواردنە بەتامەكەی بكەن، ناوچەكەشی بە میراتێكی كلتوری و شارستانی مێژوویی لەقەڵەمدا. باڵیۆزی فەرەنسا نیگەرانی خۆی دەربڕی بەو هۆیەی ناوچەكە هەڕەشەی لەسەرە بەهۆی گۆڕانكاریی كەشوهەوا، جەختیشی لەسەر پێویستی خستنەگەڕی هەوڵەكان كردەوە بۆ پارێزگاریی لەو ناوچەیە، بەپێویستيشی زانی وەك كێشەیەكی جیهانی تەماشا بكرێت و هەموان كار بۆ چارەسەركردنی بكەن. باسی لەوەشكرد كە سێیەم جارێتی سەردانی ناوچەكە دەكات لەماوەی چەند مانگێكدا.
-
خەڵك- بانكی ناوەندی ڕایدەگەیەنێت، سەرمایەكەی بۆ 5 ترلیۆن دینار زیادی كردووە. بەپێی بەیاننامەیەك كە لەلایەن نوسینگەی ڕاگەیاندنی بانكی ناوەندییەوە بڵاوكرایەوە"ئەنجومەنی ئیدارەی بانكی ناوەندی بڕیاریدا سەرمایەی بانكە لە 3 ترلیۆن دینارەوە بۆ 5 ترلیۆن دینار زیادبكات". هەر لە بەیاننامەكەدا هاتووە"ئەم زیادەیە بۆ پتەوكردنی سیاسەتێكی هاوسەنگە بە ئیدارەیەكی وەبەرهێنانی خۆپارێز، و بۆ جەختكردنەوە لەسەر گرنگی سەرمایەی بانكەكە و كاردانەوەی پێگەی دارایی بانكەكەيە ". بانكی ناوەندی دەڵێت"سەرمایەی بانكەكانی ناوەندی و پێگەی داراییان بە ڕەسەنایەتی ئەو دامەزراوانە و پتەوی و مەودای توانایا بۆ پشتگیریی لە كەرتی بانكەكان و كەرتی ئابوری بە گشتی دادەنرێت". نوسینگەی ڕاگەیاندنی بانكی ناوەندی، زیادبوونی سەرمایەی بانكەكە بۆ بەكارهێنانی بەشێك لەو قازانجانە دەگێڕێتەوە كە بانكی ناوەندی لە ساڵی 2021دا بەكاریهێناوە.
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی گشتی نەهێشتنی ماددەهۆشبەرەكان دەستگرتن بەسەر زیاتر لە 10 كیلۆگرام ماددەی هۆشبەر لەجۆری تلیاك كە لەناو ئامێرێكی (هەزە) دا شاردرابۆوە، ڕادەگەیەنێت. بەپێی ڕاگەگەیەندراوێك كە لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی گشتی نەهێشتنی ماددەهۆشبەرەكان بڵاوكرایەوە"دوای بەدوادا چوون و چاودێریەكی وورد لەلایەن ئەفسەر و كارمەندانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی نەهێشتنی ماددەهۆشبەرەكان لە شاری هەولێر توانیان دەستبگرن بەسەر بڕی ( 10.500) دە كیلۆ و پێنج سەد گرام ماددەی هۆشبەر لەجۆری تلیاك كە لەناو ئامێرێكی (هەزە) دا بەشێوەیەكی شارەزا شاردرابۆوە". هەر لە ڕاگەیەندراوەكەدا هاتووە"لەسنووری باشماخ داخلی هەرێمی كوردستانی كردبوو لەگەڵ دەستگیركردنی تۆمەتبارێك بەناوی ( س ـ ف ـ ق ) تۆمەتبارەكە پەڕاوی لێكۆڵینەوەی بۆ كراوەتەوەو ڕەوانەی بەردەم دادوەری لێكۆڵینەوە كراو".
-
خەڵك – هێزەكانی پاراستنی گەل ڕایدەگەیەنێت ، لە هەرێمی زاپ و ئاڤاشین لە دژی هێرشی سوپای توركیا بەرخۆدانی مێژوویی هێزەكانیان بەردەوامە و بۆ یادكردنەوەی شەهیدانی مانگی ئایاریش چالاكی ئەنجامدرا و لەو چالاكییەدا 15 سەربازی سوپای توركیا كوژران . ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەكانی پاراستنی گەل هەپەگە بڵاویكردەوە، هێزەكانیان لەنێو دۆخێكی سەختدا بە رۆحی فیدایی بەرخۆدان و شەڕ دەكەن و گورز لە سوپای توركیا دەوەشێنن، سوپاش لە بەرانبەر هێزەكانیان بە بەكارهێنانی چەكی كیمیایی بە بەردەوامی تاوان ئەنجام دەدات. راگەیەنراوی ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە بەم شێوەیەیە: "لە هەرێمی زاپ و ئاڤاشین لەدژی هێرشی داگیركەری سوپای تورك، بەرخۆدانی مێژوویی هێزەكانمان بەردەوامە. هێزەكانمان لەنێو دۆخێكی سەختدا بە رۆحی فیدایی ئاپۆیی بەرخۆدان و شەڕ دەكەن و گورز لە داگیركەران دەوەشێنن. سوپای داگیركەری تورك لە بەرانبەر هێزەكانمان بە بەكارهێنانی چەكی كیمیایی بە بەردەوامی تاوان ئەنجام دەدات. لەگەڵ ئەوەی داگیركەران ٣٩ جار بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی هێرشیان كردە سەر سەنگەرەكانی بەرخۆددان، بەڵام هیزەكانمان زۆر چالاكیان ئەنجامدا. لە ئەنجامی چالاكیەكاندا ١٥ داگیركەر سزادران و دایركەرێكیش بریندار بوو و چادرێكی سەربازانی داگیركەریش تارومار كرا. هێزەكانمان لە زاپ و ئاڤاشین، لە كەسایەتی ڕێبەری نەمرمان هەڤاڵ حەقی كارەر بۆ یادكردنەوەی شەهیدانی مانگی ئایار چالاكی ئەنجام دەدەن. زانیاری فراوان لەبارەی چالاكیەكان بەم شێوەیەیە: لە هەرێمی ئاڤاشین؛ ١٧ی ئایار كاتژمێر ١٧:٠٠ لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی شەهید دڵگەشی مەرڤانۆس، هێزەكانمان لەداگیركەرانیاندا. لە ئەنجامی جالاكیەكەدا ٢ داگیركەر سزادران و داگیركەرێكیش بریندار بوو. ١٨ی ئایار كاتژمێر لەنێوان ١٦:٤٥ و ١٧:٠٠ لەدژی داگیركەران كە ویستیان بە چەكی كیمیایی هێرش بكەنە سەر وەرخەڵێ، بە چەكی قورس و سابۆتاژ چالاكی ئەنجامدرا. لەئەنجامدا داگیركەران كشانەوە. ١٨ی ئایار كاتژمێر لەنێوان ١٠:٠٠ و ١٨:٠٠دا سوپای داگیركەری تورك ٢٢ جار بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی هێرشی كردە سەر گۆڕەپانی بەرخۆدانی وەرخەلێ. لە هەرێمی زاپ: ١٨ی ئایار كاتژمێر لەنێوان ١٢:٣٠ هێزە داگیركەرەكان ویستیان بە چەكی شەڕ لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی ئەشكەوتی برینداران جێگیر ببن، هێزەكانمان بە سویقاست لەداگیركەرانیاندا و لە ئەنجامدا داگیركەرێك سزادرا. كاتژمێر لە ١٣:٤٠ هێزەكانمان ئەم جارە لە نزیكەوە لە داگیركەرانیاندا. لە ئەنجامدا ٤ داگیركەر سزادران، هەمان رۆژ كاتژمێر ١٤:٣٠ لەداگیركەراندرا كە ویستیان پێشڕەوی بكەن. هێزەكانمان بە بۆمبی دەستی و چەكی سووك جارێكی دیكە چالاكیان كرد. لە ئەنجامدا ٢ داگیركەر سزادران. تەرمی ٢ داگیركەرەكە لەژێر چاودێری ئێمەدا مایەوە، ئیوارەش سوپای داگیركەری تورك تەرمەكانی گواستەوە. ١٩ی ئایار كاتژمێر ٠٥:١٠ لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی ئەشكەوتی برینداران، داگیركەران ویستیان بە تەقەمەنی هێرش بكەنە سەر سەنگەرەكانی شەڕ. هێزەكانمان بە چەكی سوود لە داگیركەرانیاندا. لە ئەنجامدا تەقەمەنی داگیركەران لەناو دەستیان تەقیەوە و ٢ داگیركەر بەسزای خۆیان گەیشتن. ١٨ی ئایار كاتژمێر ١١:١٠ چادرێكی داگیركەران لە دەوری سەنگەرەكانی شەڕی گۆڕەپانی شەهید بەرخۆدانی گردی شەهید شاهین، لەلایەن هێزەكانمانەوە كرایە ئامانج. ژمارەی كوژراو و بریندارەكانی دوژمن نەزانرا. ١٨ی ئایار كاتژمێر ١٢:٣٠ لەدژی داگیركەران لە دەورەبەری سەنگەرەكانی شەڕی كەڤرێكونی سەر بە ئەشكەوتی برینداران، هێزەكانمان لە نزیكەوە لەدژی داگیركەران چالاكیان ئەنجامدا. لە ئەنجامی جالاكیەكەدا ٤ داگیركەر سزادران. داگیركەران بە دوو هەلیكۆپتەر ویستیان هێرش بكەن. بە دەستوەردانی هێزەكانمانەوە بە ناچاری كشانەوە. لە ١٨ی ئایاردا بە شەو هەلیكۆپتەرەكان ویستیان گۆڕەپانی قەلای چەمچۆ بۆردومان بكەن، هێزەكانمان لە هەلیكۆپتەرەكانیاندا. بەو هۆیەوە كشانەوە. لە ١٨ و ١٩ی ئایاردا سوپای داگیركەری تورك ١٧ جار بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی هێرشی كردە سەر سەنگەرەكانی شەڕ لە گۆڕەپانی شەهید بەرخۆدان و گۆڕەپانی…
-
خەڵك باڵندەی ڕەنگاڵە کە ئێستا لە هەرێمی کوردستانە زیانێکی زۆری بە هەنگ و هەنگەوانان گەیاندووە، بەپێی پێشبینییەکان ڕێژەی هەنگ %٥٠ بۆ ٧٠ کەمی کردووە. ئەمڕۆ لە جیهاندا ڕۆژی جیهانی هەنگە، بەڵام ئەندامێکی کۆمەڵەی هەنگەوانانی سلێمانی باس لە خراپی دۆخی هەنگ و هەنگەوانان دەکات. لە سلێمانی زیاتر لە سێ هەزار و ٥٠٠ هەنگەوان ئەندامی لقی سلێمانی کۆمەڵەی هەنگەوانانی کوردستانن، هەنگوینی کوردستانیش بە یەکێک لە باشترین جۆرەکامی هەنگوین ئەژمار دەکرێت، بەڵام لە ئێستادا بەهۆی بوونی باڵندەی ڕەنگاڵە زیان بەر هەنگەوانان کەوتووە. سیروان ئەبوبەکر، ئەندامی لقی سلێمانی کۆمەڵەه هەنگەوانانی کوردستان لە لێدوانێکدا بە (خەڵك) ڕاگەیاند لەم ساڵدا بەهۆی بوونی ڕێژەیەکی زۆری باڵندەی ڕەنگاڵە زیانێکی زۆر بەر هەنگەکانی هەنگەوانان کەوتوون، پێی وایە نزیکی %٥٠ تا ٧٠ هەنگ کەمی کردبێت. باڵندەی ڕەنگاڵە یاخود هەنگەخۆرە جۆرێکە لە باڵندەی گۆشتخۆر، کە مێرووەکان دەخوات بەڵام ناتوانێت لە زەویدا بەدوای مێروودا بگەڕێت بەڵکو ئەو مێرووانەی بە ئاسماندا دەفڕن ئەوانە دەخوات، لەبەر ئەوەی ئێستا کاتی پورەکردنی هەنگەکانە و شاژنەکان دەچنە دەرەوە و قەبارەیان گەورەترە لەبەر ئەوە ڕەنگاڵەکە هەنگەکە دەخوات. سیروان ئەبوبەکر ئاماژە بۆ ئەوەدەکات، بەهۆی خورانی شاژنی هەنگەکان لەلایەن ڕەنگاڵەوە بەشێکی زۆری هەنگەکان لەناو دەچن. ڕەنگاڵە باڵندەیەکی کۆچەرییە، لە میسڕەوە کۆچدەکات، ئێستا لە ناوچەکانی سلێمانی و دەوروبەریەتی، وەک چارەسەریش بۆ ئەو کێشەیە ئەو هەنگەوانە ئەوە دەخاتەڕوو، چەند ڕێگایەکی جیاواز هەیە وەک دەرمان کردن بە هەنگەکانەوە یاخود دانانی تۆڕ و داهۆڵ لە نزیکی هەنگەکان، بەڵام ئەمەش کاتییە باشترین چارەسەر ئەوەیە کە هەنگەوانەکان هەنگەکانیان لەو ناوچانە بگوازنەوە کە دەزانن باڵندەی ڕەنگاڵە کۆچی بۆ دەکەن. یەکێکی دیکە لە کێشەی هەنگەوانەکان بڵاوی نەخۆشی گەنەی ڤاروایە، کە ئەمەش زیانێکی زۆری گەیاندووە بە هەنگەکان، سیروان ئەبوبەکر ئاماژە بۆ ئەوە دەکات، ماوەی نزیکه چوار ساڵ دەبێت کە دەرمانی گەنەی ڤاروا بەسەر هەنگەواناندا لەلایەن وەزارەتی کشتوکاڵەوە دابەشناکرێت و ئەو دەرمانەی لە بازاڕیشدا هەیە کوالێتی لە ئاستێکی زۆر باشدا نییە.
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک کەرەستەیە کە تا ئێستا نەتکردووەتە ئامێری جلشۆرینەوە چونکە واتزانیوە تەنها بۆ جلوبەرگ دەبێت، بەڵام هەڵەیەکی گەورەت کردووە. ئەمەی خوارەوە ئەو کەرەستانەن کە دەتوانیت بە ئامێری جلشۆرین (غەسالە) بیانشۆیت: -جانتای وەرزشی و کەلوپەلە پلاستیکیە وەرزشیەکان -فەرشی بچوک و پادی یۆگا و بەرماڵ -جانتای چەرم و خامی تورەکە -پەردەی گەرماو و لفکە – پێڵاو و پوت و نەعل – کڵاو و قردێلەی سەر – دەستکێش و هەندێک لە کەرەستەکانی چێشتخانە
-
خەڵك- مەها دوری پەرلەمانتاری فراكسیۆنی سەدری لە پەرلەمانی عیراق، هۆشداریی دەدات لەوەی گەلی عیراق رووبەڕووی مەترسی برسێتی ببێتەوە بەهۆی پەسەند نەكردنی یاسای "ئاسایشی خۆراك". دوری لە كۆنفرانسێكی ڕۆژنامەوانیدا لە بارەگای پەرلەمانی عیراق ڕایگەیاند:"دادگای فیدراڵی بەدەم داواكەی پەرلەمانتار باسم خەشانەوە هات و 300 پەرلەمانتاری پشتگوێخست"، دادگای فیدراڵیشی بە گوێنەگرتن لەو لایەنەی دەیەوێت پشتگیریی لە یاسای باری نائاسایی ئاسایشی خۆراك بكات، تۆمەتبار كرد". بە وتەی مەها دوری"پەرلەمان دادگای فیدراڵی هێناوەتە بوون بەپێی دەقە دەستورییەكان، بۆیە ڕێگەنادەن دەنگی گەل لە پەرلەمانی عیراق پشتگوێ بخرێت".
-
خەڵك باڵندەی ڕەنگاڵە کە ئێستا لە هەرێمی کوردستانە زیانێکی زۆری بە هەنگ و هەنگەوانان گەیاندووە، بەپێی پێشبینییەکان ڕێژەی هەنگ %٥٠ بۆ ٧٠ کەمی کردووە. ئەمڕۆ لە جیهاندا ڕۆژی جیهانی هەنگە، بەڵام ئەندامێکی کۆمەڵەی هەنگەوانانی سلێمانی باس لە خراپی دۆخی هەنگ و هەنگەوانان دەکات. لە سلێمانی زیاتر لە سێ هەزار و ٥٠٠ هەنگەوان ئەندامی لقی سلێمانی کۆمەڵەی هەنگەوانانی کوردستانن، هەنگوینی کوردستانیش بە یەکێک لە باشترین جۆرەکامی هەنگوین ئەژمار دەکرێت، بەڵام لە ئێستادا بەهۆی بوونی باڵندەی ڕەنگاڵە زیان بەر هەنگەوانان کەوتووە. سیروان ئەبوبەکر، ئەندامی لقی سلێمانی کۆمەڵەه هەنگەوانانی کوردستان لە لێدوانێکدا بە (خەڵك) ڕاگەیاند لەم ساڵدا بەهۆی بوونی ڕێژەیەکی زۆری باڵندەی ڕەنگاڵە زیانێکی زۆر بەر هەنگەکانی هەنگەوانان کەوتوون، پێی وایە نزیکی %٥٠ تا ٧٠ هەنگ کەمی کردبێت. باڵندەی ڕەنگاڵە یاخود هەنگەخۆرە جۆرێکە لە باڵندەی گۆشتخۆر، کە مێرووەکان دەخوات بەڵام ناتوانێت لە زەویدا بەدوای مێروودا بگەڕێت بەڵکو ئەو مێرووانەی بە ئاسماندا دەفڕن ئەوانە دەخوات، لەبەر ئەوەی ئێستا کاتی پورەکردنی هەنگەکانە و شاژنەکان دەچنە دەرەوە و قەبارەیان گەورەترە لەبەر ئەوە ڕەنگاڵەکە هەنگەکە دەخوات. سیروان ئەبوبەکر ئاماژە بۆ ئەوەدەکات، بەهۆی خورانی شاژنی هەنگەکان لەلایەن ڕەنگاڵەوە بەشێکی زۆری هەنگەکان لەناو دەچن. ڕەنگاڵە باڵندەیەکی کۆچەرییە، لە میسڕەوە کۆچدەکات، ئێستا لە ناوچەکانی سلێمانی و دەوروبەریەتی، وەک چارەسەریش بۆ ئەو کێشەیە ئەو هەنگەوانە ئەوە دەخاتەڕوو، چەند ڕێگایەکی جیاواز هەیە وەک دەرمان کردن بە هەنگەکانەوە یاخود دانانی تۆڕ و داهۆڵ لە نزیکی هەنگەکان، بەڵام ئەمەش کاتییە باشترین چارەسەر ئەوەیە کە هەنگەوانەکان هەنگەکانیان لەو ناوچانە بگوازنەوە کە دەزانن باڵندەی ڕەنگاڵە کۆچی بۆ دەکەن. یەکێکی دیکە لە کێشەی هەنگەوانەکان بڵاوی نەخۆشی گەنەی ڤاروایە، کە ئەمەش زیانێکی زۆری گەیاندووە بە هەنگەکان، سیروان ئەبوبەکر ئاماژە بۆ ئەوە دەکات، ماوەی نزیکه چوار ساڵ دەبێت کە دەرمانی گەنەی ڤاروا بەسەر هەنگەواناندا لەلایەن وەزارەتی کشتوکاڵەوە دابەشناکرێت و ئەو دەرمانەی لە بازاڕیشدا هەیە کوالێتی لە ئاستێکی زۆر باشدا نییە.
-
خەڵک- دەستەی دەسپاکی هەرێم یاداشتێكیان لەگەڵ نوسینگەی نەهێشتنی سپیکردنەوەی پارە و کۆمەککردنی تیرۆر لە بانکی ناوەندی عێراقدا واژۆکرد. ئەمرۆ پێنجشەممە، د. ئەحمەد ئەنوەر، سەرۆکی دەستەی دەسپاکی هەرێم لە لێدوانێکیدا بۆ (خەڵک) رایگەیاند "یاداشتێکی لێکتێگەیشتنیان واژۆکرد لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتی گشتیی بەرەنگاربوونەوەی سپیکردنەوەی پارە و پارەدارکردنی تیرۆر لە بانکی ناوەندی عێراقدا بە مەبەستی بەدواداچوون بۆ پرۆسەی سپیکردنەوەی پارە بۆ تاوانەکانی گەندەڵی و ماددە هۆشبەرەکان و دیکەدا لە وڵاتدا". وتیشی "ئامانجی ئێمە لەم یاداشتە ئاڵوگۆڕکردنی و دەستخستنی زانیارییە و تا ئێستاش هەرێم سوودمەند بووە لەو رووەوە". راشیگەیاند "ئەم پرۆسەیە گرنگە بۆ عێراق و ساڵی 2021 بەرەوپێشچوونی بەخۆیەوە بینیوە بەڵام پێویستیشیان بە هەرێمی کوردستان هەیە و لەو بارەیەوە ئێمەش هاوکاریان پێشکەش دەکەین". وتیشی "لەسەر ئاستی هەرێـمی کوردستانیش لیژنەیەک پێکهاتووە تاوەکو هەڵسەنگاندن و بەدواداچوون بۆ ئەو بابەتە بکرێت بەو پێیەی لە کۆتایی ئەمساڵدا بڕیارە تیمێکی نێودەوڵەتییەی سەردانی عێراق بکەن و هەسەنگاندن بۆ دۆخی وڵاتەکە بکەن و دەبێت عێراق بتوانێت بەرەوپیشچوونی خۆی بسەلمێنێت لەو رووەوە تاوەکو سوودمەند بێت لە سیستمە داراییە نێودەوڵەتییەکانی وەک وەگرتنی قەرز". جەختیشی لەوەکردەوە "هەرێم و بەغداد پێویستییان بە یەک دەبێت بۆ ئەم مەبەستە و هاوکاری پێشکەشی یەکتر دەکەن".
-
خەڵک- یەکێتی داوای پێکهێنانی لیژنەیەک دەکات بۆ چاودێریکردنی جێبەجێکردنی ماددەی ١٤٠ و لەو پێناوەشدا واژۆی پەرلەمانتارانی عێراقی کۆکردووەتەوە. فراکسیۆنی یەکێتی نیشتیمانیی کوردستان لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراقدا، لەلایەن پەرلەمانتار دیلان غفورەوە و بە واژۆی 50 پەرلەمانتاری دیکە، یاداشتێک دەداتە سەرۆکایەتی پەرلەمانی عێراق بە مەبەستی پێکهێنانی لیژنەیەک لە پێناو چاودێریکردنی جێبەجێکردنی ماددەی 140. هاوپێچ: دەقی یاداشتەکە