بەهۆی باران بارین، ئاوی هەولێر تێكدەچێت
خەڵك- بەرێوەبەرایەتی ئاو و ئاوەڕوی هەولێر داوا لە هاووڵاتیان…
زیاترسەردێر
-
خەڵك وەزیری شارەوانی و گەشتوگوزاری حكومەتی هەرێم ڕایدەگەیەنێت، حكومەتی هەرێم زیاتر لە 500 پڕۆژەی خزمەتگوزاری مامناوەند و گەورە بە گوژمەی زیاتر لە سێ ترلیۆن دینار جێبەجێدەكات. ساسان عەونی وەزیری شارەوانی و گەشتوگوزاری حكومەتی هەرێم ڕایگەیاند: سەرەڕای ئەوەی لەماوەی دوو ساڵی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان، بڵاوبوونەوەی پەتای كۆڕۆنا كاریگەری لەسەر دۆخی ئابووری هەبوو، بەڵام حكومەتی هەرێمی كوردستان توانی بەشێك لە پڕۆژە خزمەتگوزارییەكان جێبەجێ بكات. ئاماژەی بەوەدا كە بەشێك لە پڕۆژە خزمەتگوزارییە گەورە و ستراتیژییەكانی كابینەی نۆیەم، ئەنجامدانی 519 پڕۆژەی گەورە و مامناوەند بە گوژمەی سێ ترلیۆن و 340 ملیار دینارە كە هەندێكیان تەواو بوونە و هەندێكی تریشیان لە ژێر جێبەجێكردندان. ساسان عەونی باسی لەوەشكرد، لەماوەی دوو ساڵی تەمەنی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان تا ئێستا، 265 ملیار دینار لە كۆكردنەوەی خاشاك خەرج كراوە. واتە مانگانە زیاتر لە 11 ملیار دینار بۆ خاوێنكردنەوەی شار و شارۆچكەكان خەرج دەكرێت. وەزیری شارەوانی و گەشتوگوزار، ئاماژەی بەوەش كرد كە حكومەتی هەرێمی كوردستان ساڵانە زیاتر لە 311 ملیار دینار بۆ دابینكردنی ئاوی خاوێن خەرج دەكات. كە مانگانە زیاتر لە 70 ملیۆن سێجا ئاو دابین دەكرێت، كە ئەم ڕێژە‌یەیش زۆر زیاترە لە ئاستی ستانداردی جیهانی. بەپێی داتاكانی وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار، تەنها لە ڕۆژێكدا نزیكەی 240 ملیۆن دینار بە هۆی بەفیڕۆدانی ئاوی خاوێن دەڕوات كە ساڵانە نزیكەی 90 ملیار دینار بەفیڕۆ دەچێت.
-
خەڵك لیژنە هاوبەشەكانی قائیمقامیەتی ڕانیە بەهاوكاری یاریدەدەرێتی ئاسایشی شارەدێی چوارقوڕنە توانیان دەستبەسەر بڕی 20 تۆن جگەری ئێرانیدا بگرن. لیژنە هاوبەشەكانی قائیمقامیەتی قەزای ڕانیە و یاریدەدەرێتی ئاسایشی چوارقوڕنە و بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی ڕاپەڕین، دەستیان بەسەر بڕی 20 تۆن جگەری هاوردەكراوی ئێرانی لە ساردخانەی چوارقوڕنە، گرت و لەناوبرا. لیژنە هاوبەشەكانی قائیمقامیەتی ڕانیە ئاگاداری هاووڵاتیانیش دەكاتەوە، جگەری هاوردەكراو بەپێی ڕێنماییەكانی حكومەتی هەرێم قەدەغەكراوە و ڕێگەی پێنادرێت بهێنرێتە ناو هەرێمی كوردستان.
-
خەڵك بەڕێوەبەرایەتی كۆنتڕۆڵی جۆری دەرمان ڕایدەگەیەنێت، حەوت كۆمپانیای دەرمان لە ھەولێر و كۆمپانیایەك لە دھۆك بەھۆی سەرپێچییەوە داخران. بەڕێوەبەرایەتی كۆنتڕۆڵی جۆری دەرمان لە لاپەڕەی فەرمی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك بڵاویكردەوە، لیژنەكانی چاودێری بازاڕ ھاوشان لەگەل پۆلیسی شارەوانی قەزای ناوەندی ھەولێر و دھۆك (٨) كۆمپانیای دەرمانیان داخستووە. بەڕێوەبەرایەتی كۆنتڕۆڵی جۆری دەرمان ڕوونیشی كردووەتەوە، داخستنی ئەو كۆمپانیایانە بەھۆكاری سەرپێچی جۆراوجۆر و پابەندنەبوون بە ڕێنمایی و مەرجەكانی وەزارەت و كوالێتی كۆنتڕۆلی دەرمان بوون. هەروەها، دامەزراوەی كۆنتڕۆلی جۆری دەرمان ھۆشداری دەدات بە سەرجەم كۆمپانییاكانی دەرمان پابەندی ڕێنمایەكانی بن و بەپێچەوانەوە ڕووبەڕووی سزای یاسایی توند دەكاتەوە.
-
خەڵك وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ڕاگەیەنراوێكدا و داوا لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی وەزارەتەكەی دەكات پابەندی ڕێنماییە تەندروستییەكان بن و ڤاكسین وەربگرن. ئاشكراشیدەكات"تائێستا چوار هەزار و 262 مامۆستا و فەرمانبەر ڤاكسینیان وەرگرتووە." وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەمڕۆ یەكشەممە 01-08-2021 ڕاگەیەنراوێكی بڵاوكردەوە و تێیدا هاتووە، پاڵپشت بە داتا تۆماركراوەكانی سیستەمی (e- parwarda)، سیستمی ئەلیكترۆنی وەزارەتمان تائێستا چوار هەزار و 262 مامۆستا و فەرمانبەری وەزارەتمان (پێكوتەی ڤاكسینی كۆرۆنا) یان وەرگرتووە. لە ڕاگەیەنراوەكەی وەزارەتی پەروەردەدا هاتووە، "پێشتر ئامارەكان كەمتربوون لەو ڕێژەیە، بەڵام بە هەماهەنگی نێوان وەزارەتمان و وەزارەتی تەندروستی ڕێژەی وەرگرتنی ڤاكسین زیادیكردووە." وەزارەتی پەروەردە سوپاسی وەزارەتی تەندروستی و پزیشك و كارمەندانی سەنتەرەكانی پێدانی ڤاكسین دەكات "بۆ ئاسانكارییان لەگەڵ مامۆستایان و فەرمانبەرانی وەزارەتمان." وەزارەتی پەروەردە لە بەشێكی تری ڕاگەیەنراوەكەدا داوا لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی دەكات:"بۆ ئەوەی پارێزراوبن و پرۆسەی خوێندنی ساڵی 2021-2022 بەشێوەیەكی ئاسایی دەستپێبكەین داواكارین ڕەچاوی ڕێنماییەكانی وەزارەتی تەندروستی بكرێت بۆ خۆتۆماركردنی پێشوەختە لە سیستمی كوتانی كۆڤید 19 و پابەندبوون بە سەردانیكردنی بنكەكانی وەرگرتنی ڤاكسین لە ڕۆژانی سێشەممە پاش گەڕانەوەی ناوەكانتان."
-
خەڵك ئاگرێك لە دوورگەی ساردینیا لە ئیتاڵیا كەوتووەتەوە، تا ئێستا بووەتە هۆی دەربەدەربوونی زیاتر لە هەزار و 500 كەس. هاوكات، دەسەڵاتدارانی یۆنان ڕایدەگەیەنن، ئاگرێك لەنزیك شاری پاتراس كەوتووەتەوە كە سێیەم گەورەترین شاری وڵاتەكەیە. بەپێی كۆمسیۆنی ئەوروپا، ئاگرەكە لە ناوچەی مۆنتیفێرو، كە دەكەوێتە ناوەندی ئەو دوورگەیە، بەهۆی شەپۆلی گەرماوە كەوتووەتەوە، هیچ حاڵەتێكی برینداربوون و گیانلەدەستدان بەهۆی ئاگرەكەش تۆمار نەكراوە. كریستیان سالیناس، سەرۆكی هەرێمی ساردینیا ئاگرەكە بە "یەكێك لە هەرە كارەساتە سرووشتییە جیددیەكان كە لە ساردینیا روویداوە" ناودەبات و دەشڵێت "كارەساتێكە وێنەی نەبووە" لە مێژووی هەرێمی ساردینیادا. سەرۆكی ئەو هەرێمەی ئیتاڵیا دەڵێت، تاوەكو ئێستا 20 هەزار هێكتار لە دارستان كە مێژووی ژینگەیی دوورگەكەیان بۆ چەندین سەدە دەخستەڕوو، سووتاون. میدیاكانی ئیتاڵیا دەڵێن، پێویستیان بە لانیكەم 15 ساڵی ترە بۆ بونیادنانەوەی ئەوەی بەهۆی ئاگرەكەوە لەدەستچووە، كە بووەتە هۆی سووتانی دارستان، لەوەڕگا، داری زەیتوون و چەندین شوێنی تری كشتوكاڵی، ئەمەش جگە لەوەی ئاگرەكە چەندین ئاژەڵی كوشتووە. دوای ڕووداوەكەش، فەڕەنسا و یۆنان چوار فڕۆكەی تایبەت بە كوژاندنەوەی ئاگریان ڕەوانەی ئیتاڵیا كردووە بەمەبەستی هاوكاریكردنیان لە كۆنتڕۆڵكردنی ئاگرەكەدا. هاوكات، میدیاكانی یۆنان بڵاویانكردەوە، ڕووبەرێكی زۆر و ژمارەیەك خانوو لەو وڵاتە بەهۆی كەوتنەوەی ئاگر لە دارستانەكان سووتاون و چەند كەسێكیش بەهۆی ئاگرەكەوە برینداربوون، ئاگركوژێنەوەكانی ئەو وڵاتەش لە هەوڵی كۆنتڕۆڵكردنی ئاگرەكەدان. دەسەڵاتدارانی یۆنان دەڵێن، ئاگرەكە لەنزیك شاری پاتراس كەوتووەتەوە كە سێیەم گەورەترین شاری وڵاتەكەیە. نزیكەی 145 ئاگركوژێنەوە، 50 ئۆتۆمبێلی تایبەت بە كوژاندنەوەی ئاگر و هەشت فڕۆكە و هێلیكۆپتەری ئاگركوژێنەوە بۆ كۆنتڕۆڵكردنی ئاگرەكە جووڵەیان پێ كراوە. ئاگرەكە لە دووریی 210 كیلۆمەتر لە ئەسینای پایتەختی یۆنان كەوتووەتەوە. دەسەڵاتداران دانیشتووانی چوار گوندی ناوچەكە و خەڵكی ناوچە گەشتیارییەكانی كەناراوەكانی لۆگۆسیان گواستوونەتەوە. نەخۆشخانەكانی شاری پاتراس و شاری ئایگیۆ خراونەتە حاڵەتی ئامادەباشی بۆ چارەسەركردنی هەر كەسێك كە بەهۆی ئاگرەكەوە بریندار دەبێت، هێزەكانی سەر بە سوپای وڵاتەكەش جووڵەیان پێ كراوە بۆ رزگاركردنی خەڵك. ئەمەش لە كاتێكدایە، چەند ڕۆژێكە لە توركیا ئاگر لە دارستانەكانی 26 پارێزگا كەوتووەتەوە و بەپێی ئامارە سەرەتاییەكان، تائێستا چوار كەس گیانیان لەدەستداوە و زیاتر لە 270 كەس بریندارن، هەروەها سەدان هەزار دار و زیندەوەر سووتاون.
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک حەز و خولیایی سەرکردە دیکتاتۆرەکانی جیهان بووە کە شتی سەیر و سەمەرەی تێدایە: -ئەدۆڵف هیتلەر، زۆر حەزی بە وێنەکێشان بووە و سەرسامی کارەکتەرەکانی دیزینی بووە -ماو تسی تۆنگی سەرکردەی چینی، حەزی لە نوسینی هۆندراوە بووە و چەندین هۆندراوەی ڕۆمانسی هەیە. -سەدام حسێن حەزی زۆری بۆ ماسی گرتن هەبووە و ڕۆمانیشی نوسییوە و ئێستا ٤ ڕۆمانی هەیە کە ڕێگە لە بڵاوکردنەوەیان گیراوە یاخود بەناوی خوازراوەوە بڵاوکراونەتەوە. -جۆزێف ستالین، هیوایەتی مێژوو بووە و دەوترێێت ڕۆژانە نزیکەی ٥٠٠ لاپەڕەی لەسەر مێژوو خوێندۆتەوە. -کیم جونگ ئولی سەرۆکی پێشویی کۆریایی باکور زۆر حەزی بەیاری باسکەبووە و هەوادارێکی سەرسەختی مایکل جۆردان بووە. -ئوسامە بن لادن حەزی بەیاری بالە بووە و شارەزایی باشی تێیدا هەبووە
-
خەڵك ئێران ڕەتیدەكاتەوە پەیوەندی بە تەقاندنەوەی كەشتییەكەی ئیسرائیلەوە ھەبێت و تەلئەبیبیش ھەڕەشە لە تاران دەكات. سەعید خەتیبزادە وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند، تۆمەتەكانی ئیسرائیل لەبارەی تەقاندنەوەی كەشتییەكەیان لە كەناراوەكانی عومان درۆن و دوورن لە ڕاستییەوە، داواشی كرد تەلئەبیب خۆی بەدوور بگرێت لە بردنی دۆسییەكە بۆ ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی. لای خۆشیەوە نافتالی بێنێت، سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل ڕایگەیاند، بە ھەمان زمان و ڕێگا وەڵامی ئێران دەدەنەوە و لەبەرامبەر تەقاندنەوەی كەشتییەكەیاندا بێدەنگ نابن. ئەمەش لە كاتێكدایە، ئیسرائیل ئێران بە بەرپرسیاری ھێرشكردنە سەر كەشتییەكەی دادنێت كە سەرەتای ئەم ھەفتەیە لە كەناراوەكانی عومان ڕوویدا، پیشتر چەند میدیایەكی ئێرانی ڕایانگەیاندبوو، ھێرشەكە وەڵامێك بووە بۆ ھێرشەكانی ئیسرائیل بۆ سەر فڕۆكەخانەی زەبتە لە سوریا.
-
خەڵك فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات ڕایدەگەیەنێت: پێویستە هێزەكانی توركیا ناوچەكانی عەفرین و سەرێكانی و گرێ سپی جێبهێڵن. مەزڵوم كۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە)، لە كۆنفڕانسی ساڵانەی (هەسەدە)دا جەختی لە هەڕەشەی چەكدارانی گروپی تیرۆریستی داعش كردەوە و ڕایگەیاند: بۆ بەرەنگاربوونەوەی گرووپە تیرۆریستییەكان، دەست بە هاوپەیمانێتییەكەیان لەگەڵ هێزە سەربازییەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە دژی داعش دەگرن. مەزڵوم كۆبانێ وتیشی، پێویستە هێزەكانی توركیا ناوچەكانی عەفرین و سەرێكانی و گرێ سپی جێبهێڵن و ڕێگە بە هاووڵاتییە خۆجێیەكانی ئەو ناوچانە بدەن بگەڕێنەوە سەر ماڵوحاڵی خۆیان. فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات ئەوەشی ئاشكرا كرد، هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە كردنەوەی ڕێگە سنوورییەكان شكستیان هێناوە و هاوكارییە مرۆییەكان ناگەنە دەستی ئاوارە و دانیشتووانی ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای سوریا. لەبەشێكی تری وتەكانیدا ئاماژەی بەوەكرد، هەر لە سەرەتای ئاڵۆزبوونی دۆخی سوریادا، جەختیان لە بەردەوامی گفتوگۆكان لەگەڵ حكومەتی دیمەشقدا كردووەتەوە، وتیشی لێدوانەكانی بەشار ئەسەد لەبارەی هێزەكانی هەسەدەوە دوژمنكارانەیە و ڕێگە لە چارەسەركردنی كێشەكان دەگرێت.
-
خەڵك سەرۆكی پێشووی ئەمریكا تۆمەتەكانی كۆنگرێسی وڵاتەكەی ڕەتكردەوە كە تۆمەتباریان كردبوو بە گوشار خستەسەر وەزارەتی داد بۆ پووچەڵكردنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی 2020. دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی پێشووی ئەمریكا لە ڕاگەیەندراوێكدا تۆمەتەكانی كۆنگرێسی وڵاتەكەی ڕەتكردەوە كە تۆمەتباریان كردبوو بە گوشار خستەسەر وەزارەتی داد بۆ پووچەڵكردنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی 2020، و ڕایگەیاند: دیموكراتەكان چەند بەڵگەنامەیەكیان بڵاوكردووەتەوە كە پەیوەندی بە ساختەكاری لە هەڵبژاردنەكاندا هەیە و بە هەڵە وەك هەوڵدان بۆ پوچەڵكردنەوەی ئەنجامەكان تۆمەتباری دەكەن. ترەمپ ئەوەشی خستەڕوو ئەو هەڵبژاردنە سەرۆكایەتییەی ساڵی ڕابردوو ئەنجامدرا، پڕ بووە لە ساختەكاری و كاری كۆنگرێس ئەوەیە لێكۆڵینەوە لەو ساختەكاریانە بكات، لە بری ئەوەی لێكۆڵینەوە لەو كەسانە بكات كە فێڵ و ساختەكارییەكانیان ئاشكراكردووە.
-
خەڵك فەرماندەی ئۆپراسیۆنەكانی بەغدا شكستپێھێنانی ٣ ھێرش و دەست بەسەرداگرتنی ١٨ مووشەكی ڕاگەیاند كە بۆ ھێرشكردنە سەر فڕۆكەخانەی بەغدا ئامادەكرابوون. ئەحمەد سەلیم فەرماندەی ئۆپراسیۆنەكانی بەغدا ڕایگەیاند ، لە چوارچێوەی ئەو ڕێكارانەی بۆ ڕێگریكردن لە بە ئامانجكردنی ناوچەی سەوز و فڕۆكەخانە و نێردە دیپلۆماتییەكان گیراونەتەبەر ، ٣ ھەوڵ بۆ بە ئامانجكردنی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی بەغدا شكستیان پێھێنراوە و ١٠ مووشەك لە جۆری گراند و ٨ مووشەك لە جۆری كاتیوشا دەستیان بەسەردا گیراوە كە سەرجەمیان ئامادەكراون بۆ بە ئامانجكردنی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی بەغدا.