ئێران-ڕۆژهەڵاتی كوردستان دەریاچەی ورمێ زستانی ئەمساڵ لەو دەریاچەدا
ڕۆژهەڵاتی كوردستان زستانی ئەمساڵ له دەریاچەی ورمێ
سەردێر
-
خەڵك- پۆلیسی پارێزگای سلێمانی لە راگەیەنراوێكدا ڕایگەیاند هێزەكانی پۆلیسی وارماوا توانییان لە ماوەیەكی كەمدا باندێكی (5)كەسی دەستگیر بكەن لە ناو عەربەت و پارێزگای سلێمانی كە كاریان فرۆشتن و ساغكردنەوەی دیناری ساختەبووە لە بازاڕەكاندا لەجۆری ٢٥ هەزاری. پۆلیسی پارێزگای سلێمانی رونیكردەوە، و له هەمان كاتدا چەند كەسێك لەو تۆمەتبارانە فرۆشیار و كێشەری مادەی هۆشبەر بوون لە جۆری شیشەو بەشێكیان لە كاتی كێشانی مادەكەدا لە جۆری شیشەدا دەستگیر كران. راشیگەیاند، لە ماڵێكدا دەستگیرا بە سەر مەبلەغێك پارەی ساختە لە ناو ناحیەی عەربەت و بڕێك مادەی شیشەو چەكیی جۆری دەمانچەی بێ مۆڵەت. ئاماژەی بەوەشكرد، تۆمەتباران بە بڕیاری دادگا ڕاگیراون بەپێی ماددەكانی (٢٨٩ و ٢٩٨) و ١٤ی ماددە ھۆشبەرەكان ڕاگیراون و لێكۆڵینەوە لەگەڵیاندا بەردەوامە.
-
خەڵك- سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان بەبۆنەی ساڵوەگەڕی راپەڕینەوە رایگەیاند، ئەوێ ڕۆژی خەڵكی ڕاپەڕیوی كوردستان لەپێناو سەندنی ئازادی و بەرگریكردن لەبەها پیرۆزه نەتەوەییەكان و بەرەنگاربوونەوەی سیاسەتی سڕینەوەی نەژادی و بەعەرەبكردن و گۆڕینی دیمۆگرافیای كوردستان، بەپاڵپشتیی هێزی پێشمەرگەی كوردستان، ڕەگ و ڕیشەی ڕژێمی بەعسی خۆسەپێنەریان لەكوردستان هەڵتەكاند. رێواز فایەق لە پەیامێكدا دەشڵێت: دواجاریش هەر ئەم ڕاپەڕینە مەزنە بووە ئیلهامبەخشی درێژەپێدانی خەباتی گەلانی دیكەی عێراق تاكۆتاییهاتنی یەكجارەكی بەڕژێمی بەعسی داپڵۆسێنەر. سەرۆكی پەرلەمان دەڵێت: ئێمە لەكاتێكدا ئەم یادە شكۆدارە بەرز ڕادەگرین، كە هێشتا ویست و داخوازییە ڕەواكانی گەلەكەمان و ئامانجەكانی ڕاپەڕین بەتەواوەتی نەهاتوونەتە دی، هەر لەیەكلاییكردنەوەی چارەنووسی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم تا دەگاتە پرسە هەڵواسراوەكانی پێشمەرگەو دارایی و بودجەو جێبەجێكردنی تەواوی دەستووری ساڵی ۲٠٠٥. ئاماژەی بەوەشكرد هاوكات ئەمڕۆ كوردستان بەقەیرانێكی دژوارو سەخت هەیە لای خەڵكی كوردستان بەهۆی نادادی و نابەرابەری لەشێوازی ژیانی چین و توێژەكانی كۆمەڵگە، ڕێژەی بێكاری و وەگەڕنەخستنی تواناو پسپۆریی هەزاران دەرچووی زانكۆكان، لەسەرخۆی پرۆسەكانی چاكسازی. دەشڵێت: داواكارم هەموو دامەزراوە دەستوورییەكانی كوردستان، لەڕوانگەی بەرپرسیارێتیی هاوبەش و تەواوكاریمان پێكەوە، كاری لێبڕاوانەو كۆمەڵ بكەین لەپێناو بەهێزكردنی متمانە لەنێوان هاووڵاتییان و دامەزراوەكانداو ھەموو ھەنگاوەكانمان چڕ بكەینەوە بەئاراستەی بەدیهێنانی ویست و داخوازییە ڕەواكانی كوردستانییان لەفەراهەمكردنی ئازادی و سەروەریی یاساو پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییە گشتییەكان و دابینكردنی سەقامگیریی دەروونی و سیاسی و ئابووری بۆیان.
-
خەڵك- جێگری لیژنەی ناوخۆو ئاسایش و ئەنجومەنە خۆجێییەكان و پەرلەمانتاری یەكێتی لەپەرلەمانی هەرێمی كوردستان سەبارەت بەپرسی مانگرتنی زیندانی كراوانی بادینان دەڵێت "بۆمانگرتنی ئەو زیندانی كراوانە ئەمە ئەركی لیژنەی مافی مرۆڤە بەدواداچوون بۆ ئەوە بكات، بەڵام ئەگەر شتێك لەبابەتی ئەوانەوە هەبێت كە ئەمانە لەزینداندا عەزیەت بدرێن و خوانەخواستە هەڵەیان بەرامبەر بكرێت ئەوە ئەركی لیژنەكەی ئێمەیە كە بەدواداچوونی بۆ بكات و لەئایندەشدا بەدڵنیاییەوە سەردانیان دەكەین. دەربارەی دەنگۆی ئازاد كردنی سێ تۆمەتباری كەیسی هەوڵی كوشتنی پەرلەمانتاری عێراق غالب محەمەد، باڵانبۆ محەمەد بۆ دەنگی ئەمریكا وتی "سەبارەت بەئازاد كردن ئەوانە ئازاد ناكرێن لەبەرئەوەی كە ئەفسەرن و لەسەر میلاكی سەربازیین دەتوانرێت تاڕۆژی دادگایی كردنەكە داوا بكرێنەوە و ببرێنەوە یەكەكانی خۆیان ئەوەیان ئەگەر شتێك هەبووبێت بەداواكردنەوە ببرێنەوە یەكە سەربازییەكانی خۆیان تاڕۆژی دادگایی كردنەكە ئەمە لایەكی دیكەیە". وتیشی"ئەگەر ئازاد كرابن من هەواڵم لەئازاد كردنیان نییە تائەم دەقیقەیە نەشم بیستووە كەئازاد كرابن بەڵام وەكو ئاماژەم پێدا تەنها ئەو ڕێكارە هەیە تاڕۆژی دادگایی كردن بدرێنەوە بەیەكەكانی خۆیان."
-
خەڵك- بە بۆنەی ساڵوەگەڕی راپەڕینی گەلی كوردستانەوە نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پەیامێكی بڵاوكردەوە. نێچیرڤان بارزانی رایگەیاند پێكەوە بۆ كوردستانێكی ئارام و سەقامگیر و ئاوەدان تێدەكۆشین و دەتوانین سەختی و ئاستەنگەكان تێبپەڕێنین. سەرۆكی هەرێمی كوردستان راشیگەیاند ئێستا هەرێمی كوردستان لە هەموو كات زیاتر پێویستی بە یەكڕیزی و تەبایی و پێكەوەیی هەیە. ناوبراو ئاماژەی بەوەشكرد پێكەوە دەتوانن مافە دەستوورییەكانی هەرێمی كوردستان بە دەستبهێنین. سەرۆكی هەرێم داواشی كرد یادی راپەڕین بكرێتە هەوێنی تەبایی و نەهێشتنی كێشە و ناكۆكییەكان.
-
خەڵك- بە بۆنەی ساڵوەگەڕی راپەڕینی گەلی كوردستانەوە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان و سەرۆكی پێشووی هەرێمی كوردستان پەیامێكی بڵاوكردەوە. بارزانی رایگەیاند، ڕاپەڕین، ڕەتكردنەوەی ستەم و داگیركاری بوو و، لە هەمانكاتیشدا هەنگاوێكی مەزنی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازیی كورد بوو بۆ دەستپێكی قۆناغێكی گرنگ لە خەباتی گەلەكەمان. ئامانجی ڕاپەڕین گەڕاندنەوەی خاك و ماف بوو بۆ گەلی كوردستان كە ماوەیەكی زۆر بوو بە زەبری ئاگر و ئاسن و زۆرداری لە خەڵكی كوردستان زەوت كرابوو. ڕاپەڕین بۆ ئەوە بوو گەلی كوردستان بتوانێ لەسەر خاكی خۆی و لە چوارچێوەی پڕۆسەیەكی دیموكراتی و دامەزراندنی دامودەزگەی شەرعی، ئازادانە مافەكانی خۆی پیادە بكات. راشیگەیاند، پێویستە ئامانج و بەهاكانی ڕاپەڕین بۆ تاهەتایە بەرز و بەرقەرار بمێننەوە و، بە هیچ شێوەیەك نابێ ئامانج و دەستكەوتەكانی ڕاپەڕین بە لاڕێدا ببرێن و لە بابەتی لاوەكی و سنوورداری تردا بچووك بكرێنەوە. دەشڵێـت: گەلی كوردستان خەباتی كرد و خوێنی دا و ڕاپەڕی بۆ ئەوەی بە سەربەرزی بژیێت و، هەر كەس و لایەنێكیش بیەوێت لە بەها و ئامانجەكانی ڕاپەڕین كەم بكاتەوە لە ڕاستیدا ناپاكی لە خوێنی شەهیدان و دەیان ساڵ خەبات و قوربانیدانی گەلی كوردستان دەكات. لە بەرانبەریشدا بە سەدانهەزار ڕۆڵەی كوردستان ئامادەن بەرگری لە ئامانج و بەها بەرزەكانی ڕاپەڕین بكەن.
-
خەڵك- مەسرور بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان بە بۆنەی ساڵوەگەڕی راپەڕینەوە پەیامێكی بڵاوكردەوە. مەسرور بارزانی ئاماژە بەوە دەكات، ڕاپەڕینی ئاداری 1991 ، یەكێكە لە سەروەرییە مەزنەكانی گەلی كورستان ،كە بەرهەمی یەكڕیزی و یەكگرتوویی سەرجەم چین و پێكهاتەكانی گەلی كوردستان و هێز و لایەنە كوردستانییەكان بوو، ڕەتكردنەوەی ستەم و داگیركاری و ژێردەستەیی بوو. ناوبراو راشیگەیاند، ڕاپەڕین وەرچەخانێكی مێژوویی بوو لەشۆڕش و تێكۆشانی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی گەلی كوردستان، كە بەرهەمەكەی دروستبوونی قەوارەی فیدراڵی هەرێمی كوردستان و دامەزراوە شەرعی و دەستوورییەكانی هەرێم بوو ، كە پێویستە ئەمڕۆش، هەر تاكێكی كوردستانی و هەموو لایەن وپێكهاتەكان ، بە یەكڕیزی و یەكدەنگییەوە، داكۆكی لە دەسكەوتە نیشتمانییەكان و مافە دەستوورییەكانی گەلی كوردستان بكەن. سەرۆك وەزیران دەڵێت: پێویستە بەها بەرزەكانی ڕاپەڕین و بنەماكانی بەیەكەوەژیانی ئاشتییانە و لێبوردەیی و ئاشتیخوازی و مرۆڤدۆستیی گەلی كوردستان، هەمیشە بپارێزین و گەشەیان پێ بدەین. با یادی ڕاپەڕین، هاندەری زیاترمان بێت بۆ ئەوەی پشتیوانی حكومەتی هەرێمی كوردستان بین، تا بتوانێت بە باشترین شێوە ، كارنامە چاكسازییەكەی جێبەجێ بكات و خزمەتێكی شایستەتر پێشكەشی سەرجەم خەڵكی كوردستان بكات و بەیەكەوە، هەرێمی كوردستان، بەرەو قۆناغێكی گەشەسەندووتر ببەین.
-
خەڵك- لاهور شێخ جەنگی هاوسەرۆكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە پەیامێكدا بە بۆنەی ساڵوەگەڕی راپەڕینی گەلی كوردستانەوە لە پەیامێكدا داوا دەكات فریای چارەسەركردنی كێشەكان بكەون. لاهور جەنگی رایگەیاند، لەیادمان بێت كە خەڵكی كوردستان، تەنها بە یادەوەری ناژی. بەڵكو كۆمەڵانی خەڵك، داواكاری ئێستایەكی ئازاد و خزمەتگوزار، ژیانێكی شایستە و ئایندەیەكی باشترن. لەم رۆژگاری نادڵنیاییەدا، كە تاكڕەویی و هەلپەرەستی و كەمتەرخەمیی كەمینەیەكی خۆسەپێن، بوون بە هەڕەشە بۆسەر ئەزموونەكەمان، خەڵكی كوردستان دەیانەوێت بزانن، ئەو ئازادی، ئاشتی، دیموكراسی، مافی مرۆڤ و مافی چارەی خۆنووسینەی كە یەكێتی لەپێناودا دامەزراوە، بە كوێ دەگات. دەشڵێت: بەها باڵا سیاسی و كۆمەڵایەتییەكانی یەكێتی، هیواكانی خەباتی رزگاریی نیشتمانی، و دەسكەوتەكانی راپەڕین - كە دەیان هەزار شەهید و تێكۆشەری قارەمان گیانی خۆیان لەپێناو بەخشی، چییان لێ دێت. كێ كوردستانەكەمان لە داگیركاری، لە مشەخۆری و قۆرغكاریی دەسەڵاتێكی ناپەسەند دەپارێزێ و رزگار دەكات. ئەمڕۆ ٣٠ ساڵ دوای راپەڕین، خەڵكی كوردستان دەیانەوێت دڵنیابن كە سەروەریی یاسا و ئازادییەكان، ئاسایشی كار و پیشەیان، مووچە و قووت و كەسابەت و ژیانیان، لەدەست كەمینەیەكی مشەخۆر، پارێزراو بێت. راشیگەیاند، خەڵكی كوردستان مافی خۆیانە داوا بكەن كە هەرێمەكەمان نەكرێت بە قوربانیی ململانێی شەخسی، بوژاندنەوەی ناوچەكەمان نەدرێتە بەر ڤیتۆی پلانێكی حزبی، حوكمڕانیی تێكەڵ بە حەزی بنەماڵە نەكرێت و، بەرژەوەندیی تایبەت و كەلە رەقیی سیاسی، سەری دەسكەوتەكانی راپەڕین نەخوات. تێگەیشتن لەم داوا رەوایانە، ئەوەندی تر هانمان دەدات كە راستگۆ و راشكاو بین لەگەڵ میللەتی خۆمان. بۆیە زۆر راشكاوانە و لەم ساڵیادەی راپەڕین دا، رایدەگەیەنم كە هەرێمی كوردستانی عێراق، كێشەی بنچینەیی هەیه. ئاماژەی بەوەشكرد، رەوتی رێكردنی ئەم چەند ساڵەی دوای راپەڕین، ئاراستەی هەڵە و، پێچەوانەی چاوەڕوانییە نیشتمانییەكانی وەرگرتووە و، پێویستە راست بكرێتەوە، و ئەگەر فریا نەكەوین، راپەڕینەكەمان، سەری دروشمەكانی دەخوات. من و هاوبیرەكانم لە ناو یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان، لەم پرسیار و كێشە و پێویستییە بنچینەییانە، لە نیگەرانی و داواكارییە رەواكانی گەلەكەمان تێ دەگەین و بەشانازییەوە، نوێنەرایەتی دەكەین. بۆیە لەم رۆژە مێژووییەدا و هەر لەم مینبەرە كراوەیەوە، رایدەگەیەنم لە چوارچێوەی هەماهەنگیی سیاسی و نیشتمانی لەگەڵ هێز و لایەنە سیاسییە كوردستانییەكان، پشتئەستوور بە پشتیوانیی كەسوكاری شەهیدان، پشتئەستوور بە پشتیوانیی خەڵكی كوردستان، هەوڵی راستكردنەوەی ئەم مۆدێلە چەوتە لە حوكمڕانی دەدەین و، رێگە نادەین هەڵەی كەمینەیەك، راپەڕینە شكۆدارەكەمان لەكەدار بكات و ئەو رووباری خوێن و ئەو قوربانیدانەی میللەتەكەمان لەم پێناوەدا بەخشیوونی، بە فیڕۆ بڕوات.
-
خەڵك- كەمێك لەمەوبەر پاپا فرانسیس پاپای ڤاتیكان بەرەو عێراق بە رێكەوت. ئەمڕۆ هەینی پاپا فرانسیس پاپای ڤاتیكان بە سەردانێكی مێژوویی دەگاتە عێراق و لە چوارچێوەی سەردانەكەیدا دەچێتە هەرێمی كوردستانیش. پاپا فرانسیس پاپای ڤاتیكان لە تویتێكیدا لە تویتەر نووسی كە ئەمڕۆ بەرەو عیراق بەڕێدەكەوێت. پاپا دەڵێت: بەرەو عیراق بەڕێدەكەوم لە گەشتێك كە سێ ڕۆژ دەخایەنێت، دەمێكە خواستم بوو چاوم بەو گەلە بكەوێت كە چەرمەسەری زۆری بەسەرداهات. پاپای ڤاتیكان دەڵێت: داواكارم بە نوێژ هاوشانم بن لەو سەردانە، تا بە باشترین شێوە ئەنجام بدرێت و ئاكامی چاوەڕوانكراوی هەبێت. هاوكات لە هەرێمی كوردستان و عێراق ئامادەكاری تەواو كراوە بۆ پێشوازی كردن لە پاپا و لای خۆیەوە وەزارەتی دەرەوەی عیراق ڕایگەیاند، تەواوی ئامادەكارییەكانی ئەنجامداوە بۆ پێشوازی لە پاپا فرانسیس. ئەم سەردانە لە حاڵێكدایە كە چەندین هێرشی تیرۆرستی و مووشەكی لەلایەن گروپە تیرۆرستییە توندڕۆكانی داعش و میلیشیا شیعەكانی نزیك لە ئێرانەوە لە هەرێمی كوردستان و شارەكانی دیكەی عێراق ئەنجامدراون. دەنگوباس هەبوو كە پاپا سەردانەكەی بۆ عێراق دوابخات بەهۆی خراپی رەوشی ئەمنییەوە، بەڵام لە لێدوانەكانیدا پاپا سوور بوو لەسەر سەردانەكەی بۆ عێراق. ئامانج لە سەردانە مێژووییەكەی پاپا بۆ عێراق دووپاتكردنەوەی پێكەوە ژیان و ئاشتییە، وێڕای بەسەركردنەوەی مەسیحییەكانی عێراق كە لە دوای 2003وە دووچاری دەردەسەری زۆر بوونەتەوە و زۆرێكیان عێراقیان جێهێشتووە.
-
خەڵك- ئەمڕۆ 5ی ئاداری 2021 ساڵوەگەڕی 30هەمینی راپەڕینی گەلی كوردستانی باشوورە لە دژی رژێمی پێشووی عێراق. دوای شەڕی ئێران و عێراق و شكستی شۆڕشی كورد و كیمیابارانی هەڵەبجە و پرۆسەكانی ئەنفال لە ساڵی 1988 و رووخانی زیاد لە 4 هەزار دێ و شارۆچكە و شارەدێ و گرتنەوەی زۆرینەی خاكی باشوری كوردستان لەلایەن حكومەتی عێراقەوە، ماوەیەك بێدەنگی باڵی بەسەر خەڵكدا كێشا. داگیركردنی كوێت لەلایەن سوپای عێراقەوە لە ساڵی 1990 و دواتر هێرشی هاوپەیمانان بۆ گرتنەوەی كوێت، بووە سەرەتایەك بۆ سەرلەنوێ سەرهەڵدانەوەی جوڵانەوەی كوردی لە باشوری كوردستان. لە 5ی ئاداری 1991 لە شاری رانیەوە راپەڕینی گەلی كوردستان دەستیپێكرد و سنوورەكە لە هێزەكانی رژێم پاككرایەوە. رۆژی 6ی ئادار ناوچەی بازیان و رۆژی 7ی ئاداری شاری سلێمانی لە هێزەكانی رژێم پاككرایەوە. راپەڕین درێژەی هەبوو رۆژی 11ی ئادار شاری هەولێر و رۆژی 14ی ئادار شاری دهۆك پاككرانەوە لە هێزەكانی رژێم. ئێوارەی 20ی ئاداری 1991 لە دەستپێكی نەورۆزدا پاككردنەوەی كەركوك بۆ یەكەمجار لە مێژووی كورددا راگەیەنرا. دوای كرانەوەی دەستی هێزەكانی رژێمی عێراق و خۆگرتنەوەی دوای شكستە قورسەكەی لە كوێت، هێرشی پێچەوانەی بۆ سەر راپەڕینی شیعەكان لە باشور و نێوەڕاست و كورد لە باكور دەستپێكرد. لە 1ی نیسانی 1991 هێزەكانی سوپای عێراق سەرانسەری باشوری كوردستانیان گرتەوە و كۆڕەوی ملیۆنی بۆ ئێران و توركیا دەستیپێكرد. دواتر لەلایەن ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی و بەپێشەنگایەتی فەرەنسا بڕیاری 688 بۆ هەرێمی كوردستان و دیاریكردنی ناوچەی دژەفڕین دەرچوو، دواتر سوپای عێراق لە ژێر فشاردا هێزەكانی كشاندەوە. لە 19ی ئایاری 1992 یەكەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ئەنجامدرا و لە هەماندا ساڵ یەكەم كابینەی حكومەتی هەرێمی كوردستان پێكهێنرا بە هاوبەشی لەنێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان. لە ئایاری 1994 شەڕی نێوخۆی یەكێتی و پارتی دەستیپێكرد تا 1998ی خایاند، لە ئەو ماوەیەدا سوپای عێراق و سوپای پاسداران و توركیا بەشداریان لە شەڕی نێوخۆدا كردووە، سوپای عێراق هاتە هەولێر توانی شارەكە لە بندەستی یەكێتی دەربهێنێت، سوپای پاسداران هاتە شاری كۆیە بۆ سەر بارەگاكانی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران، فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا بەشداری شەڕیان كرد لە دژی هێرشی پێچەوانەی یەكێتی لە مانگی 10ی 1996. لە ساڵی 1998 رێككەوتنی یەكێتی و پارتی راگەیەنرا شەڕ كۆتایی هات، بەڵام دوو ئیدارەیی كە ماوەی 4 ساڵ بوو، بەردەوام بوو. دوای رووخانی رژێمی عێراق لە 2003دا، لە 2005 كابینەی یەكگرتووی حكومەتی هەرێمی كوردستان پێكهات. دوای 16 ساڵ لە كابینەی یەكگرتووی حكومەتی هەرێمی كوردستان و رێككەوتنی ستراتیژی پارتی و یەكێتی، ئێستا لە هەموو كات زیاتر مەترسی لەسەر قەوارەی هەرێمی كوردستان هەیە بە گوتەی بەرپرسانی هەرێمی كوردستان. ئێستا هەرێمی كوردستان لە ژێر هەڕەشەی گوشارەكانی ئێران و توركیا و بەغدایە، ئێران و هاوپەیمانەكانی ماوە ماوە پایتەخت بۆردومان دەكەن، توركیا ماوە ماوە ئۆپەراسیۆن دەكات و لە چەندین ناوچە بنكەی سەربازی هەیە، هەڕەشەی ئۆپەراسیۆنی زۆرتر دەكات بە پاساوی بوونی پەكەكە. بەغدا فشارەكانی لەسەر هەرێم چڕكردووەتەوە لەڕووی دارایی و ئابوورییەوە، نیوەی خاكی باشوری كوردستان لە پارێزگای كەركوك و ناوچە كێشەلەسەرەكانی دیكە گیراونەتەوە لەلایەن حەشدی شەعبی و هێزە عێراقییەكانەوە. هاوكات ناكۆكییە نێوخۆییەكانی نێوان حزبەكان و گەندەڵی و قەیرانی دارایی و نەمانی متمانەی هاووڵاتیان بە حكومەت و حزبەكان، هێندەی دیكە رەوشی هەرێمی كوردستان بە قۆناغێكی بێ پێشینە گەیاندووە. بەشێك لە چاودێران رەوشی هەرێمی كوردستان لە ساڵانی نەوەدەكانی دوای راپەڕین تەنانەت لە كاتی شەڕی نێوخۆشدا لە ئێستا بە باشتر دەزانن.
-
خەڵك- توێژینەوەیەكی نوێی پزیشكی ئاشكرایكردەكات دانیشتنی ماوەدرێژی منداڵان بە دیار شاشەكانەوە زیانێكی زۆری تەندروستییان لێ دەدات. توێژەران لە ئەمریكا توێژینەوەیان كردووە لە سەر منداڵی تەمەن 9 بۆ 11 ساڵان كە كاتی زۆریان لە بەردەم شاشەكاندا بەسەركردووە لە ئامێرە زیرەكەكان، بۆیان دەركەوتووە تووشی زۆر خۆری دەبن لە دوای ساڵێك. بەپێی دیراسەكە سۆشیال میدیا و سەیركردنی فیلم و بابەتەكانی دیكە لە هۆكارە سەرەكییەكانن. بەپێی توێژەران هەر سەعاتێك كە منداڵێك بەسەریدا دەبات لە پێش شاشەكاندا، بە رێژەی 62% لە دوای ساڵێك ئاستی زۆرخۆری بەرز دەكاتەوە و فیلم و دراما بە رێژەی 39% لە شاشە گەورەكانەوە. جیسۆن ناگاتا سەرپەرشتیاری توێژینەوەكە و پسپۆڕی پزیشكی منداڵان لە زانكۆی كالیفۆرنیا دەڵێت ئەو منداڵانەی لەبەردەم شاشەن تووشی زۆرخۆری دەبن. ئەم توێژینەوەیە ئاماژەی بەوە داوە منداڵەكان لە ماوەیەكی كەمدا بڕێكی زۆر خواردن دەخۆن، بەرگە ناگرن لە بەرامبەر خواردندا، هەست بە برسێتی دەكەن. توێژەران هۆشدارییان داوە لە زۆرخۆری منداڵان كە هەڕەشە لە ژیانیان دەكات دەبێتەهۆی نەخۆشییەكانی دڵ و شەكرە و خوێن. توێژەران سودیان لە 11025 منداڵ لە تەمەنی 9 بۆ 11 ساڵیدا بینیوە بۆ توێژینەوەكەیان.
