قائیمقامیەتی سلێمانی سەنتەرێك دادەخات
بەهۆی بوونی دەرمانی ڕێگەپێنەدراو و فرۆشتنی بە هاووڵاتیان…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- ئەمڕۆ توركیا بۆردوومانی سنووری ئاغجەلەری كرد، لەوبارەیەوە مەكتەبی سیاسی یەكێتی ڕاگەیانراوێكی بڵاوكردەوە و تیایدا داوای ڕاگرتنی ئەو هێرشانە لە حكومەتی عێراق دەكات، داواش لە حكومەتی هەرێم دەكات بانگهێشتی كونسوڵی توركیا بكات. مەكتەبی سیاسی یەكێتی ڕاگەیانراوێكی بڵاوكردەوە و تێیدا هاتووە، بەنیگەرانییەكی قووڵەوە لەو پێشھاتە ئەمنی و سنووربەزاندنە دەڕوانین و ئیدانەی بۆردومانی فڕۆكەكانی توركیا بۆ سنووری ناحیەی ئاغجەلەری سەر بە قەزای چەمچەماڵ و كەمپی ئاوارەكانی مەخموور دەكەین كە شەهیدبوونی چوار هاووڵاتیی مەدەنی و هەشت برینداری لێكەوتەوە. لە ڕاگەیانراوەكەدا ئەوەش هاتووە، وێڕای دەربڕینی پرسە و سەرەخۆشیمان بۆ كەسوكار و خانەوادە بەڕێزەكەیان، دەستبەجێ داوای راگرتنی ئەم ھێرشانە دەكەین و داوا لە حكومەتی عێراق دەكەین كە ئەركی دەستووریی و نیشتمانیی خۆی لە پاراستنی خاك و ئاسمانی عێراق بە كوردستانیشەوە رابپەڕێنێت و لە رێگەی كەناڵە دیبلۆماسییەكانەوە حكومەتی توركیا لەم پێشێلكارییە ئاگاداربكاتەوە. مەكتەبی سیاسی یەكێتی لە ڕاگەیانراوەكەدا دەڵێت، حكومەتی ھەرێمیش لەسەر ئەم رووداوە بانگهێشتی كونسوڵی توركیا لە ھەرێم بكات و روونكردنەوە بدرێت. چونكە ھیچ بیانوویەك نییە بەھۆی سنووربەزاندنەوە خەڵكی مەدەنی لە رووی گیانیی و مادییەوە زەرەرمەندبن. خوێنی ھاووڵاتییانمان پیرۆزە و داوادەكەین پیرۆزییەكانمان بپارێزرێت و گەڕانەوە بۆ گفتوگۆ و لێكتێگەیشتن بكرێتە كلیلی چارەسەری كێشەكان. بەیانی ئەمڕۆ شەممە دو فڕۆكەی بێفڕۆكەوان، گوندی توتەقەڵی سەر بە ناحیەی ئاغجەلەریان لەسنوری قەزای چەمچەماڵ بۆردومانكرد، بەو هۆیەوە چوار كەس گیانیان لە دەستدا و هەشت كەسی دیكەش بریندار بوون. هەر ئەمڕۆ توركیا بە فڕۆكەی بێفڕۆكەوان ئۆتۆمبێلێكی لەناو كەمپی ڕۆستەم جودی لە مەخمور كردە ئامانج و بەو هۆیەوە پێنج كەس بریندار بوون.
-
خەڵك- ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی یەكێتی رایدەگەیەنێت، كوشتنی زەكی چەلەبی كەیسێكی جدییە بەلامانەوە بەمزوانە ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان بڵاودەكرێتەوە. ئەمین بابەشێخ ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی دوای كۆبونەوەی لەگەڵ وەفدێكی هەدەپە رایگەیاند، كوشتنی زەكی چەلەبیی كەیسێكی جدییە بەلامانەوە، بەمزوانە ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان بڵاودەكرێتەوەو ئەوكەسانەشی خەڵك دەكوژن لەهەر كوێیەك بن دەستگیردەكرێن". ئاماژەی بە ئەوەشكرد، كوشتنی چەلەبی حاڵەتێكە كە پەیوەندیی بەحكومەتەوە هەیە زیاتر، حكومەتی پارێزگای سلێمانی‌و حكومەتی هەرێمیش ئەم كەیسەیان زۆر بەجدی وەرگرتووەو لەلێكۆڵینەوەدان. وتیشی، بەمنزیكانە ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان لەسەر ئەو ڕووداوە بڵاودەكرێتەوە. كاتژمێر 11ی شەوی 17ی ئەم مانگە لەگەڕەكی بەختیاری شاری سلێمانی هێرشكرایە سەر زەكی چەلەبی كە خاوەنی كافتریایە و خەڵكی باكوری كوردستانە، بە سێ فیشەك بریندار كرا و دوای مانەوەی لەنەخۆشخانەو ئەنجامدانی چەندین نەشتەرگەریی، دواجار بەهۆی سەختی برینەكەیەوە گیانی لەدەستدا.
-
خەڵك- هەپەگە ڕایدەگەیەنێت، لە چەند چالاكییەكدا لە ناوچەی سەرحەدی باكووری كوردستان 13 سەربازی سوپای توركیا كوژراون و دوو سەربازی دیكەش بریندار بوون. ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەكانی پاراستنی گەل (هەپەگە) ڕایگەیاند، هێزەكانیان لە وەرزی زستاندا چالاكیی بەهێزیان دژی سوپای توركیا ئەنجامداوە، دەوڵەتی توركیاش نەیویست چالاكیی گەریلاكانی بكەوێتە بەر دیدە، بۆیە بێدەنگیی لێكردووە. باس لە ئەوەشكراوە، گەریلا زنجیرەیەك چالاكییان دژی سوپای توركیا لە سەرحەد ئەنجامداوە و لە سەرجەمیاندا 13 سەرباز كوژران و دووانیش برینداربوون.
-
خەڵك- ئەمڕۆ شەممە لە بەغدا كەسێك بەهۆی تای خوێنبەربون گیانی لەدەستدا، چوار كەسی دیكەش تووشی پەتاكە بوون. وەزارەتی تەندروستی عێراق لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، ئەمڕۆ لە بەغدا چوار كەسی دیكە توشی تای خوێنبەربون بون و كەسێكیش بەهۆی نەخۆشییەكە گیانی لەدەستداوە. باس لە ئەوەشكراوە، لە پارێزگای زیقاریش چوار كەس توشی تای خوێنبەربون بون و كۆی ژمارەی توشبوان لە پارێزگاكەدا بۆ 40 بەرزبوەوە، لەو ژمارەیەش 8 كەسیان مردون، هەروەها 20 كەسیش چاك بونەتەوە. تای خوێنبەربون، پەتایەكی ڤایرۆسییە، بەهۆی تێكەڵاوبون و لەڕێی ئاژەڵ و مێش و مەگەزەوە بۆ مرۆڤ دەگوازرێتەوە، هەروەها لە مرۆڤەوە بۆ مرۆڤیش دەگوازرێتەوە. بەپێی وەزارەتی تەدروستیی و رێكخراوی تەندروستیی جیهانی، نیشانەكانی تای خوێنبەربون بریتین لە دڵ تێكهەڵاتن و رشانەوە، لەگەڵ ئازاری جومگەكان، سكچون، تا، هیلاكی و لاوازی، هەروەها چەند نیشانەیەكی نەخۆشییەكە دەریدەخات كە مەترسی لەسەر ژیانی توشبوەكە هەیە، لەوانە خوێنبەربونی ژێر پێست، دروستبونی كێشە لە دەماغ، بێهۆشبون، لەكاركەوتنی گورچیلە، دروستبونی كێشەی هەناسەدان و لەكاركەوتنی جگەر.
-
خەڵك- ئەمڕۆ فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی توركی بۆردوومانی كەمپی مەخمووری كرد، لە ئەنجامدا پێنج كەس بریندار بوون. نیوەڕۆی ئەمڕۆ توركیا بە فڕۆكەی بێفڕۆكەوان ئۆتۆمبێلێكی لەناو كەمپی ڕۆستەم جودی لە مەخمور كردە ئامانج. بەپێی زانیاریەكان لەو بۆردوومانەدا ٥ كەس برینداربون كە برینی دووانیان سەختە. ئەمە لە كاتێكدایە، ئەمڕۆ دوو فڕۆكەی بێفڕۆكەوان لە سنووری گوندی "تووتەقەڵ" لە ناحیەی ئاغجەلەری چەمچەماڵ سەر بە پارێزگای سلێمانی ئۆتۆمبێلێكیان پێكا، بەهۆیەوە پێنج كەس بوونە قوربانی.
-
خەڵک- موسەنا ئەمین بە یاوەری دەستەی زیندانیانی سیاسیی نارازی لە سەروبەندی کۆنگرەیەکدا باسی لە دۆخی زیندانیانی سیاسی هەرێم کرد و جەختی کردەوە کەوەی پێویستە بەغداد دۆسیەی زیندانیانی سیاسیی هەرێم بگرێتە ئەستۆ". ئەمڕۆ شەممە، د. موسەنا ئەمین، ئەندامی ئەنجوومەنی پەرلەمانی عێراقی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنووسی لەبارەی زیندانیانی سیاسی لێدوانێدا بە یاوەری 'دەستەی زیندانیانی سیاسی ناڕازی' کە داواکارییەکانیان خستەروو و پێشکەشی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی عێراقیان کرد. لەو بارەیەوە موسەنا ئەمین وتی "بابەتی زیاندانیانی سیاسی یەکێکە لە بابەتە ئالۆزەکانی نێوان هەرێم و بەغداد کە بە بەردەوامی بەدواداچوونمان بۆ کردوون". زیندانیانی سیاسیی هەرێـم و بەغداد ماف و مووچەیان جیاوازە، کە ئەمە پێچەوانەی دەستووری عێراقییە بەو پێیەی دەبوو هەمان مافیان هەبێت و هۆکارەکەش حکومەتی هەردوولایە". راشیگەیاند "لە پاش قەیران و دارووخانی ئابووری لە وڵاتدا، دۆخی زیندانیانی سیاسی بەرەو خراپتر رۆشت حکومەتی هەرێم کەوتە خۆ دزینەوە لەو موچەیەی کە دەبێت بدرێت بە هەموو زیندانییەکی سیاسی بەڵام لە ئێستادا تەنها بەشێ لە زیاندانیان مووچە وەرئەگرن و ئەوانی دیکە تەنها ئیمتیازات کە هەیانە هەبوونی هەوێکەیە بە بێ ئەوەی فلسێک وەرگرن لە حکومەت،کە ئەوە ستەمێکی گەورە و روونە کە حکومەتی هەرێم دژ بەو زیندانیانە ئەنجامی دەدات". وتیشی "پێویستە حکومەتی بەغداد ئەم پرسە راستەوخۆ لەخۆبگرێت و ئەم بەرپرسیارێتییە بگرێتە ئەستۆ بەڵام هەتا بتوانێت خۆی لێ دەدزێتەوە". راشیگەیاند "بەردەوام شەڕم بۆ ئەم مەسەلەیە کردووە و بەڵێن بە زیندانیان دەدەم هەتا بتوانم کار ئەکەم بۆ دەستەبەردکردنی مافەکانیان بەڵام ناتوانم بەلێن بدەم کەی دەستەبەر دەبن". وتیشی "چەندین جار قسەم کردووە لەگەڵ وەزیران و بەرپرسانی عێراقی و بە خودی سەرۆکوەزیرانیشەوە لە بارەی ئەم پرسەوە و پێم راگەیاندووە کە دەبێت بەغداد خۆی بەرپرسیارێتی زیندانیانی هەرێم بگرێتەئەستۆ بەو پێیەی شوێنگرەو و میراتگری رژێمی پێشووی عێراقن کە هۆکار بووە لەو کارەسات و تاوانانەی بەسەر زیندانیانی هەرێـمدا هاتووە". ئاشکراشی کرد کە "سەرۆکوەزیران لە وەڵامدا دانی بەوەدا ناوە کە دەبێت راستەوخۆ بەغداد ئەم پرسە لەخۆبگرێت". هەروەک، لە میانەی کۆنگرەکەدا، عیماد غەفوری، ئەندامی 'دەستەی زیندانیانی سیاسی ناڕازی' نارەزایەتی و گلەییەکانیان خستەروو لەگەڵ چەند داواکارییەکدا کە لە نۆ خاڵدا خۆی بینییەوە. لەوانە "گواستنەوەی دۆسیەکەیان بۆ سەر دەزگای زیندانیانی سیاسیی عێراق و بەدوورگرتنی لە ململانێ سیاسییەکانی نێوان هەرێم و بەغداد و هەروەها پەرلەمانی عێراق پێویستە حکومەتی عێراقی ناچار بکات لە دەستەبەرکردنی مافەکانیان لە ماددەی 132دا، لەگەڵ یەکسانکردنی مووچەکانیان لەگەڵ زیندانیانی عێراقیدا".
-
خەڵك- دەزگای لوتكە سەبارەت بە پرسی ناردنەوەی زۆرەملێی پەنابەران هۆشداری دەداتە وڵاتانی بەریتانیا و عێراق و ڕایدەگەیەنێت، جارێكی دیكە قەیران بۆ كۆی پڕۆسەكانی عیراق و هەرێمی كوردستان زیاد دەكات. دەزگای لوتكە بۆ كاروباری ئاوارە و پەنابەران لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، بەداخەوە لە هەلومەرجێكدا كە چەندین قەیرانی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی بەرۆكی ئەم هەرێمەی گرتووە، پرسی بە زۆر ناردنەوەی پەنابەرانی عیراقی جارێكی دیكە قەیران بۆ كۆی پڕۆسەكانی عیراق و هەرێمی كوردستان زیاد دەكات. دەشڵێت: "دەزگای لوتكە لە هەوڵی جددی و بەردەوامدا دەبێت بۆ ڕاگرتنی دیپۆرتی زۆرەملێی پەنابەرانی كورد لە بەریتانیاوە و بۆ ئەو مەبەستەش سەرجەم ڕێگا مەدەنییەكان دەگرینە بەر و لەگەڵ ڕێكخراوە نێودەوڵەتی و ناوخۆییەكان، دەست لەناو دەست فشار دروست دەكەین لەسەر نوێنەرایەتیی وڵاتی بەریتانیا لە عیراق و ڕێگەنادەین بەو شێوە ڕوونە پێشێلی مافەكانی مرۆڤ بكرێت". ئاماژەی بەوەشكردووە، ڕوودەكەینە حكومەتی عیراق و بە فەرمی داوا دەكەین ڕێگا نەدرێت ئاسمانی هەرێمی كوردستان بە مەبەستی دیپۆرتی زۆرەملێ بەكاربهێنرێت.
-
خەڵک- سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان رایگەیاند، شانازی دەکەم بەو 20 پرۆژە یاسایەی ئامادەکارییم بۆ کردوون پێش و پاش دەستبەکاربوون وەک سەرۆکی پەرلەمان. ئەمڕۆ شەممە، ڕێواز فایەق، سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان لە میانی كۆنفڕانسی ئەكادیمیای ژنان بۆ سەركردایەتی لە عێراق رایگەیاند، "پێش دەستبەکاربوونم وەک سەرۆکی پەرلەمانی کوردستاندا، فراکسیۆنی یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستان 27 پرۆژە یاسای پێشکەشکرد کە خۆم ئامادەکارییم بۆ 18 دانەیان کرد و پاش دەستبەکاربوونیشم وەک سەرۆکی پەرلەمان، دووانی دیکەم ئامادەکرد". وتیشی "گرنگە و جێی شانازییە بۆم کە بتوانم لە کۆی 27 پرۆژە یاسا، 20 دانە ئامادەبکەم کە بەشێکیشیان بوونەتە یاسا وەک 'قەدەغەکردنی بەقاچاخکردنی نەوتی هەرێم' کە زۆر دڵم پێی خۆشە لەگەڵ یاسای 'پاراستنی بەرهەمە خۆماڵییەکان' کە زۆر لام مەبەست بوو و لە خولی پێشووی پەرلەماندا هەوڵم بۆیدا بەڵام ئەو کاتە نەبووە یاسا". راشیگەیاند "لە پرۆسەی ئامادەکردنی ئەو پرۆژە یاسایانەدا ئەوە فێربووم کە ئەتوانیت ببێتە پێشەنگ لەو شوێنەی کە کاری تێدا دەکەیت، ئەشتوانیت هەر وا بێيت و بڕۆیت، خەڵک هەیە هات و رۆی". وتیشی "دەمەوێت کاری جیاواز پێشکەش بکەم و ژینگەی جێبەجێکردنی کەرتە ئابوورییە نانەوتییەکانی ئەم هەرێـمە لەم خولەی پەرلەماندا دابنرێت". وتیشی، "قژم بڕی بۆ ئەوەی سەرپۆش بكەم و شەرپۆشكردن بڕیارێكی شەخسی خۆمە، چونكە من لەخوا ئەترسم".
-
خەڵك- نوێنەرانی ناڕازی زانكۆكانی (سلێمانی، چەرموو، هەڵەبجە و ڕاپەڕین) بڕیاریاندا بە درێژكردنەوەی ماوەی بایكۆتی مامۆستایان و فەرمانبەران بۆ 25ی ئەم مانگە و جەختیشدەكاتەوە، دوای ئەو وادەیە جارێكی دیكە كۆدەبنەوە. ستافی ناڕازی زانكۆی سلێمانی لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، وەكو نوێنەرانی، ئەنجومەنی ناڕازی سەربەخۆی مامۆستایان و فەرمانبەرانی وەزارەتی خوێندنی باڵا كۆبوونەوەیەكی ئۆنلاین ڕێكخرا و بەكۆی دەنگی سەرجەم نوێنەرانی زانكۆكای (سلێمانی، چەرموو، هەڵەبجە و ڕاپەڕین) بڕیاردرا ئەم هەفتەیەش تا 25ی ئایار درێژەپێدەری بایكۆتی هۆڵەكانی خوێندن و ناڕەزایەتی و خۆپیشاندانەكان دەبێت. جەختیشی كردۆتەوە، لە سبەینێوە، یەك شەممە بەرواری ٢٢/ ٥/ ٢٠٢٢، چالاكییەكانمان لە بەردەم هەردوو كەمپی كۆن و نوێ بەردەوام دەبن. مامۆستایان، فەرمانبەران، خوێندكاران... سڵاوی خواتان لێبێت. بابەت / بەردەوامیی ناڕەزایەتی و بایكۆت وەكو نوێنەرانی، ئەنجومەنی ناڕازی سەربەخۆی مامۆستایان و فەرمانبەرانی وەزارەتی خوێندنی باڵا لەسنوری ئیدارەی سلێمانی و ستافی ناڕازی زانكۆی سلێمانی، بەشداری كۆبوونەوەی ئۆنلاینی ئەنجومەنی هاوبەشی مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی زانكۆكانی سنوری ئیدارەی سلێمانیمان كرد. ئەویش بۆ گفتگۆكردن و بڕیاردان لەبارەی چالاكییەكانی داهاتوو و پێشهاتەكان. بەڕێزان بەكۆی دەنگی سەرجەم نوێنەرانی زانكۆكان: سلێمانی، چەرموو، هەڵەبجە و ڕاپەڕین، بڕیاردرا: ئەم هەفتەیەش، لە بەرواری ۲۱/٥/٢٠٢٢ ڕۆژی شەممە ، درێژەپێدەری بایكۆتی هۆڵەكانی خوێندن و ناڕەزایەتی و خۆپیشاندانەكان دەبێت، تـــاوەكو بەرواری ۲٥/ ٥/ ٢٠٢٢. بەپێی وەڵامی لایەنە پەیوەندیدارەكان بۆ ئەو داواكارییانەی لە ماوەكانی رابردوودا ئاراستەیان كراون، پاش ئەو بەروارە جارێكی تر كۆدەبینەوەو بڕیارێكی نوێی هاوبەش دەردەكەین. لەبەرئەوە بۆ گەڕاندنەوەی شكۆ بۆ كۆمەڵگە و لەژێر درووشمی: پێكەوە بەهێزترین و پێكەوە دەتوانین گۆڕانكاری دروست بكەین، داوا لەمامۆستایان، فەرمانبەران و خوێندكارانی بەڕێز دەكەین بەشداری ناڕەزایەتیەكان و چالاكییە مەدەنییەكانی رۆژانی داهاتوو بكەن. لە سبەینێوە، یەك شەممە بەرواری ٢٢/ ٥/ ٢٠٢٢، چالاكییەكانمان لە بەردەم هەردوو كەمپی كۆن و نوێ بەردەوام دەبن. ستافی ناڕازی زانكۆی سلێمانی
-
خەڵك- هۆشداری لە بڵاوبوونەوە و بەكارهێنانی جۆرە ماددەیەكی گیراوە لەڕێگەی سرنجەوە لەناو خوێندكاران لە خوێندنگەكان دەدرێت و مامۆستایەك دەڵێت: " ئەگەر فریای پەروەروە کردنی مناڵەکانمان نەکەوین بەڕاستی یەک دوو ساڵێکی دیکە گۆمەڵگەکەمان بەرەو داڕمان دەچێت". مامۆستا ئیسماعیل سەعدی لە پەیامێكدا، كە پەیجی دەنگی مامۆستایان لە فەیسبووك بڵاویكردۆتەوە ئاماژەی بەوەكردووە، "لەئێستادا دیاردەیەک پەیدا بووە لەنێو قوتابیاندا بەتایبەتیش قوتابیانی قۆناغی بنەڕەتی ئەویش کێشانی جۆرە مادەیەکە وەک تامی نێرگەلە وایە، بەڵام ئەم ماددەیە بەشێوەی گیراوەیە و ئەو کەسانەی بەکاری دەهێنن لەڕێگەی سرنجەوە بەکاری دەهێنن". دەشڵێت: "ئەوەی لەوێنەکەدا دیارە ئەوە ئەو مادەیەیە و لەکاتی تاقیکردنەوەکاندا لەیەکێک لەقوتابخانەکاندا بەقوتابی گیراوە و دایک و باوکیشی ئاگادار کراونەتەوە و ئەوانیش پاساویان ئەوە بووە، کە منداڵەکەیان هاوڕێیەتی منداڵی خراپ دەکات". ڕوونیشی كردۆتەوە، هەرچەندە ئەگەر بەشێکی ئەو پاساوە هاوڕێی خراپ بێت، بێگومان بەشەکەی دیکەی بریتیە لە حکومەت و دام و دەزگاکانی تایبەت بە قەدەغەکردنی ئەو ماددانە و لێپرسینەوەی توند لەکەسانی گوماناوی. ئەو مامۆستایە هۆشداری داوە، "ئەگەر فریای پەروەروە کردنی مناڵەکانماندا نەکەوین بەڕاستی یەک دوو ساڵێکی دیکە گۆمەڵگەکەمان بەرەو داڕمان دەچێت". ڕاشیگەیاندووە، زۆر جاریش دەڵێین پەروەردە کردنی منداڵ و نەوجەوانان لە ئەستۆی قوتابخانە و دایک و باوکە، ڕەنگە ئەم قسەیە ڕاست بێت، بەڵام ئەو پڕۆسەیە بەتەنها نەوەستاوەتە سەر ئەو دوو لایەنە، بەڵکو پێویستە دەوڵەت و لایەن پەیوەندیدارەکانیش بەجدی بێنە سەر خەت و ڕێگا چارەی گونجاو دابنێن، چونکە دواجار تەواوی کۆمەڵگە و حکومەتیش دەکەونە مەترسیەوە. بۆ بەدواداچوونی ئەو پرسە (خەڵك) ویستی لێدوان و ڕای بەرپرسانی پەروەردە وەربگرێت و بۆ ئەوەش پەیوەندی كرد، بە مامۆستا دڵشاد عومەر، بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەی سلێمانی و سامان سیوەیلی، وتەبێژی وەزارەتی پەروەردەی هەرێم، بەڵام پەیوەندییەكان بەردەست نەبوون.