نرخی دۆلار و تمەن بەرزە
خەڵك- نرخی دۆلار لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستان بەراورد…
زیاترسەردێر
-
بونی مێرووله له نێو ماڵدا بێزاركه‌ره و پاككردنه‌وه‌شیان كارێكی ئاسان نییه به‌و پێیه‌ی به‌نێو ماڵه‌كه‌دا بڵاو ده‌بنه‌وه، به‌ڵام ئهم رێگایانه‌ی خواره‌وه بیرۆكه‌یه‌كی باشن بۆ ده‌ربازبوون له مێرووله: -شه‌ربه‌تی لیمۆ -شه‌ربه‌تی لیمۆ كاریگه‌ریه‌كی زۆری هه‌یه بۆ دوركه‌وتنه‌وه‌ی مێرووله له ماڵدا ئه‌ویش له رێگای ڕژاندنی له‌و شوێنانه‌ی كه مێرووله‌كه دێته ژوره‌وه. -توێكڵی خه‌یار ده‌توانیت توێكڵی خه‌یار له‌و شوێنانه‌دا جێ بهێلیت كه مێرووله‌ی لێوه دێت و ده‌بێته هۆی دورخستنه‌وه‌یان. -سركه -هه‌موو چێشتخانه‌یه‌ك سركه‌ی تێدایه‌و هۆكارێكی باشه بۆ دورخستنه‌وه‌ی مێرووله له ماڵه‌كه‌ت، ده‌توانیت كه‌مێك سركه له‌و ناوچانه‌دا بڕژیت كه مێرووله‌كانی لێوه دێن. -دارچینی -زه‌یتی دارچینی یاخود تۆزه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ ئاودا تێكه‌ڵ بكه‌و بیپرژێنه به‌و ناوچانه‌دا كه مێرووله‌ی لێیه، به‌و جۆره‌ش ده‌ربازتده‌بێت لێیان.
-
زۆر گرنگە کە بە ژیرانە پارە خەرج بکەیت و داهات و خەرجی خۆت ڕێک بخەیت و پارە پاشەکەوت بکەیت، بەڵام ئەمەی خوارەوە ٧ شتە کە نابێت لە پارەدا دەستی لێبگریتەوە، چونکە دواتر زیانت پێدەگەیەنیت: کۆکردنەوەی پارەی کەم بۆ کڕینی شتی گەورە یەکێک لە هەڵە باوەکان کە زۆریک لە گەنجان ئەنجامی دەدەن و دواتر بە تەمەنیان باجەکەی دەدەن ئەوەیە ڕەزیلیەکی زۆر دەکەن بۆ ئەوەی بۆنموونە خانو یاخود ئۆتۆمبێڵ بکڕن و کاتێک پێیدەگەن گەنجێتیان ڕۆشتووە و چێژی نەماوە، بۆیە گرنگە کە لەجیاتی ئەوە بۆنمونە بیر لە گۆڕینی پیشەکەت بکەیتەوە بۆ باشتر، یاخود چێژ لە ساتەکانی گەنجیت وەرگرە وەربەرهێنان لە کەرەستەی ناوماڵ چەندێک گرنگە کە لە بواری بزنسدا وەبەرهێنان بکەیت، لە کڕینی هەندێک کەرەستی ناوماڵیش بەهەمان شێوە، بۆنمونە ئامێری جلشۆر کات و توانایەکی زۆرت بۆ دەگەڕێنێتەوە و نابێت لەو شتانەدا ڕەزیلی بکەیت. داوای یارمەتی لە هاوڕێ و بانگنەکردنی کەسی شارەزا زۆرجار بۆ ئەوەی پارەکەت نەڕوات داوای هاوکاری لە هاوڕێکانت دەکەیت بۆنمونە بۆ ماڵ گواستنەوە، بەڵام بە خاوی گواستنەوەکە و کرێی هاتوچۆ و کڕینی ژەمە خۆراک و هەندێک لەو خەرجیانە نزیکدەبێتەوە لەوەی بە کۆمپانیا کارەکە بکەیت، جگە لەوەی خۆشت زۆر ماندوو دەبیت و جاری دیکەش ناچاردەبیت تۆش بچیت هاوکاری ئەو هاوڕێیەت بکەیتەوە. چونە سەرماڵ ەمەش یەکێکی دیکەیە لە کێشە باوەکان، بۆ ئەوەی کرێ نەدەیت دەچیتە سەرماڵ، بەڵام دواتر کێشەیەکی زۆری بوک و خەسوت بۆ درووستدەبێت کەناتوانێت بە ئاسوودەی بژیت و ناچاریت دواتر بە شەڕەوە بچیتەوە کرێوە. لایڤ هاک و بیرۆکە کۆنەکان بۆنمونە پاکەڕەوە ناکڕیت و لەجیاتی ئەوە بە ئاو و سۆدە پاکی دەکەیتەوە، دواتریش دەرئەنجامێکی باشیشت بەدەست ناگات. گرنگی بە تەندرووستیت نادەیت ناچیت بەدەم ئەو پێداویستیە پزیشکیانەوە کە پێویستە و دواتر ناچار دەبیت پارەی زیاتر خەرج بکەیت چونکە دۆخەکەت خراپتر دەبێت قورمارکردن بە تەندرووستیت زۆرجار لەبەر نرخەکەی خواردەمەنی کوالێتی باش ناکڕیت و خواردەمەنی خراپ و هەرزان دەکڕیت، ئەمەش وەک قومارکردن وایە بەتەندرووستیت چونکە ڕەنگە زیانت پێنەگات و پارە قازانج بکەیت، ڕەنگیشە زیانت لێبدات و ناچاربیت دواتر پارەی زیاتر لە تەندرووستیت خەرج بکەیت.
-
ئەمەی خوارەوە چەند بەکارهێنانێکی تەباشیرە بۆ کاروباری ناوماڵ کە زۆر بەسوودە: -بۆ لێکردنەوەی چەوری خواردەمەنی بەسەر جلەکانەوە، تاباشیری لێبدە و ١٠ خولەکێک پێوەی جێبهێڵە، دواتر بیشۆ و زۆر بەباشی لێی دەکاتەوە -دەتوانیت تەباشیر بەکاربهێنیت بۆ شاردنەوەی کون و کەلەبەری دیواری ماڵەکەت -بۆ ڕێگری لە مێروولە بازنەیەک بە تەباشیر بەسەر ئەو شوێنەدا بکێشە کە لێیوە دێنە دەرەوە، دواتر دەبینیت کە وەک جادوویەک کاردەکات -تەباشیر لەگەڵ کەرەستە ئاسنەکان دابنێ، کاریگەری شێ ناهێڵێت و ڕێگری دەکات لە ژەنگ هەڵهاتنیان -بەهەمان شێوە دەتوانیت لەگەڵ کەرەستە ستیل و جوانکاریەکاندا دایبنێیت و ناهێڵێت شێ کاریگەریان لەسەر بکات و ڕەنگیان کاڵ بکاتەوە -دەتوانیت بیکەیتە ناو کەنتۆری جلوبەرگەوە بۆ ئەوەی بۆنی ناخۆش درووستنەبێت.
-
ئەمەی خوارەوە چەند وەرزشێکە بۆ خانمان کە هەم ماسولکەیان بەهێز دەکات، هەم ناسکی جەستەیان دەپارێزێت: وەرزشی Russian Twist قاچ و دەست و سنگت بەرز بکەرەوە و دمبڵێک بەدەستەوە بگرە، دواتر ئەملا و لای پێبکە. ١ خولەک وەرزشی Crunch chops with a light weight ئەمجارە دمبڵەکە ببە پشتە سەرت و دواتر ڕانەکانت بکەرەوە و سنگت و دەستت بەرە بۆ پێشەوە، ١ خولەک وەرزشی Plank row jack with dumbbells -بچۆرە سەر شێوازی پلانک بە دمبڵسەوە و دواتر هەر جارە و قۆڵێکت بەرز بکەرەوە بۆ سەرەوە، هەر لایەک ١٠ جار و ٣ سێت. -وەرزشی Jump squats بازبدە و دواتر بەشێوەی سکوات بنوشتێرەوە. ١٥ جار. ٣ سێت وەزشی Side planks with a knee tuck -بکەوە بەسەر یەک لاتدا و بە پەستانی قۆڵ و کەمەرت خۆت بگرە و قاچەکانت ڕێک بکە، ئەژنۆی بەشی سەرەوەت بهێنە بۆ لای سنگت و ٣٠ بۆ ٤٥ چرکە ڕایبگرە، پاشان لایەکەی دیکە
-
خەڵك – وەزارەتی تەندروستی عیراق ڕایدەگەیەنێت، 3552 حاڵەتی نوێی تووشبوون بە ڤایرۆسی كۆرۆنا تۆماركراوە، 5457 كەسیش چاكبوونەتەوە، 41 كەسیش بەهۆی پەتاكەوە گیانیانلەدەستدا كە 10 حاڵەتیان لە سلێمانی بوون. بەپێی بەیاننامەیەك، كە لەلایەن وەزارەتی تەندروستی عیراقەوە بڵاوكرایەوە” لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 24 هەزار و 586 پشكنینی تایبەت بە كۆرۆنا ئەنجامدراوە و دەركەوتووە 3552 كەس تووشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بوون و ئەنجامەكانیان پۆزەتیڤ بوون، ئەمەش بە ژمارەیەكی كەمتر بەراورد بە ڕۆژانی پێشوو دادەنرێت. هەر لە بەیاننامەكەدا هاتووە، ”زۆرینەی تووشبووەكان لە بەغدا و بەسرە و سلێمانی بوون، بەجۆرێك كە لە بەغدا 1229 و لە بەسرە 481 و لە سلێمانی 411 حاڵەتی تووشبوون تۆماركراون”. وەك لە بەیاننامەكەی وەزارەتی تەندروستی عیراقیشدا ئاماژەی پیكراوە، “لە سلێمانی 411 هەولێر 247 ، و لە دهۆك 139 حاڵەتی تووشبوون بە ڤایرۆسی كۆرۆنا تۆماركراون”. وەزارەتی تەندروستی عیراق ئاماژەی بە چاكبوونەوەی 5457 تووشبووی كۆرۆنا كردووە، كە زۆربەیان لە بەغدا و بەسرە و دهۆك و هەولێر بوون، ویڕای گیانلەدەستدانی 41 كەس بەهۆی پەتاكە كە 10 حاڵەتیان لە سلێمانی تۆماركران.
-
خەڵك خاوەنی نورینگەی پزیشكی نەبەوی لە شارۆچكەی كەڵك وادەی مردنی خۆی ئاشكراكرد و لە پێش مردنیشی پەیامێك ئاڕاستەی جیهان دەكات، كە نەخۆشخانەی پزیشكی نەبەوی بكەنەوە بۆ چارەسەری نەخۆشان. مەلا عەلی كەڵەك خاوەنی نورینگەی پزیشكی نەبەوی لە شارۆچكەی كەڵك لە پەڕەی تایبەتی خۆی لە فەیسبووك، پەیامێكی بڵاوكردەوە و هەواڵی مردنی خۆی راگەیاند، دەڵێت،" من بەم زووانە دەمرم". دەقی پەیامەكەی مەلا عەلی كەڵەك:"بەناوی خوای میهرەبان، من بەم زووانە دەمرم، پەیامی من بۆ هەمووان، بە تایبەتیش بۆ سەركردەكانی جیهان بەبێ جیاوازی، كردنەوەی نەخۆشخانەی پزیشكی نەبەوییە بۆ ئاگاداركردنەوەی خەڵكی، بۆ رزگركردنی نەخۆش بەبێ بەرامبەر لەپێناو خودا".
-
خەڵك- بەهۆی تەنگژەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و فراوانكردنی هێرشەكان لەلایەن ئیسرائیلەوە بۆ سەر كەرتی غەززە، نرخی نەوت بەشێوەیەكی بەرچاو ڕووی لە بەرزبوونەوە كرد. بە بۆچوونی چاودێران، تەنگژەكان لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست لە دوای هێرشەكانی ئیسرائیل بۆسەر كەرتی غەززە، پێشبینی ئەوەی هێناوەتەئارا كە فراوانار ببێت و هەڕەشە لەسەر كۆمپانیا بیانییەكانی ناوچەكە و كێڵگە نەوتییەكان دروست بكات. ئەمڕۆ دوو شەممە، بەرمیلێك نرخی نەوتی خاوی برێنت 5 سەنت بەرزبۆوە و گەیشتە 68؟77 دۆلار، بە هەمان شێوە نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی تكساس 7 سەنت بەرزبۆوە و گەیشتە 65؟42 دۆلار، ئەمەش لەكاتێكدایە كە بڵاوبوونەوەی زیاتری ڤایرۆسی كۆرۆنا لە ئاسیا، مەترسی كەمبوونەوەی داواكاریی لەسەر نەوت و دابەزینی نرخەكەی دەهێڵێتەوە.
-
خەڵك وەزارەتی تەندروستی هەرێم ئاشكرای دەكات ، كە لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 797 حاڵەتی تووشبوون بە كۆرۆنا تۆماركراوە و 897 كەسیش چاكبوونەتەوە و تەنها 11 حاڵەتی مردن هەبووە . وەزارەتی تەندروستی حكومەتی هەرێم لەڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، 7810 پشكنین ئەنجامدراوە و دەركەوتووە لە هەولێر 247 كەس و سلێمانی 307 كەس و دهۆك 139 كەس و گەرمیان 83 كەس و ڕاپەڕین 21 كەس تووشی كۆرۆنا بوون. ئاشكراشی كردووە، كە 897 كەس چاكبوونەوە و 11 حاڵەتی گیان لەدەستدان تۆماركراوە، كۆی گشتی مردنیش بە كۆرۆنا گەیشتە 4138 كەس.
-
خەڵك- كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن لە عیراق، داوای كارمەند دەكات بۆ پرۆسەی دەنگدان لە هەڵبژاردنی داهاتوو. بەپێی بەیاننامەیەك كە ئەمڕۆ دوو شەممە لەلایەن كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن لە عیراق بڵاوكرایەوە"كۆمسیۆنەكەیان ڕایگەگەیەنێت كە دەرگاكانی ئاواڵا كردووە بۆ پێشكەشكردنی داواكاریی لەپێناو كاركردن وەك كارمەند لە پرۆسەی دەنگدان لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عیراقی 2021". لە بەیاننامەكەی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردندا هاتووە"لە 23ی ئەم مانگە و لەڕێی لینكی ئەلیكترۆنی كۆمسیۆنەوە (www.ihec.iq) داواكارییەكان وەردەگرێت". وەك كۆمسیۆنەكە ئاماژەی پێكردووە، ئەوانەی داواكاریی پێشكەش دەكەن دەبێت لە 1- دەبێت فەرمانبەری فەرمانگەكانی دەوڵ بن و بڕوانامەیان لە ئامادەیی كەمتر نەبێت 2- خوێندكاری زانكۆ و پەیمانگاكان و دەرچوان، دەبێت كەمترینیان هەڵگری بڕوانامەی ئامادەیی بێت و تەمەنی لە 19 ساڵ كەمتر نەبێت و لە 56 ساڵ زیاتر نەبێت". وابڕیارە لە 10ی تشرینی یەكەمی داهاتوو، هەڵبژاردنی پیشَوەختە لە عیراقدا ئەنجام بدرێت، بەڵام بە بۆچوونی هەندێك لە لایەنە سیاسییەكان، پێناچێت پرۆسەكە لەو وادەیەدا بەڕێوەبچێت و ڕەنگە بۆ مانگی نیسانی 2022 دوابخرێت.
-
ولیه‌م یوحه‌نا.... باوکی موزیک لە کوردستان خەڵک مامۆستا و هونه‌رمه‌ند، ولییه‌م یوحه‌نا، پێشه‌نگ و مامۆستا و دامه‌زرێنه‌ری تیپی مۆسیقا له‌شاری سلێمانی و خاوه‌نی فێرگه‌ی تایبەت بەم بوارە، كه لەسەر دەستیدا،چه‌ندین مامۆستا و کەڵە هونه‌رمه‌ند و ژه‌نیاری پێگه‌یاندووه . ماڵباتی ئەم مامۆستاو پیشەنگەی بواری هونەر و موزیک، له‌بنه‌ڕه‌تدا خانه‌واده‌یه‌كی ئاشوورین، ئایینزای( مه‌سیحی )، خه‌ڵكی ده‌و‌روبه‌ری شاری( وان) ن، له‌باكوری كوردستان، له‌دوای جه‌نگی جیهانیی یه‌كه‌م، له‌لا‌یه‌ن ده‌سه‌ڵاتی توركه‌وه( ئاشووری و ئه‌رمه‌نییه‌كان ) به‌رلێشاوی پاكتاوكردنی ره‌گه‌زی ده‌كه‌ون، باوكی هونه‌رمه‌ند ولیه‌م، ناوی( یوحه‌نا خنانیشۆ) بووه، كه له‌شاری وان له‌دایكبووه، بۆ ڕزگاربوون له‌و پاكتاوی ڕه‌گه‌زییه، خۆی ده‌گه‌یه‌نێته شاری (ورمێ) له‌ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان، دواتر به‌ره‌و شاری(كرماشان) ماوه‌یه‌ك له‌وێ ده‌مێنێته‌وه، پاشان خانه‌واده‌ی( یوحه‌نا خنانیشۆ ) ڕوو ده‌كه‌نه عێراق و له‌شاری به‌عقوبه له خێوه‌تگایه‌ك نیشته‌جێ ده‌بن. له‌گه‌ڵ بوونی به‌مه‌لیكی عێراق(مه‌لیك فه‌یسه‌ڵی یه‌كه‌م) بڕیاری داوه، كه ئاشووری و مه‌سیحییه‌كان وه‌ك هاووڵاتی عێراقی ئه‌ژماربكرێن و له‌هه‌رشوێنێك پێیان خۆشه ده‌توانن بژین، له‌دوای ده‌رچوونی ئهم بڕیاره یوحه‌نا خنانیشۆ، ڕووده‌كاته شاری موسڵ و له‌وێ نیشته‌جێ ده‌بن. یوحه‌نا خنانیشۆ له‌ساڵی (1932) ژیانی هاوسه‌ری له‌گه‌ڵ خاتوو ( نه‌جیبه) ، كه له خانه‌واده‌یه‌كی مه‌سیحی ناسراوی شاری موسڵن به‌ناوی( الوكیل) پێك دێنێت. باوكی هونه‌رمه‌ند ولیه‌م، ده‌بێته پۆلیس و له‌هه‌مان ساڵدا (1932) شاری موسڵ به‌جێ دێڵێت و ڕووده‌كاته شاری سلێمانی و له‌گه‌ره‌كی (گۆیژه) بۆ هه‌میشه بارگه‌و بنە ده‌خات. له‌دوای دووساڵ له‌ژیانی هاوسه‌ری ( یوحه‌نا و نه‌جیبه خان) په‌روه‌ردگار كوڕێك ده‌به‌خشێت پێیان و ناوی ده‌نێن ( ولیه‌م) . ولیه‌م یوحه‌ننا زاده‌ی خانه‌واده‌یه‌كی مه‌سیحی یه، له‌گه‌ڕه‌كی گۆیژه‌ی شاری سلێمانی له‌ساڵی (1934) چاوی به‌دنیا هه‌ڵهێناوه، منداڵێكی هێمن و له‌سه‌رخۆبووه. له‌ساڵی (1938) تا (1940) پێش ئه‌وه‌ی بخرێته به‌رخوێندنی سه‌ره‌تایی، ولیه‌م له‌باخچه‌ی ساوایانی ئه‌رمه‌نی دادەنرێت، دوای ئه‌و دوو ساڵه ده‌خرێته به‌رخوێندن له‌قوتابخانه‌ی ( فه‌یسه‌ڵییه) ، قۆناغی سه‌ره‌تایی له‌وێ ته‌واو ده‌كات، پاشان درێژه به‌خوێندن ده‌دات له ناوه‌ندی كوڕانی سلێمانی، تاساڵی (1952) له‌په‌یمانگای هونه‌ره جوانه‌كانی به‌غداد وه‌رده‌گیرێت، باوكی له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خۆی ژه‌نیاری شمشاڵ بووه و حه‌زی له‌مۆسیقا بووه، زۆری پێخۆش بووه كه ولیه‌م له‌به‌غدا وانه‌ی موزیك بخوێنێ. له‌په‌یمانگا وانه‌ی موزیك به‌شێوه‌ی زانستی ده‌خوێنێ و فێرده‌بێت له‌سه‌ر ده‌ستی مامۆستایانی هونه‌رمه‌ند( جه‌میل به‌شیر، مونیر به‌شیر، جه‌میل سه‌لیم و ڕۆمی ئه‌لخه‌ماش) ولیه‌می به‌هره‌مه‌ند و پڕ ووزه توانیویه‌تی ئه‌و قۆناغه به‌سه‌ركه‌وتویی ببڕێت و له‌ساڵی (1955) بڕوانامه‌ی (دبلۆمی هونه‌ری) له‌بواری موزیك به‌پله‌ی باڵا به‌ده‌ست بهێنێت و ده‌رچووی یه‌كه‌م وه‌جبه‌ی ده‌رچووانی په‌یمانگای هونه‌ره جوانه‌كانی به‌غدا ده‌بێت. جیا له‌وه‌ی باوكی شمشاڵژه‌ن بووه، هه‌روه‌ها( بنیامین )ی مامیشی سازژه‌ن بووه، له‌وه‌رزی هاویندا كه پشووی قوتابخانه ده‌ست پێده‌كات، دایكی ولیه‌می به‌هره‌مه‌ند ده‌نێرێ بۆ شاری موسڵ بۆ لای خاڵه‌كانی كه ژه‌نیاری (ڤیۆلۆن و ئۆكۆردیۆن) بوون، كاریگه‌ریان له‌سه‌ر هونه‌رمه‌ند داناوه، هه‌روه‌ها له‌قۆناغی سه‌ره‌تایی كاریگه‌ری مامۆستاكانی وانه‌ی سروودی له‌سه‌ربووه وه‌ك مامۆستا (عه‌بدوالواحید نوری 1904_5/7/1944) و( ڕه‌فیق چالاك سلێمانی 1923_30/11/ 1973 به‌غداد ) هه‌روه‌ها تیپی دیده‌وانی قوتابخانه‌كه‌ی. له‌گه‌ڵ به‌ده‌ستهێنانی بڕوانامه‌ی دبلۆمی هونه‌ری له‌بواری موزیكدا ، هونه‌رمه‌ند ولیه‌م یوحه‌نا، ده‌گه‌ڕێته‌وه شاری سلێمانی و به‌په‌رۆش ده‌بێت كه ئه‌و زانسته‌ی له‌بواری موزیكدا به‌ده‌ستی هێناوه به‌ئه‌مانه‌ته‌وه بیگه‌یه‌نێته منداڵانی شاره‌كه‌ی، له‌ساڵی (1955 بۆ 1956) هونه‌رمه‌ند ده‌بێت به‌مامۆستای وانه‌كانی ( سروود، وێنه و وه‌رزش) له‌هه‌مان ئه‌و قوتابخانه‌یه‌ی كه شه‌ش ساڵی ته‌مه‌نی له‌قۆناغی سه‌ره‌تایی تێدا به‌رێ كردووه. هونه‌رمه‌ند ولیه‌م یوحه‌نا یه‌كێك له هونه‌رمه‌ندانی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ری ( تیپی مۆسیقای مه‌وله‌وی) ده‌بێت له‌ساڵی (1955) له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌و سه‌رده‌مه‌دا بۆ دامه‌زراندنی تیپێكی مۆسیقا…
