سعودیە، فڕۆكەیەكی بۆمبڕێژكراومان خستەحوارەوە
خەڵك- هاوپەیمانی عەرەبی كە لەلایەن سعودیەوە سەركردایەتی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- رووانگەی سووریا بۆ مافەكانی مرۆڤ لە چواری ئەم مانگە رایگەیاند ئاستی ئاوی رووباری فوڕات بۆ یەكەمجار لە مێژوودا پێنج مەتر كەمی كردووە بەهۆی گرتنەوەی ئاوەكە لەلایەن توركیاوە كە ئێستا بڕەكەی ناگاتە 200 مەتر چوارگۆشەی دووجا، ئەمەش پێچەوانەی رێككەوتنی ساڵی 1987ە. رووانگەی سووریا بۆ مافەكانی مرۆڤ هۆشداری داوە لە دروستبوونی كارەساتێكی مرۆیی نزیك كە هەڕەشە لە سەر ژیان و گوزەرانی زیاد لە 3 ملیۆن سووریایی دەكات كە پشت دەبەستن بە ئاوی رووباری فوڕات بۆ ئاوی خواردنەوە و كارەبا و ئاودێری و چاندن. سەرچاوەی ئاوی رووباری فوڕات لە توركیاوە دێت دەچێتە سووریا و لەوێوە بۆ خاكی عێراق. لە شاری جەرابلووسی ریفی حەلەبەوە رووباری فوڕات دەچێتە نێو سوریاوە و لە شاری بوكەمالەوە دەردەچێت بەرەو عێراق لە شاری قائیم لە پارێزگەی ئەنبار لە خۆرئاوای عێراق. رووباری فوڕات لە عێراق بە پارێزگەكانی بابل و كەربەلا و نەجەف و دیوانییە و موسەنا و زیقار تێدەپەڕدەبێت بۆ هۆڕەكانی باشووری عێراق و دواتر لەگەڵ رووباری دیجلەدا یەك دەگرێت، شەتی عەرەب پێكدەهێنن لەگەڵ كەنداو یەك دەگرنەوە.
-
خەڵك- سەرۆكی دەستەی ئەركانی سوپای ئەمریكا مارك مێیڵی رایگەیاند جیهان دەچێتەوە رەوشێكی تایبەتەوە، رەوشێك كە سەقامگیری تێدا نامێنێت لەباری نێونەتەوەییەوە، ئەمەش لەگەڵ گەشەكردنی توانای چین و دەركەوتنی تەكنیك و پیشەسازی و رۆبۆتی نوێ كە یەكلاكەرەوەی جەنگن. مارك مێیلی رەوشی ئێستای بەراورد كرد بە گۆڕانكارییە جیۆسیاسییە سەرەكییەكانی دیكەی كە لە مێژوودا روویان داوە لە جیهاندا وەك رووخانی رۆما و هەرەسهێنانی یەكێتیی سۆڤێت. مێیلی لە گوتاری خۆیدا لە زانكۆی هاوارد رایگەیاند، ئێمە لە پێشوازی سەردەمێكداین كە لە ڕووی نێونەتەوەییەوە سەقامگیری بەخۆیەوە نابینێت. ئاماژەی بە ئەوەش كرد گەشەكردنی تواناكانی چین گۆڕانكاری لە رەوشی ئێستا دروست دەكات، دوای سەردەمێك لە ئەوەی كە ئەمریكا بەشێوەیەكی بنەڕەتی هێزی سەربازی و سیاسی و ئابووری جیهان بوو بێ ئەوەی كەس ململانێی بكات.
-
خەڵك یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان هاوپەیمانی كوردستانیان بۆ بەشداریكردن لە هەڵبژارنەكانی پەرلەمانی عێراقدا ڕاگەیاند، بەڵام چاودێران دەڵێن ئەمجۆرە هاوپەیمانیكردنە لە ئاست خواستەكانی ئەم قۆناغەدا نییە. بزوتنەوەی گۆڕان لەسەرەتای دروستبوونیەوە چەند ڕێككەوتنێكی لەگەڵ پارتی و یەكێتیدا كردووە، بەڵام زۆرینەیان شكستیان هێناوە یان بەشێكی كەمیان جێبەجێكراوە. عادل عوسمان، چاودێری سیاسی بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، سەركەوتنی ڕێككەوتنەكان پەیوەستە بە ئامانجە شاراوەكانی پشتی ڕێككەوتنەكان هێزە سیاسییەكان بە تەنها ناتوانن بڕیار لەسەر پێكەوەبوون بدەن. وتیشی، هێزە سیاسییەكان لەنێوخۆیاندا ئەوەندە پارچە پارچەن كە كۆمەڵێك ناوەند هەن لەبەرامبەر ڕێككەوتنە گشتییەكاندا دەوەستنەوە و ناهێڵن ئەو ڕێككەوتنانە سەركەوتن بەدەست بێنن. دەشڵێت، ئەگەر هێزە سیاسییەكان بیانەوێت بەڕاستی پرۆسەیەكی دیموكراتیك سەربخەن دەبێت پەیوەست بن بەبڕیارداریەكی جددیەوە و پڕۆژە ی دیموكراتی جدی پێشبخەن لە گەڵ هێزە سیاسییەكانی دەرەوەی سیستەمی دەسەڵاتدارێتیدا. "هێزە سیاسیەكان كار بۆ دەستكەوتی خۆیان دەكەن" عادل عوسمان، ئاماژەی بەوەشكرد، كوردستان لە دۆخێكی ئاڵۆزدایە و ئەو پارتە سیاسییانەی كە هەن هەر یەكەیان لە چوارچێوەی سیاسەتی ڕۆژدا كار دەكەن كە چۆن بتوانن دەستكەوتی زیاتر بۆ خۆیان بەدەستبێنن. دەشڵێت، كوردستان پێویستی بە سیاسەتێكی دیموكراتیكە كە هەموو هێزەكان بەڕۆحیەتێكی پێكەوەیی ڕووبەڕووی ئەو هێرش و داگیركاریانە ببنەوە كە دەكرێتە سەر هەرێمەكە. "هاوپەیمانێتی چارەسەر نییە" ئەو چاودێرە دەڵێت، هاوپەیمانێتی نێوان لایەنە سیاسییەكان ناتوانێت چارەسەری دەردی سەختی كورد بكات، چونكە گەلی كورد پێویستی بە دیموكراسیبوونی خۆی هەیە لە چوارچێوەی بەرەیەكی تێكۆشان كە تێیدا هێزە دیموكراتخوازەكان و ئەو هێزانەی ئەركی بەرپرسیارێتی كۆمەڵایەتیان لەسەر شانە بێنە پاڵ یەك و بتوانن گرفتەكان چاك بكەن. ئاماژەی بەوەشكرد، تەنها یەكێتی و گۆڕان نین بەڵكو هێزی سیاسی دیكەش هەن كە لە دەرەوەی سیاسەتی فەڕمین و پێویستە حسابیان بۆ بكرێت و گوێیان لێبگیرێت. ڕاشیگەیاند، سیاسەتێكی داگیركاری لە باشووری كوردستاندا بەڕێوە دەبرێت، چۆن دەتوانین كۆتایی بەو سیاسەتە خراپانە بهێنین و چارەنووسی گەلی كورد دیاری بكەین ئەوە گرنگە. "خەڵك لە دەنگداندا هەوڵوێستی دەبێت" عادل عوسمان باسیلەوەشكرد، خەڵك لە پرۆسەی دەنگداندا هەڵوێستی دەبێت و سزای ئەو هێزە سیاسیانە دەدات كە بە خراپی سیاسەت دەكەن و بوونەتە هێزێكی كۆمەڵایەتی گەورە بەڵام ڕێكخراو نین.
-
خەڵك- ئاژانسی دەنگوباسی سانای سووریا بڵاویكردەوە فڕۆكەكانی ئیسرائیل هێرشیانكردووەتەسەر ناوچەكانی پارێزگای قونەیترەی باشووری سووریا. پەیامنێری ئاژانسی سانا رایگەیاند پاش نیوە شەوی رابردوو فڕۆكەی ئیسرائیلی مووشەكبارانی چەند ناوچەیەكی ئەم پارێزگەیەی باشووری سووریایان كردووە. راشیگەیاند ئەم هێرشە هەواییەی ئیسرائیل هیچ زیانێكی بەدواوە نەبووە. لای خۆیەوە ئیسرائیل هیچ لێدوانێكی لەبارەی ئەم هێرشەوە نەداوە. هێرشە مووشەكی و هەواییەكانی ئیسرائیل بۆ سەر بنكە و مۆڵگەكانی سوپای پاسدارانی ئێران و گرووپە میلیشیا هاوپەیمانەكانی پاسداران لە سووریا بەردەوامە.
-
خەڵك لەسەر ڕێگای سەرەكی ( هەولێر- خەبات) ڕووداوێكی هاتووچۆ ڕوویدا و بووە هۆی گیانلەدەستدانی شۆفێرێك و برینداربوونی دووكەسی دیكە. فازڵ حاجی، وتەبێژی هاتووچۆی هەولێر بڵاویكردەوە، كاتژمێر 5:30 خولەكی سەرلەبەیانی ئەمڕۆ لەسەر ڕێگای سەرەكی( هەولێر- خەبات) لەنێوان كانی قرژالەو مەفرەقی تۆبزاوە ڕووداوێكی هاتووچۆ بووە هۆی گیانلەدەستدانی شۆفێرێك و برینداربوونی شۆفێر و سەرنشینێكی دیكە. وتەبێژی هاتووچۆی هەولێر دەشڵێت، ئوتومبیلێكی جۆری میتسوبیشی تایبەت كەلەسایدی هاتن بەرەو هەولێر دەڕۆیشت بەهۆی تیژڕۆییەوە كۆنتڕۆڵی لەدەستدا و بۆدیوی لای چەپی ڕێگا ڕۆیشت وسەر دورگەی ناوەندی شەقام كەوت ولەدیوەكەی تر كەسایدی چونە بۆخەبات دابەزی ولەوێ خۆی كێشا بەكیایەكی بارهەڵگری بچوك كەبەرەو خەبات دەڕۆیشت . دەشڵێت، لەئەنجامی ڕوداوەكە سەرنشینێكی میتسوبیشیەكە گیانی لەدەستدا شوفێرو سەرنشینێكی تریش بریندار بوون و زیانێكی زۆری مادیش كەوتەوە. وتەێژی هاتووچۆی هەولێر داوایەك لە شۆفێران دەكات و دەڵێت، ڕێنمایی شوفێرانی بەڕێزمان دەكەین وتكایان لێدەكەین كەكاتە زوەكانی بەیانی وچۆلی شەقامەكان بەهەل نەقۆزنەوە بۆتیژڕۆیی كردن لەشەقامەكان ،چونكە كێشی ئوتومبێل بەهۆی تیژڕۆییەوە كەم دەكات بەهەمان بڕ ئەگەر كاتەكە ئێوارە بێت یان درەنگی شەو یان بەرە بەیان بێت كەهەمیشە كەمبونی كێشیش بەهۆی تیژڕۆییەوە هۆكاری سەرەكیە بۆكۆنتڕۆل لەدەستدانەكان.
-
خەڵك- بەپێی راپۆرتێك بەهۆی كاردانەوەكانی قەیرانی كۆرۆنا و ململانێكان و گۆڕانكاری كەشوهەوا لەسەر ئاسایشی خۆراكی جیهانی، ئاسایشی خۆراك لە 2020 بۆ نزمترین ئاستی لە ماوەی 5 ساڵدا پاشەكشەی كردووە. بەپێی راپۆرتی یەكێتی ئەوروپا و رێكخراوی خۆراك و چاندنی جیهانی "فاو" و بەرنامەی خۆراكی جیهانی، 155 ملیۆن كەس لە 55 دەوڵەت رووبەڕووی كەمی خۆراك بوونەوە لە 2020، 20 ملیۆن كەس زیادیكردووە بەراورد بە 2019. بەپێی ئاژانسی دەنگوباسی فڕانس پرێس شو دونیۆ بەڕێوەبەری گشتی رێكخراوی فاو رایگەیاندووە پێویستە كار بكەن بۆ رێگرتن لە خراپبوونی زیاتری رەوشەكە، ئەم راپۆرتەش بانگەوازێكی بەپەلەی مرۆییە. راشیگەیاند، پێویستە چارەسەری بنەڕەتی كێشەكان بكرێت، سیستمی خۆراك و چاندن بگونجێندرێت بە باشترین شێوە. تۆڕی جیهانی بۆ بەرەنگاربوونەوەی قەیرانەكانی خۆراك كە 3 رێكخراوی نێودەوڵەتی تێیدا بەشدارن، لە ساڵی رابردوو رایگەیاند 29 ملیۆن كەس لە 28 دەوڵەت بەهۆی برسێتییەوە دەناڵێنن، لەوانە كۆماری كۆنگۆی دیموكراتی، یەمەن، ئەفغانستان زیاترین زیانمەندن. بەپێی ئەم راپۆرتە 33 ملیۆن كەس ئاسایشی خۆراكیان لە مەترسیدایە لەوانە بۆركینا فاسۆ، باشووری سوودان و یەمەن، ئەوان پێویستیان بە فریاگوزاری خێرای یارمەتی خۆراكی بەپەلە هەیە. لە ئەفریقیا زۆرترین برسێتی هەیە، 98 ملیۆن كەس یان 63%ی برسێتی جیهان لە ئەم كیشوەرە رەشەیە، رێژەی برسێتی لەوێ 54% بەرزبووەتەوە بەراورد بە 2019.
-
خەڵك- حكومەتی ئەڵمانیا رێكخراوێكی ئیسلامی بە تۆمەتی پشتیوانی دارایی كردە و گرووپی تیرۆرستی دادە خات. بەپێی ئاژانسەكانی هەواڵ، وەزیری ناوخۆی ئەڵمانیا هۆرست زیهوفەر رێكخراوی ئەنسار ئەنتەرناشناڵی ئیسلامی و ژمارەیەك گرووپی دیكەی سەر بە ئەم رێكخراوەی داخستووە بەهۆی ئەوەی هاوكاری دارایی تیرۆرستانیان كردووە. وتەبێژی وەزیری ناوخۆی ئەڵمانیا رایگەیاند، ئەم تۆڕە پشتیوانی كاری تیرۆرستی كردووە لە رێگای كۆكردنەوەی هاوكاری و بەخشینەوە و ناردوویانە بۆ گرووپی تیرۆرستی. راشیگەیاند، بۆ شەڕی تیرۆر دەبێت سەرچاوەی دارایی تیرۆرستان وشك بكرێـت. بەپێی راپۆرتی وەزارەتی ناوخۆی ئەڵمانیا، ئەم رێكخراوە پارەی كۆكردووەتەوە و ناردوویەتی بۆ رێكخراوە تیرۆرستییەكانی بەرەی نوسرە لە سووریا و بزووتنەوەی شەباب لە سۆماڵ و بزووتنەوەی حەماس لە غەزە. وەزارەتی ناوخۆی ئەڵمانیا ئاشكراشیكردووە ئەم رێكخراوە بەناوی فریاگوزاری پارەی كۆكردووەتەوە بۆ سۆماڵ و سووریا و میانمار و بزووتنەوەی حەماسی لە غەزە ناردووە.
-
خەڵك شارەوانیی هەولێر دەڵێ، بۆ ئاسانكاری هاتوچۆ و سیمای جوانی شارەكە پرۆسەكانی نۆژەنكردنەوە بەردەوام دەبێت. بەڕێوەبەرایەتی شارەوانی هەولێر بڵاویكردەوە، لە چەند ڕۆژی رابردوودا سەرۆكایەتیی شارەوانیی هەولێر لە ڕێی تیمی سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییەكانی شارەوانی لە هەولێر و كارگەی قیر، ژمارەیەك شەقام و كۆڵانی دیكەیان نۆژەنكردەوە، ئەمەش دوای ئەوە دێت كە پشكنین بۆ ئەو شوێنانە كرابوو كە پێویستییان بە نۆژەنكردنەوە هەبوو، چونكە ببووە هۆی دروستكردنی ئاستەنگ لەبەردەم هاتوچۆی شۆفێران و هاووڵاتییان. شارەوانیی هەولێر ئاماژە بەوە دەكات، ئەو جۆرە پرۆسانەی نۆژەنكردنەوەی شەقامەكان بەردەوامیان دەبێت و ئەو شوێنانەی كە پێویستییان بە نۆژەنكردنەوە هەیە، وەك شەقامە لۆكاڵی و سەرەكییەكان و كۆڵانەكان، نۆژەن دەكرێنەوە.
-
سلێمانی - نزار جەزا ١٥ ڕۆژ پێش ئێستا ژمارەیەك ڕێكخراوی ژینگەدۆست لەپارێزگای سلێمانی هەڵمەتی پاراستنی ڕێژەی سەوزاییان ڕاگەیاند، بەڵام لەوكاتەوە هیچ كەس و لایەنێك بەدەم داواكارییەكەیانەوە نەچووە. لەژێر دروشمی (بەهاناوەچوونی دار و درەختەكانمان) هەڵمەتی دابینكردنی ئاو بۆ پاراستنی ڕێژەی سەوزایی لەسلێمانی لەبەرواری ٢٠\٤\٢٠٢١ لەلایەن پارتی سەوزی كوردستان و ژمارەیەك ڕێكخراوی ژینگەدۆستییەوە ڕاگەیەندرا. ملكۆ بازیانی سكرتێری پارتی سەوزی كوردستان بە(خەڵك)ی ڕاگەیاند، ئەو كاتە كە هەڵمەتەكەیان ڕاگەیاند، داوایان لەخێرخوازان و سەرمایەداران و دڵسۆزان و ژینگەدۆستان كرد، بەپەلە بێنەسەرهێڵ و بەشداری ئەم هەڵمەتە بكەن، بۆئەوەی ئەو ڕێژە سەوزاییەی كە هەیە وشكنەبن. باسی لەئەوەشكرد، بەداخەوە لەو كاتەوە هیچ كەس و لایەنێك پەیوەندی نەكردووە، كە لەهەڵمەتەكەدا هاوكاربن. ئاماژەی بەئەوەشدا، ئەمە كاری حكومەتە، حكومەت لەخزمەتی ئەم شارەدا نییە، لەلایەكی دیكەشەوە كۆمەڵێك سەرمایەدار لەسەر ئەم خاكە پڕۆژەیان كردووە و دەوڵەمەندبوون، بەڵام ئامادەنین بەتەنكەرێك ئاو خزمەتی شارەكە بكەن. ئەوەشی خستەڕوو، هەر لەهەوڵدان بۆئەوەی خەڵكانی دڵسۆز بهێننە سەر هێڵ و خزمەتی سەوزایی شارەكە بكەن. باسی لەئەوەشكرد، بەپێی ئەو ئامارەی لەبەڕێوەبەرایەتی باخچەكان هەیە، ڕێژەی سەوزایی لەسلێمانی بریتییە لە لەسەدا ١٩.٦٥، بەڵام ئەم ڕێژەیە دابەزیوە بەهۆی ڕووداوەكانی ڕابردووەوە. وتیشی: حكومەتی هەرێم بەهۆی بێپلانییەوە ناتوانێت ئەم كێشانە چارەسەربكەن، لەساڵانی ڕابردووش كە پارەیەكی باش لەبەردەستی حكومەت بوو، نەیتوانی بەنداوی پێویست دروستبكات. ئەمە لەكاتێكدایە بەهۆی كەمبارانییەوە بەشێك لەگەنمی هەرێمی كوردستان وشك بووە و ڕێژەی سەوزایی كەمیكردووە و بەشێك لەكانیاوەكانیش وشك بوون.
-
خەڵك نرخی نەوتی برێنت نزیك بۆتەوە لە 70 دۆلار و بە 69 دۆلار و 22 سەنت مامەڵەی پێوەدەكرێت. ئەمڕۆ پێنجشەممە 6ی ئایاری 2021 نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەكانی جیهاندا بە 69 دۆلار و 22 سەنتە. هاوكات نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی ئەمەریكیش بە 65 دۆلار و 81 سەنت دەفرۆشرێت.
