وڵاتێك سەفەركردن بۆ عیراق قەدەغە دەكات
خەڵك- بەشی هەواڵ لەبەر خراپی ڕەوشی ئەمنی لەو وڵاتانە، وەزارەتی…
زیاترتاگ: ئاسايش
سلێمانی، چەند كەسێك بە تۆمەتی دزیكردن دەستگیركران
خەڵك- بەشی هەواڵ ئاسایشی سلێمانی دەستگیركردنی چەند كەسێك…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- لە %10ی كارەكانی شەقامی 100 مەتریی سلێمانی تەواو بووە و كاركردنیش تێدا بەرەدەوامە. ساسان عەونی وەزیری شارەوانی و گەشتوگوزار ڕایگەیاند، كاركردن لە شەقامی 100 مەتریی سلێمانی بەردەوامە و بەگوێرەی خشتەی بەرەوپێشچوونی كارەكان، تا ئێستا نزیكەی %10ی كارەكانی جێبەجێكراون و سەرۆكایەتیی شارەوانیی سلێمانیش بەردەوام چاودێریی كارەكانی ئەو پرۆژە گرنگ و ستراتیژییەی سلێمانی دەكات. ئەو وەزیرە دەشڵێت، تۆپۆگرافیای ئەو شوێنەی كە شەقامی 100 مەتریی سلێمانی لێ جێبەجێ دەكرێت، تارادەیەك سەختە و هێشتا كاركردن لێی لە قۆناغی خۆڵكاری و بڕین و پڕكردنەوە و جێبەجێكردنی كارە كۆنكرێتییەكاندایە. وتیشی، لە وەرزی زستان بەهۆی باران و بەفر و سەختی كەشوهەواوە تارادەیەك بەربەست لەبەردەم زیاتر بەرەوپێشچوونی كارەكان دروست بوو، لەگەڵ خۆشبوونی كەشوهەوادا لە وەرزی داهاتووەوە كاركردن لە پرۆژەكە بەشێوەیەكی باشتر بەرەو پێش دەچن.
-
خەڵك- وەزارەتی نەوتی عێراق، دوایین كۆپی پرۆژەیاسای نەوت و گازی فیدراڵی رەوانەی ئەنجوومەنی وەزیران كرد، بە مەبەستی پەسندكردن و رەوانەكردنی بۆ پەرلەمان. ئیحسان عەبدولجەبار، وەزیری نەوتی عێراق لە راگەیەندراوێكدا رایگەیاند، لە كۆبوونەوەی دەستەی رای وەزارەتی نەوت، كە رۆژی چوارشەممە 24ی شوبات بەرێوەچوو، گفتوگۆ و پێداچوونەوە بە دوایین كۆپی پرۆژەیاسای نەوت و گازی فیدراڵی كرا و رەوانەی ئەنجومەنی وەزیران كراوە. ئەو وەزیرە ئەوەشی وتووە، وەزارەتی نەوت سوورە لەسەر پەسندكردنی ئەو یاسایە، كە دەبێتە هۆی گەشەپێدانی پیشەسازیی نەوت و گاز و وەبەرهێنان لە سامانی نیشتمانی عێراق و پشتیوانیكردن لە ئابووریی نیشتیمانی. ئەوەش هاتووە، ئەنجوومەنی وەزیران پێداچوونەوە بە پرۆژە یاساكەدا دەكات و دواتر رەوانەی پەرلەمانی دەكات بۆ ئەوەی پەسەندبكرێت. ئەمە لەكاتێكدایە چاودێرێك بە خەڵكی ڕاگەیاندبوو ئەمریكا پێشنیاری گرێبەستی گازی كردووە لەنێوان حكومەتی هەرێم و عێراق وەك جێگرەوەیەك بۆ ئەو گرێبەستەی لەبواری نەوت كردویانە و خاڵی ناكۆكیانە و هەرێمیش چەند جارێك داوای دەرچوونی پڕۆژە یاسای گازی كردووە وەك چارەسەرێك بۆ كێشەكانی نێوان هەردوولا.
-
خەڵك- ئەندامێكی پەڕلەمانی عێراق ڕایدەگەیەنێت، پێشنیارم كردووە پەڕلەمانی عێراقی چاودێر بێت بەسەر هەرێمی كوردستان و حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە. بڵێسە جەبار فەرمان پەڕلەمانتاری یەكێتی لە پەڕلەمانی عێراق بە دەنگی ئەمریكای ڕاگەیاند، هەوڵ دەدرێت بودجە دوابخرێت لەتێپەڕاندن، چونكە بەشێكی تایبەت كراوە بۆ هەڵبژاردن، ئەمە هەمووی یارییە دەكرێت، بەداخەوە هەمووی دەشكێننەوە بەسەر هەرێمی كوردستاندا كەوا هۆكاری سەرەكییە، بەڵام لەپشتی پەردەوە لایەنەكانن ئەم یارییە دەكەن و هەوڵدەدەن تادەكرێت دوابخرێت. وتیشی"بەبۆچوونی هەموولایەكمان دەبێت دەرئەنجام هەمووی ڕێكبكەون، هەرێمی كوردستانیش گەیشتووەتە ئەو قەناعەتەی دەبێت نەوتەكەی لەڕێگەی سۆمۆوە بفرۆشێت و ڕادەستی بكات، ئیتر ئەوەی لەساڵی 2019وە پەیڕەوی دەكات بۆی ناچێتەسەر و لێی قبوڵ ناكرێت كەجێگیر بكرێت لەبودجەدا و بڵێت باشە ڕادەستی دەكەم و دواتر ڕادەستی نەكەن، بەڵام ئەمە زەحمەت دەبێت زیاتر بەحوكمی ئەوەش كەبەرەو هەڵبژاردن دەڕۆین لایەنەكان چیتر ئەمە قبوڵ". ئاشكراشیكرد، هەموولایەك دەزانێت شەفافیەتی ئەوتۆ نییە لەفرۆشتنی نەوتی هەرێمی كوردستان، ئەمەش گرفتێكی گەورەی بۆ دروستكردووین لەبەغدا و ناتوانیین بەو ئەندازەیە بەرگری لەو مەسەلە و كەیسە بكەین، بەڵام وەكو حكومەتیش خۆی دەڵێت ئامادەن نەوتەكە ڕادەست بكەن، بەڵام نەك تێكڕای نەوت هەندێك لەلایەنەكان هەن داوادەكەن كەتێكڕای چاڵە نەوتییەكان لەلایەن ئەوانەوە بەڕێوەببرێت بەپێی وتنی ئەوان وەك لەدەستوردا هاتووە كەدەبێت ئیدارەی هاوبەش بێت ئیتر لەسەر نوسینەوەی ئەو دەقانە تاكو ئێستا گرفت هەیە بەڵام بەبۆچوونی من لەدەرئەنجامدا هەردەبێت بگەینە ڕێككەوتنێك. بڵێسە جەبار فەرمان ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات، پێشنیازی ئەوەم كردووە لەلیژنەكەی خۆمدا، ئێمە لیژنەی چاودێری و بەدواداچوونی ئەركەكان و كاروباری حكومەتین باشتر بتوانیین وەكو پەڕلەمانی عێراقی چاودێر بین بەسەر هەرێمی كوردستانیشەوە، وە چاودێربین بەوشێوەیەی كە ئەو مووچەیەی لەوێوە دێت بەتەواوەتی و لەكاتی خۆیدا بگاتە دەستی فەرمانبەران نەك بەوشێوەیەی تائێستا هەبووە كەمووچە لەبەغداوە دەهات و لەهەرێمی كوردستان دوادەخراو نەدەرا. ڕوونیشیكردەوە، بڕیاری پەسەندكردنی بودجە بەشێوەیەكە كە بەبێ ڕێككەوتن نایەتە ناو هۆڵی پەڕلەمانەوە، بەڵام ترسی ئێمەی نوێنەرانی كورد ئەوەیە ڕێككەوتنی لەسەر بكرێت و هەموو لایەنەكان بەجۆرێك ڕێكبكەون لەسەری و بیهێننە ناو دانیشتنی پەڕلەمانەوە، بەڵام لەناو دانیشتنی پەڕلەماندا جۆرێك لەشپرزەیی دروستبكەن كەهەندێكجار كردوویانە، وەكو لەیاسای قەرزەكەشدا بەهەمانشێوە بكرێت و هەندێك پێشنیازی نوێ بهێنن لەدواساتدا گۆڕینی هەندێك ڕستەی بەدوادابێت، ئێمە ترسمان زیاتر لەوە هەیە ئەگەرنا لەدەرەوە واپێدەچێت گەیشتبێتنە ڕێككەوتن.
-
خەڵك- بەشی پۆلیسی نەهێشتنی تاوانی هەولێر رایگەیاند، دەستیان بەسەر ئۆتۆمبێلێكی دزراودا گرتووەو و دوای تەواوكردنی رێكارە یاساییەكان رادەستی خاوەنەكەی دەكەنەوە. بەشی پۆلیسی نەهێشتنی تاوانی هەولێر رایگەیاند، دوای ئەوەی لەلایەن هاوڵاتییەكەوە ئاگاداركرانەوە، كە لە بەردەم ماڵەكەی خۆیدا لە كۆمەڵگای بەحركە، ئۆتۆمبێلێكی جۆری (مازدا)ی لێدزراوە دەستبەجێ دەستیان بە لێكۆڵینەوە كرد و بە هەماهەنگی لەگەڵ نووسینگەی نەهێشتنی تاوانی ئاكرێ، توانرا دەست بەسەر ئۆتۆمبێلەكەدا بگیرێت. ئاماژە بەوەشكراوە، پەڕاوی لێكۆڵینەوەیان بۆ رووداوەكە كردووەتەوە و بە بڕیاری دادوەر و بەپێی ماددە ٤٤٦ لە یاسای سزادان، بڕیاردرا بە دەستگیركردنی ئەو تۆمەتبارەی ئۆتۆمبێلەكەی دزیوە. بەشی نەهێشتنی تاوانی هەولێر ئەوشی وتووە، دوای تەواوكردنی رێكارە یاساییەكان رادەستی خاوەنەكەی دەكرێتەوە.
-
خەڵك- كارەبای سلێمانی رایگەیاند، ئاگاداری ئەو گەڕەكانە دەكەنەوە، كە پێوەری زیرەكیان بۆ دەبەسترێت جگە لە ستافی تایبەتی هۆبەكانی چاكسازی كارەبا و كۆمپانیا هیچ كەس بۆی نییە دەستكاری پێوەرەكان بكات بە پێچەوانەوە توشی لیپرسینەوەی یاسایی دەبێت. بەڕێوەبەرایەتی گشتی كارەبای سلێمانی رایگەیاند، ئاگاداری ئەو گەڕەكانە دەكەنەوە، كە پێوەری زیرەكیان بۆ دەبەسترێت جگە لە ستافی تایبەتی هۆبەكانی چاكسازی كارەبا و كۆمپانیا هیچ كەس بۆی نییە دەستكاری پێوەرەكان بكات، بە پێچەوانەوە توشی لیپرسینەوەی یاسایی دەبێت. ئەوەش هاتووە، هیچ كەسێك بە ناوی زیادكردنی بڕی ئەمپێری كارەبای پێوەری زیرەك پارە بەكەس نەدات، چونكە كاری لەو شێوەیە ناكرێت. ئاماژە بەوەشكراوە، لە كاتی بوونی هەر كێشەیەكیش هاوڵاتیان دەتوانن پەیوەندی بە ژمارە تەلەفۆنی ٠٧٧٠١٣٩٤٦٤٢ بكەن. پرۆژەی پێوەری زیرەكی كارەبا یەكێكە لە پڕۆژە ستراتیژییەكانی حكومەتی هەرێم بۆ چارەسەركردنی كێشەی كارەبا و پڕۆژەكە لە كۆتایی مانگی ٩ی ساڵی ٢٠١٩دا چووەتە بواری جێبەجێكردنەوە.
-
خەڵك- ئەندامێكی سەركردایەتی پارتی ڕایدەگەیەنێت، بڕیاردراوە كۆنگرە ئەنجام بدرێت، پەیڕەو و پڕۆگرام دیراسەكراوە و گفتوگۆی پێویستی لەسەركراوە و لیژنەی تایبەتمەند كاری لەسەر كردووە و دراوە بە ئۆرگانەكانی حزب و تێبینی خۆیان داوە لەسەری و هەموو پێداویستییەكانی كۆنگرە ئامادەكراوە، ئەوەی تا ئێستاش كۆنگرە نەكراوە، تەنها بابەتی كۆرۆنا بووە ئەگینا هیچ گرفتێكمان نەماوە. عەای حوسێن ئەندامی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان بە ئانادۆڵی ڕاگەیاند، پارتی حزبێكی گەورەیە و بەدڵنیایی لەبەر پەتای كۆرۆنا و ئێستاش ئەم كۆرۆنا نوێیە، دەبێت زۆر ووریابین و خوێندنەوەمان بۆی دەبێت بۆئەوەی زیان بە خەڵك نەگات، چونكە كۆبوونەوەیەكی بەو جۆرە دەبێت حساب بۆ لایەنی تەندروستی بكرێت. وتیشی"پارتی حزبێكی گەورەیە، لەبەر ئەوە بڕواناكەین بتوانین بە خەڵكێكی كەمەوە بچینە نێو كۆنگرە، بەڵام بابەتی زۆر و زۆرتر ڕەنگە بتوانین قسەی لەسەر بكەین، كۆنگرەی پێشتر زیاتر لە دوو هەزار ئەندامی هەبوو، ئێستا پارتی فراوانتریش بووە و ژمارەی ئەندام و لایەنگری زیادیشی كردووە، بۆیە هیچ ژمارەیەك دیاری نەكراوە تاكو ئێستا، بەڵام خۆئەگەر نیوەی ئەو ژمارەیەی جاری پێشوویش بەشداری بكەن، هێشتا ژمارەیەكی زۆرە بۆ ئەو دۆخە". ئاشكراشیكرد، سەركردایەتی حزب بڕیاری ئەوەی داوە ئەمساڵ كۆنگرەكە بكرێت، بۆ ڕۆژەكەشی ٢٦ی مانگی پێنج دەبێت، بەڵام خۆ هەلومەرجی سیاسی، ناوخۆی، نێودەوڵەتی، ئابووری و بەتایبەتتریش بارودۆخی تەندروستی زۆرجار ڕێگر دەبێت. [caption id="attachment_275407" align="alignnone" width="863"] عەلی حوسەین، ئەندامی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان[/caption] عەلی حوسێن ڕاشیگەیاند، ڕاوبۆچوونی جیاواز لەناو هەموو حزبێكی سیاسییدا هەیە، ئەگەر حزبێك ڕای جیاوازی تێدانەبێت زیندووێتی نییە و دیموكراتیەتی تێدانییە، بەڵام پارتی ڕێبەرێكی هەیە كە مەسعود بارزانی-یە و یەكێكە لە حزبەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست كە دەتوانێت بڕیاربدات و خاوەنی قسە و بڕیاری خۆی بێت، بەڵام بەدڵنیایی ڕای جیاواز لەنێو ئەندامانی قیادی و ئەندامانی مەكتەبی سیاسیی دەبێت، بەڵام ئێمە ڕەمزێكمان هەیە و ئەو حزبەش كە گرفتی نەبێت پارتییە. جەختیشی كردەوە، باڵباڵێن لەنێو پارتیدا نییە و پارتی یەك باڵی هەیە و یەك سەری هەیە ئەویش سەرۆك مەسعود بارزانی-یە، حزبێكی گەورەین خاوەن قەزیەیەكین لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ئاساییە ئەم جۆرە قسانەشمان ڕووبەڕوو بكرێتەوە. پارتی دواجار بڕیاریدا ڕۆژی ٢٦ی ئایاری داهاتوو كۆنگرە خۆی ببەستێت، ئەمەش لەكاتێكدایە دەبوو حەوت ساڵ پێش ئێستا ببەسترایە، بەپێی زانیارییەكانیش، كۆنگرەكەی ئەم جارەی پارتی لە دهۆك دەبەسترێت.
-
خەڵك- سەرۆكی كۆمەڵی دادگەریی كوردستان ڕایدەگەیەنێت، گۆڕینی ناوی حزبەكەیان مانای گۆڕینی ناوەڕۆك نییە و لەبنەڕەتدا حزبایەتی و سیاسەتیان خستووەتە خزمەت بنەماكانی ئیسلام لە دادپەروەری و بەرەنگاربونەوەی ستەم. عەلی باپیر سەرۆكی كۆمەڵی دادگەریی كوردستان بە میدیای فەڕمی حزبەكەی ڕاگەیاند، گۆڕینی ناوی حزب مانای گۆڕینی ناوەڕۆك نییە و ئەوەمان نەهێشتووە كە خۆمان لە موسوڵمانان جیابكەینەوە، حیكمەتێكی دیكەی ئەو بڕیارەش بۆ مامەڵەكردنە لەگەڵ دەرەوەی خۆمان، بۆیە كردوومانە بە دادگەری، چونكە ئیسلام بۆ چەسپاندنی دادگەریی و بەرەنگاربوونەوەی ستەم و گەندەڵی هاتووە. وتیشی"پێش ئەوەی خۆمان بیر لە گۆڕینی ناوی ئەمیر و كۆمەڵ بكەینەوە، بەپێی یاسای كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق نابێت ناوی كەسی یەكەمی حزب (ئەمیر) بێت و ئاڵاكەمان كە شایەتومانی تێدا نووسراوە، كۆمسیۆن داوای كردووە تێیدا نەبێت بۆ ئەوەی وەك موزایەدەی ئیسلامی سەیر نەكرێت". ئاشكراشیكرد، لە سەردەمی خەلیفەكانی ڕاشیدینیشدا ناو گۆڕین هەبووە و (جێنشینی پێغەمبەر) گۆڕدراوە بۆ (ئەمیرولموئمینین) و دواتریش لەسەردەمی عوسمانیەكاندا بووە بە سوڵتان. ڕۆژانی 18 و 19ی ئەم مانگە كۆمەڵ كۆنگرەی چوارەمی خۆی بەست، كە تیایدا بڕیاریدا ناوی كۆمەڵی ئیسلامی بگۆڕێت بۆ" كۆمەڵی دادگەری" هاوكات جارێكی دیكە عەلی باپیر بە كەسی یەكەمی حزبەكە هەڵبژێردایەوە و ناوی" ئەمیر"یش گۆڕدرا بۆ" سەرۆك، ناو گۆڕینەكەش لەلایەن بەشێك لە ئەندامانی كۆمەڵەوە كاردانەوەی دروست كرد و بەهۆیەوە ژمارەیەك لە بەرپرس و ئەندامانی ئەو حزبە دەستیان لەكاركێشایەوە.
-
خەڵك- وەزارەتی دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی كوردستان وەك بڕیاری لەسەر دابوو، ئەمڕۆ مووچەی فەرمانبەران دەستپێدەكات. بەپێی خشتەیەك كە وەزارەتی دارایی و ئابووری بڵاویكردووەتەوە، ئەمڕۆ پێنج شەممە دابەشكردنی مووچەی مانگی شوبات بە لێبڕینی 21% بۆ فەرمانبەران و مووچەخۆران و 50% بۆ پلە باڵاكان دەستپێدەكات و بۆ ئەمڕۆش هەریەكە لە وەزارەتەكانی تەندروستی، دیوان و لیواكانی پێشمەرگە، یەكەكانی 70 و 80ی وەزارەتی پێشمەرگە، وەزارەتی دارایی و ئابووری، وەزارەتی ناوخۆ، فەرماندەیی پێشمەرگەی زێرەڤانی و پۆلیسی بەرگری و فریاكەوتن، ڕەگەزنامە، پۆلیسی نەوت و غاز، وەزارەتی كاروباری شەهیدان و كەسوكاری شەهیدان و ئەنفالكراوان مووچە وەردەگرن.
-
خەڵك-ئارام سەردار بڕیارە ئەمڕۆ پێنچ شەممە ٢٥ی شوباتی ٢٠٢١ بەشێكی شەقامی 150 مەتری شاری هەولێر كە تەواوكراوە بكرێتەوە. سیامەند كەریم وتەبێژی سەرۆكایەتی شارەوانیی هەولێر بە(خەڵك)ی ڕاگەیاند، ئەمڕۆ كاتژمێر ۳ی دوای نیوەڕۆ بەشی یەكەمی شەقامی ١٥٠ مەتری شاری هەولێر بەئامادەبوونی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و وەزیری شارەوانی و بەشێك لەلایەنە پەیوەندیدارەكان دەكرێتەوە. دەشڵێت"پڕۆژەی شەقامی 150 مەتری خێرای هەولێر، لەلایەن كۆمپانیای هێمن گرووپ و بەچاودێریی وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار جێبەجێ دەكرێت، لەبەشی یەكەمی پڕۆژەكە 10 كیلۆمەتری تەواو بووە، كە دەكەوێتە نێوان ڕێگای بەحركە و پیرمام.
-
خەڵك-بەشی هەواڵ نرخی نەوت لەبازاڕەكانی جیهان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو بەرز بووتەوە. ئاژانسەكانی جیهان بڵاویانكردەوە، نرخی نەوت بۆ ئەمڕۆ پێنج شەممە، 25-2-2021، بەشێوەیەك بووە كە نرخی نەوتی برێنت بە 57 دۆلار و 19 سەنت لە بازاڕەكانی جیهان مامەڵەی پێوەكراوە و هاوكات نرخی بەرمیلێك نەوتی خاوی ئەمریكیش بە 63 دۆلار و 40 سەنت مامەڵەی پێوەكراوە. هۆكاری بەرزبونەوەی نرخی نەوت دەگەڕێتەوە بۆ ڕێككەوتنی گروپی ئۆپیك پڵەس لەسەر زیادكردنی بەرهەمهێنانی نەوت بە بڕی 500 هەزار لە ڕۆژێكدا. هاوكات هەڵكشانی نرخی نەوت لەكاتێكدایە، ژمارەیەك لەو وڵاتانەی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا بەشێك لە كەرتە پیشەسازی و بازرگانییەكانیان وەستاندبوو، لە ئێستادا و بەهۆی كەمبوونەوەی مەترسییەكانی كۆرۆنا، بەشێك لە چالاكییە ئابوورییەكانیان دەستپێكردووەتەوە، ئەمەش بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت.