هەرێم؛ ڕەوشی كەش و هەوای سبەی هەینی چۆن دەبێت
خەڵك بە هۆی دەركەوتنی سەرەتاكانی ژێر كاریگەری شەپۆلێكی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك هەردوو كونسوڵخانەی ئەمریكا و ئەڵمانیا لە هەولێر ھەڵوێستی خۆیان لە بارەی بڕیاری دادگای تێھەڵچوونەوەی ھەرێم بۆ پەسەندكردنی سزای دەستگیركراوانی بادینان ڕاگەیاند و پشتیوانی خۆیان بۆ ئازادی ڕادەبڕین دووپاتكردەوە. كونسوڵخانەی گشتی ئەمریكا لە هەولێر لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، "وڵاتەكەی پشتیوانی لە ئازادی ڕادەبڕین و ڕاگەیاندن دەكات و ئازادی ڕادەبڕین بەشێكە لە ناسنامەی وڵاتەكەیی و بەردەوام دەبن لە داكۆكیكردن لێی وەك بەشێك لە بەھا سەرەكییەكان". كونسوڵخانەی گشتی ئەمریكا لە هەولێر ڕوونیشیكردووەتەوە، "چاوەڕوانیان لە حكومەتەكان لە جیھاندا ھەیە ڕێز لە دیپلۆماتكارەكانیان بگرن، كە بە ھەمان شێوەی ڕۆژنامەنووسان لەگەڵ خەڵكی جۆرا و جۆر كۆدەبنەوە بۆ ئەوەی بتوانن كاروبارەكانیان بكەن". هاوكات، كونسوڵخانەی گشتی كۆماری ئەڵمانیای فیدراڵ لە هەولێر، نیگەرانی خۆی لە بڕیارەكەی دادگای تێھەڵچوونەوە دەربڕیوە و ڕایگەیاندووە:"بە نیگەرانییەوە لە بڕیاری دادگای تەمییز لە دژی پێنج رۆژنامەوان و چالاكوانەكە دەڕوانێت. تێگەیشتن لە بڕیارەكەی دادگا ئاسان نییە، بەبێ لەبەردەستدابوونی بەڵگەیەكی ڕوون بۆ تاوانكارییەك مایەی سزادان بێت". كونسوڵخانەی گشتی كۆماری ئەڵمانیای فیدراڵ لە هەولێر جەختیشی كردووەتەوە:" ئێمە داوا لە سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەكەین دەسەڵاتی خۆی بەكاربهێنێت، بۆ دەركردنی بڕیاری لێخۆشبوون. گۆڕینەوەی ئازادانەی بیروڕا لەگەڵ ڕۆژنامەوانان و چالاكوانان بەشێكە لە كاری رۆژانەی دیپلۆماتكاران و هەروەها كاری ڕۆژانەی كونسوڵگەریی گشتییش. ئاماژەكردنەكەی ئەمڕۆی دادگا بە كونسوڵگەری نادروستە و پێچەوانەی ئەو گیانی پەیوەندییە دۆستانە و نزیكەی نێوان ئەڵمانیا و هەرێمی كوردستانی عیراقە".
-
خەڵك كۆمپانیای مۆدێرنا ژەمە ڤاكسینێكی تری بەرهەم هێناوە دژی جۆرە نوێیەكانی ڤایرۆسی كۆرۆنا بۆ ئەو كەسانەی ڤاكسینیان وەرگرتووە. كۆمپانیای مۆدێرنا لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكرد، ئەو ژەمە ڤاكسینە چالاكی خۆی سەلماندووە دژی ڤایرۆسی كۆرۆنا و جۆرە نوێیەكانی ئەو ڤایرۆسە كەبۆیەكەمجار لەوڵاتانی باشووری ئەفریقا و بەرازیل سەریهەڵدا. كۆمپانیاكە ئەوەشی خستووەتەڕوو، داتاكانی قۆناغی دووەمی تاقیكردنەوەكان دەركەوتووە ئەو ژەمە ڤاكسینەی مۆدێرنا كە بڕەكەی 50 مللیگرامە بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی ڕێژەی دژە تەنەكانی دژی ڤایرۆسی كۆرۆنا لەناو خوێن. بەپێی زانیارییەكان ئەو ژەمە ڤاكسینەی مۆدێرنا بەشێوەیەكی تایبەت جۆرە نویێەكانی كۆرۆنا دەكاتە ئامانج و چالاكییەكەی زیاترە لەڤاكسینەكانی تر و ئێستا لێكۆڵینەوەی زیاتر لەبارەیەوە دەكرێت.
-
خەڵك لاهور شێخ جەنگی هاوسەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەبارەی دەستگیركراوەكانی بادینان، داواكارییەك ئاڕاستەی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەكات. لاهور شێخ جەنگی هاوسەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە لاپەڕەی فەرمی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك بڵاویكردەوە:"ئازادی، بەردی بناغەی هەرێمی كوردستانە". نووسیویشییەتی:"ئازادیخوازانی كوردستان شایەنی پاراستن و رێزگرتن و پشتیوانین. نێردە دیپلۆماسییە نێودەوڵەتییەكان، بەدیهێنەری ناوچەی ئارام و پارێزەری ئەزموونی هەرێمی كوردستانن، تۆمەتباركردنییان بە تۆمەتی بێ بنەما، سكانداڵە و زۆر خراپ ناوبانگی هەرێم لەكەدار دەكات". لاهور شێخ جەنگی ئەوەشی خستووەتەڕوو:"پێویستە بە هەموومان، هێز و لایەنە سیاسی و مەدەنییەكان، ڕووبەڕووی ئەم پێشهاتە مەترسیدارە ڕاوەستین. داوا دەكەم بەڕێز سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەسەڵاتی خۆی بەكاربێنێ، دادگا لە دەستتێوەردانی سیاسی بپارێزێ، سزای ناڕەوای سەر گەنجە دەستگیركراوەكانی بادینان لابەرێ و ئەو دەستدرێژییەی كراوەتە سەر نێردە دیپلۆماسییەكان، بەرپەرچبداتەوە".
-
ئەمەی خوارەوە ٦ خواردنە کە هۆکارە بۆ هەڵئاوسانی ژێر چاوەکان و ٤ خواردنیش کە هەڵئاوسانەکە ناهێڵێت: ئەو خواردنانەی هۆکارن بۆ هەڵئاوسانی ژێر چاوەکان ئەو خواردنانەی کە هەڵئاوسانی ژێر چاوەکانت ناهێڵێت
-
خەڵك بەهۆی زیادبوونی هێرشەكانی داعش بۆ سەر چەند ناوچەیەكی پارێزگای كەركوك، رێوشوێنی توندی ئەمنی لەو پارێزگایە دەگیرێتەبەر. ئەمیر نوری وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی كەركوك ڕایگەیاند، چوار یەكەی سەربە هێزە تایبەتییەكانیان لە باشووری كەركوك بە تایبەت لە ناوچەی كێڵگە نەوتییەكان جێگیر كردووە. وتەبێژی پۆلیسی كەركوك ئاماژەی بەوەشكرد، لە ڕۆژانی ڕابردوو داعش 13 پەلاماری لە كەركوك ئەنجامداوە و ڕوونیشیكردەوە، "ژمارەی هێزەكانی پۆلیسی فیدراڵی لە كەركوك زیاد كراوە و پشتیوانی سەربازیی بۆ ڕەوانە كراوە". جێی ئاماژەیە، لە ماوەی ڕابردوودا هێرشی چەكدارانی داعش بۆ سەر هێزەكانی عیراق و هێزەكانی پێشمەرگە لە چەند ناوچەیەكی عیراق بە تایبەتی ناوچە جێناكۆكەكان و كەركوك زیاتر بووە و هۆكارەكەشی بۆ بوونی بۆشایی ئەمنی لەو ناوچانە دەگەڕێنرێتەوە.
-
خەڵك وەزارەتی ناوخۆی ھەرێم بڕیاری ھاوردەكردنی ئۆتۆمبێلی خوار مۆدێل 2019 تاووتوێ دەكات، وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی گشتی پۆلیسی ھاتووچۆی ھەرێمیش دەڵێت، ئەو بڕیارە لە عیراق جێبەجێكراوە و چاوەڕوان دەكەن لە ھەرێمیش جێبەجێ بكرێت. عەمید ئەسعەد كەریم وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی گشتی ھاتووچۆی ھەرێم لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، وەزارەتی ناوخۆی عیراق بڕیاریداوە، ڕێگە بە ھاوردەكردنی ئۆتۆمبێلی خوار مۆدێل 2019 بدرێت، بۆ ئەو مەبەستەش وەزارەتی ناوخۆی ھەرێم ھاوردەكردنی 10 جۆر ئۆتۆمبێلی خوار مۆدێل 2019 تاووتوێ دەكات، بۆئەوەی وەك عیراق ڕێگە بەھاوردەكردنیان بدرێت. وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی گشتی ھاتووچۆی ھەرێم وتیشی، مەرج نییە ڕێنماییەكانی عیراق لە ھەرێم جێبەجێ بكرێن، بەڵام ھەوڵدەدرێت نزیك لە بڕیار و ڕێنماییەكانی عیراق لە ھەرێمیش ڕێگە بە ھاوردەكردنی ئۆتۆمبێل بدرێت و بۆ ھەر جۆرێكی ئۆتۆمبێل 2 ملیۆن دینار رسومات وەربگیرێت. ئەمەش لە كاتێكدایە، لەئێستادا تەنھا ڕێگە بە ھاوردەكردنی مۆدێلەكانی (2019 و 2020 و 2021)، دەدرێت بۆ ھەموو جۆرەكانی ئۆتۆمبێل.
-
خەڵك وەزیری پەروەردەی هەرێم ڕایدەگەیەنێت: خوێندنی ئەلكترۆنی گرفتی بۆ دروستبووە و جێی خوێندنی ناوپۆل ناگرێتەوە و كەموكوڕی هەیە. ئالان حەمە سەعید وەزیری پەروەردەی حكومەتی هەرێم لە كۆنفڕانسێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند: خوێندنی ئەلكترۆنی گرفتی بۆ دروستبوە، بەتایبەت لەناوچە دوورەدەستەكان كە هێڵی ئینتەرنێتی لێنیە یان كێشەی تێدایە. وتیشی: خوێندنی ئەلكترۆنی 100% جێی خوێندنی ناوپۆل ناگرێتەوە و كەموكوڕی هەیە و ناچارییە لەپێناو پاراستنی گیانی مامۆستایان و خوێندكاران. وەزیری پەروەردە ئاماژەی بەوەشدا: نەك تەنها لەهەرێمی كوردستان، بەڵكو لەهەموو جیهان كوالێتی خوێندن كاریگەری لەسەر دروستبووە و زیانی بەركەوتەوە. لەبارەی دەستپێكردنەوەی پڕۆسەی خوێندنیش ئالان حەمە سەعید وتی: دەستپێكردنەوەی پڕۆسەی خوێندن پەیوەندی پەخۆپارێزییەوە هەیە، بەڵام جەژنمان لەپێشە كە بەركەوتن زۆر دەبێت، بۆیە پابەندنەبوونی خەڵك وایكردووە ڕیسەكەمان ببێتەوە بەخوری، لەكاتێكدایە لەناو خوێندنگەكان خۆپارێزی كراوە. وەزیری پەروەردە ئەوەشی خستەڕوو: بۆ دەستپێكردنەوەی خوێندن چاوەڕێی هەڵسەنگاندنی تەندروستی دەكەین لەبارەی ژمارەی تووشبووان بە كۆرۆنا، ئەگەر دوای جەژن ئامارەكان كەمببنەوە دەرگای خوێندنگاكان دەكرێنەوە، بەڵام بەتەناوب و خۆپارێزییەوە.
-
خەڵك لە ئاكامی قەدەغەكردنی هاتوچۆ بەمەبەستیڕێگەگرتن لە زیاتر تەشەنەسەندنی ڤایرۆسی كۆرۆنای نوێ خامۆشییەكی كەموێنە باڵی بەسەر نەمرود'دا كێشاوە كە لەسەر ئاستی جیهان دووەمین و لەسەر ئاستی توركیاش گەورەترین دەریاچەی دەمەوانەیی'یە. ئەو دەریاچەیە دوو هەزار و ٢٥٠ مەتر لە ئاستی دەریاوە بەرزە و لە میانی پڕۆژەی ئاراستە دەستبەژێرەكانی ئەورووپاوە "خەڵاتی دانسقەیی" پێبەخشراوە و بە "بەهەشتی سەر رووی زەوی" ناسراوە، جگە لە دیمەنی دڵڕفێنی سروشتەكەی، بە گۆماوە سەهۆڵی و گەرمەكانی، ئەشكەوتی سەهۆڵبەند، هەڵمكێش، جۆرەكانی باڵندە و فرەیی زیندەیی چوار وەرزی ساڵ گەشتیارانی ناوخۆیی و بیانی بۆ لای خۆی ڕادەكێشێت. دەریاچەكە یەكێكە لە ناوچە هەرە گرنگەكانی بەدلیس بۆ گەشتیاری، دوای كۆتایی هاتن بە قەدەغەی هاتوچۆ، بۆ جارێكی دیكە بەڕووی گەشتیاراندا دەكرێتەوە.
-
خەڵك- رووانگەی سووریا بۆ مافەكانی مرۆڤ لە چواری ئەم مانگە رایگەیاند ئاستی ئاوی رووباری فوڕات بۆ یەكەمجار لە مێژوودا پێنج مەتر كەمی كردووە بەهۆی گرتنەوەی ئاوەكە لەلایەن توركیاوە كە ئێستا بڕەكەی ناگاتە 200 مەتر چوارگۆشەی دووجا، ئەمەش پێچەوانەی رێككەوتنی ساڵی 1987ە. رووانگەی سووریا بۆ مافەكانی مرۆڤ هۆشداری داوە لە دروستبوونی كارەساتێكی مرۆیی نزیك كە هەڕەشە لە سەر ژیان و گوزەرانی زیاد لە 3 ملیۆن سووریایی دەكات كە پشت دەبەستن بە ئاوی رووباری فوڕات بۆ ئاوی خواردنەوە و كارەبا و ئاودێری و چاندن. سەرچاوەی ئاوی رووباری فوڕات لە توركیاوە دێت دەچێتە سووریا و لەوێوە بۆ خاكی عێراق. لە شاری جەرابلووسی ریفی حەلەبەوە رووباری فوڕات دەچێتە نێو سوریاوە و لە شاری بوكەمالەوە دەردەچێت بەرەو عێراق لە شاری قائیم لە پارێزگەی ئەنبار لە خۆرئاوای عێراق. رووباری فوڕات لە عێراق بە پارێزگەكانی بابل و كەربەلا و نەجەف و دیوانییە و موسەنا و زیقار تێدەپەڕدەبێت بۆ هۆڕەكانی باشووری عێراق و دواتر لەگەڵ رووباری دیجلەدا یەك دەگرێت، شەتی عەرەب پێكدەهێنن لەگەڵ كەنداو یەك دەگرنەوە.
-
خەڵك- سەرۆكی دەستەی ئەركانی سوپای ئەمریكا مارك مێیڵی رایگەیاند جیهان دەچێتەوە رەوشێكی تایبەتەوە، رەوشێك كە سەقامگیری تێدا نامێنێت لەباری نێونەتەوەییەوە، ئەمەش لەگەڵ گەشەكردنی توانای چین و دەركەوتنی تەكنیك و پیشەسازی و رۆبۆتی نوێ كە یەكلاكەرەوەی جەنگن. مارك مێیلی رەوشی ئێستای بەراورد كرد بە گۆڕانكارییە جیۆسیاسییە سەرەكییەكانی دیكەی كە لە مێژوودا روویان داوە لە جیهاندا وەك رووخانی رۆما و هەرەسهێنانی یەكێتیی سۆڤێت. مێیلی لە گوتاری خۆیدا لە زانكۆی هاوارد رایگەیاند، ئێمە لە پێشوازی سەردەمێكداین كە لە ڕووی نێونەتەوەییەوە سەقامگیری بەخۆیەوە نابینێت. ئاماژەی بە ئەوەش كرد گەشەكردنی تواناكانی چین گۆڕانكاری لە رەوشی ئێستا دروست دەكات، دوای سەردەمێك لە ئەوەی كە ئەمریكا بەشێوەیەكی بنەڕەتی هێزی سەربازی و سیاسی و ئابووری جیهان بوو بێ ئەوەی كەس ململانێی بكات.