شێخ جەعفەر لەسەر شەڕەكەی بازگەی تاسڵوجە ڕوونكردنەوە دەدات
خەڵك- جێگری سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەسەر ڕوووداوەكەی ئەم…
زیاترسەردێر
-
خەڵك پزیشكی پسپۆڕی نەخۆشیەكانی منداڵان و گەشەی منداڵان ڕایدەگەیەنێت، ڕێژەی توشبوونی هاووڵاتیان بە كۆرۆنا زۆر زیادیكردووە، لەناو منداڵانیشدا لەچەند ڕۆژی ڕابردوودا ئەو زیاد بوونە بەدی دەكرێت، دەشڵێـت،"بەشی هەرە زۆری ئەوانەی داخڵ دەكرێن وەڵامی باشیان بۆ چارەسەر هەیە و تەندروستیان باش دەبێت و ئەگەڕێنەوە بۆ ماڵەوە". د.پشدەر عەبدوڵا، پزیشكی پسپۆڕی نەخۆشیەكانی منداڵان و گەشەی منداڵان لە هەژماری تایبەتی خۆی لە فەیسبوك دەڵێت،"ڕێژەی تووشبوون بە كۆڕۆنا ڕۆژ دوای ڕۆژ لە زیادبووندایە، بەمەش ژمارەی تووشبوونی منداڵانیش لەو چەند ڕۆژەی ڕابردوودا زۆر زیادیكردووە". ڕاشیگەیاندووە، ژمارەیەكی زۆر لە تووشبووان پێویستیان بە داخڵكردن و مانەوە نیە لە نەخۆشخانە، بەڵام بەشێكیان پێویستیان بە داخڵكردن و مانەوە هەیە لە نەخۆشخانە، بەشێكیشیان نەخۆشیەكە بە تووندی تووش دەبن. ئاشكراشیكردووە، بەشی هەرە زۆری ئەوانەی داخڵ دەكرێن وەڵامیان بۆ چارەسەر هەیە لەماوەی چەند ڕۆژێكدا، تەنانەت هەندێكیان پێش ئەوەی ئەنجامی پشكنینەكە بگەڕێتەوە تەندرووستیان باش ئەبێت و ئەگەڕێنەوە بۆ ماڵەوە. باسی لەوەشكردووە، لە دیارترین نیشانەكانی ئەم زنجیرەی كۆڕۆنا تازەیە، تا و كۆكە و بێهێزی و سكچوون و ڕشانەوەیە.
-
خەڵك لیژنە هاوبەشەكانی قائیمقامیەتی هەڵەبجە ڕایدەگەیەنێت ، بۆ ڕۆژی دووەم لیژنەكەیان سەردانی هاوینەهەواری زەڵمی كردەوە، دەستگیرا بەسەر 200 كیلۆگرام هەنگوینی نەشیاودا و بڕیاردرا بەدیاریكردنی نرخ بۆ گەراج وكەپرەكان. لیژنە هاوبەشەكانی قائیمقامیەتی هەڵەبجە لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكرەدەوە، بەرواری ٢٠٢١/٧/٣٠ بەمەبەشتی پشكنینی دوكان و خواردنگەكان و نرخی كاڵاو كەپرە گەشتیاریەكان، سەردانی هاوینەهەواری زەڵم كرایەوە و پشكنینی وورد بۆ زۆربەی ئەو خۆراكانە كرا، كە دوكانەكان و دەستگێرەكان دەیفرۆشن. ئاماژە بۆ ئەوەشكراوە، دەستیش گیراوە بەسەر 200 كیلۆ گرام هەنگوین، كە شیلەیەكی هاوردەكراوە و تام و بۆنی هەنگوینی تێكراوە و لەسەر تەنەكەكەشی بەئاشكرا نوسراوە شیلە (بەتام و بۆنی هەنگوین) بەنرخی هەنگوین فرۆشراوە و هەندێك لەدەستگێڕەكان لەشارەكانی ترەوە دەیهێنن ولەناوچە گەشتیاریەكان بەنرخێكی زۆر ئەیفرۆشن. ئەوەشخراوەتەڕوو، بڕێكیش خۆراكی بەسەرچوو و نایاسای وخراپ بوویش دەستی بەسەردا گیراو، دوو مەكینەی قیمەش بەهۆی ئەوەی ژەنگێكی زۆر لەناویدا بوو كە تێكەڵی قیمەكە ئەبوو دەستی بەسەرداگیرا، دوو شوێن غەرامەكراو،پسوڵەی ئاگاداركردنەوە بۆ شەش شوێن كرا.
-
-
خەڵك لیژنەی باڵای فتوای هەرێمی كوردستان ڕەتیدەكاتەوە بەهیچ شێوەیەك باسیان لە پرسی حەرامكردنی كۆچی گەنجان كرد بێت بۆ دەرەوەی وڵات و ڕایدەگەیەنن، ئەوەی بڵاوكراوەتەوە تەنها پڕوپاگەندەی تۆڕەكۆمەڵایەتییەكانە. د.عیرفان ڕەشید، وتەبێژی لیژنەی باڵای فتوای هەرێم لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، كە ماوەی دوو ڕۆژە لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان دەنگۆیەك بڵاوبووەتەوە كە گوایە، لیژنەكەیان بەنیازن لە هەفتەی داهاتوودا فتوایەك دەربكەن بۆ حەرامكردنی كۆچی گەنجان بۆ دەرەوەی وڵات. ئاماژە بۆ ئەوەشكراوە، كە بەهیچ شێوەیەك نە بەنیازن فتوایەكی لەوشێوەیە بدەن و نە باسیان لەسەر پرسێكی لەوشێوەیە كردووە، بۆیە بڵاوكردنەوەی ئەو پڕوپاگەندانە بەناوی ئەوانەوە تەنها لە چوارچێوەی ئەو هەڵمەتەدایە، كە لە دژی زانایانی ئایینی ئەم هەرێمە دەستیپێكردووە. ئەمە لە كاتێكدایە ، لەچەند ڕۆژی ڕابردوودا فتوایەكی لیژنەی باڵای فتوای هەرێم بە حەرامكردنی هەندێك جوانكاریی كاردانەوەی زۆری لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا لێكەوتەوە و بەشێك لە هاووڵاتیان ڕەخنە لە فتواكە دەگرن.
-
خەڵك رێكخراوی نەتەوەیەكگرتووەكان ڕایدەگەیەنێت ، شەڕێكی سەخت لە دەوروبەری بارەگای نەتەوە یەكگرتوەكان لە ئەفغانستان ڕوویداوە و دوای هێرشەكەش گروپێك پەلاماری بارەگاكەی داوە. رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان لە ڕاگەیەنراوێكدا ئەمڕۆ هەینی 30 ی تەممووزی 2021 بڵاویكردەوە، شەڕێكی سەخت لە نێوان چەكدارانی بزووتنەوەی تاڵیبان و هێزەكانی سەر بە حكومەتی ئەو وڵاتە لە دەوروبەری بارەگای نەتەوەیەكگرتووەكان ڕوویدا، دواتر هێرش كرایە سەر بارەگاكە. لە ڕاگەیەرناوەكەدا هاتووە، نەتەوە یەكگرتووەكان هەوڵ دەدات وێنەیەكی تەواوی هێرشەكەی دەستكەوێت، بۆ ئەو مەبەستەش لەپەیوەندی بەردەوامدایە لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەكانی ئەفغانستان، بەبێ ئەوەی ناسنامەی چەكدارە هێرشبەرەكان ئاشكرا بكات، ئاخۆ سەر بە بزووتنەوەی تاڵیبانن یان لایەنێكی دیكەن.
-
ڕۆژانە چەند کاتی تایبەت لەگەڵ منداڵەکەت بەسەر دەبەیت؟ ئایا پێت وایە لە خەم ڕەخسییەوە و ئیدی پێویستی بە گرنگی تۆ نییە؟ بەڵام ئەمە هەڵەیە و منداڵەکەت هەموو کات پێویستی پێتە، هەر بۆیە گرنگە پەیڕەویی لە یاسایی ٣ خولەک بکەیت. یاسایی ٣ خولەک ڕێنماییەکی خێزانییە کە لەکایەن دەروونناسی بەناوبانگ Nataliya Sirotich ەوە داندراوە، بەپێی ڕێنمایی ئەم دەروونناسە پێویستە هەموو دایک و باوکێک ڕۆژانە ٣ خولەک بۆ منداڵەکەی دابین بکات. ٣ خولەکەکە چۆنە ؟ ڕۆژانە بچۆرە لای منداڵەکەت و وا مامەڵەی لەگەڵدا بکە کە ماوەیەکی زۆرە نەتدیووە، باوەشی پیدا بکە و خۆشەویستی خۆتی بۆ دەرببڕە، دواتر پرسیاری لە بارەی ڕۆژەکەیەوە لێبکە کە چیکردووە و چۆن ڕۆژەکەی خۆی بەسەر بردووە. بۆ ئەوەی بە سەرکەوتتوی کارەکە بکەیت، ڕەچاوی ئەم خاڵانە بکە: – ڕۆژانە لەگەڵ منداڵەکەتدا کەمێک ئەو یاریە بکە کە حەزی پێیەتی – با منداڵەکەت بزانێت کە تۆ گوێی بۆدەگریت، بۆنمونە کاتێک قسەیەک دەکات قسەکەی دوبارە بکەرەوە تا بزانێت باش لێی تێگەیشتوویت. – هەستی درۆییەنی بۆ دەرمەبڕە – قسەی دوور و دڕیژ و بێسوودی لەگەڵدا مەکە و مناقەشەی لەگەڵدا مەکە.
-
ئەمەی خوارەوە چەند ئاماژەیەکی مەترسیدارە لە ژناندا لە ڕووی تەندرووستیەوە کە نابێت بە هیچ جۆرێک پشتگوێ بخرێت: – دابەزینی لەناکاوی کێش گەر شتەکە لەماوەیەکی کەمدا بێت مەترسیدارە و ڕەنگە هۆکارەکەی شێرپەنجە، شەکرە، قەلەقی و ڕاڕایی زۆر بێت. – گۆڕانی قەبارەی مەمک گۆڕانی رەنگ و قەبارە و شێوە و درووستبوونی گرێ لە مەمکدا ڕونگە نیشانی شێرپەنجەی مەمک بێت و پێویستە پشکنین بکەیت. – ماندووبون و هەناسەبڕکێ گەر بە جالاکی ئاسان ماندوو بویت بۆنمونە سەرکەوتن بۆ ٢ قات، ئەوە مەترسیدارە و نیشانی هەبونی ڕەبۆ یان کێشەی دڵە و پێویستە پشکنین بکەیت. – گۆڕینی شێوەی خاڵ گەر گۆڕانکاریت لە شێوەی و قەبارەی خاڵدا بەدیکرد پێوستە سەردانی پزیشکی پێست بکەیت. – توانای بینین گەر بۆنمونە لە ناکاو ٢ خولەک نەتوانی بە باشی شت ببینیت باشترە ڕاستەوخۆ بچت بۆ لای پزیشک چونکە ئەوە نیشانەی سەکتەیە.
-
خەڵك قایمقامیەتی قەزای ناوەندیی هەولێر ڕایدەگەیەنێت، لەسەر بڕیاری و ڕاسپاردەكانی ژووری ئۆپەراسیۆنی پارێزگای هەولێر، لە ناو شاری هەولێر (7) یانەی شەوانە بەهۆی پابەندنەبوون و سەپێچی لە بڕیارەكان داخران. قایمقامیەتی قەزای ناوەندیی هەولێر لە ڕاگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، كە لیژنەكانی پشكنین و چاودێری قائیمقامیەتى ناوەند ئەمرۆ هەینی 2021.7.30، بەھۆی پابەندنەبوون بەبڕیار و ڕیكارەكانی ژووری ئۆپەراسیۆنی پارێزگای هەولێر و جێبەجێنەكردنی ڕێناماییە تەندروستیەكان و ڕێكارەكانی خۆپارێزی، لەهەولێر (7) یانەی شەوانیان داخست و ڕێكاری یاساییش بەرامبەر بە خاوەنەكانیان دەگیرێتەبەر. ئەوەشخراوەتەڕوو، ئەم هەڵمەتەی لێژنەكانی پشكنین و چاودێری بەردەوامە و ئامانج لێی پاراستنی تەندروستی و سەلامەتی هاووڵاتیان و دڵنیابوونە لە جێبەجێكردنی ڕێنماییە تەندروستیەكان و ڕێكارەكانی خۆپارێزی و بریار و ڕاسپاردەكانی ژووری ئۆپەراسیۆنی پارێزگای هەولێر.
-
خەڵك پزیشكی پسپۆری نەخۆشییەكانی منداڵان ڕٍایدەگەیەنێت ، كۆرۆنا لەمنداڵاندا زۆر زیادی كردوە،بەجۆرێك لەهەر ٢٠ منداڵێك كەلە نەخۆشخانە و كلینكەكان دەیان بینین، ١٠ منداڵ نیشانەكانی كۆرۆنایان هەیە، كە تا، سكچون و ڕشانەوە لە نیشانە باوەكانی ئەو پەتایەن . دكتۆر ڕەزا حەسەن حسێن، پزیشكی پسپۆری نەخۆشییەكانی منداڵان بڵاویكردەوە، كە كۆرۆنا لەمنداڵاندا زۆر زیادی كردوە و تا ، سكچون و ڕشانەوە ، بێ هێزی و ئازاری گشتی لەش، ھەڵامەت و كۆكە و كەم بوونەوەی ئارەزووی خواردن نیشانە دیارەكانی توشبوونی كۆرۆنایە لە منداڵاندا . ڕاشیگەیاندووە، ئەوەی ئێستا لە نەخۆشخانە و كلینكەكان بەدی دەكرێن ، لەكاتی سەردانی منداڵان بۆ وەرگرتنی چارەسەر لە هەر 20 منداڵ 10 منداڵ نیشانەكانی كۆرۆنایان هەیە ، بۆیە داوامان لە دایكو باوكان هەیە ڕەچاوی ئەم ڕێنماییانەی خوارەوە بكەن ، ئەگەر نا شوێنی خەوتنی مناڵەكانتان نابێتەوە لەنەخۆشخانە. ١- دووركەوتنەوەی كۆمەڵایەتی. ٢- دووركەوتنەوە لەبازارو شوێنە قەرەباڵخە داخراوەكان. ٣- نەبردنی مناڵ بۆ میوانی و بۆ سەردانی نەخۆش. ٤- ئەگەر خولی هاوینەیان ھەیە ، مەیان نێرن و بالەماڵەوە بن باشترە لەم ماوەیەدا. ٥- با پاكژكەرەوەی ئەلكھولتان ھەبێ لەماڵەوەو زوو زوو دەستیان تەعقیمبكەن. ٦- فێری دەست شتن و پاك و خاوێنیان بكەن. ٧- دووركەوتنەوە لەخواردنی شتی دەرەوەو سەر عەرەبانەی دانەپۆشراو. ٨- دووركەوتنەوە لەیاری لەھۆڵە داخراوەكان. ٩- ئەگەر مناڵێكتان نەخۆشە جیای بكەنەوە لەوانی تر. ١٠- كاتێك مناڵێكی نەخۆشت نەخۆشە ، مناڵەساغەكانیش لەگەڵ خۆتان مەھێنن بۆ قاووش و عیادەكان . ١١- ھەركات ھەستت بەو نیشانانە كرد كەلەسەرەوە باسم كرد تەنھا سەردانی پزیشكی پسپۆری مناڵان بكەن و لەخۆتانەوە دەرمان مەكرن جگە لەدەرمانی تا كە ئاساییە بیكرن و كاتی پێویست بەكاریبێنن.
-
مەرج نییە هەموو ئەو ئامۆژگاریانەی لە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان بەرچاوت دەکەوێت ڕاستبێت، هەر بۆیە پێویستناکات یەکسەر جێبەێی بکەیت چونکە هەندێکیان نەک سوودی نیە بگرە زیانی هەیە، ئەمەی خوارەوە بەشێکە لەوانە: – زەیتە سروشتیەکان بەسوودن بۆ جەستە، بەڵام کاتێک بۆ شێلان یان وەک گیراوە بەکاری دەهێنیت نابیت زیادەڕەوی تێدا بکەیت چونکە دەبنە هۆی سوتاندنەوە و خووری جەستە، هەر بۆیە چەند دڵۆپێکی لێبەکار بهێنە و تەواو. – زۆرجار ئاماژە بەوەدراوە کە دەکرێت بە فوڵچەی ددان پێستی مردوی لێوت لابدەیت، لەکاتێکدا ئەمە هەڵەیە و بەکتریاکانی سەر فوڵچەکە دەچنە سەر لێوت و هەستیاری درووستدەکەن. – ئاوی گەرم و لیمۆ بۆ پێست خراپە و وشکی دەکاتەوە و توشی هەوکردنی دەکات، بۆیە ئەم جۆرە گیراوەیە بەکار مەهێنە. – بەکارهێنانی مایۆنێز بۆ قژ یەکێکی دیکەیە لە هەڵەکان، چونکە مایۆنیز زۆر چەورە و زیان بە قژت دەگەیەنێت. – بەکارهێنانی تایتی جلشتن بۆ ڕەونەقدارکردنی قژ، یەکێکی دیکەیە لە ئەو شتە زیانبەخشانەی پێشتر بە خانمان وتراوە، بەڵام ئەمە زیانی زۆری بۆ پێستی سەر هەیە و بەکاری مەهێنە.