خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی حكومەتی هەرێم Archives - تۆڕی میدیایی خەڵک

سەردێر

خەڵك – سیستمی فەرمانڕەوایی دەگەڕێتەوە بۆ سەرۆكایەتی و دەسەڵات و پارێزبەندیی زۆری داوەتە سەرۆكی تونس و بەپێی دەستوورى نوێی وڵاتيش ئاینی ئیسلام وەك ئاینێكی فەرمی وڵات لابراوە. قەیس سەعید، سەرۆكی تونس درەنگانی شەوی ڕابردوو بڕیاریدا پرۆژەی نوێی دەستووری وڵاتەكەی لە ڕۆژنامەی فەرمیی ئەو وڵاتە بڵاوبكرێتەوە بەر لەوەی لە 25ی تەمموز گشت پرسیی لەسەر بكرێت. بەپێی پرۆژە نوێیەكە سیستمی فەرمانڕەوایی دەگۆڕێت بۆ سەرۆكایەتی و سەرۆكی وڵات دەسەڵات و پارێزبەندیی بەرفراوانی دەبێت و سەرۆك دەبێتە دەسەڵاتی باڵای جێبەجێكردن و دەسەڵاتی دیاریكردنی سەرۆكی حكومەت و ئەندامانی كابینەكەی و كۆتاییهێنان بە كارەكانیانی هەیە. هەر لە دەستورەكەدا هاتووە، سەرۆكی وڵات دەتوانێت بەپێشنیاری سەرۆكی حكومەت بەرپرسانی پلەباڵای مەدەنی و سەربازی و دادوەرەكان دابمەزرێنێت . ئاینی ئیسلام وەك ئاینێكی فەرمی لەدەستوری نوێی وڵاتی تونس لابراوە و سەرۆكی وڵاتیش بەدەرە لە هەر لێپرسینەوەیەكی پەرلەمانی بە درێژایی ماوەی سەرۆكایەتییەكەی.
خەڵك – پەیمانگای چاكسازی تاوانكاری كوردستان ڕایدەگەیەنێت ، هەرێمی كوردستان ڕووبەڕووی قەیرانی تاوانكاری چەك هەڵگرتن بۆتەوە جا مۆڵەتدار بێت یان بێ مۆڵەت،كە بەكارهێنانیان لە حاڵەتەوە بۆتە دیاردە و كە ئاشتی كۆمەڵایەتی خستۆتە بەردەم قەیرانێكی گەورەوە، لەڕێی شڵەژاندنی ئاشتی دەروونی هاووڵاتیان وتێكدانی سەقامگیری كۆمەڵایەتی. پەیمانگای چاكسازی تاوانكاری كوردستان لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە ، تێروانینمان لەبارەی هەڵمەتی داماڵینی چەكی بێ مۆڵەت وبەرگرتن، وەرگرتنی ڕێ وشوێنی پێش وەختە بۆ كاری تاوانكاری دەخەینە ڕوو بۆ ئەوەی بڕیاری حكومەتدار بەهایەكی پراكتیكی هەبێت ئەگەر سەرجەم هاووڵاتیان بە دادپەروەری بگرێتەوە. ئاماژە بۆ ئوەشكراوە، پێویستە هەڵمەتی پشكنینی ماڵی هاووڵاتیان بكرێت وەك هەڵمەتێكی نائاسایی لەسەرجەم شارەكانی هەرێمی كووردستاندا بۆ دەستگرتن بەسەر چەكی بێ مۆڵەتدا. دەقی بەیاننامەی پەیمانگای چاكسازی تاوانكاری كوردستان ئاشكرایە لە ئێستادا هەرێمی كوردستان ڕوبەڕووی قەیرانی تاوانكاری چەك هەڵگرتن بۆتەوە جا مۆڵەتدار بێت یان بێ مۆڵەت ،كە بەكارهێنانیان لە حاڵەتەوە بۆتە دیارده.‌لەسەرجەم شاروشارۆچكەكاندا تاوانی كووشتن وتیرۆركردن وهەڕەشەی پێ دەكرێت ،كە ئاشتی كۆمەڵایەتی خستۆتە بەردەم قەیرانێكی گەورەوە، لەڕێی شڵەژاندنی ئاشتی دەروونی هاووڵاتیان وتێكدانی سەقامگیری كۆمەڵایەتی. بۆتە مەترسی گەورە بۆ سەر ژیانی هاووڵاتیان .بەتێڕوانینی ووردی یاسایی ئێمە هەرێمەكەمان پێویستی بە جێبەجێكردنی یاسایەكی هەمواركراوی تەواو هەیە چونكە شكۆی یاسا لە جێبەجێكردنیدایە.هەربۆیە بڕیاری ڕێزدار حكومەتدار (مەسرور بارزانی) سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەرز دەنرخێنین وپاڵپشتی تەواوی دەكەین سەبارەت بە وەرگرتنی ڕێكاری تووندوهەڵمەتی داماڵینی چەكی بێ مۆڵەت كە دەبێتە پەیوەندییەكی تۆكمە لەنێوان سەقامگیری سیاسی وكۆمەڵایەتی لەگەڵ سەروەر بوونی یاسا لە نێوكۆمەڵگەدا. هەر لەم ڕووەوە تێروانینمان لەبارەی هەڵمەتی داماڵینی چەكی بێ مۆڵەت وبەرگرتن، وەرگرتنی ڕێ وشوێنی پێش وەختە بۆ كاری تاوانكاری دەخەینە ڕوو بۆ ئەوەی بڕیاری حكومەتدار بەهایەكی پراكتیكی هەبێت ئەگەر سەرجەم هاووڵاتیان بە دادپەروەری بگرێتەوە چونكە دادپەروەری وادەخوازێت پێش سزادان پێویستە زانین هەبێت:‌ یەكەم/هەڵمەتێكی گشتگیر هەبێت لەڕێ ماس میدیا بۆ هۆشیاری هاووڵاتیان بۆ سەرخستنی نابۆهەڵگرتنی چەكی بێ مۆڵەت. دووەم/هەڵمەتی پشكنینی ماڵی هاووڵاتیان بكرێت وەك هەڵمەتێكی نائاسایی لەسەرجەم شارەكانی هەرێمی كووردستاندا بۆ دەستگرتن بەسەر چەكی بێ مۆڵەتدا. سێهەم/چاودێریكرنی تاوانكاری وورد بۆ سۆشیاڵ میدیا كە لەڕێگەی ئۆنلاینەوە چەك وتەقەمەنی بەهەموو جۆرەكانیەوە بۆ كڕیاران دەفرۆشرێت. چوارهەم/ڕێگە نەدان بە پێشمەرگەو پۆلیس وئاسایش وپاسەوانانی بەرپرسە حكومی وحزبیەكان بەبردنەوەی چەكەكانیان بۆ ماڵەوە لە كاتی مۆڵەتە ئاساییەكانیان وكە لە ئەركی فەرمیدا نەبن. پێنجهەم/پێ نەدانی مۆڵەتی چەك هەڵگرتن به هاووڵاتیان دوای دڵنیابوون لە لێكۆڵینەوەی ووردی ئەمنی وكۆمەڵایەتی ودەروونیان ئەمەش بە ئامانجی ڕێگرتن لە هەر كارێكی تیرۆركردن وتۆڵەكاری وپشێوی نانەوە لە كۆمەڵگادا. شەشەم/بەشداریپێكردنی هەڵگرانی چەكی بەمۆڵەت بە خوولێكی تایبەت بە دەروونی وئاشتی دەروونی بۆ بۆنیاتنانی ئاشتی دەروونیان وكۆنتڕۆڵكردنی هۆش وبیریان لە كاتی شڵەژانی دەروونی وتووڕبوونیاندا . حەوتەم/قەدەغە كردنی نیشاندانی فیلم وزنجیرە فیلم ودراماكان لەسەر شاشەی میدیاكان كە تۆڵەكاری وكووشتن وبەكارهێنانی چەكی تێدایە لە قۆناغی ئێستادا.
خەڵك – ئەندامێكی تیمی رووبەڕووبونەوەی كۆرۆنا لە سلێمانی ڕایدەگەیەنێت، لە كۆی 409 پشكنینی كۆرۆنا 109 ئەنجامیان بە پۆزەتیڤ دەرچووە، ئەمەش بەرزترین رێژەی توشبوونە لەماوەی چەند مانگی رابردوودا لە سنورەكە. هێرش حەیدەر، ئەندامی تیمی روبەڕوبونەوەی كۆرۆنا لە سلێمانی لەهەژماری تایبەتی خۆی بڵاویكردەوە، لەماوەی 24 كاتژمێری رابردوودا، لە كۆی 409 پشكنینی كۆرۆنا 109 ئەنجامیان بە پۆزەتیڤ دەرچووە، ئەمەش بەرزترین رێژەی توشبوونە لەماوەی چەند مانگی رابردوودا لە سنوری سلێمانی. ئەمە لەكاتێكدایە ، وەزارەتی تەندروستی عیراق بڵاویكردەوە، نزیك دەبینەوە لە هاتنی شەپۆلێكی دیكەی كۆرۆنا و ڕۆژانە توشبوون بە كۆرۆنا نزیك دەبێتەوە 3 هەزار حاڵەت .
خەڵك – كەشناسی هەرێم ڕایدەگەیەنێت، لە24 كاتژمێری ڕابردوودا لە چەند شارێكی هەرێم بەرزترین پلەكانی گەرما تۆماركراون، لە خانەقین 46 پلە و كەلار 45 پلە تۆماركراوە . بەڕێوەبەرایەتی گشتی كەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێم بڵاویكردەوە، ئەمڕۆ هەینی 1ی تەمموزی 2022 گەرمترین پلەی گەرما لە خانەقین بە 46 پلە و كەلار و مەیدان 45 پلە گەرمترین شارەكانی هەرێم بوون . هاوكات هەر یەك لە كەركوك بە 44 پلە و دووزخورماتوو بە 44 پلە لە ڕیزبەندی سێهەم و چوارەم گەرمترین شارەكان دیاریكرا و لە پارێزگای سلێمانی 40 پلە و هەڵەبجە 42 پلە و دهۆك 41 و هەولێر 42 پلە تۆماركراوە .
خەڵك – وەزارەتی كشتوكاڵی عیراق ڕایدەگەیەنێت ، نیوە زیاتری زەوییە كشتوكاڵیەكان لەژێر مەترسی بیابانبووندایە و دوو هۆكاریش دەخاتەڕوو بۆ كەمبوونەوەی پلانی كشتوكاڵی و فراونبوونی ڕێژەی بیابانبوون. ڕاویە مزعل ، بەڕێوەبەری گشتی فەرمانگەی دارستانەكان و نەهێشتنی بیابانبوون لە وەزارەتی كشتوكاڵ بۆ میدیاعیراقییەكان ڕایگەیاند، كەرتی كشتوكاڵ بە هەردوو لایەنی ڕووەكی و ئاژەڵیەوە پشت بەئاودەبەستن، بەڵام كەمبوونی باران لەزستانی ساڵی 2021 وكەمبوونەوەی قوڵپاندنی ئاو لەوڵاتانی سەرچاوەكانەوە بووە هۆی كەمبوونەوەی پلانی كشتوكاڵی. ڕاشیگەیاند، ڕێگریگرتن لە بیابانبوون پێویستی بە كۆششی بێ وێنەهەیە لەو كەرتانەی كە پەیوەندیان پێوە هەیە، نەك هەر وەزارەتی كشتوكاڵ، هیوامان وایە كە یاسای ئاسایشی خۆراك نەختینەیەك دابینبكات بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم دیاردەیە. ئاماژەشی بەوەكردووە، كە زەویە بیابانبووەكان نزیكەی 27 ملیۆن دۆنمن كە دەكاتە نزیكەی 15٪ ی ڕووبەری وڵات، ئاماژەشی بەوەدا كە 55٪ ی ڕووبەری عیراق لەژێر مەترسی بیابانبووندایە. سەبارەت بە زەویە كشتوكاڵیەكان ئەو بەرپرسەی كشتوكاڵ باسی لەوەشكردووە، كە ئەو مەسەلەیە پەیوەندی بە پلانی كشتوكاڵیەوە هەیە و ئەو ڕووبەرانەش كە لەپلانەكە دەردەچن لەبەربێ ئاوی پێش وەرزی هاوین دەستنیشان ناكرێن.
خەڵك- چوارچێوەی هەماهەنگی كە هێزە سیاسییە شیعەكان لەخۆدەگرێت، پەیڕەوی سەرۆك وەزیران دیاریی دەكات كە سەركردایەتی قۆناغی داهاتووی عیراق دەكات. عەلی فەتلاوی سەركردە لە چوارچێوەی هەماهەنگی لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند"سەرۆك وەزیرانی نوێ‌ بەهێز و لێوەشاوە و بێخەوش و كەسێتییەكی خاوەن شارەزایی سیاسی دەبێت، ئەمەش بەبێ‌ هێنانی هیچ ناوێك، چوارچێوەی هەماهەنگی بەدوایدا دەگەڕێت". بە وتەی فەتلاوی"سەركردەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی بەشوێن خەسڵەتەكانی سەرۆك وەزیراندا دەگەڕێن نەك بەشوێن ناوی، ئەمەش بە ڕێككەوتن و كۆدەنگی دەبێت لەنێوان هەموو هێزە سیاسییەكانی نێو چوارچێوەی هەماهەنگی، بەڵام تائێستاش بەشێوەیەكی فەرمی هیچ ناوێك نەخراوەتەڕوو". دەستلەكاركێشانەوە و پاشەكشەكردنی فراكسیۆنی سەدری كە براوەی هەڵبژاردن بوو، دەرگای لەبەردەم چوارچێوەی هەماهەنگی ئاواڵاكرد بۆ پێكهێنانی حكومەت، لەئێستاشدا لەگەڵ فراكسیۆنە سیاسییەكانی تر، خۆی بۆ تاوتوێكردنی پێكهێنانی حكومەت و سەرۆكایەتی كابینەی نوێ‌ ئامادە دەكات.
خەڵك- نێردەی حەجی عیراق ڕایدەگەیەنێت، تەواوی حاجیانی عیراق لە شاری مەدینەوە بەرەو مەككەی پیرۆز بەڕێخران. بەپێی بەیاننامەیەك كە ئەمڕۆ هەینی لەلایەن دەستەی حەج و عومرەی عیراقەوە بڵاوكرایەوە"نێردەی حەج پرۆسەی بەڕێكخستنی تەواوی حاجیانی عیراقی لە مەدینەوە بەرەو مەككەی پیرۆز تەواوكرد". پێشتر دەستەی حەج و عومرەی عیراق، ژمارەی ئەو حاجییە عیراقیانەی ڕاگەیاندبوو كە بەرەو وڵاتی سعودیە بەڕێخراون. بەپێی بەیاننامەیەك كە لەلایەن دەستەكەوە بڵاوكرایەوە"ژمارەی حاجیانی عیراقی كە بەرەو وڵاتی سعودیە بۆ بەجێگەیاندنی فەریزەی حەج بەڕێخراون گەیشتە 9319 حاجی كە 5456 حاجیان لەڕێی كۆمپانیاكانی فڕۆكەوانییەوە بووە و لەڕێگەی ئاسمانەوە گەیشتوونەتە سعودیە، ئەوانی تر كە 3863 حاجین لەڕێی وشكانییەوە گەیشتنە سعودیە".
خەڵك- حەشدی شەعبی دەستگیركردنی "زەرغام ئەبو حەیدەر"، دەركەوتووترین ئەنجامدەری تاوانەكەی سپایكەر، ڕادەگەیەنێت. بەپێی بەیاننامەیەك كە لەلایەن حەشدی شەعبییەوە بڵاوكرایەوە"زەرغام ئەبو حەیدەر دانی ناوە بە كوشتنی 600 كەس لە شەهیدەكانی كوشتارگەی سپایكەر". هەر لە بەیاننامەكەدا هاتووە"لەكاتی دەستگیركردنی ئەو تاوانبارەدا، لە مۆبایلەكەی ڤیدیۆی تێوەگلانی لە تاوانی سپایكەر دۆزراوەتەوە، دانی ناوە بە بوونی ژمارەیەك گۆڕی بەكۆمەڵيش كە تائێستا نەدۆزراونەتەوە". كوشتارەگەی سپایكەر، لە دوای بەدیلگرتنی سەربازەكانی فیرقەی 18ی سوپای عیراق بوو كە ئەركی پاراستنی بۆرییە نەوتییەكانی نێوان بێجی و كێڵگەی عەین جەحشی موسڵییان لە ئەستۆدا بوو لە بنكەی ئاسمانی سپایكەر، تاوانەكەش لە 12ی حوزەیرانی 2014 ڕویدا، دوای ئەوەی ڕێكخراوی داعش دەستی بەسەر شاری تكریتدا گرت، لە پاش ڕۆژێك لە دەستگرتن بەسەر شاری موسڵ و (2000-2200) سەرباز لە بنكەكەدا بەدیلگیران و دواتر بەرەو كۆشكەكانی سەرۆكایەتی لە تكریت بران، چەكدارانی ڕێكخراوەكە لە چەند ناوچەیەكدا بەشێوەیەكی دڕندانە دیلەكانیان گوللـەباران كرد و هەندێكیشیان زیندەبەچاڵكرد.
خەڵك- فڕۆكەكانی توركیا بە بیانووی بوونی گەریلاكانی پارتی كرێكارانی كوردستان، چیای مەتین لە پارێزگای دهۆك بۆردومان دەكەن. ئەمڕۆ هەینی فڕۆكەكانی توركیا، چیای مەتینیان لە پارێزگای دهۆك بۆردومان كرد، ئەمەش لەكاتێكدایە كە درەنگانێكی شەوی ڕابردوو بە هەمان شێوە توركیا بۆردومانی دەوروبەری گوندەكانی سەركەلی و سكیرێ‌ كرد لە ناوچەی نهلەی سەر بە قەزای ئامێدی، بەبێ‌ ئەوەی قەبارەی زیانەكان بزانرێت بەهۆی بۆردومانەكە. بە وتەی هەندێك لە شایەتحاڵەكان كە قسەیان بۆ میدیاكان كردبوو، بۆردومانەكەی شەوی ڕابردووی توركیا، جموجۆڵی گەریلاكانی پارتی كرێكارانی كوردستانی كردبووە ئامانج لە گوندەكانی سكیرێ‌ و بلاڤە و برجی سەر بە شارۆچكەی دێرەلوك لە ئامێدی. ئەو شایەتحاڵانە دەڵێن، لە دوورەوە دووكەڵ لە شوێنی بۆردومانەكە بەرزبۆتەوە، بەڵام قەبارەی زیانەكان نەزانراوە.
خەڵك- نرخی نەوت بەهۆی مەترسییەكانی كەمبوونەوەی داواكاریی، بەشێوەیەكی بەرچاو ڕووی لە دابەزین كرد. ئەمڕۆ هەینی گرێبەستە دواخراوەكانی نەوتی خاوی برێنت بە بڕی 20 سەنت یان 0.2% ڕووی لە دابەزین كرد و نرخی بەرمیلێكی گەیشتە 108.83 دۆلار، بە هەمان شێوە گرێبەستە دواخراوەكانی نەوتی خاوی ئەمریكایی خۆرئاوای تكساس بەبڕی 37 سەنت یان 0.4% دابەزی و نرخی بەرمیلێكی گەیشتە 105.39 دۆلار. گروپی ئۆپیك پڵەس كە وڵاتانی هەناردەكاری نەوت (ئۆپیك) و بەرهەمهێنەرە سەربەخۆكانی وەك ڕوسیا لەخۆدەگرێت، ڕازیی بوو لەسەر پابەندبوون بە سیاسەتی بەرهەمهێنان لە پاش كۆبوونەوەی دوو ڕۆژی ڕابردووى، بەڵام گروپەكە خۆی لە گفتووگۆكردن لەسەر سیاسەتی بەرهەمهێنان بەدوورگرت لە مانگی ئەیلولی دواهاتوو و مانگەكانی دواتر.

وەزارەتی خوێندنی باڵا 15 پۆست ڕادەگەیەنێت

کوردستان

وەزارەتی خوێندنی باڵا 15 پۆست ڕادەگەیەنێت

سەرهەنگ خالید

كانونی دووه‌م 27, 2022

خەڵك- وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لە چوارچێوەی…

وادەی دەستپێكردنی پڕۆسەی خوێندنی زانكۆ و پەیمانگاكان ئاشكراكرا

کوردستان

وادەی دەستپێكردنی پڕۆسەی خوێندنی زانكۆ و پەیمانگاكان ئاشكراكرا

سەرهەنگ خالید

ئاب 10, 2021

خەڵك- وەزیری خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی ڕایدەگەیەنێت،…

هەرێم كۆتایی بە خوێندنی ئەمساڵی زانكۆكان و پەیمانگاكان دەهێنرێت

کوردستان

هەرێم كۆتایی بە خوێندنی ئەمساڵی زانكۆكان و پەیمانگاكان دەهێنرێت

لاوى محمد

نیسان 15, 2021

خەڵك وەزیری خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی حكومەتی هەرێم…