“ئەو گۆڕانكارییانەی لە كۆرۆنادا ڕوودەدەن مەترسین”
بەڕێوەبەری گشتی ڕێكخراوی تەندروستی جیهانی لەبارەی گۆڕانكارییەكانی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك لیژنەكانی پشكنینی بەڕێوەبەرایەتی گشتی گەشتوگوزاری سلێمانی ڕایدەگەیەنێت، لە ڕەمەزاندا 25 شوێنی گەشتیاری داخراون لیژنەكانی پشكنینی بەڕێوەبەرایەتی گشتی گەشتوگوزاری سلێمانی، لە مانگی ڕەمەزاندا سەردانی 900 خاوەن مۆڵەتی گەشتیاریان كردووە و 25 شوێنی گەشتیاریان داخستووە. بەپێی ئامارێكی لیژنەكانی پشكنینی بەڕێوەبەرایەتی گشتی گەشتوگوزاری سلێمانی، لە كۆی بەسەركردنەوەكان لە نێو شاری سلێمانی لە مانگی ڕەمەزاندا بەهۆی پابەند نەبوون بە مەرج و ڕێنماییەكان 25 شوێن داخراوە هەروەك 36 خاوەنكار پسوڵەی سەرپێچییان بۆ كراوە. جێی ئاماژەیە، لە شاری سلێمانی 1400 موڵەتی كاركردنی گەشتیاری دراوەتە خاوەنكاران و لە ڕَگەی لیژنەكانی گەشتوگوزارەوە، بەمەبەستی جێبەجێكردنی دواین مەرج و ڕێنماییەكان بەسەر دەكرێنەوە.
-
خەڵك سەرۆكی حكومەتی هەرێم لەمیانی سەردانیكردنی زەوییەكانی هەشتی حەسارۆكی هەولێر موژدەی چارەسەركردنی كێشەی خاوەن زەوییەكان دەدات. سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان دوای سەردانی زەوییەكانی هەشتی حەسارۆك ڕایگەیاندووە، "لە داهاتوویەكی نزیكدا، كێشەكانیان چارەسەر دەكات و بوار بۆ پێدانی مۆڵەتی بیناكردن دەكرێتەوە و پڕۆسەی گەیاندنی خزمەتگوزاری بۆ ئەم زەوییانە بەپێی پلانێكی گونجاو دەستپێدەكات". لە ڕاگەیەنراوەكەدا ئەوەشخراوەتەڕوو، سەرۆكی حكومەت ئاماژەی بەوەداوە كە دامودەزگاكانی حكومەتی هەرێمی كوردستانی ڕاسپاردووە، لە شوێنەكانی تریش كێشەی هاوشێوە چارەسەر بكەن و خزمەتگوازریی پێ بگەیەنن، "بۆ ئەوەی لە كاتێكی زوودا، ئاوەدانی لەو شوێنانە دەست پێبكات".
-
خەڵك ئەنجومەنی گوندی عەبابەیلێ لە ڕوونكردنەوەیەكدا ڕایدەگەیەنێت:"لەلایەن كەسانی نەناسراوەوە مەزارگەی گوندی عەبابیلێ لە پارێزگای هەڵەبجە دەسوتێنرێت و ئەنجومەنی گوندەكەش ئیدانەی ئەو كارە دەكەن و داوا لەلایەنی پەیوەندیدار دەكەن بكەرانی ئەو كارە دەستگیربكەن". دەقی ڕوونكردنەوەكە: ڕونكردنەوەیەك لە ئەنجومەنی گوندی عەبابەیلێ وە بەناوی خوای گەورەو میهرەبان بۆ جەماوەری كوردستان بەگشتی و پاڕێزگای هەڵەبجە بەتایبەت... بەڕێزان دەمانەوێ هەموو لایەك ئاگادار بن كە گوندی عەبابەیلێ ناوو ناسنامەیەكی دیاری هەیە لە مێژووی ئاین و نەتەوەو كۆمەڵایەتی ناوچەكەدا،خەڵكی گوندەكە بە هەموو پێكهاتەكانیەوە پارێزگاری تەواویان كردوە لەو ناسنامەیە. بۆیە ئێستاش ڕێزو شكۆو گەورەیی ئەو پێكەوەییە بەرجەستەیەو كاری لەسەر دەكرێت. ئێمەوەك ئەنجومەن و یەك بەیەكی گوندی عەبابەیلێ لە هەركویەك بن ئیدانەی سوتاندنی مەرقەدو ئارامگای( ابو عبیدە) خوای گەورە لێیخۆش بێت دەكەین و بەتوندی مەحكومی دەكەین . بێگومانین ئەوە دەستێكی گێرە شێوێن و ترسنۆكانەیە. بەڕێزان ئێمە لە ئەنجومەنی گوندەكەمان داوا لە لایەنی پەیوەندیدار دەكەین بەزوویی بەكاری خۆیان هەستن بۆ دۆزینەوەی ئەو دەستە ڕەشەی كە دوورە لە هەموو ڕەوشتێكی مرۆڤانە. ئەنجومەنی گوندی عەبابەیلێ
-
خەڵك ڕێبەری ڕەوتی سەدر ڕایدەگەیەنێت، ئامادەین دژی ئیسرائیل بچینە جەنگەوە. بەپێی ڕاگەیەنراوێكی نووسینگەی ڕێبەری ڕەوتی سەدر، موقتەدا سەدر دوو پەیوەندی تەلەفۆنی لەگەڵ هەریەك لە ئیسماعیل هەنیە سەرۆكی نووسینگەی سیاسی بزووتنەوەی حەماس و زیاد نەخالە ئەمینداری گشتی جیهادی ئیسلامی فەڵەستین ئەنجامداوە. لە نامەكەدا موقتەدا سەدر جەختیكردووەتەوە، بەتەواوی لەئامادەباشیدان بۆ پشتیوانیكردن لە گەلی فەڵەستین و شەڕكردن دژی ئیسرائیل. ئەمەش لە كاتێكدایە، گرژییەكانی نێوان ئیسرائیل و فەڵەستینییەكان لەڕۆژی دووشەممەی ڕابردووەوە، پێی نایە قۆناغێكی نوێوە، كاتێك بزووتنەوەی حەماس سەدان مووشەكی ئاڕاستەی ئیسرائیل كرد، لە بەرامبەریشدا فڕۆكە جەنگییەكانی ئیسرائیل دەیان ناوچەیان لە غەززە بۆردوومانكرد.
-
خەڵك دوای ئەوەی یاسین مەحمود سەرۆكی یەكێتی وەبەرهێنەرانی كوردستان ڕایگەیاند:" لە هەرێمی كوردستان زیاتر لە 10 هەزار كەس سامانەكانیان سەرووی (5) ملیۆن دۆلارە و 13سەرمایەداریش لە سەرووی ملیار دۆلارەوەن، بەڵام لەڕووی دەركردنی زەكاتەوە لە هەرێمدا ڕێوشوێنی گونجاومان نییە، بەشێوەیەكی پەرت و بڵاو زەكات دەدرێت و كۆدەكرێتەوە"، حكومەتی هەرێمی كوردستان سندوقێك بۆ كۆكردنەوەی زەكات و خێر دامەزرێنێت و ئەنجومەنێكی 9 كەسی سندوقەكە بەڕێوەدەبەن، وەزیری ئەوقاف و كاروباری ئایینی سەرۆكایەتی دەكات. ئیبراهیم محەمەد بەرزنجی، بەڕێوەبەری توێژینەوە و ئیرشاد لە وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئایینی، كە یەكێكە لەو كەسانەی زانیاریی تەواوی لەسەر پڕۆژەكە هەیە، بە ڕووداوی ڕاگەیاندووە،"وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئایینی بڕیاری بۆ دامەزراندنی بەڕێوەبەرایەتیی سندوقی زەكات و خێر داوە و بەمنزیكانە فەرمانی بۆ دەردەچێت و ئەنجومەنێكی بۆ دروستدەكرێت كە بەپێی یاسای 55ی ی ساڵی 1987ی عیراقی كاردەكات". ئیبراهیم محەمەد بەرزنجی وتیشی:"سندوقەكە بۆ كۆكردنەوەی پارەی زەكات و خێرە و دەمانەوێت لەو ڕێگەیەوە باشتر پارەی زەكات دابەشبكرێت. سندوقەكە هەژماری بانكی بۆ دەكرێتەوە و شەفافانە كارەكانی ڕادەپەڕێندرێن؛ لە هەموو شوێنێكەوە پارە وەردەگرێت و خەڵك ئازادە زەكات بداتە سندوقەكە یان بە شوێنی تر، واتە ئێمە بەزۆر پارە لە خەڵك وەرناگرین". لەبارەی سوودمەندان لە سندوقەكە، بەڕێوەبەری توێژینەوە و ئیرشاد لە وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئایینی ئەوەشی خستەڕوو، "ئەو كەسانەی كە شیاون دەتوانن سوودمەند بن لێی، هەروەها حكومەت لە كوێ پێویستی بە پڕۆژەی خێرخوازی وەكو خوێندنگا یان نەخۆشخانە هەبوو سندوقەكە دەتوانێت هاوكار بێت". سەبارەت بە وردەكاریی دامەزراندنی سندووقەكەش، ئیبراهیم محەمەد بەرزنجی ڕوونیكردەوە، "پێشتر دوو پڕۆژەمان بۆ ئەم مەبەستە لەبەردەستدا بوو. یەكێك لەو پڕۆژانە ساڵانێك پێوەی سەرقاڵ بووین و دواجار بۆ ئەنجومەنی شوورامان نارد، بەڵام ڕەزامەندییان لەسەر دەرنەبڕی. دواجار بۆ دامەزراندنی سندوقێك پشتمان بە یاسای ژمارە 55ی ساڵی 1987ی عیراق بەست كە تایبەتە بە دامەزراندنی سندوقی زەكات". بەڕێوەبەری توێژینەوە و ئیرشاد لە وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئایینی گوتیشی، "بۆ كورتكردنەوەی رێگەكە پشتمان بەو یاسایە بەست، چونكە ئەگەر یاسایەكی خۆمان هەبووایە كاتی زۆری دەویست و دەبووایە بچووبایەتە ئەنجوومەنی شوورا و دواتر بۆ پەرلەمان و لەوێ كاتی زۆری دەویست و دوادەكەوت". بەپێی یاسای سندووقی زەكاتی عیراق ژمارە 55ی ساڵی 1987، سندوقێك بۆ كۆكردنەوەی پارەی زەكات پێكدەهێنرێت و داهاتەكانی لە بەرژەوەندیی گشتی لە كارە خێرخوازییەكان خەرج دەكرێت. لە یاساكەدا هاتووە ئەنجومەنەكە لە نۆ كەس پێكدێت كە ئەمانەن: -وەزیری ئەوقاف و كاروباری ئایینی - سەرۆك. -سێ گەورە زانای ئایینی، وەزیری ئەوقاف دەستنیشانیان دەكات. -دادوەرێك، وەزیری داد بە ئەندام دیاری دەكات. -دوو كەسایەتیی دیاری ئیسلامی و كۆمەڵایەتی، وەزیری ئەوقاف دیارییان دەكات. -نوێنەری وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی، وەزیری كار دیاری دەكات. -بەڕێوەبەری سندوق، وەزیری ئەوقاف دیاری دەكات. پێشتر، یاسین مەحمود سەرۆكی یەكێتی وەبەرهێنەرانی كوردستان، بە (تۆڕی میدیایی خەڵك)ی ڕاگەیاندبوو؛ گەر سەرمایەدار و دەوڵەمەندەكانی هەرێمی كوردستان وەك پێویست زەكات لە سامانەكانیان بدەن، سوودێكی زۆری بۆ هەژار و كەمدەرامەتان دەبێت و ئەوەش دەخاتە ڕوو كۆی پارەی زەكاتی دەوڵەمەندەكانی كوردستان، زیاتر لە 750 ملیۆن دۆلارە، بەڵام لەڕووی دەركردنی زەكاتەوە لە هەرێمدا ڕێوشوێنی گونجاومان نییە، بەشێوەیەكی پەرت و بڵاو زەكات دەدرێت و كۆدەكرێتەوەكە بەو پارە زۆرەی زەكاتی سەرمایەداران دەتوانرێ چەند كاری گرنگ و گەورە ئەنجام بدرێن".
-
خەڵك بەهۆی نزیكبوونەوە لەوادەی پێگەیشتنی كاڵەك و شوتی و بەرهەمە كشتوكاڵییەكانی ناوخۆ، حكومەتی عیراق بڕیاریدا هاوردەكردنی كاڵەك و شوتی بۆ ناوخۆی وڵات قەدەغە بكات. حەمید نایف وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵی عیراق لە ڕاگەیەنراوێكدا ڕایگەیاند، لە ڕۆژی 11ی ئایارەوە هاوردەكردنی كاڵەك و شوتی لەسەرجەم دەروازە سنورییەكانەوە قەدەغە دەكرێت. ئاماژەی بەوەشكردووە، هەرچەندە لە ڕۆژی 11ی مانگەوە هاوردەكردنی ئەو دوو بەرهەمە قەدەغەكراوە، بەڵام ماوەی 10 ڕۆژ وادەش دراوە بەو بازرگانانەی كە پێشتر مۆڵەتی هاوردەكردنیان وەرگرتووە بۆ ئەوەی زەرەر نەكەن و ئەو شوتی و كاڵەكەی پێشتر كڕیویانە ساغی بكەنەوە. ئەم هەنگاوەی وەزارەتی كشتوكاڵ بۆ ڕێگرتنە لە زیانی جووتیارانی عیراق كە ساڵانە بەهۆی هاوردەكردنی بەرهەمە كشتوكاڵییەكان لە سوریا و ئێران و توركیاوە بە ملیۆنان دینار زیانیان بەردەكەوێت.
-
خەڵك وەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێم ڕایدەگەیەنێت، لە هەفتەی داهاتووەوە پشكنینی كۆرۆنا بۆ هێزەكانی پێشمەرگە لە نەخۆشخانەی پێشمەرگە ئەنجام دەدرێت. وەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێم لە ڕاگەیەنراوێكدا رایگەیاند، ئەو پێشمەرگانەی پێویستیان بە پشكنینی ڤایرۆسی كۆرۆنا هەیە، دەتوانن لەڕۆژی یەك شەممە ١٦ی ئایار بەدواوە سەردانی نەخۆشخانەی پێشمەرگە بكەن و پشكنینی كۆرۆنا ئەنجام بدەن. وەزارەتی پێشمەرگەی ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە، لەو ڕێكەوتە بەدواوە تاقیگەی نەخۆشخانەی پێشمەرگە بەشی پشكنینی كۆرۆنا چالاك دەكات و پێشمەرگە دەتوانێت بە نیشاندانی ناسنامەی سەربازی پشكنینی پەتای كۆرۆنا ئەنجام بدات.
-
خەڵك- تۆماركردنی ناوی كاندیدەكان بۆ پۆستی سەرۆكایەتی كۆماری ئێران بەردەوامە. ئەمڕۆ چوار شەممە ژمارەیەك لە كەسایەتییە سیاسییەكانی ئێران خۆیان بۆ كێبڕكێی بەدەستهێنانی پۆستی سەرۆك كۆمار كاندید كرد. ئاژانسی تەسنیمی ئێرانی بڵاویكردەوە، كاتژمێر 8ی بەرەبەیانی ئەمڕۆ بۆ دووەم ڕۆژ دەرگای خۆتۆماركردن كرایەوە، هاوكات بەپێی زانیارییەكان، دوێنێ وەك یەكەم ڕۆژ 57 كەس خۆیان بۆ پۆستەكە كاندید كردووە. مەحمود ئەحمەدی نەژاد سەرۆك كۆماری پێشوو ئێران بۆ تۆماركردنی ناوی خۆی گەیشتە وەزارەتی ناوخۆی ئێران و بڕیارە كێبڕكێی بەهێز بكات بۆ بردنەوەی پۆستەكە.
-
خەڵك- باڵیۆزی سوریا لە ئێران ڕایدەگەیەنێت، بڕیارە 26ی ئەم مانگە هەڵبژاردنەكانی سوریا بەڕێوەبچێت. شەفیق دیوب باڵیۆزی سوریا لە ئێران بە میدیای ئێرانی ڕاگەیاند، بڕیارە هەڵبژاردنەكانی سوریا لە 26ی ئەم مانگە بەڕێوەبچێت. وتیشی"ئەمریكا لە هەوڵی بەردەوامدایە بۆ شكستپێهێنانی هەڵبژاردنەكان". ئاشكراشیكرد، خۆشبەختانە 50 كەس خۆیان كاندید كردووە و لەو ژمارەیەش 3 كەس جێگیر كراون و دەتوانن كێبڕكێی بردنەوەی پۆستەكە بكەن كە بریتین لە بەشار ئەسەد، عەبدوڵڵا عەبَدوڵڵا و مەحمود مورعی. ئەمەش لەكاتێكدایە، فەتحوڵڵا حوسەینی ئەندامی نوێنەرایەتیی ڕێڤەبەری خۆسەری ڕۆژئاوا لەباشووری كوردستان بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، هەڵبژاردنەكانی سوریا لە ڕۆژئاوای كوردستان بەڕێوەناچێت، چونكە ئەو هەڵبژاردنانە شەرعی نین. وتیشی"پێش هەڵبژاردنەكان دەبێت چارەسەری كێشە سیاسییەكان و دابینكردنی قوتی خەڵك و پاراستنی سنووری سوریا، یەكلایی بكرێتەوە ئەوكاتە هەڵبژاردن بكرێت، بەڵام ئەو سەرۆكەی ئێستا چارەسەری كێشەكانی لا نییە و كەس قبوڵی ناكات". سەبارەت بە فشاری ئەمریكا و ڕوسیا لەسەر كورد تاكو بەشداری هەڵبژاردنەكان بكەن، ناوبراو ئاشكراشیكرد، فشارمان لەسەر نییە بۆ بەشداریكردن، ئەوە بڕیاری خۆمانە و ئەو هەڵبژاردنانە لە هەرێمی ڕۆژئاوا و باكوری سوریا نەكرێت. وتیشی: حكومەتی سوریا بۆ هەموو سوریا نییە، هەڵویستیان نییە و بەشار ئەسەد تەنها لە ناوچەیەكی بچوك حوكم دەكات و دەسەڵاتی بەسەر ناوچەكانی هەرێمی ڕۆژئاوا و ئۆپۆزسیۆنی ئیسلامی نییە.
-
خەڵك- لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عیراق، ژمارەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان لە بودجەدا دیاریی دەكات و هۆكارەكانی دواكەوتنی پارەی مووچەش لەلایەن بەغداوە ئاشكرا دەكات. ئاژانسی فەرمی (العراقیە) لە زاری ئەحمەد حاجی ڕەشید، ئەندامی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عیراقەوە بڵاویكردەوە"هۆكاری دواكەوتنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بەبێ لێبڕین، پەیوەندی بەو بڕگانەوە هەیە كە پەیوەندییان بە هەرێمەوە هەیە لە بودجەدا و شیاوی جێبەجێكردن نیین، تەنیا بۆ ئەوە دانراون تا ڕوكارێكی یاسایی بن بۆ فرۆشتنی نەوت لەلایەن هەرێم، كەلێنەكەش لەو بارەیەوە لەلایەن هەردوو لایەنە، بەغدا و هەولێر". بە وتەی ئەندامەكەی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عیراق"دەبوو هەڵسەنگاندن بۆ فرۆشتنی نەوتی هەرێم بكرێت، تا لە پشكی هەرێم ببڕدرێت، پاشماوەی ئەوەش لەلایەن بەغداوە ڕەوانە دەكرێت، بەڵام ڕەوانە نەكراوە، هەرێمیش لەسەدا 50ی داهاتە نانەوتییەكانی بۆ بەغدا نەناردووە". ئەحمەدی حاجی ڕەشید دەڵێت"بودجە ژمارەی فەرمانبەرانی هەرێمی بە 682 هەزار فەرمانبەران، بەڵام هەرێم دەڵێت ژمارەی مووچەخۆرانی ملیۆنێك و دوو سەد و پەنجا هەزار كەسە، تاكە چارەسەریش پابەندبوونی هەموانە بە یاسایی بودجە و جێبەجێكردنیەتی.