دادگای دەستووری توركیا دەربارەی داخستنی هەدەپە بڕیاریدا
خەڵك- دادگای دەستووری توركیا بڕیاریدا بە گێڕنەوەی بەڵگەنامەكانی…
زیاترسەردێر
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک کەرەستەیە کە تا ئێستا نەتکردووەتە ئامێری جلشۆرینەوە چونکە واتزانیوە تەنها بۆ جلوبەرگ دەبێت، بەڵام هەڵەیەکی گەورەت کردووە. ئەمەی خوارەوە ئەو کەرەستانەن کە دەتوانیت بە ئامێری جلشۆرین (غەسالە) بیانشۆیت: -جانتای وەرزشی و کەلوپەلە پلاستیکیە وەرزشیەکان -فەرشی بچوک و پادی یۆگا و بەرماڵ -جانتای چەرم و خامی تورەکە -پەردەی گەرماو و لفکە – پێڵاو و پوت و نەعل – کڵاو و قردێلەی سەر – دەستکێش و هەندێک لە کەرەستەکانی چێشتخانە
-
خەڵک- فراکسیۆنی یەکێتی لەلایەن پەرلەمانتار دیلان غفورەوە و بەئیمزای ٥٠ پەرلەمانتاری دیکە، یاداشتێک درایە سەرۆکایەتی پەرلەمان بۆ پێکهێنانی لیژنەیەک بۆ چاودێری کردنی جێبەجێ کردنی مادەی ١٤٠.
-
خەڵك- حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕی 5 ملیۆن و 500 هەزار دۆلاری بۆ 100 تووشبووی تالاسیمیا لە ھەرێمی كوردستان تەرخانكرد. فەرمانگەی میدیا و زانیاری حكومەتی هەرێمی كوردستان ئاشكرایكرد، بە بڕیاری مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی ھەرێمی كوردستان، بڕی 5 ملیۆن و 500 هەزار دۆلار، بەمەبەستی چاندنی مۆخی ئێسك بۆ 100 تووشبووی تالاسیمیا لە دەرەوەی ھەرێمی كوردستان خەرج دەكرێت. فەرمانگەی میدیا و زانیاری حكومەتی هەرێمی كوردستان بڵاویكردەوە، بە گوێرەی بڕیارەكە، بۆ ھەر نەخۆشێك، بڕی 55 هەزار دۆلار خەمڵێنراوە بۆ ئەوەی چارەسەر بكرێت.
-
خەڵک- وەزیری تەندروستیی هەرێم رایگەیاند "راستە بۆشایی هەیە لە دابینکردنی دەرمان بۆ نەخۆشخانەکانی هەرێـم بە گشتی، بەڵام لە هەوڵی بەردەوامداین بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە و بوودجەی دابیکردنی دەرمان زیاد دەکەین لەو پێناوەدا". ئەمڕۆ پێنجشەممە، دکتۆر سامان بەرزنجی، وەزیری تەندروستیی هەرێم لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا لە سلێمانی باسی لە چەندین بابەتی تەندروستی کرد، لە پێشیاندا بابەتی دابینکردنی دەرمان بۆ نەخۆشخانەکان و پرۆسەی تەندەرینی کۆمپانیاکانی دابینکەری دەرمان. لەو بارەیەوە، بەرزنجی رایگەیاند "بۆشایی هەیە لە دابیکردنی پێداویستی دەرماندا و هەرچەندە تا ئێستا مانگانە تەنها بۆ پێداویستی دەرمان شەش ملیار دینار دابینکراوە لە لایەن حکومەتەوە، سەرباری بوودجەی تایبەت کە حکومەت دابینیکردووە بۆ سەرجەم سەنتەرەکان لە شارەکاندا". وتیشی "ئامانجی ئێمە نەخۆشە، بۆیە نابێت رۆتین هەبێت لە دابینکردنی دەرماندا و ئێمە وەک وەزارەتی تەندروستی دابینکردنی دەرمانمان داوەتە دەست بەڕێوەبەرایەتییەکانی تەندروستی لە پاریزگاکان و شارەکاندا". باسی لە نەختینەی کۆمپانیاکانیش کرد و وتی "نەختینە وشایشتەی دارایی بۆ کۆمپانیاکان بە رێژەیەکی دیاریکراو لە قۆناغێکەوە بۆ قۆناغێکی دیکە جیاوازی هەبووە، بەڵام لەم دۆخەدا بەهۆی نەبوونی نەختینەو پارەی کاش تووشی کەمی دەرمان بووین". وتیشی "لە ئێستادا پرۆسەکانی تەندەرین لەگەڵ کۆمپانیاکانی دابیکنردنی دەرماندا چووەتە قۆناغی واژۆکردن". راشیگەیاند "رێکاری چارەسەرکردنی کێشەکانمان دیاریکردووە بەوەی بوودجەی شەش ملیار کە بۆ دابیکردنی دەرمان تەرخانمان کردبوو، زیادی بکەین بۆ حەوت ملیار دینار". لە کۆتایی وتارەکەیدا وتی "دەمانەوێت بە بێ جیاوازی خزمەت بە هەموو شارەکانی هەرێم بگەیەنین و چەندین پرۆژەمان تایبەت بە نەخۆشی شێرپەنجە راگەیاندووە کە هەمیشە گرنگی تایبەتی هەبووە و لە پێشینەی کارەکانماندا بوون". سەبارەت بە نەخۆشی تای خوێنبەربوون کە لەئێستدا بوونی هەیە، بەرزنجی وتی "ئەم نەخۆشییە نوێ نییە، بەڵام دەبێت رێگەی لێبگیرێت و هەماهەنگی هەبێت لەگەڵ وەزارەتی کشتوکاڵ، هەروەک پێشمان راگەیاندوون دەبێت پیشوەختە ئاژەڵەکان بکوترێن". وتیشی "وەک چاودێری تەندروستی هاوکارین و تا ئێستا تەنها دوو حاڵەتی تووشبوون بوونیان هەبووە کە هەردووکیان لە شوێنی نایاسایی ئاژەڵیان سەربڕیوە، بۆیە داوا دەکەین لە هاووڵاتیان خۆیان بپارێزن بەوەی گۆشت لە سەرشەقام و شوێنە نایاساییەکان نەکڕن و دەبێت لە قەسابخانەکان و شوێنی رێگەپێدراو بیکڕن و رێگەری تری خۆپارێزیش بگرنەبەر".
-
خەڵك- ناهیدە ئێرمش، نوێنەری هەدەپە لەهەرێمی كوردستان لەبارەی كوژرانێكی ئەندامێكیانەوە لە شاری سلێمانی لە دوو رۆژی رابردوودا دەڵێت هەڤاڵانی ئەوان بە كوشتن كۆتاییان نایەت. ناهیدە ئێرمش، نوێنەری هەدەپە لەهەرێمی كوردستان بە خەڵك-ی راگەیاند، زەكی چەلەبی ئەندامی ئێمە بوو، هێرشی كرایەسەر، ئەو ئەندامی رێكخستنی هەدەپە بوو لە باكووری كوردستان، 19 ساڵیشە لە باشوور لە سلێمانی دەژیا، خاوەنی چێشتخانەبوو. راشیگەیاند پێشتر هەڤاڵێكی دیكە لە سلێمانی كرایە ئامانج، ئەمجارەش زەكی چەلەبی، هێرش بەردەوامە، هێرش دەكرێتەسەر وڵات و خاكی ئێمە و ئەندامان و لایەنگرانمان‌و توركیا گووشاری زۆرمان لەسەر دەكات دەیەوێت هیچ شتێكی كورد نەهێڵێت. دەشڵێت: لە سلێمانی پێشوو و ئێستا هەڤاڵانمان رووبەڕووی هێرش بوونەوە و دەخوازن هاوڕێیانمان لە بیروباوەڕ و بەڕێوەبەرایەتی ئێمە دووربخەنەوە، بەڵام ناتوانن تێكۆشانی پارتی ئێمە و خەباتی ئێمە لەنێو ببەن، بەكوشتن ئێمە لەنێو ببەن، تەڤگەری ئێمە لەنێوببەن. راشیگەیاند، توركیا بە دوای هەڤاڵانی ئێمەیە بە كوشتن و گرتن و خستنە نێو زیندان، بەڵام هەڤاڵانی ئێمە ناترسن، لە مردنیش ناترسن، هەموو هەڤاڵانی ئێمە لە باكوور لەتێكۆشانن، لەنێو توركیا خەبات بەردەوامە.
-
خەڵک- موسەننا ئەمین و ژمارەیەک لە بەرپرسانی وەزارەتی بازرگانی عێراق سەبارەت بە بەشە خۆراکی هەرێمی کوردستان لێدوانیاندا و رایانگەیاند "گەنجینەکانی هەرێم پڕن لە خۆراک و دابەش ناکرێن". ئەمڕۆ پێنجشەممە، موسەننا ئەمین، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە یاوەری چەند بەرپرسێکی وەزارەتی بازرگانیی عێراق، رایانگەیاند "لەگەڵ عەلا جەبوری، وەزیری بازرگانیی عێراق کۆبووینەوە و ناڕەزایەتی هاووڵاتیانمان پێگەیاندن کە بۆچی لە عێراق چوار بەشەخۆراک دابەشکراوە تا ئێستا و لە هەرێـم یەک بەشەخۆراکیش دابەشبوونی تەواو نەبووە و کوالێتیشی باش نییە". وتیشی "وەزیر ئامادەیی دەربڕی بە مەیدانی بێتە هەرێـم و راستەوخۆ دۆخەکە ببینێت". باسی لەوەشکرد کە دوێنێ سەردانی گەنجینەکانی خۆراکی هووانەیان کردووە لە سلێمانی و وتی " ئەوەی بینیمان زۆر نایاساییە، چونکە بەشێکیان پڕن لە خۆراک و دابەش ناکرێن، بە دەیان تۆن شەکر بوونیان هەیە لەو گەنجینانەدا و دابەش ناکرێن". وتیشی "دەسەڵاتدارنی هەرێم هەتا دوێنێ دەیانوت خۆراک وەک پێویست ناگات بە ئێمە بەڵام کاتێك بە کتوپڕ چووین بۆ گەنجینەکانی خۆراک، بینیمان کە وانییە". وتیشی " ئەو ئوتومبێلانەی کە خۆراک لە بەغدادەوە دێنن بۆ هەرێـم، راستەوخۆ خۆراکەکانیان دەخرێنە ناو ئوتۆمبێلی دیکەوە کە ئەمەش پێچەوانەی یاسایە چونکە دەبێت خۆراکەکان تۆمار بکرێن ئنجا بگوازرێنەوە". داواشی لە وەزارەتی تەندروستی کرد چاودێری شێوەی پاراستنی ئەو خۆراکانە بکەن لە گەنجینەکاندا بەو پێیەی "لە دۆخێکی خراپ و ناتەندروستیدا هەڵدەگیرێن". هەروەک باسی لە مامەڵەی نەشیاوی بەرپرسانی گەنجینەکان کرد بەرامبەر شۆفێرانی بارهەڵگرەکان.
-
خەڵک- بەڕێوەبەرایەتی پەروەردەی قەزای سەیدسادق ڕایدەگەیەنێت "ئەمڕۆ مووچەی وانەبێژانی سنوری سەیدسادق بۆ مانگی 3ی 2022 دابەشدەکرێت". لە نوسراوێکدا بەڕێوەبەرایەتی پەروەردەی قەزای سەیدسادق بڵاویکردووەتەوە "ئەمڕۆ پێنجشەممە کاتژمێر ( 12 بۆ 1:30 )ی دوانیوەڕۆ سەرجەم بەڕێوەبەری باخچە و قوتابخانە و خوێندنگاکانی سنوری سەیدسادق سەردانی بەشی ژمێریاری بکەن بە مەبەسەتی وەرگرتنی مووچەی وانەبێژی مامۆستایانیان". وتیشی، "مووچەی وانەبێژی مامۆستایانی باخچە و قوتابخانە و خوێندنگاکانی سەیدسادق بۆ مانگی 3 ی 2022 وە دابەشدەکرێت".
-
ئازاد جۆڵا هەندێک پێشهات ئەوە دەخەنە ڕوو لەوە دەچێ تورکیاو ئێران و عێراق بەنهێنی و ژێر بەژێر لەسەر بابەتی لەباربردنی یان لانی کەم لاوازکردن و ناشیرینکردنی زیاتری ئەم ئەزمونەی هەرێمی کوردستان ڕێک کەوتبن ، لەمبارەیەشەوە لە ڕابردوو ئەزموون و پیلانی لەم جۆرەمان بینوە ، هەر بۆیەش ئەگەر سەیر بکەین هەرسێکیان بەجیا بەڵام لەیەک کات و ساتدا هێرش و فشارەکانیان بۆسەر هەرێم چڕ کردۆتەوەو وەک بڵێی ؟جۆرێک لە هەماهەنگی بەئاگڵیی لەنێوانیان هەستی پێ دەکرێت ، بەتایبەت لە ئێستادا دەرفەتێکی زێڕین بوونی هەیەو خەڵکی هەرێم لە لووتکەی توڕەییە لەم دەسەڵاتەو بەئاشکرا بانگەشە بۆ گەڕانەوەی بەغدادو ژێردەستەیی داگیرکەرەکەی دوێنێ ی خۆی دەکات ، لەهەمان کاتدا هیچ کات هێندەی ئێستا لایەنە سیاسییەکان لێکترازاوو دڕ دۆنگ نەبوون لەگەڵ یەکتری و چەقبەستوویی سیاسی بەتەواوی باڵی کێشاوە بەسەر هەموو هەرێمی کوردستاندا ، بۆیە هەموو هەڵسوکەوت و جموجۆڵەکانی هەرسێ دەوڵەت لەلایەک و ووتەکانی نوێنەری ئەمەریکا لەبەغدادو وتارەکەی جێنین پلاسخارت لە نەتەوە یەکگرتوەکان ڕاستی دۆخی خراپ و پڕلەمەترسی هەرێم و هەبوونی پیلانی سێ قۆڵی دوژمنان دەسەلمێنێ . بەتایبەتی ئەگەر سەیر بکەین لە ئێستا هەرسێ وڵاتی دژ بەکورد چۆن هەوڵەکانیان لە یەک کاتداو بەیەک ئاڕاسته چڕ کردۆتەوە ، ۱ - تورکیا / ئەگەر سەیری هێرش و فراوانخوازیەکانی ئێستای تورکیا دژ بەکورد بکەین لەهەر پارچەیەکی خاکی کوردستاڼ و دەرەوەو تەنانەت ئەوڕووپاو لەهەر شوێنێک ئەگەر بەیەک ووشەش پشتگیری لە کورد و دۆزە ڕەواکەی بکرێ ، تەنانەت ئامادەیە لەپێناو لەباربردنی ئەم ئەزمونەی هەرێم گەورەترین کارەساتی مرۆیی و دروست بکات و پەیوەندی سیاسی و دیبلۆماسی لەگەڵ وڵاتانی جیهان بپچڕێنێ و لەپێناوی دژایەتی کردنی کورد گەورەترین سازش بۆ شەیتانیش بکات . ۲ - ئێران / تۆپ بارانی سنوورەکان و ناوە ناوە مووشەک و تەنانەت مووشەکی بالیستی و ڕۆژ بە ڕۆژ فشارو هەڕەشەی زیاتر و هەروەها لەئێستاشدا بیانووی دەرکردن و چەک کردنی هێزو لایەنە کوردییەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و دوورخستنەوەیان لە هەولێرو کۆیەو زڕگوێزو ناچە سنووریەکانی ترو ئەمە جگە لە فشارە بەردەوامەکانیان لەڕێگای بەغدادەوە بۆ سەر هەرێم . ۳ - عێراق / ڕۆژ بەڕۆژ فشارەکانی عێراق بۆ سەر هەرێم زیاد دەکات و لەژێر ناوی یاساو دەستوور سزاو بچوک کرنەوەو لاوزکردنی زیاتری هەرێم پەیڕەو دەکرێت ، بەغداد لەهەوڵی ئەوەیە بارودۆخێک بێێنێتە ئاراوە ئەم دەسەڵاتەی ئێستای هەرێم زەلیل ترو خەڵک تووڕەتر بکات و خەونی ئەوە دەبینێ خەڵکی هەرێم ڕاپەڕێت و داوای گەڕانەوەی دەسەڵاتی ناوەند بکات و بۆ هەتا هەتایە ئەم هەرێمە دەستوریەو ڕەوایە نەیەتەوە بوون . بۆیە لە ئێستادا ئەرکی هەرچی زووتری دامەزراوەکانی هەرێمە بەئەرکی یاسایی و بەرپرسیارێتی خۆیان هەڵسن و زۆر بەجدی کاربکەن و درک بە مەترسیەکانی سەر هەرێم و ئەزمونەکەی بکەن و هەرێم لەم مەترسییە ڕاستەقینەیە دەربازبکەن ، هەروەها ئەرکی نەتەوەیی و نیشتمانی و ئەخلاقی هێزو لایەنە سیاسییەکانی کوردستانیشە ناکۆکییەکانیان وەلاوە بنێن و ئەم هەڕەشەو پیلان و دوژمنکاریانەی داگیرکەران بەهەند وەربگرن و هەموو بەیەکەوە بگەڕێنەوە سەر مێزی گفتوگۆو کار بۆ پاراستنی هەرێم و خوێنی شەهیدان بکەن و بەرژەوەندی گشتی نەتەوەیی و نیشتمانی بخەنە سەرووی بەرژەوەندی حزبەکان و بنەماڵەو کەسەکان ...
-
خەڵك- ئەمڕۆ ئەنیستیوتی پەی ئامارێكی لەبارەی كاروچالاكییەكانی پەرلەمانی كوردستان بڵاوكردەوە. بەپێی ئامارەكە، (91) ئەندام پەرلەمان ئیمەیلیان نییە، كە ڕێژەكەی دەگاتە (%81.98)، لە بەرامبەردا (20) ئەندام ئیمەیلیان لەسەر ماڵپەڕەكە تۆماركراوە، كە ڕێژكەی گەیشتۆتە (%18.01). هەر بەپێی ئەم ئامارە، بەڕێژەی (%37.96) كە بەرزترین ڕێژەیە (41) ئەندام پەرلەمان لەماوەی دیاریكراودا ئامادەی دانیشتنەكانی پەرلەمانی كوردستان بوون‌و دوا بەدوای ئەو (30) پەرلەمانتار دێن كە بەڕێژەی (%27.77) ئامادەی سەرجەم كۆبونەوەكان نەبوونە.
-
خەڵك- لە سنووری شاری ئیلامی رۆژهەڵاتی كوردستان هێرشكرایەسەر بنكەیەكی سەربازی ئێران. بەپێی سەرچاوە هەرێمییەكان، شەوی رابردوو هێرشێكی چەكداری لەلایەن گرووپێكی نەناسراوەوە كراوەتەسەر بنكەیەكی سەربازی ئێران لە شارۆچكەی مەڵكشای سەر بە پارێزگای ئیلام. بەپێی ئەو سەرچاوانە شەڕ و پێكدادان لەنێو گرووپە چەكدارە هێرشبەرەكە و هێزە سەربازییەكانی ئێران روویداوە. زانیاری لەبارەی ژمارەی كوژراو و بریندار یاخود زیانە مرۆیی و ماڵییەكانەوە بڵاونەكراوەتەوە.