ئاسایش، گروپێكی ساختەكردنی دراوی دەستگیر كرد
خەڵك – یەحیا حبیب ئەمڕۆ پێنج شەممە، بەڕێوبەرایەتی ئاسایشی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم پێشوزای لە وەزیری ناوخۆی حكومەتی فیدراڵ كرد و گفتوگۆ دەربارەی پەرەپێدانی هەماهەنگی ئەمنی نێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدراڵی كرا . مەسرور بارزانی، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم لە هەژماری تایبەتی خۆی بڵاویكردەوە، ئەمڕۆ شەممە 2021/2/27 پێشوازی لە عوسمان غانمی، وەزیری ناوخۆی حكومەتی فیدراڵ كرد و لەدیدارێكدا گفتوگۆیان دەربارەی پەرەپێدانی هەماهەنگی ئەمنی نێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدراڵی كرد، بەتایبەت لەسەر پرسی هێرشە مووشەكیەكەی سەر هەولێر، كە لە ئەنجامی هەماهەنگی باشی نێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدراڵی ئەنجامی باش بەدەستهاتوون. ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە، كە جەختی لە گرنگی جێبەجێكردنی ڕێككەوتننامەی شنگال و دەرچوونی میلیشا و هێزەچەكدارە نایاساییەكان لە دەڤەرەكە كرد و سوپاسی وەزیری ناوخۆی فیدرڵ كردووە، بۆ هەوڵەكانی لە پێناو چارەسەركردنی كێشەكان. باسی لەوەشكردووە، لەگەڵ وەزیری ناوخۆی عیراق ئاماژەی بە بەردەوامی سیاسەتی گۆڕینی دیموگرافی و دەستدرێژیكردنە سەر هاووڵاتییانی كورد و داگیركردنی زەویوزارەكانیان لە كەركووك و ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم كردووە، كە ئەم جۆرە دۆخە نائاسایی و نادەستوورییە، لە بەرژەوەندی خەڵكی عێراق نییە و پێویستە ڕێگری لێ بكرێت. ئاشكراشیكردووە، كە دانوستانەكانی هەرێمی كوردستان و حكومەتی فیدراڵی تایبەت بە بودجەی عێراق بۆ ساڵی 2021 و هەڵبژاردنەكانی داهاتووی عێراق، تەوەری دیكەی گفتوگۆكانیان بوو.
-
خەڵک ئاناستەسیا ڕاکۆڤا، جێگری سەرۆکی شارەوانی مۆسکۆ، بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند، کوتانی تاقیکاری بۆ یەکەم دەستەی خۆبەخشی بەشداربووانی تاقیکاری ڤاکسینی "سپوتنیک لایت" ی ڕوسی دژی ڤایرۆسی کۆرۆنا-ی نوێ دەستی پێکرد. ئاناستەسیا وتی؛" چاوەڕێ دەکرێت، خۆبەخشی زیاتر ژەمە ڤاکسین وەربگرن و تاقیکاری زیاتر لەسەر ڤاکسینە ڕووسیە نوێکە بکرێت". بە وتەی جێگری سەرۆکی شارەوانی مۆسکۆ، لەماوەی دوو ڕۆژدا پشکنین بۆ 490 کەس کراوە، کە وەک خۆبەخش دەیانەوێت ڤاکسینە نوێکەیان لەسەر تاقیبکرێتەوە. ئەو ئاماژەی بەوەدا، هەر کەسێک دەتوانێت خۆبەخش بێت و بەشداری بکات لەوەرگرتنی ژەمی تاقیکاری ڤاکسین بەو مەرجەی تەمەنی لە 18 ساڵ زیاتر بێت و هیچ نیشانەیەکی خراپی تەندروستی نەبێت کە ڕێگە لە بەشداری کردنیان بگرێت . بۆ ئەوانەی کە ژەمی تاقیکاری ڤاکسینی سپۆتنیک لایتی رووسی وەردەگرن، گرنگە پێشتر توشبووی ڤایرۆسی کۆڤید -19 نەبووبێ، هەروەها پێشتر ڤاکسین دژی ڤایرۆسی کۆرۆنا یان هەر ڤاکسینێکی تر دژی نەخۆشیە جۆراوجۆرەکان لەخۆی نەدابێت لەماوەی 30 رۆژ پێش دەستپێکردنی کوتانی ئێستای. سەرچاوە؛ نۆڤۆستی
-
خەڵك- وەزارەتی تەندروستی هەرێم ڕایدەگەیەنێت ، بەرزبوونەوەی ژمارە و ڕێژەی تووشبوون بە زنجیرەی نوێی ڤایرۆسی كۆڕۆنا لە هەرێمی كوردستان بە ئاستی دووهێندە لە هەفتەی ڕابردوو بە بەراوردی هەفتە پێشوو تر، دەشڵێت،"ئاماژەكان ترسناكە و ئەگەری تەشەنەكردن لە دەستپێكدایە". وەزارەتی تەندروستی هەرێم لە بارەی بڵاوبوونەوەی زنجیرەی نوێی ڤایرۆسی كۆڕۆنا لە هەرێمی كوردستان هۆشداری دەدات و ڕایگەیاندووە ، ئاماژەكان ترسناكە و ئەگەری تەشەنەكردن لە دەستپێكدایە. ڕاشیگەیاندووە، بەرزبوونەوەی ژمارە و ڕێژەی تووشبوون بە زنجیرەی نوێی ڤایرۆسی كۆڕۆنا لە هەرێمی كوردستان بە ئاستی دوو هێندە لە هەفتەی ڕابردوو بەبەراوردی هەفتە پێشوو تر، پێویستی زیاتر بە خۆپارێزی هاووڵاتیانە .
-
خەڵك-بەشی هەواڵ بە وتەی ئەندامێكی كۆمسیۆنی مافەكانی مرۆڤ لە عێراق 13 ملیۆن عێراقی داهاتی ڕۆژانەیان دۆلارێك یان دوو دۆلارە. عەلی بەیاتی ئەندامی كۆمسیۆنی مافەكانی مرۆڤ لە عێراق لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند:پێش هاتنی ڤایرۆسی كۆڕۆنا و قەیرانی دارایی رێژەی هەژاری لە عێراق گەیشتە 34% و ئێستا 13 ملیۆن عێراقی داهاتی رۆژانەیان دۆلارێك بۆ دوو دۆلارە. وتیشی، بەهۆی هەژارییەوە توندوتیژیی خێزانی زۆر زیادی كردووە و تاوانی زۆر مەترسیداری خێزانی سەریهەڵداوە. ئاماژەی بەوەشكرد، سەپادنی قەدەغەی هاتوچۆ جارێكی تر دۆخەكە خراپتر دەكات، بۆیە دەبێت حكوومەتی عێراقی بەرپرسیاریەتی ئەو دۆخە لەئەستۆ بگرێت.
-
خەڵک - وەرزش لیۆنێل مێسی ئەو پێڵاوەی کە 644 هەمین گۆڵی خۆی لە مێژووی کاروانی وەرزشیدا پێ تۆمار کرد دەکاتە کۆمەک بۆ هاوکاریکردنی منداڵانی نەخۆش و پەککەوتە. مێسی 644 هەمین گۆڵی خۆی لە یاریی بەرامبەر ڤالادۆلید لە لالیگادا لەمانگی ڕابردوو تۆمارکردبوو. مێسی لە ئەکاونتی فەرمی ئینستاگرامەکەیدا نووسیویەتی:"شکاندنی ڕیکۆردەکە بە تۆمارکردنی 644 گۆڵ لەگەڵ یەک یانە زۆر دڵخۆشی کردم، بەڵام گرنگترین شت ئەوەیە کە بتوانم شتێک پێشکەش بەو منداڵانە بکەم کە بۆ تەندروستیان دەجەنگن، هیوادارم ئەو زیادکردنەی لەمانگی نیسان دا بۆ پێڵاوە تایبەتەکانی شکاندنی ئەو ریکۆردەم ئەنجام دەدرێت، ئەم ئامانجە گەورەیە بەرز بنرخێنێت و دەستکەوتێکی باشی هەبێ. جێی باسە مێسی بەتۆماکردنی 644 گۆڵ پێلێی بەرازیلی تێپەڕاند کە ناوبراو 643 گۆڵی لە 665 دەرکەوتنی فەرمی بۆ سانتۆسی بەرازیلی تۆمارکردووە، هاوکات مێسی بۆ شکاندنی ئەو ڕیکۆردە پێویستی بە 748 یاریی هەبوو، بەڵام مێسی تەمەن 33 ساڵ تەنیا لە 17 وەرزدا دەستکەوتی خۆی بەدەستهێناوە ، لەکاتێکدا ئەسمەرە ئەفسانەییەکەی بەرازیل لە 19دا وەرزدا بووەتە خاوەنی ئەو ژمارە گۆڵە.
-
سلێمانی – نزار جەزا بڕیارە لیژنەیەكی تایبەت لەپارێزگای سلێمانی لەماوەیەكی نزیكدا بەمەبەستی چارەسەركردنی كێشەی زۆربوونی سەگی بێلانە لەشاری سلێمانی كۆببنەوە. توانا كەمال، سەرۆكی شارەوانی سلێمانی بە(خەڵك)ی ڕاگەیاند، پێشتر ئەو سەگە بێلانانە لەناودەبران، بەڵام ئەم چەند ساڵەی پێشوو ئەم هەنگاوە ڕاگیرا، بەهۆی پاراستنی مافی ئاژەڵانەوە، كە ئەمەش داواكاری سەرەكی ئاژەڵدۆستانبوو. وتیشی،"لیژنەیەكی باڵا لەپارێزگای سلێمانی هەیە بۆ چارەسەری ئەم پرسە، كە بڕیارە لەماوەیەكی نزیكدا كۆببێتەوە، بەمەبەستی چارەسەركردنی ئەم گرفتە و دەستنیشانكردنی ڕێگەچارەی گونجاو". زیاتر ڕوونیكردەوە، كێشەیەكی یاسایی لەو لیژنەیەدا هەیە، چونكە كە دروستكراوە، لەژێر بڕگەی یاسایەك دروستكراوە بۆ لەناوبردنی ئاژەڵی بێلانە، بەڵام ئەم بڕگەیە ڕەنگە بۆئێستا نەگونجێت، بۆیە لیژنەكە كۆدەبیتەوە، بۆئەوەی گفتوگۆ لەبارەی ئەو بڕگەیەوە بكەن و دواتریش هەر بڕیارێكی پێویست هەبێت دەیدەن. ئاماژەی بەئەوەشدا، ئێستا هەندێك ڕێكخراو هەن، كە باس لەكۆكردنەوەی سەگەكان دەكەن، بەڵام ئەمەش كۆمەڵێك كێشەی دیكەی بەدواوەیە، بۆیە پێویستە ئەم كۆبوونەوەیە بكەن، بۆئەوەی ڕاوبۆچوونی هەمووان وەربگرن. سەرۆكی شارەوانی سلێمانی وتیشی: پێشتر بەئاسانی سەگەكان لەناودەبران، بەڵام ئێستا ئەمە بەئاسانی ناكرێت. ئەوەشی خستەڕوو، لەوڵاتانی دیكە سەگەكان كۆدەكەنەوە و بەخێویاندەكەن و دواتر بۆ ئەو وڵاتانەیان دەنێرن، كە گۆشی سەگ دەخۆن، بەڵام لەهەرێمی كوردستان لەڕووی ئاسایشی خۆراكیشەوە كۆكردنەوەی ئەو سەگاكە ترسی هەیە. زیاتر ڕوونیكردەوە، لەگەڵ ئەوەشدا زەوییەكی پێنج دۆنمییان بە ڕێكخراوێك داوە، بۆئەوەی شێڵتەرێك بۆ سەگەكان دروستبكەن، بەڵام بەكرداری دەستیان بەدروستكردنی شێڵتەرەكە نەكردووە. ئەوەشی باسكرد، ئێستا لەلایەن ڕێكخراوێكی دیكەوە هەوڵێك بۆ چارەسەر هەیە، كە نێرە و مێیەی سەگەكان لەیەكتر جیادەكەنەوە و دەواتر بەشێكیان نەزۆك دەكەن، بۆ ئەمەش شارەوانی هاوكاریانە و شوێنی بۆ دابینكردوون، بەڵام ئەم هەوڵە لەئاست زۆری سەگەكان كەمە و پێویستی بەڕێگەچارەی دیكە و هەوڵی زیاتر هەیە. سەبارەت بەهەوڵی دوورخستنەوەیان بۆ دەرەوەی شارە ناوبارو ئەوەی خستەڕوو، گواستنەوەی سەگەكان بۆ دەرەوەی شار یان گواستنەوەیان بۆ تانجەرۆش هەر گونجاو نییە، چونكە لەو شوێنانە خواردنیان دەستناكەوێت و لەبرسان دەمرن، یان كەخواردنی پیس دەخۆن تووشی نەخۆشی دەبن و دووبارە دەگەڕێنەوە بۆ ناو شار و نەخۆشی دەگوازنەوە بۆ هاوڵاتییان. پێشتر (خەڵك) ئاشكرایكرد، نزیكی چوار بۆ پێنج هەزار سەگی بێلانە لەناو سەنتەری شاری سلێمانی هەیە، كە دەبنە هۆی گواستنەوەی نەخۆشی و مەترسی پەلاماردانی هاوڵاتییانیان هەیە. ئەمە لەكاتێكدایە بەهۆی فشاری ئاژەڵدۆستانەوە ماوەی دوو ساڵ زیاتر هیچ ئاژەڵێك لەلایەن ڤێتەرنەرییەوە نەكوژراوە، لەبەرامبەر ئەمەشدا حكومەتی هەرێم و حكومەتە خۆجێیەكان هیچ پلانێكیان بۆ ڕێگریكردن لەزۆربوونی سەگی بێلانە نەبووە، تا گەیشتە ئەمڕۆ.
-
خەڵك-ئارام سەردار لەهەولێر دوای زیاتر لە سێ مانگ تەرمی كەسێك دەدۆزرێتەوە بەناوی (بارزان ئەنوەر پیرداود) كە نابراو خاوەن چوار منداڵە و خێزاندارە. هاوار ئەنوەر، برای كەسی كوژراو بە(خەڵك)ی ڕاگەیاند، ئێمە لەڕێكەوتی ١٠/١٠/٢٠٢٠ ئەو برایەمان بەناوی (بارزان ئەنوەر پیرداود) ون بووە و بەدواداچونمان بۆی دەكرد، دوای دوو ڕۆژ ئۆتۆمبێلەكەی لە مەفرەقی دیبەگە دۆزرایەوە بەداخراوی و بەئاگاداری ئاسایش ئۆتۆمبێلەكەی كرایەوە، ئەمڕۆش پێمان دەڵێن تەرمی بارزان لە پزیشكی داد لەهەولێرە. دەشڵیت: "ئێمە كە بدواداچوونمان كرد، لایەنی ئەمنی پێیان وتین لای ئەوان دەستگیركراوە، كەچی ئێستا دەڵێن تەرمەكەی بەكوژراوی لەچاڵی نەوت دۆزراوەتەوە لە٨/١/٢٠٢١، تەرمەكەی شوێنی گوللەبارانكردن شكاندنی دەست و قاچی پێوە دیارە و ئاژەڵیش بەشێكی جەستەی خواردوە". ئەوەشی خستەڕوو، تاوەكو بەرپرسانی باڵای ئەو وڵاتە نەیەنە سەرخەت و ئاشكرای نەكەن بۆچی وا لەبراكەی كراوە تەرمەكەی وەرناگرنەوە، چونكە كێشەیان لەگەڵ كەس نەبووە و بەنەعل چۆتە دەرەوە و تەنانەت چەكیشیان نیە، بۆیە داوا لەسەرۆكی هەرێم و حكومەت دەكەن لێكۆڵینەوە بكەن".
-
خەڵك- ئەندامێكی لیژنەی دارایی پەڕلەمانی عیراق هۆكاری دواكەوتنی پلەبەندی نوێی مووچەی فەرمانبەران ئاشكرا دەكات و دەشڵێت: "بەم زووانە كۆبوونەوەی پەڕلەمان لەوبارەیەوە دەكرێت و بەهۆی ئەو پلەبەندییە نوێیەوە دەستكاری مووچەی بنەڕەتی فەرمانبەران دەكرێت". نەدا شاكر جەودەت، ئەندامی لیژنەی دارایی پەڕلەمانی عیراق بۆ (بغدادد الیوم) ڕایگەیاندووە، "یەكخستنی پلەبەندی مووچەی فەرمانبەران لە سەرجەم وەزارەت و دامەزراوەكانی حكومەت گرنگییەكی گەورەی هەیە و دەبێتە هۆی كۆتایی هێنان بەو ئاڵۆزییانەی لە خشتەی مووچەدا هەبوون". ڕوونیشی كردۆتەوە، لە پلەبەندی نوێدا پشت دەبەسترێت بە بڕوانامە و ساڵانی خزمەتی فەرمانبەر بەجۆرێك دادپەروەری لە مووچە دەهێنرێتەدی و هیچ توێژێك بەدەرناكرێت و بۆ هەموو وەزارەتەكان بە یەك جۆر دەبێت. ئەو پەڕلەمانتارە دەشڵێت: "هەموو هەوڵەكانی پەڕلەمان لە چەند هەفتەی ڕابردوودا بەشێوەی بنەڕەتی بۆ یاسای بودجە تەرخان كرابوو، كە یاسایەكی ژیاری و گرنگە بۆ وڵات، كە چەندین ئاڵنگاری و ئاڵۆزی تێدایە و ئەوەش بووە هۆی دواخستنی یەكلایی كردنەوەی پلەبەرندی نوێی مووچە، هەر بۆیە لەگەڵ كۆتایی هاتنی بودجە و دەنگدان لەسەری دەستدەكرێتەوە بە گرنگی دان بە یاسا و دۆسیەكانی دیكە و لەنێویشیاندا پلەبەندی مووچە". ئاماژەی بەوەشكردووە، جدییەت لەلای پەڕلەمانتاران هەیە بۆ یەكلایی كردنەوەی پلەبەندی نوێی مووچە و لە ناو كارنامەی حكومەتیشدا هاتووە و ئەو كاتەش دۆسیەی جیاوازی لە مووچەی نێوان فەرمانبەران چارەسەر دەبێت. جەختیشی كردۆتەوە، پێویستە لەسەر حكومەت بەزووترین كات پلەبەندی نوێی مووچە بخاتە بەردەم پەڕلەەمان بۆ گفتوگۆ و دەنگدان لەسەری.
-
خەڵك- سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان لەگەڵ وەزیری ناوخۆی حكومەتی عێراق كۆدەبێتەوە و جەخت لە جێبەجێ كردنی ڕێككەوتنی تایبەت بە شنگال دەكەن. بەپێی ڕاگەیەنراوێكی بارەگای بارزانی، ئەمڕۆ شەممە ٢٧ـی شوباتی ٢٠٢١ لە سەڵاحەدین مەسعود بارزانی پێشوازی لە عوسمان غانمی، وەزیری ناوخۆی حكوومەتی فیدڕاڵی عێراق كرد. لە كۆبوونەوەیەك دا بارودۆخی ئەمنی و دواپێشهاتەكانی عێراق و هەماهەنگیی نێوان هەرێمی كوردستان و حكوومەتی عێراقی فیدڕاڵ لە ڕووبەڕووبوونەوەی تەحەددیاتی ئەمنی و تیرۆر تاوتوێ كرا و هەروەها جەخت لە سەر جێبەجێكردنی ڕێككەوتنی ئاساییكردنەوەی بارودۆخی شنگال كرایەوە. هەر بەپێی ڕاگەیەنراوەكە، "پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و حكوومەتی عێراقی فیدڕاڵ تەوەرێكی تری ئەو دانیشتنە بوو".
-
خەڵك- پارێزگاری هەولێر لەگەڵ قائیمقام و بەڕێوەبەری شارەدێیەكان كۆدەبێتەوە و ڕایدەگەیەنێت، ڕێگە بەهیچ كەس و لایەنێك نادرێت زێدەڕۆیی بكات و دەشڵێت: "هەموو هەوڵێك بخەینەگەڕ بۆ كەمكردنەوەی ڕۆتین لەڕاییكردنی كاروباری هاووڵاتییان". بەپێی ڕاگەیەنراوێكی پارێزگای هەولێر، سەرلەبەیانی ئەمڕۆ شەممە، ئومێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر، بەئامادەبوونی هەریەك لە هێمن قادر و مەسعود كاڕەش، جێگرانی پارێزگار و یاریدەری پارێزگار، لەدیوانی پارێزگا، لەگەڵ سەرجەم قائیمقام و بەڕێوەبەرانی شارەدێیەكانی سنووری پارێزگای هەولێر كۆبووە. پارێزگاری هەولێر ڕایگەیاند، بۆ ئایندە پێویستە هەموومان وەك یەك تیم كاربكەین بۆ ئەوەی چی باشە پێشكەشی دانیشتوان و شارەكەمان بكەین و شوێن پەنجەی هەموولایەك لە كارەكاندا دیاربێت، دەبێت هەموو لایەكمان وەك یەك تیم بۆ خزمەتكردنی هاووڵاتییان و دانیشتوانەكەی بەبێ جیاوازی كاربكەین و هەموو هەوڵێك بخەینەگەڕ بۆ كەمكردنەوەی ڕۆتین لەڕاییكردنی كاروباری هاووڵاتییان. وتیشی، "بەهیچ شێوەیەك ڕێگە بەهیچ كەس و لایەنێك نەدرێت زێدەڕۆیی و سەرپێچی لەسەر موڵكی گشتیی ئەنجامبدات"، لەمبارەیەشەوە پاڵپشتی تەواوی پارێزگاری هەولێری ڕاگەیاند بۆیان لە ڕێگەنەدان و لادانی زێدەڕۆیی و سەرپێچییەكان. سەبارەت بە پێداویستی و كەموكوڕی ناوچەكان، ئومێد خۆشناو ئاماژەی بەوەكرد، وێڕای ئەوەی جارێكی تر تەئكیدی لەسەر هەموو پاڵپشتی و هاوكاریەكان دەكەینەوە، دڵنیاشی كردنەوە ئەوەی لەتوانادابێت و بكرێت درێغی ناكات و بۆیان جێبەجێ دەكات.
