بۆكان.. بەندكراوێك لە بەندیخانە گیانی لە دەستدا
خەڵك هاووڵاتیەكی خەڵكی بۆكان كە لەلایەن ئیدارەی ئاگاهی…
زیاترسەردێر
-
خەڵک- بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی شارەزوور لە پارێزگای هەڵەبجە دەستگیرکردنی تۆمەتبارێکی راگەیاند کە دواتر دادگای تاوانەکانی سلێمانی بە پێی یاسا سزای شەش ساڵ و 30 ملیۆن دیناری بەسەردا دا". ئەمڕۆ پێنجشەممە، لە ڕاگەیاندراوێکدا، بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی شارەزوور ڕایگەیاند، "له چوارچێوه‌ی هه‌ڵمه‌ته به‌رده‌وامه‌كانی هێزه‌كانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمان بۆ نه‌هێشتن و بنه‌بڕكردنی بازرگانی و به‌كارهێنانی مادده هۆشبه‌ره‌كان، دوای ئه‌وه‌ی له ماوه‌كانی پێشوودا به فه‌رمانی دادوه‌ر هێزه‌كانمان تۆمه‌تبارێكیان ده‌ستگیركرد کە دواتر دۆسیه‌ی لێكۆلینه‌وه‌ی بۆ كرایه‌وه و ڕه‌وانه‌ی دادگا كرا ". وتیشی، "بۆ ئه‌و مه‌به‌سته دادگای تاوانه‌كانی سلێمانی/ 2 له ئەمڕۆدا (26/5/2022) بڕیاریدا به سزادانی تۆمه‌تبار بۆ ماوه‌ی شه‌ش ساڵ و سزای دارایی بە بڕی سی ملیۆن دیناری عێراقی به پێی مادده‌ی (26/یه‌كه‌م) له یاسای به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی مادده هۆشبه‌ر و كارتێكه‌ره عه‌قڵیه‌كان".
-
خێزان ئەمەی خوارەوە گیراوەیەکە کە دەتوانیت خۆت لە ماڵەوە درووستی بکەیت و دواتر بە قۆڵتیەوە بیپێچیتەوە، جگە لەوەی چەوری دەتوێنێتەوە و زۆر سوودی بۆ پێستیشت هەیە چونکە دەوڵمەندە بە ڤیتامین A و E. پێکهاتەکان: -نیو مۆز قاش بکە و پانی بکەرەوە. -١ کەوچکە چا هەنگوینی تێبکە -١ کەوچکە چا قاوەی هاڕاوی تێبکە -هەموو پێکهاتەکان جوان تێکەڵ بکە تا وەک پاستایەکی لێدێت. -بیدە لە قۆڵت و دواتر عەلاگەیەکی تێوە بپێچە -با نیو کاتژمێر بە پێچراوەی بمێنێتەوە.
-
خەڵك- كۆبوونەوەی جینین پلاسخارت نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان لە عێراق لەگەڵ حیزبەكانی هەرێمی كوردستان لەسەر هەڵبژاردنەكان دەستیپێكرد. بەپێی زانیارییەكان، هەرچەندە داواكرابوو كەسی یەكەمی حیزبەكان بەشداری كۆبوونەوەكە بكەن، بەڵام بەشێك لە كەسی یەكەمی حیزبەكان بەشداری ناكەن، بەڵكو نوێنەریان دەنێرن. بەپێی زانیارییەكان لە كۆبوونەوەكەدا تاووتوێی ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكان دەكرێت لە هەرێمی كوردستان كە ناكۆكی لەسەرە لەنێوان حیزبەكاندا. ئەم كۆبوونەوەیە لە حاڵێكدایە نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان چەنجارێك هۆشداری لە خراپی رەوشی هەرێمی كوردستان داوە.
-
خەڵک- وەزیری دەرەوەی ئێران خۆشحاڵی خۆی دەربڕی لە ئەگەری گەڕانەوەی پەیوەندییەکانی وڵاتەکەی لەگەڵ سعودییەدا و هیواخوازە بەرەو باشتریش بچن. ئەمڕۆ پێنجشەممە، حسێن ئەمیر عەبدوڵاهیان، وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند "ئەگەر سعودیە گرنگی دەدات بە گەڕانەوەی پەیوەندییەکانمان لەگەڵیدا، ئەوا ئێمە پێشوازی لێ دەکەین". ئاشکراشیکرد "ئەگەر هەیە کۆبوونەوەیەکی راستەوخۆ ئەنجام بدرێت لە نێوان وەزیرەکانی هەردوو وڵاتەکەدا لە وڵاتێکی دیکە". وتیشی "لە گفتوگۆکانی ئەم دواییەدا، بەرەوپێشچووەنمان بەخۆوە بینیەوە و خۆشحاڵ دەبین بگەرێینەوە دۆخی رابردوو لەگەڵ سعودیەدا".
-
خەڵک- ئارام سەردار ئەندامی ئەنجوومەنی باڵای کۆمەڵی دادگەری ڕایدەگەیەنێت، "حوکمڕانی هەرێمی کوردستان بەم شێوەیە بەردەوام نابێت و پێویستی بەگۆڕانکاری هەیە، ئەگەر حزبەکانی دەسەڵات بارودۆخی هەرێمی کوردستانیان چاک نەکەن، پشت لەهەرێم دەکەن". شوان ڕابەر، ئەندامی ئەنجوومەنی باڵای کۆمەڵی دادگەری لەبارەی کۆبوونەوە چاوەڕوانکراوەکەی پلاسخارت و سەرکردەی حزبەکان بە(خەڵک)ی ڕاگەیاند، "بە پێی زانیاری دەستکەوت و لێدوانەکانی ڕابردووی نوێنەری نەتەوەیەکگرتووەکان و باڵیۆزی ئەمریکا لەعێراق، ئەوان لەبارودۆخی حوکمڕانی هەرێمی کوردستان نیگەرانن، بۆیە ئەمڕۆ رەنگە بەڕاشکاوی قسەی خۆیان بەحزبەکانی کوردستان بڵێن، بەتایبەت حزبە دەسەڵاتدارەکان". دەشڵێت، "لەم کۆبوونەوەیە فشارناکەنە سەر حزبەکان و تەنها پەیامی خۆیان دەدەن، ئەگەر حزبەکانی دەسەڵات بارودۆخی هەرێمی کوردستانیان چاککرد باشە، ئەگەرنا لەوە بەدواوە ڕەنگە زیاتر فشار لەکورد بکەن و زیاتر پشت لەکوردستان بکەن، بەمەش هەرێمی کوردستان تووشی زیان دەبێت". ڕوونیشی دەکاتەوە، "پێویستە هەرچی زووە دەسەڵاتداران بارودۆخی هەرێم چاک بکەن، تاوەکو ژیانی خەڵک نەوەستێت و وڵاتانیش پشت لەهەرێم نەکەن، بۆ ئەوەی کیانی هەرێم لەناونەچێت، چونکە حوکمڕانی هەرێمی کوردستان بەم شێوەیە بەردەوام نابێت و پێویستی بەگۆڕانکاری هەیە".
-
خەڵک- نوێنه‌رایه‌تی حکومه‌تی هه‌رێم له به‌ریتانیا رایگەیاند "حکومەتی هەرێمی کوردستان هیچ ڕێككه‌وتنێكی نەکردووە له‌گه‌ڵ به‌ریتانیا بۆ ناردنه‌وه‌ی زۆره‌ملێی پەنابەرە کوردەکان لەو وڵاتەدا". ئەمڕۆ پێنجشەممە، 26ی ئایاری 2022، نوێنه‌رایه‌تی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له به‌ریتانیا لە راگەیەنراوێکیدا بڵاویکردەوە "ژمارەیەک هاونیشتمانیانی کورد لە بەریتانیا و میدیاکان پەیوەندی دەکەن لەسەر پرسی ناردنەوەی به زۆری پەنابەرانی کورد و ڕێککەوتنی حکومەتی هەرێم و بەریتانیا له‌و بارەیەوە". راشیگەیاند "بە پێویستی دەزانین رایبگەیەنین حکومەتی هەرێمی کوردستان هیچ جۆرە ڕێکكەوتنێکی لەگەڵ بەریتانیا نییە بۆ ناردنەوەی زۆرەملێی هاووڵاتییانی لەو وڵاتە". رونیشیکردەوە " بەهیچ شێوەیەک پرسی ناردنه‌وەی زۆرەملێ باس نەکراوە لە سەردانی فەرمی سەرۆکی حکومەتی هه‌رێمی کوردستان و کۆبوونەوەی لەگەڵ وەزیری ناوخۆی بەریتانیادا و هیچ ڕێککه‌وتنێکیش له‌و باره‌یه‌وه ئەنجامنەدراوە". وتیشی "هه‌رێمی کوردستان و حکومەتی بەریتانیا له‌سه‌ر ئاستی نه‌هێشتنی تاوانی ڕێکخراو و به‌دواداچوونی تاوانباران و بازرگانانی مرۆڤ هه‌ماهه‌نگن و هاوکاریی یه‌کتر ده‌که‌ن". ئاماژەشی بەوەکرد "په‌یوه‌ندییه‌کانی نێوان هه‌رێمی کوردستان و حکومەتی بەریتانیا قووڵ و دۆستانه‌ن و له‌سه‌ر بنه‌مای هاوبه‌شی و به‌رژه‌وه‌ندیی دوولایه‌نه‌یه‌ن، ئه‌و پرسه‌ی که هه‌ندێک که‌س و لایه‌ن ده‌یانه‌وێت چه‌واشه‌ی بکەن و هه‌ستی هاووڵاتیانی پێ بجووڵێنن و بۆ به‌رژه‌وه‌ندی کورتخایه‌نی خۆیان به‌کاریبهێنن، ڕه‌تی ده‌که‌ینه‌وه و ئه‌وله‌ویاته‌کانی په‌یوه‌ندی دوولایه‌نه به‌هیچ شێوه‌یه‌ک پرسی ناردنه‌وه‌ی به‌زۆر نییه".
-
خەڵك- تا دێت رەوشی لوبنان بەرەو مەترسی زیاتر دەڕوات، بەتایبەت قوڵبوونەوەی زیاتری تەنگەژەكان لە هەموو ئاستەكاندا لەگەڵ زیادبوونی مەترسی لەسەر بنەڕەتەكانی ژیان و گوزەران لە لوبنان. شارەزایانی ئابووری دەڵێن لوبنان ئامادەیی بۆ چارەسەركردنی كێشەكان و گرتنەبەری رێوشوێنی خێرا نییە، مەترسی هەیە رووبەڕووی برسێتی بێتەوە لەگەڵ داكشانی بەردەوامی لیرە. هاووڵاتیانی لوبنانی رەوشی ژیانیان لە حاڵێكدایە توانای كڕینی پێویستیەكانی رۆژانەی خۆیان لە خۆراك نەماوە. بەهۆی جەنگی ئۆكراین و ووشكەساڵی و گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوا جیهان لەگەڵ تەنگەژەی ئاسایشی خۆراك رووبەڕووە.
-
خەڵک- پاش شەپۆلە یەک لەدوای یەکەکانی خۆڵبارین کە روویان لە عێراق کرد لە ماوەی دواییدا، پێشبینی دەکرێت هەفتەی داهاتوو شەپۆلێکی توندی گەرما وڵاتەکە بگرێتەوە. پێدەچێت کەشوهەوای عێراق سەقامگیری و ئارامی بەخۆیەوە نەبینێت بەم زووانە، بەو پێیەی ئەمڕۆ پێنجشەممە، ئاژانسی (ئێرس نیوز) رایگەیاند "پێدەچیت پاش شەپۆلە مەترسیدارەکانی خۆڵبارین شەپۆلی گەرما لە دەستپێکی هەفتەی داهاتووەوە روو لە وڵاتەکە بکات". ئاشکراشیکرد "بڕیارە شەپۆلی گەرما بۆ ماوەی چەند رۆژێک بەردەوام بێت".
-
خێزان ئەمەی خوارەوە چەند زانیاریەکە لە نێو فیلمەکان بینیومانە و بۆ ژیانی ڕاستی نابێت و پێویستە وریا بیت: -لە نێو فیلمەکان پاڵەوانەکە ماسی ڕاودەکات و بە کاڵی دەیخوات، یاخود ئاژەڵی دیکەش کە ئەمە بۆ ژیانی ڕاستی نابێت چونکە خواردنی گۆشت بەکاڵی وادەکات میکرۆب و بەکتریای زۆر بچێتە گەدەت و توشی هەوکردنی بکات. -لە فیلمەکان هەمیشە کەمێک ئاو دەهێڵنەوە و ئاوی پێویست ناخۆنەوە کاتێک لە بیابانێکدان، بەڵام ئەمە بۆ ڕاستی نابێت چونکە گەر وەک پێویست تونیەتیت نەشکابێت ئەوا زۆر ئاسان بەهۆی گەرماوە هۆش لە دەستدەدەیت و دەمریت. -بەپێی فیلمەکان بێت گەر ونبوویت ئەوا پێویستە بە قەراغ ڕووباردا بڕۆیت چونکە لەو ناوچانە خەڵکی لێیە، بەڵام ئەمە ڕێگەیەکی باش نییە چونکە دەبێت لەو شوێنە بمێنیتەوە کە لێی ونبوویت، بەو پێیەی ئەگەر زۆرە لەوێدا بەدواتدا بگەڕێن نەک قەراغ ڕوبارەکان. -بە پێی فیلمەکان گەر ئاو بکوڵێنیت ئیدی مەترسی لەسەر نامێنێت، لەکاتێکدا کوڵانی ئاو تەنها میکرۆبەکانی دەکوژێت و گەر ئاوێک بۆ خواردنەوە نەشێت بە کوڵان چارەسەر نابێت -بەپێی فیلمەکان بێت گەر لە بیاباندا ونبویت ئەوا پێویستە یەکەمجار سەرچاوەی ئاو بدۆزیتەوە، بەڵام ئەوە هەڵەیە چونکە ئاوی بیابان گەر بیشی دۆزیتەوە بەهۆی گەرمیەوە بۆ خواردنەوە نابێت، بۆیە پێویستە سێبەر بدۆزیتەوە تا ئاوی ناو جەستەت زوو تەواو نەبێت.
-
خەڵک- سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە مەراسیمێکی سەربازیدا وتارێکی پێشکەشکرد و رایگەیاند "دەبێت هێزی پێشمەرگە دوور بێت لە دەستی حیزب و پێویستە هەرێم و بەغداد لەسەر مێزی گفتوگۆ دابنیشن لە پێناو چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوانیان". ئەمڕۆ پێنجشەممە، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە رێوڕەسمێکی سەربازیدا لە زاخۆ، وتارێکی پێشکەشکرد و رایگەیاند "دەبێت هێزی پێشمەرگە دوور بێت لە دەستی حیزب و پێویستە پەرلەمانی کوردستان چاودێری یەکگرتنەوەی پێشمەرگە بکات". وتیشی "ناکۆکی سیاسیی نێوان لایەنەکان دۆخی خەڵکی تێکداوە و ژیانی خەڵكی زەحمەت کردووە". ئاماژەی بەوەشکرد کە "ئەو ناکۆکییە حیزبیانەی لە ناو خۆی هەرێـمدا بوونیان هەیە کێشەی زیاتر دروست دەکات و دەبێت هەوڵبدرێت چارەسەر بکرێن". وتیشی "پێویستە هەرێم و بەغداد لەسەر مێزی گفتوگۆ دابنیشن لە پێناو چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوانیان لەسەر بنەمای دەستوور تاوەکو دەربازبن لەو قەیرانە سیاسییەی لە عێراقدا دورستبووە و پێویستە هەموو هێزە عێراقییەکان نەرمی زیاتر پیشان بدەن بەرامبەر یەکتر". ئاشکراشیکرد "هەرێمی کوردستان بەشێكە لە عێراق و خەڵکی عێراق ئارامی دەوێت". لە کۆتایی وتارەکەشیدا وتی "داوا دەکەم لە بەغداد ئەگەر کوردستان وەک بەشێک لە عێراق دەبینێت، دەبێت بە زووترین کات کێشەکانی لەگەڵ کوردستان چارەسەر بکات، چونکە دروست نییە خەڵكی کوردستان لە دڵەڕاوکێدا بژین کە ئاخۆ بوودجە دەدرێت بە هەرێم یاخود نا". داواشی لە حکومەتی عێراقی و دامەزراوەی عێرقییەکان کرد کە هەنگاو بنێن لە پێناو چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان هەرێـم و بەغدا چونکە شکشتی هەرێم شکستی ئەوانیشە".
