ئارایشتگای “كچانی جوان” لە سلێمانی دادەخرێت
خەڵك- لیژنە هاوبەشەكانی سلێمانی داخستنی ئارایشتگایەك بەهۆی…
زیاترسەردێر
-
خەڵك- ئەندامێكی لیژنەی دارایی لە پەڕلەمانی عێراق ڕایدەگەیەنێت، هەر تانەیەك لە یاسای بودجە هیچگۆڕانكارییەك لە یاساكەدا ناكات. بەپێی زانیارییەكان، هەریەك لە مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق و دەوڵەتی یاسا تانەیان لە یاسای بودجەی عێراق داوە و دەیانەوێ گۆڕانكاری تێدا بكەن. شیروان میرزا ئەندامی لیژنەی دارایی لە پەڕلەمانی عێراق بە(خەڵك)ی ڕاگەیاند، دەوڵەتی یاسا تانەی لەسەر نرخی دۆلار داوە كە ئەوەش ئیشی حكومەتە و كاری پەڕلەمان نییە و پەیوەندی بە یاسای بودجەشەوە نییە و بێ بنەمایە. وتیشی"دەوڵەتی یاسا تانەی لە بابەتی پشكی هەرێم داوە كە ئەمەش بابەتێكی سیاسییە و كاریگەری دروست ناكات". ئاشكراشیكرد، تانە دان لە هەر یاسایەك كە بە دڵی لایەنێك نەبوو، ئاساییە، چونكە هەركەسێك شتێكی بەدڵ نەبوو تانەی لێدەدا، دەوڵەتی یاساش دەنگی بە یاساكە نەداوە. ڕوونیشیكردەوە، پێشبینی ناكەم ئەو جۆرە تانانە گۆڕانكاری لە یاساكەدا دروست بكات. ئەمەش لەكاتێكدایە، دوای سەدان كۆبوونەوەی نێوان هەرێم و بەغدا لەلایەك و لایەنە شیعییەكان لەلایەكی تر و توانرا یاسای بودجە تێبپەڕێنرێت، ئەم مانگەش یەكەم مانگە كە یاساكە جێبەجێ دەكرێت و لایەنەكان لە چاوەڕوانی پابەندبوونن بە یاساكەوە.
-
خەڵك- پۆلیسی موسڵ حەشارگەیەكی چەكدارانی داعشیان دۆزیوەتەوە كە زیاتر لە ملیۆن و نیوێك دۆلار و كانزای گرانبەهای تێدا بووە. وەزارەتی ناوخۆی عێراق بڵاویكردەوە، حەشارگەیەكی داعشیان لە موسڵ دۆزیوەتەوە كە ئەو چەكدارانە ئەم كانزا و پارانەیان لە هاوولاتیان سەندووە و لە خانوویەكی گەڕەكێكی كۆنی موسڵ شاردوویانەوە. بەپێی زانیارییەكان، لەنێو حەشارگەكەدا ملۆنێك و 500 هەزار دۆلار وەكو دراوی 100 دۆلاری و 14.5 ملیۆن دیناری عێراقی و 32 كیلۆ كانزای گرانبەها و 500 گرام زێڕ. حكومەتی عێراق لە ساڵی 2017 توانی سەركەوتنی خۆی بەسەر داعشدا ڕابگەیەنێت، بەڵام تاكو ئێستا چەكدارانی داعش لە چەند ناوچەیەكی عێراق و سوریا بوونیان هەیە و ناوەناوەش هێرشەكانیان بۆسەر هێزە ئەمنییەكان ئەنجام دەدەن و زۆرجاریش هاووڵاتیانی سڤیل دەبنە قوربانی.
-
خەڵك- هیندستان ئەمڕۆ ئامارێكی پێوانەیی نوێی كۆرۆنای تۆماركرد بە جۆرێك ژمارەی تووشبوان 273 هەزارە لە 24 سەعاتدا. لەگەڵ ئەم ئامارە نوێیە ژمارەی تووشبووان لە ئەم وڵاتەدا گەیشتە 15 ملیۆن كەس و پلەی دووهەمی گرت لە دوای ئەمریكا لە زۆری ژمارەی تووشبووانی كۆرۆنادا. وەزارەتی تەندروستی هیندستان رایگەیاند ژمارەی مردووان بە كۆرۆنا بەرز بووەتەوە بۆ 178 هەزار كەس دوای ئەوەی رۆژێكدا 1619 كەس مردن. ئەم شەپۆلە نوێیەی كۆرۆنا لە هیندستان لە مانگی ئاداری سەریهەڵداوە توندترە لە شەپۆلەكەی مانگی ئەیلولی رابردوو كە ئاماری رۆژانە گەیشتە 97 هەزار كەس. لە هەفتەكانی رابردوودا لە هیندستان ئاماری رۆژانە 200 هەزار كەسی تێپەڕاند. لە زۆرێك لە هەرێمەكانی هیندستان رێوشوێن گیراوەتەبەر كەرەنتینە راگەیەنراوە. هیندستان دەناڵێنێت بە دەست نەبوونی كارمەندی تەندروستی و ئۆكسجین و دەرمانی پێویستەوە.
-
خەڵك- جەنەراڵ كیڤن كۆبسی، فەرماندەی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەكانى هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عیراق ڕایدەگەیەنێت، ئۆپەراسیۆنی (خواستی پتەو) لە عیراق كە لەلایەن هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە وە ئەجام دەدرێت، نمونەیەكە دەكرێت لە هەموو ئۆپەراسیۆنەكانی ئایندە لە ناوچە جیاجیاكانی جیهان پشتی پێببەسترێت. ماڵپەڕی (ئەرمادا)ی سەربازی لە زاری جەنەراڵ كۆبسی بڵاویكردەوە"تائێستاش پاشماوەكانی داعش بونییان هەیە و ئەم بوونەش تا ئەندازەیەكی زۆر لە ناوچەكانی نێوان هێز و نەژادە جیاجیاكاندایە". بە وتەی كۆبسی"داعش بوونی لە ناوچەكانی چیای حەمرین لە باكووری خۆرهەڵاتی عیراقدا هەیە، بەو پێیەی كەلێن و بۆشایی هەیە لەنێوان هێزە فیدراڵییەكانی عیراق و پێشمەرگەی كوردی، چەكدارانی ڕێكخراوەكەش لەو ناوچانەدا لە ئەشكەوتەكانەوە هەوڵ دەدەن توندوتیژی بۆ بەغدا هەناردە بكەن".
-
خەڵک-بەشی هەواڵ یەکێک لەپارێزەرانی کەیسی گیراوانی بادینان ئاشکرای دەکات، بەهەمان تۆمەتی ئەوانی پێشووتر لەلایەن ئاسایش کەیسی 9 لە دەستگیرکراوانی تری بادینان ئاڕاستەی دادگا کرا و دادگایی دەکرێن. بەشدار حوسین، پارێزەری کەیسی گیراوانی بادینان لەبەردەم دادگای هەولێر لەکۆنفڕانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند،بەهەمان تۆمەتی ئەوانی پێشووتر لەلایەن ئاسایش کەیسی 9 لە دەستگیرکراوانی تری بادینان ئاڕاستەی دادگا کرا و دادگایی دەکرێن، هەرچەندە ڕۆژی دادگایی دیارنیە بەڵام پێدەچێت لەمانگی پێنجی ئەمساڵ دادگایی بکرێن و تاکو ئێستاش لەدادگا مەلەفی ئەو چالاکوانانە نەدراوەتە دەستی پارێزەران. دەشڵێت، ئەوەی جێگای سەرنجە سەڕەڕای ئەوەی ئەو گیراوانە هەموویان چاڵاکی مەدەنین، بەڵام ناونیشانی ئەو چالاکوانانەی گۆڕیوە بۆ کاسبکارو پیشەی جیاواز و کەیسەکەشیان بەهەمان یاساو ماددەی چالاکوانەکانی پێشووە بەتۆمەتی تێکدانی ئاسایشی نیشتیمانی. ئەوەشی خستەڕوو هاوشێوەی گیراوەکانی تر ڤیدیۆی دانپێدانان لەگەڵ ئەم چالاکوانانەش تۆمارکراوە، بەداخەوە بەهۆی فشار و چاوسوورکردنەوە دوو لەو چالاکوانانە ڕاهێنراون کە ئێمە وەک پارێزەر ڕەتبکەنەوە، لەگەڵ ئەوەشدا بریکارنامەمان لەژوورەوەیە و دادوەری دادگاش بڕیاریداوە پەنجەمۆربکەن بۆ ئەوەی وەک پارێزەر کاربکەین. لەبارەی تەمیزکردنەوەی پێنج سزادراوەکەی تریش بەشدار حوسین وتی، تاکو ئێستاش ئاسایش ڕێگەنادات سەردانیان بکەین کە پێچەوانەی ڕێکارە یاساییەکانە، بیانووشیان بۆ ئەوەی ڕادەستی چاکسازی نەکراون گوایە چاکسازی هەولێر نۆژەن دەکرێتەوە، بەڵام دەکرێت ئەوانە خەڵکی بادینان ڕەوانەی چاکسازی بادینان بکرێنەوە، بۆ ئەوەی کەس و کاریان بتوانن سەردانیان بکەن، دادگای تەمیزیش هێشتا لەلێکۆڵینەوە دایەو بڕیاری کۆتایی نەدراوە.
-
خەڵك- سەرچاوەیەكی ئەمنی، ئاماژە بە كوژرانی پیاوێك و منداڵێك و برینداربوونی سێ كەسی تر دەكات بەهۆی شەڕێك كە لەسەر یاریی تۆپی پێ لە خۆرهەڵاتی بەغدا دروستبوو. ئەمڕۆ دوو شەممە، سەرچاوەیەكی ئەمی ڕایگەیاند"شەڕێك كە لەسەر یاریی تۆپی پێ دروستبوو، پەرەی سەند بۆ بەكارهێنانی چەكی سوك لە ناوچەیەكی گەڕەكی سەدر لە بەغدا و بەوهۆیەوە، پیاوێك و منداڵێك كوژران و سێ كەسی تر برینداربوون". سەرچاوەكە دەڵێت"پۆلیس تاوانبارەكەی ڕاوناوە و توانیویەتی دەستگیری بكات".
-
ئەمەی خوارەوە کۆمەڵێک هەڵەی باوە کە هەندێکجار کوڕان لە ستایلی خۆیاندا ئەنجامی دەدەن و زیانی بۆیان هەیە و ستایلەکەیان تێک دەدات، هەر بۆیە گرنگە کە لێیان دووربکەویتەوە: -دانای مۆبایل و جزدان لە گیرفاندا کە زۆر دیار بێت ستایلی جلەکانت تێکدەدات -چاکەت و جانتای پشت بەیەکەوە ناگونجێت، هەر بۆیە نابێت بەکاری بهێنیت -زۆرجار ڕوودەدات کە کاتژمێرەکەت لەکارکەوتووە بەڵام هەر بەکاری دەهێنیت، ئەوەش وێنایەکی خراپت لەسەر درووستدەکات -بۆینباخەکەت نابێت کورت یان درێژ بێت، بیکە بە بنەما : دەبێت سەری بۆینباخەکە بگاتە پشتێنەکەت -دانانی چاویلەک لەسەر سەرت ناگونجێت و دەتوانیت هەڵی واسیت بە ملتەوە -قۆڵی چاکەت نابێت کورت بێت، بەڵکوو دەبێت بگاتە مەچەکت -کاتێک تراکسوودی وەرزشی لەبەردەکەیت، دڵنیابە لەوەی کە دوخێنەکەی نەهاتۆتە دەرەوە -هیچکاتیش کراسی گەورەتر لە قەبارەی خۆت لەبەر مەکە و دڵنیابە لەوەی پڕ بە شانەکانتە
-
خەڵک - وەرزش ژمارەیەک یانەی سەرەکی و دیاری ئەوروپا، بە سەرۆکایەتی فلۆرنتینۆ پێرێز سەرۆکی یانەی ڕیاڵ مەدریدی ئیسپانی، ڕایانگەیاند؛ خولێكی جیاواز ڕێكدەخەن و بەم نزیکانە کیبڕکێکانیان دەست پیدەکەن. دوانزە یانەی بەهێزی نێو خولەکانی ئەوروپا، کە بریتین لە یانەکانی مانچستەر یونایتد و مانچستەر سیتی و لیڤەرپوڵ و ئارسناڵ و چێڵسی و تۆتنهام هۆتسپور و هەروەها ڕیاڵ مەدرید و بەرشەلۆنە و ئەتلەتیكۆ مەدریدی ئیسپانی لەگەڵ ئینتەر میلان و یۆڤانتۆس و ئەی سی میلان ئیتاڵی، لە ڕاگەیەنراوێکدا، ئەوەیان خستووەتە ڕوو؛ بەم زوانە دەچنە کێبڕکێکانی خولی سوپەری ئەوروپی و سەرجەمیان بە فەرمی ڕەزامەندیان پیشانداوە بەشداری خولەكە بكەن. فلۆرێنتینۆ پێرێز سەرۆکی سوپەر لیگ لەمبارەیەوە دەڵێت؛ ئێمە دەمانەوێت تۆپی بەرینە ئاستێکی باڵاتر و جێ پێی خۆی لە جیهاندا باشتر ڕابگرێت. بە وتەی ناوبراو، تۆپی پێ تاکە وەرزشی جیهانە کە زیاتر لە 4 ملیار هاندەری هەیە و بەرپرسیارێتی ئەوانە وەک یانە گەورەکان وەڵامی خواستی هاندەرەکانیان بدەنەوە. ئەم یانانەی کە ئەم خولەیان دامەزراندوە، بخاوەنی زۆرترین هاندەرن لە سەرتاسەری جیهاندا و زۆرترین نازناوی خولی وڵاتەکانیان و پاڵەوانێتییە گەورە و دیارەکانی تۆپی پێیان بەدەستهێناوە. لای خۆیانەوە، هەریەکە لەفیفا و یوفا، پلانەکەی پێرێزیان ئیدانەکرد و فیدراسیۆنی تۆپی پێی کیشوەری ئەوروپاش ڕایگەیاندووە؛ ڕێگە لەهەر یانەیەک دەگرێت کە بەشداری پێشبڕکێکە بکات لەخولەکانی ناوخۆدا.
-
خەڵك- نرخی دۆلار لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستان بەراورد بە ڕۆژانی ڕابردوو جێگیرە. یادگار حەسەن لە كۆمپانیای سەعید بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، نرخی دۆلار بۆ ئەمڕۆ دوو شەممە 19-4-2021، بەپێی بازاڕی گۆڕینەوەی دراوی بیانی لە شاری سلێمانی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 148 هەزار 275 دینار مامەڵەی پێوە كراوە. وتیشی"نرخی 100 دۆلاری ئەمریكایی بە 2 ملیۆن و 460 هەزار تمەنی ئێرانی مامەڵەی پێوە كراوە". بەهۆی ناجێگیری بازاڕ و قەیرانی دارایی و ڤایرۆسی كۆرۆنا و دابەزینی بەهای دینار لە هەرێمی كوردستان و عیراق، نرخی دۆلار ناجێگیرە. ئەمەش لەكاتێكدایە، شیروان میرزا ئەندامی لیژنەی دارایی لە پەڕلەمانی عێراق بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسای تانەی لە نرخی دۆلار لە بودجەی عێراق گرتووە، بەڵام هیچ بەهایەكی نییە، چونكە دیاریكردنی نرخی دۆلار پەیوەندی بە حكومەتەوە هەیە و پەڕلەمان ناتوانێت هیچ گۆڕانكارییەك بكات.
-
خەڵك- توێژینەوەیەكی نوێ كە لەلایەن توێژەرانی چینی و ئەمریكاییەوە ئامادە كراوە، ئاشكرای دەكات دەكرێت هێرشە ئەلیكترۆنییەكان بۆ سەر دامەزراوە ناوەكییەكانی ئێران جەنگی ناوەكی هەڵبگیرسێنێت و جەنگ لە بواری ئەلیكترۆنییەوە بگوازێتەوە بۆ مەیدانەكان كە ژیانی ملیۆنان كەس بخاتە مەترسییەوە. ئەم توێژینەوەیە 3 ساڵی خایاندووە، پەیمانگای شەنگەهای لە چین و دامەزراوەی كارنیگی ئەنجامیان داوە، هۆشداریان داوە لە ئەوەی هێرشە ئەلیكترۆنییەكان بۆ سەر سیستمی ناوەكی دەكرێت ببێتە هەڵگیرساندنی جەنگێك كە چەكی ناوەكی تێدا بەكاربهێنرێت. حكومەتی ئەمریكا خاوەنی 5800 بۆمب و چین خاوەنی 200 بۆمبی ناوەكییە. لەگەڵ گەشەی مەترسی ئەلیكترۆنی لەنێوان ئەم دوو زلهێزەی جیهاندا لە ساڵی رابردوودا كۆمپانیایەكی چینی بۆ بەرەنگاربوونەوەی ڤایرۆسەكان ئەمریكای تۆمەتبار كرد بە دەست هەبوون لە كردەی سێخوڕی ئەلیكترۆنی. لە بەرامبەردا كۆمپانیای مایكرۆسۆفتی ئەمریكایی چینی تۆمەتبار كرد بە چوونە نێو پۆستی ئەلیكترۆنی بۆ بردنی زانیاریی توێژەر و دامەزراوە ئەمریكاییەكان. هەفتەی رابردوو بەڕێوەبەری نوسینگەی لێكۆڵینەوەی فیدراڵی كریستۆفەر رای رایگەیاند لێكۆڵینەوەیان لە نزیكەی 2000 دۆسێ كردووە پەیوەست بە حكومەتی چین، بەرێژەی 1300% لێكۆڵینەوە لە سیخوڕی ئابووری لەساڵانی رابردوودا زیادیكردووە.
