لە عەفرین تەقینەوەیەك ڕوویدا - تۆڕی میدیایی خەڵک

سەردێر

خەڵك- سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتوو لە پەرلەمانی كوردستان ڕایدەگەیەنێت، بەرتەسككردنەوەی ئازادییەكان قبوڵنەكراوە، و نەبوونی پرۆژە یاسایەكیش بۆ بودجە، دەرگایەكی گەورەی لەبەردەم گەندەڵیدا لە هەرێم كردۆتەوە. ئەمڕۆ دوو شەممەشێركۆ جەودەت سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتوو لە پەرلەمانی كوردستان لە میانی بەڕیوەچوونی دانیشتنی خولی بەهارەی پەرلەمان ڕایگەیاند" بەرتەسككردنەوەی ئازادییەكان قبوڵنەكراوە،نەبوونی پرۆژە یاسای بوجەش كەلێنێكی گەورەیە لە هەرێم و دەرگایەكی گەورەی گەندەڵی كردووەتەوە". بە وتەی شێركۆ جەودەت"پێویستە لەم خولەدا دەستورێكی دروست بنوسریتەوە، دارمانێكی رەوشتی لەهەرێمی كوردستان بڵاو بووەتەوە و دەبێت بەها ئەخلاقیەكان زیندوو بكرێنەوە"، بە پێویستیشی زانی مەترسی كوالێتی بەنزین بە جدی وەربگیرێت. ئەمڕۆ دووشەممە یەكی ئاداری 2021، دانیشتنی ژمارە یەكی خولی بەهارەی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەچوو كەتێیدا سەرۆكایەتی پەرلەمان و سەرۆكی فراكسیۆنەكان لەسەر چەند پرسێك پێشنیازو بۆچونی خۆیان خستەڕوو.
خەڵك – وەزارەتی تەندروستی عیراق ڕایدەگەیەنێت، 3599 حاڵەتی نوێی تووشبوون بە ڤایرۆسی كۆرۆنا تۆماركراوە، 3708 كەسیش چاكبوونەتەوە، 22 كەسیش بەهۆی پەتاكەوە گیانیانلەدەستدا. بەپێی بەیاننامەیەك، كە لەلایەن وەزارەتی تەندروستی عیراقەوە بڵاوكرایەوە” لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 35 هەزار و 578 پشكنینی تایبەت بە كۆرۆنا ئەنجامدراوە و دەركەوتووە 3599 كەس تووشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بوون و ئەنجامەكانیان پۆزەتیڤ بوون”. هەر لە بەیاننامەكەدا هاتووە، ”زۆرینەی تووشبووەكان لە بەغدا و بەسرە نەجەف و دیوانیە بوون، بەجۆرێك كە لە بەغدا 1390 و لە بەسرە 525 و لە نەجەف 278 و لە دیوانیە 230 حاڵەتی تووشبوون تۆماركراون”. وەك لە بەیاننامەكەی وەزارەتی تەندروستی عیراقیشدا ئاماژەی پیكراوە، “لە سلێمانی 56 هەولێر 85، و دهۆك 56 حاڵەتی تووشبوون بە ڤایرۆسی كۆرۆنا تۆماركراون”. وەزارەتی تەندروستی عیراق ئاماژەی بە چاكبوونەوەی 3708 تووشبووی كۆرۆنا كردووە، كە زۆربەیان لە بەغدا و كەربەلا و نەجەف و زیقار بوون، ویڕای گیانلەدەستدانی 22 كەس بەهۆی پەتاكە.
خەڵك- فەرماندەی گشتیی هێزەكانی سووریای دیموكرات (هەسەدە) سەردانی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دەكات. ئاژانسی هەواڵی كوردپرێس بڵاویكردووەتەوە، نیكۆڵاس هێراس بەڕێوەبەری پەیوەندییە حكوومییەكانی پەیمانگەی توێژینەوەی جەنگ لە ‌ئەمریكا ئاشكرای كردووە، جەنەراڵ مەزڵووم عەبدی سەردانی واشنتۆن دەكات. نیكۆڵاس ئەوەشی وتووە، لەو سەردانەیدا بۆ ئەمریكا عەبدی لەگەڵ بەرپرسانی باڵای وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا و ژمارەیەك ئەندامی كۆنگرێس كۆدەبێتەوە. سەبارەت بەو بابەتە مەزڵووم كۆبانێ بە دەنگی ئەمریكای وتووە، ئێمە خەریكی گفتوگۆین لەگەڵ ئیدارەی نوێی ئەمریكا و هیوادارین لە ڕۆژانی داهاتوودا پێوەندییەكانمان تۆكمە بكەینەوە و گفتوگۆكان لە ئاستێكی باڵادا دەست پێبكرێت.
خەڵك- وەزارەتی تەندروستی هەرێم ئاشكرای دەكات، لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا 197 حاڵەتی تووشبوون بە كۆرۆنا تۆماركراوە و 111 كەسیش چاكبوونەتەوە. وەزارەتی تەندروستی حكومەتی هەرێم لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، 6322 پشكنین ئەنجامدراوە و دەركەوتووە لە هەولێر 85 كەس و سلێمانی 47 كەس و لە گەرمیان 5 كەس و دهۆك 56 كەس و ڕاپەڕێن 4 كەس تووشی كۆرۆنا بوون. هەر بەپێی ڕاگەیەندراوەكەی وەزارەتی تەندروستی، 111 كەس چاكبوونەوە و دوو حاڵەتی گیان لەدەستدانیش لە هەولێر و دهۆك تۆمار كراون. وەزارەتی تەندروستی هەرێم دەڵێت، لە سەرەتای بڵاوبوونەوەی پەتاكە، تائێستا 109151 كەس تووشی كۆرۆنا بوون و 103625 حاڵەتی چاكبوونەوە تۆماركراوە و 3521 كەسیش بەهۆی پەتاكەوە گیانلەدەستداوە.
خەڵك- رەوشی شەنگال لە دوای هەڕەشەكانی داعشەوە، ئێستا بووەتە جێی ململانێی دوو زلهێزی ناوچەیی ئەوانیش ئێران و توركیان. لە دوای لێدوانەكەی رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا لە مانگی كانوونی دووهەمی رابردوو كە رایگەیاند لە شەوێكدا كتوپڕ دەچنە نێو شنگال و دوای ئۆپەراسیۆنی چنگی هەڵۆی 2 بۆ سەر گارە لە 10ی شوبات، هێزێكی گەورەی حەشدی شەعبی گەیشتنە شەنگال. بەرپرسان و فەرماندەكانی حەشدی شەعبی و شیعە لە عێراق بە توندی هەر هێرشێكی توركیا بۆ سەر شەنگال وەستانەوە و هەڕەشەوەی وەڵامدانەوەی توندیان كرد. هاوكات شاندێكی تەڤگەری ئازادی كۆمەڵگەی كوردستان نزیك لە پەكەكە سەردانی بەغدایان كرد لەوێ لەگەڵ گەورە كاربەدەستانی شیعەدا گفتووگۆیان كرد. لە نوێترین پێشهاتدا پەیوەندییەكانی نێوان ئەنقەرە و تاران لە سەر شەنگال رووی لە ئاڵۆزی كردووە، بەتایبەت لەسەر لێدوانی باڵوێزەكانی ئەم دوو وڵاتە لە بەغدا، هەردوو دەوڵەت باڵوێزی یەكدیان بانگێشتكردووە بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی. هەریەكە لە دوو دەوڵەتی توركیا و ئێران، شەنگال بە خاڵی ستراتیژی خۆیان دەزانن. ململانێی ئێران و توركیا لەسەر شەنگال لەكاتێكدایە، تا دێت ململانێكانی پەكەكە و پارتی دیموكراتی كوردستانیش قوڵتر دەبنەوە. هاوكات ئەو رێككەوتنەی حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی بەغدا كردیان بۆ دوورخستنەوەی میلیشیاكانی حەشدی شەعبی و گروپە چەكدارەكانی سەر بەپەكەكە لە شەنگال شكستی هێنا. هیوا سەید سەلیم چاودێری سیاسی بە (خەڵك)ی ڕاگەیاند، هەڕەشەكانی شەنگال نوێ‌ نین و باكگراوندێكی مێژووییان هەیە و پێكهاتەكانی شەنگال بە تایبەتی ئێزیدییەكان تا ئێستا دەیان فەرمانیان بەسەردا سەپێنراوە كە دواینیان لەلایەن داعشەوە بوو. وتیشی، دەوڵەتی توركیا ئەوەی لەڕێگەی داعشەوە پێی نەكرا دەیەوێت خۆی بیكات و شەنگال داگیر بكات و تایبەتمەندی ئەو ناوچەیە نەهێڵێت لەبەرامبەریشدا دەوڵەتی ئێران دەیەوێت ناوچەكە بكات بە مەركەزێكی شیعە. ئاماژەی بەوەشكرد، ئێستا ململانێكان لەسەر شەنگال بووە بە ململانێیەكی نێودەوڵەتی ئایندەی ناوچەكەو پێكهاتەكەی زەرەرمەندی یەكەم دەبن لەو ململانێیەدا. ئەو چاودێرە ئەوەش دەخاتەڕوو، ئەگەر خەڵكی شەنگال بە تەمای هێزە سیاسییە كوردییەكان بن ئەوا جارێكی دیكە دەبێتەوە بە قوربانی و بەداخەوە یەكێتی لەبەر ململانێی ناوخۆی خۆیان نایانپەڕژێتە سەر ئەو ناوچەیەی لە دەستووری عێراقی پێیدەوترێت ناوچەی كێشە لەسەر . وتیشی، دەبێت خەڵكی شەنگال باشتر خۆیان رێكبخەن لەچوارچێوەی هێزێكی ڕێكخراو كە لەلایەن عێراقەوە پشتیوانیان بكرێت و بتوانن داكۆكی لە خۆیان بكەن و نەبنە قوربانی ململانێی هێزەكان. ئاماژەی بەوەشكرد، ئەگەر لە ئاستی نێودەوڵەتی بەتایبەتی ئەمریكا و هاوپەیمانان سنورێك بۆ سوپای توركیا دانەنێن ئەردۆگان ئەو قسەیەی خۆی دەباتە سەر كە وتی لە پڕێكدا دەچین شەنگال داگیر دەكەین . شەنگال لە مانگی ئابی 2014 لەلایەن داعشەوە داگیركرا، هەزاران كەس كوژران و برینداربوون و ئاوارەبوون و دواتر لەلایەن هێزەكانی هاوپەیمانان، پێشمەرگە، گەریلا و شەڕڤانی پەكەكە و یەپەگە، هێزە عێراقییەكان لە سوپا و پۆلیس و حەشد و دژەتیرۆر گیرایەوە. تا ئێستا بەهۆی ململانێكانی پارتی و پەكەكەوە رەوشی شەنگال ئاسایی نەبووەتەوە و ئاوارەكان نەگەڕاونەتەوە سەر ماڵەكانیان.
خەڵك- بەپێی وتەی پارێزگاری سلێمانی بڕیارە ئەمڕۆ ڤاكسینی دژ بە كۆرۆنا بگاتە هەرێم كە بڕی 110 هەزار ژەمە. هەڤاڵ ئەبوبەكر پارێزگاری سلێمانی لە كۆنفڕانسێكی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، ئەمڕۆ ڤاكسینی كۆرۆنا دەگاتە هەرێمی كوردستان كە پشكی هەرێم لە ڤاكسینەكەدا بڕی 110 هەزار ژەمە. هاوكات هێرش سەلیم جێگری بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی رایگەیاند، ڤاكسینەكە سەرەتا بۆ كارمەند و دەزگاكانی تەندروستی بەكاردەهێنرێت و دواتریش بۆ كەسانی نەخۆشی درێژخایەن و ئەو نەخۆشانەی بەپەلەن بە كاردەهێنرێت.
خەڵک - بەشی هەواڵ ئەمڕۆ دوو شەممە پەردە لەسەر پڕۆژەی هێلانەکانی قەقنەس لەنێو پارکی هەواری شار لەسلێمانی لابرا. نەورۆزی مانگر لێپرسراوی ڕێکرخراوی فریادڕەس و هاوڕێکانی پرۆژەی هێلانەکانی قەقنەسیان لەنێو پارکی هەواری شار کردەوە. ئەم پڕۆژەیە بە (بڕیاری شەهید ئاسۆی مام جەلال مەسۆیی) پێشکەشکرا، کە دوای چەند ڕۆژێک لەشەهیدبوونی باوكی و لەخەفەتدا لەبەرواری 25ی ئابی 2019، كۆچی دواییكرد. لەڕێوڕەسمەکەدا ڕێزلێنان بە پارێزگاری سلێمانی و بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی و قائیمقامیەتى سلێمانی بەخشرا، کە ڕۆڵیان لەڕووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا هەبووە. لە وتەیەکدا پارێزگاری سلێمانی لە ڕۆڵی جوامێرانەی شەهیدان و بنەماڵەی شەهیدان و پڕۆژە مرۆییە ژینگەییە ناوازەکەی نەورۆزی مانگر بەرزنرخاند و داوای لە هەمووان کرد بە خەمی پاراستنی ژینگەو ژیانی کوردستانەوە بن. ئەم جۆرە پڕۆژانە بۆ پاراستنی ژینگە و ئاژەڵ و باڵندەکان سوودی خۆی هەیە و دیمەنێکی جوانیش بە سروشتی پارکی هەواری شار دەبەخشێت.
خەڵك- ڤاكسینی دژە كۆرۆنا كاریگەری باشی نابێت لەسەر ئەو كەسانەی قەڵەون. بەپێی راپۆرتی رۆژنامەی گاردیان، توێژەرانی ئیتاڵی لە كاریگەری ڤاكسینەكانیان كۆڵیوەتەوە لەسەر ئەو كەسانەی وەریانگرتووە. بەپێی توێژینەوەیەك كە لەسەر كارمەندانی تەندروستی ئیتاڵیا كراوە، دەركەوتووە ئەو كەسانەی قەڵەون بەراورد بە ئەوانەی لاوازن كاریگەری ڤاكسینی دژە كۆرۆنا زۆر كەمە. پێشبینی دەكرێت ئەو كەسانەی قەڵەون پێویستیان بە ژەمە ڤاكسینی زیاتر بێت بەراورد بە كەسانی ئاسایی، كە دوو ژەم وەردەگرن، لەپێناو گرەنتی كارایی ڤاكسینەكە لەسەریان. ئەمە لەكاتێكدایە پێشتر چەند توێژینەوەیەك ئاشكرایانكردبوو ئەو كەسانەی كە قەڵەون زیاتر تووشی كۆرۆنا دەبن بە رێژەی 50%. هاوكات قەڵەوی دەبێتەهۆكاری ئەوەی توشبووانی كۆرۆنا زیاتر پێویستیان بەنەخۆشخانە و چارەسەر هەبێت لە نەخۆشخانە بەراورد بە لاوازەكان بە رێژەی 113%. ئەو كەسانە زیاتر تووشی نەخۆشییەكانی شەكرە و بەرزبوونەوەی فشاری خوێن و كەمبوونەوەی بەرگری جەستەش دەبنەوە. پێشتر ئاشكرابوو كە ڤاكسینی دژە ئەنفلۆنزای وەرزی كاریگەری لەسەر قەڵەوەكان كەم بووە.
خەڵك - یەحیا حبیب بنكەی پۆلیسی دارستانی وارماوا هاوڵاتییەكی دەستگیركرد كە بە نایاسایی سەرقاڵی بیر هەڵكەندن بووە. لە ڕاگەیاندراوێكدا بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی دارستان و ژینگەی پارێزگای سلێمانی ڕایگەیاند "دوای ئەوەی بنكەی پۆلیسی دارستانی وارماوا هەواڵیان پێگەیشت لە گەڕەكی هەواری شار لە قەزای شارەزوور لە ماڵێكدا هاووڵاتیەك بە شێوەیەكی نایاسایی سەرقاڵی بیرهەڵكەندنە مەفرەزەیەكی پۆلیس گەیشتونەتە شوێنەكەو هاوڵاتییەكە دەستگیر دەكەن". وتیشی " دەستیشگیرا بەسەر ئامێری بیرلێدانەكەدا و پەڕاوی لێكۆڵینەوەی بۆ كراوەتەوەو ڕادەستی دادوەر كراوە بۆ وەرگرتنی ڕێكاری یاسایی" .
سلێمانی – نزار جەزا ئاستی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا ڕووی لەزیادبوون کردووە، بەجۆرێک بووەتە دوو هێندە، کە وەک ڤایرۆسە گۆڕاوەکە لێیدەڕوانرێت و ئەمڕۆش یەکەم پشکنینی ڤایرۆسە گۆڕاوەکە لە سلێمانی ئەنجامدەدرێت. نەجمەدین حەسەن، لێپرسراوی نووسینگەی سلێمانی ڕێكخراوی تەندروستی جیهانی بە(خەڵك)ی ڕاگەیاند، لەعیراق ڕێژەی تووشبوون بەکۆرۆنا ڕووی لەبەرزبوونەوە کردووە، لەهەرێمی کوردستانیش ڕووی لەزیادبوونکردووە، لەسلێمانیش بەهەمانشێوە سێ هەفتەیە ڕێژەکە ڕوو لەهەڵکشانە و بووەتە دوو هێندە. ئاماژەی بەئەوەشدا، ئەگەر هاوڵاتییان بەم شێوەیەی ئێستا خۆپارێزی بکەن، چاوەڕێدەکەن ڕێژەکە ڕوو لەزیادبوونبکات، بۆیە پێوستە ڕێکارەکانی خۆپارێزی زیادبکرێن. ئەوەشی باسکرد، ئەم ڤایرۆسە نوێیە خێرا بڵاودەبیتەوە، بۆیە پێویستە ڕێکاری خۆپارێزی زیاتر بگیرێتەبەر، لەوەی دەمامک ببەسترێت و قەرەباڵغی دروستنەکرێت و ڕێکارەکانی دیکەش بگیرێتەبەر. باسی لەئەوەشکرد، ئێستا وەزارەتی تەندروستی ئەم ڤایرۆسە وەک ڤایرۆسی گۆڕاو دەبینێت و لەهەولێریش حاڵەتی لێ تۆمارکراوە. ئاماژەی بەئەوەشدا، هەزار کیت هاتووە بۆ سلێمانی بەمەبەستی پشکنینی ڤایرۆسە گۆڕاوەکە، بەڵام ئەمڕۆ لەسەر ئامێرەکە تاقیدەکەنەوە. لەسەرەتای بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا لەسلێمانی تاکو ئێستا ٣١ هەزار و ٤٧٧ تووشبووی کۆرۆنا بەفەرمی تۆمارکراوە، کە لەو ڕێژەیە هەزار و ٧٠٧ کەس گیانیان لەدەستداوە و ٢٩ هەزار و ٢٢٥ کەس چاکبوونەتەوە، لەئێستاشدا لەسەدا ١.٧ لەژێر چارەسەری پزیشکیدان.

لە عەفرین تەقینەوەیەك ڕوویدا

باران گەرمیانی

هەواڵ بڵاوکراوەتەوە: 31/01/2021

خەڵك-

وەزارەتی بەرگری توركیا ئاشكرایدەكات، بەهۆی تەقینەوەی ئۆتۆمبێلێكی بۆمبڕێژكراو لە عەفرین لانی كەم 5 كەس كوژران.

وەزارەتی بەرگری توركیا لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، تەقینەوەكە لە ناوچەیەكی قەڕەباڵغی نێوەندی شارەكە ڕوویداوە و 22 كەسیش بریندار بوون و هێزەكانی پاراستنی گەل “یەپەگە” بەو تەقینەوەیە تۆمەتبار دەكات.

لای خۆشییەوە، بەرگری شارستانی خۆجێی لە شاری عەفرینی ڕۆژئاوای كوردستان ڕایگەیاند، ژمارەی كورژاوەكان شەش كەس بوون و منداڵێكیشی تێدایە.

ئەمەش لەكاتێكدایە، تاكو ئێستا هیچ لایەنێك تەقینەوەكەی عەفرینی لە ئەستۆ نەگرتووە.

بابەتی پەیوەندیدار

هەلبژاردە

گرنگترینەکان

بایدن لەچانسی ڕۆژئاوایە

27 کانونی دووهەم 2021 9.57 am

خەڵك-بەشی هەواڵ چاودێرێك سیاسی ڕایدەگەیەنێت، هاتنی جۆ بایدن كاریگەری ئەرێنی هەیە لەسەر كوردانی ڕۆژئاوا.

پێنج كۆڵبەر لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان گیانیان لەدەستدا

19 کانونی دووهەم 2021 10.10 am

خەڵك-بەشی هەواڵ ڕێكخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو ڕایدەگەیەنێت، بەهۆی هەرەسی بەفر لە چیاكانی سنووری ئورمیە لانی…

تەرمی 5 كۆڵبەری كورد دۆزرانەوە

26 کانونی دووهەم 2021 10.30 am

ڕێكخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو ڕایدەگەیەنێت، دوای تێپەڕینی ٨ ڕۆژ لە گیانلەدەستدانی پێنج كۆڵبەری خەڵكی ئورمیە لە…