چەند بژاردەیەك بۆ دەستپێكردنەوەی خوێندن ئامادەدەكرێت
یەكێتی مامۆستایانی كوردستان چەند بژاردەیەك بۆ دەستپێكردنەوەی…
زیاترسەردێر
-
ئەمەی خوارەوە ٦ خواردنە کە هۆکارە بۆ هەڵئاوسانی ژێر چاوەکان و ٤ خواردنیش کە هەڵئاوسانەکە ناهێڵێت: ئەو خواردنانەی هۆکارن بۆ هەڵئاوسانی ژێر چاوەکان ئەو خواردنانەی کە هەڵئاوسانی ژێر چاوەکانت ناهێڵێت
-
خەڵك لە ئاكامی قەدەغەكردنی هاتوچۆ بەمەبەستیڕێگەگرتن لە زیاتر تەشەنەسەندنی ڤایرۆسی كۆرۆنای نوێ خامۆشییەكی كەموێنە باڵی بەسەر نەمرود'دا كێشاوە كە لەسەر ئاستی جیهان دووەمین و لەسەر ئاستی توركیاش گەورەترین دەریاچەی دەمەوانەیی'یە. ئەو دەریاچەیە دوو هەزار و ٢٥٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە و لە میانی پڕۆژەی ئاراستە دەستبەژێرەكانی ئەورووپاوە "خەڵاتی دانسقەیی" پێبەخشراوە و بە "بەهەشتی سەر رووی زەوی" ناسراوە، جگە لە دیمەنی دڵڕفێنی سروشتەكەی، بە گۆماوە سەهۆڵی و گەرمەكانی، ئەشكەوتی سەهۆڵبەند، هەڵمكێش، جۆرەكانی باڵندە و فرەیی زیندەیی چوار وەرزی ساڵ گەشتیارانی ناوخۆیی و بیانی بۆ لای خۆی ڕادەكێشێت. دەریاچەكە یەكێكە لە ناوچە هەرە گرنگەكانی بەدلیس بۆ گەشتیاری، دوای كۆتایی هاتن بە قەدەغەی هاتوچۆ، بۆ جارێكی دیكە بەڕووی گەشتیاراندا دەكرێتەوە.
-
خەڵك- رووانگەی سووریا بۆ مافەكانی مرۆڤ لە چواری ئەم مانگە رایگەیاند ئاستی ئاوی رووباری فوڕات بۆ یەكەمجار لە مێژوودا پێنج مەتر كەمی كردووە بەهۆی گرتنەوەی ئاوەكە لەلایەن توركیاوە كە ئێستا بڕەكەی ناگاتە 200 مەتر چوارگۆشەی دووجا، ئەمەش پێچەوانەی رێككەوتنی ساڵی 1987ە. رووانگەی سووریا بۆ مافەكانی مرۆڤ هۆشداری داوە لە دروستبوونی كارەساتێكی مرۆیی نزیك كە هەڕەشە لە سەر ژیان و گوزەرانی زیاد لە 3 ملیۆن سووریایی دەكات كە پشت دەبەستن بە ئاوی رووباری فوڕات بۆ ئاوی خواردنەوە و كارەبا و ئاودێری و چاندن. سەرچاوەی ئاوی رووباری فوڕات لە توركیاوە دێت دەچێتە سووریا و لەوێوە بۆ خاكی عێراق. لە شاری جەرابلووسی ریفی حەلەبەوە رووباری فوڕات دەچێتە نێو سوریاوە و لە شاری بوكەمالەوە دەردەچێت بەرەو عێراق لە شاری قائیم لە پارێزگەی ئەنبار لە خۆرئاوای عێراق. رووباری فوڕات لە عێراق بە پارێزگەكانی بابل و كەربەلا و نەجەف و دیوانییە و موسەنا و زیقار تێدەپەڕدەبێت بۆ هۆڕەكانی باشووری عێراق و دواتر لەگەڵ رووباری دیجلەدا یەك دەگرێت، شەتی عەرەب پێكدەهێنن لەگەڵ كەنداو یەك دەگرنەوە.
-
خەڵك- سەرۆكی دەستەی ئەركانی سوپای ئەمریكا مارك مێیڵی رایگەیاند جیهان دەچێتەوە رەوشێكی تایبەتەوە، رەوشێك كە سەقامگیری تێدا نامێنێت لەباری نێونەتەوەییەوە، ئەمەش لەگەڵ گەشەكردنی توانای چین و دەركەوتنی تەكنیك و پیشەسازی و رۆبۆتی نوێ كە یەكلاكەرەوەی جەنگن. مارك مێیلی رەوشی ئێستای بەراورد كرد بە گۆڕانكارییە جیۆسیاسییە سەرەكییەكانی دیكەی كە لە مێژوودا روویان داوە لە جیهاندا وەك رووخانی رۆما و هەرەسهێنانی یەكێتیی سۆڤێت. مێیلی لە گوتاری خۆیدا لە زانكۆی هاوارد رایگەیاند، ئێمە لە پێشوازی سەردەمێكداین كە لە ڕووی نێونەتەوەییەوە سەقامگیری بەخۆیەوە نابینێت. ئاماژەی بە ئەوەش كرد گەشەكردنی تواناكانی چین گۆڕانكاری لە رەوشی ئێستا دروست دەكات، دوای سەردەمێك لە ئەوەی كە ئەمریكا بەشێوەیەكی بنەڕەتی هێزی سەربازی و سیاسی و ئابووری جیهان بوو بێ ئەوەی كەس ململانێی بكات.
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک خواردەمەنییە کە بەهەڵە هەڵی دەگریت و لێرە شێوازە ڕاستیەکەی بخوێنەرەوە: ئەو خواردنانەی پێویستە لە تاقی کەوانتەردا هەڵبگیرێت دوور لە تیشکی خۆر خواردنەکانی وەک نان و چۆکۆلاتە و هەنگوین و زەیتی زەیتوون و سیر و پیاز باشترە لە ناو کەوانتەردا هەڵبگیرێت بەجۆرێک کە تیشکی خۆر لێی نەدات. ئەو خواردنانەی کە دەتوانیت لەسەر مێز یان تاقی کراوە دایبنێیت هەندێک لە خواردنەکان دەتوانیت لە شوێنی کراوە و لەبەر تیشکی خۆت دایبنێیت، بۆنمونە پڕتەقاڵ و میوە ترشەکان و ئەڤۆگادۆ و خەیار و باینجان و تەماتە. ئەو خواردنانەی کە دەبێت لەنێو ساردکەرەوە هەڵبگیرێت خواردەمەنەیەکانی وەک هێلکە و سەوزەکان و بادەم دەبێت لە ساردکەرەوەدا هەڵبگیرێت، بەهەمان شێوە ئاردیش بەو پێیەی لە شوێنی شێداردا زوو تێکدەچێت و پێویستە لە شوێنی سارددا بێت.
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک دیمەنە کە پێویستە ببینیت بۆ ئەوەی باوەڕ بە هەموو شتێکی سۆشیال میدیا نەکەیت: هاوڕێکانم وادەزانن لە دەریادام پاش ئیفێکتەکان هەموان وادەزانن جەستەیەکی وەرزشیم هەیە! نەعلەکانم کردووە بە مارکەی گوچی
-
سلێمانی – نزار جەزا پترۆس سەرۆکی دەستەى سەربەخۆی مافی مرۆڤ لەهەرێمی کوردستان ڕایدەگەیەنێت، بەداخەوە هەرێمی کوردستان تاکو ساڵی ٢٠١٤ لەزۆر ڕووەوە پێشکەوت، بەڵام لەدوای ئەوەوە ڕەووشی مافی مرۆڤ ڕووی لەپاشەکشەیە. زیا پترۆس سەرۆکی دەستەى سەربەخۆی مافی مرۆڤ لەهەرێمی کوردستان بە(خەڵک)ی ڕاگەیاند، بەداخەوە هەرێمی کوردستان تاکو ساڵی ٢٠١٤ لەزۆر ڕووەوە پێشکەوت، و ئێستاش بەراورد بەعیراق و هەندێک وڵات پێشکەوتووە، بەڵام ئەم پێشکەوتنە لێی ڕازینین و لەدوای بەروارەوە، دۆخی مافی مرۆڤ ڕووی لەپاشەکشەیە، ڕۆژ لەدوای ڕۆژ خراپتر دەبێت. ئاماژەى بەئەوەشدا، دۆخی ئابووری و قەیرانی دارایی، کێشەی سیاسییەکانی نێوانی هەرێم و عیراق، کێشەکانی نێوان لایەنە سیاسییەکان، تێکچوونی باری دەروونی خەڵک و دروستبوونی شەڕ و ئاژاوە، سۆشیال میدیا و میدیا کاریگەری لەسەر پاشەکشەی مافی مرۆڤ هەیە. باسی لەئەوەشکرد، ئێستا هەر حاڵەتێکی بچوک دروستببێت هەندێک خەڵک پەنا بۆ بەکارهێنانی چەک دەبات، ئەمەش دیاردەیەکی خراپە و بەشێوەیەکی زۆر چەک بڵاوبووەتەوە. ئاماژەى بەئەوەشدا، کۆمەڵگەی کوردی دابەشبوون بەسەر دوو چیندا، یان چینێکی زۆر دەوڵەمەند یان زۆر فەقیر، واتە چینی ناوەڕاست زۆر کەمبووەتەوە، بۆ نمونە دەرچووی زانکۆ و پەیمانگاکان بێکارن و ڕۆژانە بیردەکەنەوە کەی دەست بەژیانی خۆیان بکەن؟ لەئەنجامی ئەمەشدا کاریگەری دەروونی لەسەریان دروستدەبێت و کۆمەڵێک ڕووداوی جۆراوجۆری لێدەکەوێتەوە. وتیشی: نازانم ئەو کەسانەى قاچاخی بەچەک و ماددەى هۆشبەرەوە دەکەن کێن، بەڵام دیارە کە کەسانی فەقیر پێی ناکرێت، بەڵکو کەسێکە کە دەستڕۆشتووە.
-
خەڵک – وەرزش دوای دۆڕاندنی یانەکەی بەرامبەر یانەی چێڵسی ئینگلیزی لە قۆناغی پێش كۆتایی خولی یانە پاڵەوانەکانی ئەوروپا، پێکەنین و گەڵتەکردنەکانی هازارد لەگەڵ یاریزانانی بلوس، توڕەییەكی زۆری لەنێو هاندەران و دەستەی كارگێری یانەكە دروست كردووە، بۆیە یانەكەی بڕیاریداوە لە كۆتایی ئەم وەرزەدا دەستبەرداری ببێت. بە پێی زانیارییەکانی نێو بەرنامەی "شیرنگیتۆ"ی ئیسپانی، پێكەنینەكەی هازارد و گاڵتەكردنەكانی لەگەڵ یاریزانانی چێڵسیدا دوای دۆڕاندنیان هەروا ئاسان تێناپەڕێت. زانیارییەکانی نێو بەرنامەکە، باسی لەوەکردووە؛ هازارد كۆتایی هاتووە و یانەكەی بڕیاریداوە لە وەرزی گواستنەوەی هاوینەدا دەستبەرداری ببێت، بەتایبەتی كە بەردەوام ئامادە نییە و بەدەست پێكانەوە دەناڵێنێت. بەرامبەر، 100 ملیۆن یۆرۆ، هازارد لە هاوینی 2019 پەیوەندی بە یانەی ریاڵ مەدریدەوە كرد، بەڵام تائێستا نەیتوانیوە ئاستێكی باش پێشكەش.
-
خەڵك هاتووچۆی نێوان هەرێم و ئێران تا ئێستا ئاسایی نەبووەتەوە و بڕیارە لە 10 ی ئەم مانگە كۆبوونەوە بكرێت بۆ بڕیاردان لەسەر ئەوەی دۆخەكە وەك خۆی بمێنێتەوە یان گۆڕانكاری تێدا بكرێت. شاخەوان ئەبو بەكر، بەڕێوەبەری دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، زیاتر لە مانگێكە هاتووچۆی نێوان وڵاتی ئێران و هەرێمی كوردستان بە بڕیاری ئێران ڕاگیراوە و تەنها ئەو كەسانەی نەخۆشن و پێویستیان بە چارەسەری پزیشكی هەیە لەگەڵ ئەو كەسانەی كە خوێندكارن دەتوانن سەفەر بكەن. شاخەوان ئەبوبەكر باسی لەوەشكرد، ئەو بڕیارە جمەوجۆڵە بازرگانییەكان ناگرێتەوە و لەهەموو كاتەكاندا ڕێگەپێدراوە. ئاماژەی بەوەشكرد، لە 10 ی ئەم مانگە كۆبوونەوەیەك دەكرێت بۆ ئەوەی بڕیار بدرێت كە ئایا دۆخەكە بەمجۆرە دەمێنێتەوە یان گۆڕانكاری تێدا دەكرێت. بەردەوامی داخرانی سنوورەكان لەكاتێكدایە كۆمپانیاكانی بواری گەشتیاری لە ماوەی رابردوو گرووپی گەشتیاری زۆریان ئامادەكردووە تا بۆ جەژن بچنە ئێران، ئەو كەسانە ڤیزایان وەرگرتووە و پارەی گرووپی گەشتیاریشیان لێوەرگیراوە.
-
خەڵک وەرزش تۆماس توخێلی ڕاهێنەری یانەی چێڵسی، کە پێشتر، پێشبینی بەریەککەوتنی یانەکەی لەگەڵ مان سیتی کردبوو لە قۆناغی کۆتایی چامپیۆنس لیگ، پیشبینییەکەی هاتە دی و دوای بردنەوەشی یەکەم پەیامی ئاڕاستەی ستیزن کرد. تۆماس توخێل، دوای بردنەوەی لە یانەی ڕیاڵ مەدریدی ئیسپانی، تەئکیدیکردەوە کە لە 28 ی ئایاردا بۆ بردنەوە بەرەو ئەستەنبوڵ دەڕوات، تا لەیاریی کۆتایی چامپیۆنس لیگدا نازناوەکە لەمانچستەر سیتی بباتەوە . توخێل، وتیشی؛ " زۆر شانازی بە تیپەکەمەوە دەکەم، خۆم و یاریزانەکانیشم بەردەوام تینوی بردنەوەین". سەبارەت بە یارییەکەیان بەرامبەر ڕیاڵ مەدرید وتی؛ شایەنی بردنەوەبووین، یاریزانەکانمان لە کاتی خۆیدا لەسەر تۆپ بوون، توانیمان دەرفەت بقۆزینەوە بەرامبەر یانەیەکی بەئەزموونی وەک یانەی شاهانە و یارییەکە ببەینەوە و لەهێرشە پێچەوانەکانماندا مەترسیدار بووین". شەوی چوارشەممە، لە چوارچێوەی ڕوبەڕوبوونەوەکانی گەڕانەوەی قۆناغی نیوەی کۆتایی چامپیۆنس لیگ، یانەی چێڵسی ڕوبەڕووی ڕیاڵ مەدرید بووەوە یارییەکە بە بردنەوەی یانە ئینگلیزییەکە کۆتاییهات. یانەی چێڵسی لە یاریگای ستامفۆرد بریج میوانداری ڕیاڵ مەدریدی ئیسپانی کرد، یاریی نێوانیان بە ئەنجامی (2-0) لەبەرژەوەندی کوڕانی توخێل کۆتایی هات. گۆڵەکانی یانە لەندینییەکە، لە خولەکەکانی 28 و 85 لەلایەن تیمۆ ڤێرنەری ئەڵمانی و ماسۆن ماونتی ئینگلیزییەوە تۆمارکران.