ڕادیۆ دێتەوە ناو ڕکابەرییەکە
خەڵک ـ نزار جەزا نزیکی سەد ساڵە کورد ڕادیۆ وەک سەرچاوەی…
زیاترسەردێر
-
له باربردنی منداڵ و رێگه‌دان به‌و پرۆسه‌یه به شێوه‌یه‌كی یاسایی ئێستا پرسێكی باوه له وڵاتانی جیهاندا، ته‌نانه‌ت له هه‌رێمی كوردستانیش خه‌ڵكانێك بۆ له‌باربدرنی منداڵ ده‌چنه نه‌خۆشخانه‌كانی توركیا و ئێران. له‌م گرته ڤیدیۆیه‌ی خواره‌وه‌دا ئه‌وه ڕونكراوه‌ته‌وه كه كاتێك منداڵ له‌به‌ر ده‌به‌یت چی ڕوده‌دات؟ وه‌ك له گرته ڤیدیۆیه‌كه‌ش ده‌رده‌كه‌وێت كه له لایه‌ن پزیشكێكه‌وه به‌ناوی Anthony Levatino ئاماده‌كراوه‌و تا ئێستا زیاتر له 1200 منداڵه له‌بار بردووه، سه‌ره‌تا ده‌رزیه‌ك له سه‌ری منداڵه‌كه ده‌درێت كه هه‌ست به ئازاره‌كه‌ی ده‌كات و به‌هۆی ئه‌وه‌وه گیان له‌ده‌ستده‌دات. له ئایینی ئیسلام ڕێگه‌ی به له‌باربردن داوه ئه‌گه‌ر كۆرپه‌لەكه هه‌ڕه‌شه بێت بۆ سه‌ر ژیانی دایك، یان دووگیانبوونه‌كه ئه‌نجامی لاقه‌كردن بێت و ته‌مه‌نی كۆرپه‌كه له چوار مانگ زیاتر نه‌بێت، ده‌بێت ته‌مه‌نى منداڵه‌كه له 120 ڕۆژ تێپه‌ڕ نه‌بووبێت، به‌ڵام گه‌ر له پاش ئه‌وه له باری ببه‌یت وه‌ك كوشتنی مرۆڤێك وه‌هایه. به‌پێی یاسای سزادانی عێراقی ماده‌کانی (417، 418، 419 ژماره 111 ساڵی 1969) هه‌ر که‌سێک ببێته باعیسی له‌باربردنی منداڵ به‌بێ رەزامه‌ندی دایکی، ئه‌وا مه‌حکوم ده‌کرێت به 10 ساڵ زیندانیکردن، ئه‌گه‌ر هاتوو دایکه‌که خۆی ئه‌و کاره بکات، له‌لایه‌ن دادوه‌ر ساڵێک سزای زیندانیکردنی بۆ ده‌رده‌چێ. چونکه له‌یاسای سزادانی عێراقی له‌ناوبردنی به‌ئه‌نقه‌ست به‌تاوانی کوشتن حیساب ده‌کرێت.
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک نەخۆشی دەروونیە کە زۆرێکمان هەمانە و پێشی نازانین: نەخۆشی hypochondria، ئەو کەسەیە کە زۆر لەوە دەترسێت نەخۆش بکەویت و بەردەوام بە دکتۆرەوەیە بۆ پشکنین – نەخۆشی زیادەڕەوی لە پاکوخاوێنی Obsessive-Compulsive Disorder، ئەو کەسەیە کە زۆر زیادەڕەوی دەکات لە پاکوخاوێنیدا (عەمەلی لە ڕادە بەدەر). – نەخۆشی Syllogomania، ئەو کەسەیەک کە دەستی لە شتە کۆنەکانی نابێتەوە و ماڵەکەی پڕە لە شتە شڕەی ناپێوسیت – نەخۆشی topographical disorientation ئەو کەسەیە کە ئەگەر ١٠ جاریش بچێت بۆ شوێنێک هەر نازانێت بچێتەوە سەری و زۆر ئاسان ون دەبێت و تەنانەت هەندێکجار ژووری ناو ماڵەکەی خۆشی لێ تێک دەچێت. – نەخۆشی paruresis ئەو کەسەیە کە زۆر شەرمەنە و بۆنمونە ناتوانێت لەشوێنی گشتی میز بکات چونکە شەرم لەخەڵک دەکات. – Valetudinarianism بەو کەسانە دەوترێت کە زۆڕ ڕاڕان تا بزانن سەرنجی بەڕێوبەر یان کەسی لە خۆیان گەورەتر چییە لەسەریان، بەڵام paranoia نەخۆشییە و بەوکەسانە دەوترێت کە دەیانەوێت سەرنجی هەموو کەسێک بزانن لەسەریان.
-
ئەمەی خوارەوە چەند دیمەنێکە کە پەیوەندی پڕ لە بەزمی نێوان خوشکەکان نیشان دەدات و زۆرێک لە خوشکەکان لێی تێدەگەن: سێ جۆری گفتوگۆکردن لەگەڵ خوشکەکەت کاتێک کەسێک بەخراپ باسی خوشکەکەت دەکات بەردەوام جلوبەرگی یەکتر دەبەن و زۆرجاریش نکوڵی لێدەکەن هەر لە منداڵیەوە تا گەورەبوون هەمان کاری یەکتر دوبارە دەکەنەوە خوشک باشترین کەسە کە لە حەزە جیاوازەکانت تێدەگات کاتێک خوشکی بچوکیت و هەموان بە شێوەدا دەزانن کە خوشکی گەورەترت هەیە شەڕی بەردەوام لەسەر خواردن بەزمی هەستان لە خەو کاتێک شەڕی کۆنتڕۆكە دەدۆڕێنیت
-
ئەمەی خوارەوە چەند وەرزشێکی بەسوودە کە کچە مۆدێلەکانی کۆمپانیای بەناوبانگی ڤیکتۆریا سیکرێت ئەنجامی دەدەن تا ڕانەکانیان و ناوچەی سمتیان توند بێت: -بەپێوە بوەستە و قاچێکت بکەرە سەر ئەژنۆکەی دیکە و وەرزشی سکوات بکە. ١٥ جار -بچۆرە سەر دەم و بە پشتدا قاچەکانت بەرز بکەرەوە و دایبنێرەوە. ١٥ جار -وەرزشی Jump squats بکە، کە بازبدە و دواتر بەشێوەی سکوات بنوشتێرەوە. ١٥ جار -بچۆرە سەر لاتەنیشت و قاچی بەشی سەرەوەت بەرز بکەرەوە و دواتر بیهێنەرەوە بۆلای سنگت، ١٥ جار بۆ هەر لایەک دواتر هەر لەسەر لا بمێنەرەوە و ئەمجارە قاچت بەرز بکەرەوە و بیسوڕێنەرەوە. ١٠ جار بۆ هەردوو لا
-
ئەمەی خوارەوە دیمەنی چەند کەسێک کە ویستویانە کارێک بکەن بەڵام خراپ تێکەوتوون: - ویستی هاوکاری باڵندەکان بکات و لەسەر شەقامەکە لایان بدات - ویستی لاسایی ئەو ژنە بکاتەوە! - بە پەلە هاتم بۆ خوێندن و لەجیاتی لاپتۆپەکەم لەسەر کەوانتەرەکە ئەمەم هێناوە! - دوو ڕۆژە ناوێرم حاجتەکان بشۆم، چونکە وامدەزانی ئەو قنچکی تەماتەیە قالونچەیە - ٧ولەکی دیکە دەبێت تێزی ماستەرەکەم پێشکەش بکەم و لاپتۆپەکەم ٤ کاتژمێر ئەبدەیتی وەرگرتووە - لەفڕۆکەخانە جانتاکەیان پێکردمەوە و پڕ بوو لەم شتانە، هەر حەیام چوو!!
-
جگەر یەکێکە لە ماندووترین هاوڕێکانت لە جەستەدا، بەو پێیەی جەستەت لە ماددە ژەهراویەکان پاک دەکاتەوە، بەڵام ئەمەی خوارەوە کۆمەڵیک نیشانەیە کە دەری دەخات جگەرت زۆر ماندووە و تەواو ژەهراویی بووە: - ئازاری جگەر: دروستبونی ئازار لە ناوچەی جگەر ئاماژەیەکی سەرەتایی و دیارە کە جگەرت نەخۆشە و پێویستە چارەسەری بکەیت. - بەهۆی ناتەندروستی جگەرتەوە، بەشی خوارەوەی لاقەکانت توشی هەڵئاوسان دەبێت. - هەرچەندە بەردەوام وەرزشدەکەیت و نان کەم دەخۆیت، بەڵام هەر کێشت زیاد دەکات؟ ئەمەش نیشانەیەکە بۆ کارنەکردنی جگەرت بە باشی. - حەساسیەتی زۆر و هەوکردنی جەستە بە ئاسانی یەکێکی دیکەیە لە نیشانەکان. - زەردبونی پێست و زەردبونی چاوەکان. - لاوازی و ماندوبونی زۆر بەبێ هۆکار بەجۆرێک کە هەندێک جار کارت بۆ ناکرێت.
-
ئەمەی خوارەوە جەند خواردنەوەیەکی بەسوودە کە دەتوانیت لەکاتی سووڕی مانگانە بەکاری بهێنیت، جگە لەوەی زۆر بەسوودە ئازارت ناهێڵێت:
-
بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی دارستان و ژینگەی پارێزگای سلێمانی ڕایدەگەیەنێت: لە سنووری تانجەرۆ بە تۆمەتی زیادەڕۆیی كەسێكیان دەستگیركردووە. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی دارستان و ژینگەی پارێزگای سلێمانی لە ڕاگەیەنراوێكدا ڕایگەیاند: بەمەبەستی پاراستنی سروشت و ژینگە و ڕێگریكردن لە سەرپێچیكاران مەفرەزەیەكی بنكەی پۆلیسی دارستانی تانجەرۆ دەرچوون بۆ سنووری گوندی (یەخی ماڵی) لە شارەدێی تانجەرۆ، لە ئەنجامدا توانیان هاووڵاتیەك بەتۆمەتی زیادەڕۆیی دەستگیر بكەن كە سەرقاڵی بڕین و تەختكردنی زەوی گشتی بوو ، هەروەها دەستگیرا بەسەر (١) حەفارە. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی دارستان و ژینگەی پارێزگای سلێمانی ئەوەشی خستووەتەڕوو، پەڕاوی لێكۆڵینەوە ڕێكخراوە و ڕادەستی دادوەر كراوە بۆ وەرگرتنی ڕێكاری یاسایی. خەڵك – بەشی هەواڵ
-
ئەمینداری گشتیی وەزارەتی بەرگریی عیراق، لەگەڵ فەرماندەی ھێزەكانی ناتۆ لە عیراق، چۆنیەتی پتەوتركردنی ھاوكاریی و ھاھەنگییە ھاوبەشەكانیان تاووتوێ كرد. وەزارەتی بەرگریی عیراق لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، جەبار سیجیل موتڵەگ حەیدەری ئەمینداری گشتیی وەزارەتی بەرگریی عیراق، لەگەڵ پێیر ئۆڵسن فەرماندەی ھێزەكانی ناتۆ لە عیراق، كۆبووەوە و چۆنیەتی پتەوتركردنی ھاوكاریی و ھاھەنگییە ھاوبەشەكانیان تاووتوێ كرد. لە ڕاگەیەنراوەكەدا ئەوەش خراوەتەڕوو، لە كۆبوونەوەكەدا، ژمارەیەك پرسی گرنگ تاووتوێكراون لەوانە چۆنیەتی پتەوتركردنی ھاوكاریی و ھەماھەنگییە ھاوبەشەكان لەگەڵ ھێزەكانی ناتۆ بەتایبەتیش لە بواری مەشق و ڕاھێنان بە سوپای عیراق، ھەروەھا سوود وەرگرتن لە ھێزەكانی ناتۆ. ڕوونیش كراوەتەوە، ئەمینداری گشتیی وەزارەتی بەرگریی عیراق پەرۆشی وڵاتەكەی نیشانداوە بۆ ھاوكاریكردنی زیاتر لەگەڵ ناتۆ و ئاڵوگۆڕی زانیاری و جەختیكردووەتە لەسەر گرنگی لابردنی ئاستەنگەكانی بەردەم ئەركی ھێزەكانی ناتۆ لە عیراق ئەوەش بە ئامانجی فراوانكردنی كارە ھاوبەشەكانی نێوان ھەردوولا. خەڵك – بەشی هەواڵ
-
لەگەڕەكێكی هەولێر لەسەر ڕاگرتنی ئۆتۆمبێل شەڕە تەقە ڕوویدا و كەسێك بریندار بووە، پۆلیسیش دەڵێت تەقەكەرەكە دەستگیركراوە. ڕائد هۆگر عەزیز وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی هەولێر لە لاپەڕەی فەرمی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك بڵاویكردووەتەوە: بەشی پۆلیسی فریاكەوتنی هەولێر، پاش ئەوەی بەبوونی شەڕە تەقەیەك لە نێوان دوو دراوسێ لە گەڕەكی (كوران) ئاگادار كرانەوە، دەستبەجێ گەیشتنە شوێنی ڕووداوەكە. لەبارەی هۆكاری شەڕەتەقەكەش، ئەوەی خستووەتەڕوو: دوای گەیشتنی هێزەكانی پۆلیس دەركەوت كە كێشەكە لەسەر ڕاگرتنی ئۆتۆمبێل بووە كەسێك بەناوی (ع.م.ح) پیشە كاسب، بە كلاشینكۆف تەقەی كردووە و كەسێكی بەناوی (س.ڕ.ع) بریندار كردووە. وتەبێژی پۆلیسی هەولێر ئاماژەی بەوەشداوە، تەقەكەرەكە لەلایەن پۆلیسی فریاكەوتنەوە دەستگیركراوە و ڕادەستی بنكەی پۆلیسی كوردستان كراوە بۆ لێكۆڵینەوە. خەڵك – بەشی هەواڵ