نهێنی ئەو كتێبەی جۆ بایدن سوێندی دەستووری پێ خوارد
خەڵك- بەشی هەواڵ ئێوارەی ئەمڕۆ، جۆ بایدن، سەرۆكی هەڵبژێردراوی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی تەندروسی پارێزگای دهۆك، ئامادەكارییەكانیان تەواوكردووە بۆ دابەشكردنی ڤاكسینی دژە ڤایرۆسی كۆرۆنا لە پارێزگاكە. ئەمڕۆ چوار شەممە، حەمزە رزیكی بەرپرسی ڕاگەیانی تەندروسی دهۆك لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند"بەڕێۆبەرایەتی تەندروسی ئامادەكارییەكانی تەواو كردووە و ناوەندە تەندروستییەكانیش لەئێستادا خۆیان بۆ دابەشكردنی ڤاكسینی سینۆفارمی چینی ئامادەكردووە". بە وتەی بەرپرسی ڕاگەیاندنی تەندروستی دهۆك"تەندروسی دهۆك 37 ناوەندی تەندروستی لە تەواوی ناوچەكانی پارێزگاكە كردۆتەوە". دوێنێ سێ شەممە، وەزارەتی تەندروستی هەرێم، وەك پشكی هەرێمی كوردستان لە عیراقدا، بڕی 5000 ڤاكسینی دژە كۆرۆنای لە جۆری (سینۆفارم)ی چینی وەرگرت.
-
خەڵك- سەرچاوەیەكی ئەمنی لە زيقار ڕایدەگەیەنێت، سێ كەس كە تۆمەتی تیرۆرییان بەسەردا ساغبۆتەوە، لە گرتووخانەی ناوەندی ناسریە، حوكمی لەسێدارەدانیان بەسەردا جێبەجێكرا. ئەمڕۆ چوار شەممە، سەرچاوەیەكی ئەمنی ڕایگەیاند"وەزارەتی داد، حوكمی لەسێدارەدانی بەسەر سێ كەسدا جێبەجێكرد لە گرتووخانەنەی ناوەندی ناسریە كە بە(گرتووخانەی حوت) ناودەبرێت، دوای ئەوەی تۆمەتی تیرۆرییان بەسەردا ساغبۆوە". بە وتەی سەرچاوەكە"جێبەجێكردنی حوكمی لەسێدارەدان بەسەر ئەو تاوانبارانەدا، دوای ئەوە هات كە تۆمەتەكەیان لەلایەن دادوەریی عیراقەوە گەیشتە پلەی تەواوەتی". گرتووخانەكانی عیراق لە بەغدا و پارێزگەكان، ژمارەیەكی زۆر لە تیرۆریستان و ئەندامانی ڕێكخراوی داعش لەخۆدەگرن، حوكمی لەسێدارەدانیش دژ بەوانەی تۆمەتبارن بە تیرۆر، لە دوای دەرچوونی بڕیارەكان لەلایەن دادوەریی عیراق و دەركردنی مەرسومی پەسەندكردن لەلایەن سەرۆك كۆمارەوە، جێبەجێ دەكرێت".
-
خەڵك- بەشی هەواڵ وەزارەتی تەندروستی هەرێم ئاشكرای دەكات، كە لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 237 حاڵەتی تووشبوون بە كۆرۆنا تۆماركراوە و 3 كەسیش گیانیان لەدەستداوە. وەزارەتی تەندروستی حكومەتی هەرێم لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، ٥٢٢٩ پشكنین ئەنجام دراوە و دەركەوتووە لە هەولیر 112 كەس و سلێمانی 45 كەس و لە گەرمیان 8 كەس و دهۆك 72 كەس تووشی كۆرۆنا بوون. ئاشكراشی كردووە، كە 174 كەس چاكبوونەوە و 3 كەسیش گیانیان لەدەستداوە.
-
خەڵك- وەزارەتی تەندروستی عیراق ئاشكرای دەكات، 5173 حاڵەتی نوێی تووشبوون بە ڤایرۆسی كۆرۆنا تۆماركراوە و 3463 كەسیش چاكبوونەتەوە و 25 كەسیش گیانیان لەدەستداوە. وەزارەتی تەندروستی عیراق لە بەیاننامەیەكدا ئاماژەی بەوەكردووە، كە لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 42 هەزار و 305 پشكنینی تایبەت بە كۆرۆنا ئەنجام دراوە و دەركەوتووە 5173 كەس تووشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بوون و ئەنجامەكانیان پۆزەتیڤ بوون، كە 237 كەسی لە هەرێمی كوردستانە. ئاشكراشی كردووە، كە زۆرینەی تووشبووەكان لە بەغدا و بەسڕە و نەجەف بوون، هەروەها لە سلێمانی 53 و هەولێر 112 و دهۆك 72 حاڵەت تۆماركراوە. ڕوونیشی كردۆتەوە، كە 3463 تووشبوو بە پەتاكە چاكبوونەتەوە، هاوكات 25 كەسیش گیانیان لەدەستداوە، كە 3 كەسیان لە هەرێم بوون.
-
خەڵك- ئاسایشی سلێمانی دەست بەسەر بڕێكی زۆر كێكدا دەگرێت و لەلایەن لیژنەكانی قائیمقامیەتەوە لەناودەبرێت. لەشكر حەمید، سەرۆكی لیژنە هاوبەشەكانی قائیمقامیەتی سلێمانی بۆ (خەڵك) ڕایگەیاند، بە گومانی خراپبون، ئاسایشی سلێمانی دەست بەسەر (69) كارتۆن كێكدا دەگرێت و ڕەوانەی لیژنە هاوبەشەكانی قائیمقامیەتی سلێمانی دەكات بۆ پشكنین و دڵنیابونەوەی لە شیاوی بەكارهێنان. دەشڵێت: "دوای پشكنینی فیزیایی، دەركەوتوە بەهۆی خراپ عەمباركردنیەوە كێكەكە كەڕووی كردوە و شیاوی خواردن نییە". ئاشكراشی كرد، لەلایەن لیژنەی كۆگاكانی قائیمقامیەتیشەوە دەست بەسەر (82) كارتۆنی دیكەی هەمان كێكدا گیراوه. لەشكر حەمید وتیشی، "كۆی گشتی كێكە دەستبەسەردا گیراوەكە (151) كارتۆنە و هەر كارتۆنێكیش نۆ قاپ كێێكی تێدایە، بەفەرمانی قائیمقامی سلێمانی و لەلایەن لیژنەی تایبەتمەندەوە تەواوی كێكە دەستبەسەردا گیراوەكە لەناودەبرێت".
-
سەلاح رەشید بریاری وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا، ئەنتۆنی بلینکن لە ٢٦/٢/٢٠٢١ دا دەربارەی ئەوەی کە دەسەڵاتدارانی سعودی لە کوشتنی رۆژنامەنوس جەمال خاشوقچی لە ٢/١٠/٢٠١٨ لە کونسولیەتی سعودی لە ئەستەمبوڵ، دەنگێکی هەمەلایەنەی زۆر خراپی نایەوە. هەمولایەک گوێیان بەوە راهاتبو، کە وڵاتەیەکگرتوەکانی ئەمەریکا، هەمیشە پشتگیری کوێرانەی هاوپەیمانەکانی خۆی کردوە، بێ رەچاوکردنی پرنسیپە سەرەکیەکانی مافی مرۆڤ و راست و دروستی کێشەکان، لە مێژوی ئەمەریکادا روی نەداوە کە ئەو وڵاتە پشتگیری باشترین و بەهێزترین بەوەفاترین هاوپەیمانی خۆی نەکات، و ئەمە یەکەم جارە بوترێت ( بەهای مرۆیی ئەمریکی) لە پێش بەرژەوەندی سیاسی و سەربازی و ئەمنیەوەیە. سعودیە، هاوپەیمانێکی بچوک و ئاسایی نیە و نەبوە بۆ ئەمریکا، بەڵکو قورسایی خۆی هەبوە لە رۆژهەڵاتی ناوەراست و چاوساغی بوە لەم ناوچەیە و تەنها هێزی گەورەیە کە توانیوێتی وڵاتانی کەنداو کۆبکاتەوە و سەرپەشتیان بکات و وەک هاوپەیمانیەک دژ بە ئێران بوەستێت، هەروەها ئەمەریکا لە رێگای سعودیەوە پشتگیری مالی و سەربازی چەندەها و چەندەها وڵات و لایەن و گروپی کردوە و نەوتی سعودیە بەشێک بوە لە بەرژەوەندیە سەرەکی و ئیسراتیجیەکانی ئەمەریکا. پەیوەندیەکانی ئەمەریکا دەگەرێتەوە بۆ ساڵی ١٩٣٢ کە رێکەوتنێکیان مۆر کردوە، کۆمپانیە ئەمریکیەکان، دەستبکەن بە گەڕان و دەرهێنانی نەوت لە سعودیە. تەنها لە سەردانی سەرۆکی جارانی ئەمەریکا ترامپ، لە مانگی مایسی ٢٠١٩ بۆ سعودیە، رێکەوتنێکیان مۆر کرد بە بەهای ١٠٠ ملیار دۆلار بۆ کرینی چەک بۆ سعودیە. ئەمە نمونەیەکە لە بەرژەوەندی ئەمەریکا لەگەڵ ئەو وڵاتەدا. بریاری وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا دژ بە ٧٦ لێپرسراوی ئاسایشی دیوانی محەمەد بن سەلمانی جێگری پاشای سعودیە، کە هەمویان لە تیمی پارێزەرانی تایبەتی ئاسایشی شا محەمەدن و هیچ جوڵەیەک و چالاکیەک ناکەن، بێ رەزامەندی ئەو جێنشینە نەبێت ئەم هەڵوێستە نوێیەی جۆن بایدن ( بەهای مرۆیی ئەمریکی پێش بەرژەوەندی سیاسی)، جێی دەستخۆشیە، وەک وەزیری دەرەوە ئەنتۆنی بلینکن دەڵێ " ئێمە لەمەودوا لە هیچ لایەک خۆشنابین کە دژی چالاکوانانی مەدەنی، رۆژنامەنوسان، هیزە ئۆپۆزیسۆنەکان دەوەستنەوە" ، ئەمە سەرەتای سیاسەتی نوێی دەرەوەی ئەمەریکایە بەرمبەر بە وڵاتان، هەروەها لە هەمان بواردا، راگرتنی فرۆشتنی چەکی بە سعودیە، لەبەر ئەوەی ئەو چەکانە لە شەڕی یەمەن دژ بە حوسیەکان بەکار دێت، ئەمەریکا چەک بە هاوپیمانەکانی ئەفرۆشێت ( بۆ بەرگری لە خۆیان، نەک بۆ هێرش بۆسەر وڵاتانی تر) . ئەم سیاسەتە نوێیانەی ئەمەریکا، هەمو وڵاتانی جیهانی دەگرێتەوە، لەوانەش عێراق و کوردستان. ئەبێ حکومەتی هەرێمی کوردستان، پارتی و یەکێتی و دەزگا ئەمنیەکانیان، لەمرۆ بەدواوە، ئاگاداربن، کە دۆستایەتی ئەمەریکاو پشتگیریکردن و هاوکاریەکانیان بۆ هەرێمی کوردستان، بێ سنور و بێ باج نیە، لەمەودوا رەچاوکردن و پێشێلنەکردنی پرنسیپەکانی مافی مرۆڤ سەنگی مەحەکەن بۆ پەیوەندیەکانی ئەمەریکا بە جیهانی دەرەوە. هیچ کاتێک کوردستانی عێراق بەقەدەر نیوەی سعودیە گرنگ نیە بۆ ئەمەریکا، ئەگەر ئەوە حاڵی خێزانی پاشای سعودیە بێت، ئەبێت حاڵی خانەوادەکانی ئەمانەی خۆمان چۆن بێت؟. زیندانیکردنی کۆمەڵێک رۆژنامەنوس و چالاکوان بە ٦ ساڵ، تەنها و تەنها بەهۆی نوسینی چەند وتارێکەوە، ئەمە نەک جێی قبوڵ نیە لە دنیای ئازاددا، بەڵکو جێی قبوڵ نیە لای ئەمەریکا و بە دڵنیایەوە بێ هەڵوێست نامێنەوە. چۆن دەبێت ئەمەریکاو هاوپەیمانەکانیان، پشتگیری مالی و سیاسی و سەربازی حکومەتی هەرێم بکەن، بەڵام لە پایتەختی کوردستاندا، نەتوانرێت خۆپیشاندانێکی ئاشتیانە سازبکریت، نەتوانرێت وتارێکی رەخنە ئامێز بنوسرێت و نەتوانرێت باسی دزی و گەندەڵی و بەفیرۆدانی سامانی گشتی نەکرێت، بەهۆی ئەوانەوە زیندانی بکرێیت و بە سیخور بدەنە قەڵەم و ناوی خۆت و هەمو خانەوادەت…
-
خەڵك- فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر بەپێویستی دەزانێت، گەشتیاران دوای گەڕانەوەیان لە شوێنی نیشتەجێ بوونیان خۆیان كەرەنتین بكەن، ڕەتیشیدەكاتەوە هیچ گۆڕانكارییەك بەسەر ڕێنماییەكانی وەزارەتی ناوخۆدا هاتبێت. بەپێی ڕاگەیەندراوێك كە لەلایەن فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێرەوە بڵاوكرایەوە"دوای بڵاوبوونەوەی هەوالی بە كەرەنتین كردنی گەشتیارانی هاتوو بۆ ناوەوەی هەرێمی كوردستان لە چەند كەنالێكی راگەیاندن". هەر لە ڕاگەیەندراوەكە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر،" ئاگاداری گشت هاولاتیان و گەشتیارانی دەكاتەوە، كە هیچ گۆرانكارییەك بەسەر ڕێنماییەكانی وەزارەتی ناوخۆ بەیانی ژمارە (1) ی سالی 2021 دا نەهاتووە، بەڵكو گەشتیاران دوای گەڕانەوەیان پێویستە لە شوێنی نیشتەجێ بوونیان خۆیان كەرەنتین بكەن، بۆ ئەو ماوەیەی كە لە ڕێنماییەكانی وەزارەتی تەندروستی دا هاتووە".
-
خەڵك-بەشی هەواڵ نرخی دۆلار لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو بەرز بووەتەوە. یادگار حەسەن لە كۆمپانیای سەعید بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، نرخی دۆلار بۆ ئەمڕۆ شەممە 3-3-2021، بەپێی بازاڕی گۆڕینەوەی دراوی بیانی لە شاری سلێمانی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 145 هەزار 750 دینار مامەڵەی پێوە كراوە. وتیشی"نرخی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 2 ملیۆن و 500 هەزار تمەنی ئێرانی مامەڵەی پێوە كراوە". بەهۆی ناجێگیری بازاڕ و قەیرانی دارایی و ڤایرۆسی كۆرۆنا و دابەزینی بەهای دینار لە هەرێمی كوردستان و عیراق، نرخی دۆلار ناجێگیرە.
-
خەڵك- ئیسرائیل گفتووگۆی لەگەڵ وڵاتانی كەنداو دەستپێكردووە بۆ دروستكردنی بەرەیەك دژی ئێران بەپێی راپۆرتی رۆژنامەی جیروزالیم پۆست. بەرپرسێكی ئیسرائیلی رایگەیاند گفتووگۆی نافەڕمی لەگەڵ سعودیە و ئیمارات و بەحرێن كراوە بۆ زیادكردنی هاوكارییەكان. رونیشیكردەوە ئەو چوار وڵاتە ئێران بە هەڕەشەیەكی گەورە بۆ سەر خۆیان دەزانن بە تایبەت لەگەڵ بەردەوامی بەرنامەی ناوەكی ئێران، بۆیە دەیانەوێت پەیوەندییەكانیان فراوان بكەن. دوێنێ بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل لەگەڵ باڵوێزی ئیمارات لە ئیسرائیل محەمەد مەحمود كۆبووەوە بەپێی ماڵپەڕی تایمز ئۆف ئیسرائیل. ناتانیاهۆ رایگەیاند ئێمە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست دەگۆڕین، ئێمە جیهان دەگۆڕین. نوسینگەی سەرۆك وەزیران رونیكردەوە لە كۆبوونەوەكەدا پەرەدان بە پرۆژە هەرێمییەكان و هاوكارییەكانی دوولایەن لە چوارچێوەی كۆمەڵێك بواری فراواندا گفتووگۆی لەسەر كراوە. لە كۆبوونەوەكەدا راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی سەرۆك وەزیران مئیر بن شبات و ژمارەیەك بەرپرسی دیكە بەشدار بوون. ئیسرائیل خۆی ئامادە دەكات لە ئەمساڵدا بە تەواوەتی لە هەموو روویەكەوە بەرەوڕووی ئێران ببێتەوە تەنانەت گورزی سەربازیشی لێ بوەشێنێت. ناتانیاهۆ لە لێدوانێكدا بۆ رادیۆی ئیسرائیل رایگەیاند رێگا نادەین ئێران بگاتە چەكی ناوەكی، لە هەموو لایەكەوە لە هەموو بەرەكانەوە لێی دەدەین.
-
خەڵك- پێش 6 ساڵ داعش مۆزەخانەی موسڵی وێرانكرد، شوێنەوارە مێژووییەكانی ئاشووری رووخاند، ئێستا سەرلەنوێ ئامادەكاری دەكرێت بۆ كردنەوەی دووبارەی مۆزەخانەكە. ریچارد كورین ئەندامی دامەزراوەی سمیسونیانی ئەمریكایی دەڵێت: ئەمریكاییەكان یەكەم كەس بوون سەردانی مۆزەخانەی موسڵیان كرد دوای گرتنەوەی لە بن دەستی داعش، یەكەم رۆژم لەوێ بەڕێكرد ناوچەیەكی شەڕ بوو بە تەواوی. ئەو بەشدارە لە هەوڵە نێوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان بۆ چاككردنەوەی مۆزەخانەی موسڵ و دووبارە كردنەوەی. كورین دەشڵێت: لەوێ كارەسات رووی داوە لە وڵات كە یەكێك لە سەرچاوەكانی شارستانییەتە بۆ هەموو خۆرئاوا و خۆرهەڵات. وتیشی" داعش كارێكی كرد كە كەس نەیكردووە چونكە مۆزەخانە و شوێنەوارەكانی دیكە هیچ بەهایەكی سەربازییان نییە، داعش ژێرخانی مەدەنی وێرانكرد. تا ئێستا بە تەواوەتی ئاستی مۆزەخانەكە و وێرانبوونی خەمڵاندنی بۆ نەكراوە. ئاماژەی بەوەشكرد بەشێكی زۆر لە مۆزەخانەكە و كەرەستەكانی لەسەر دەستی كارمەندەكانی رزگاركراون لە رێگای گواستنەوەیان بە رووباردا لە موسڵ. ئاشكراشیكرد بۆ ساڵی 2023 مۆزەخانەی موسڵ بۆ كرانەوە بە رووی گەشتیاراندا ئامادە دەكرێت.