ئەستەمبوڵ لە کاتی بەفرباریندا
ئەستەمبوڵ لە کاتی بەفرباریندا
سەردێر
-
خەڵك- فشاری خوێن (ضغط الدم)، ئەو فشارەیە خوێن دەیخاتە سەر بۆڕی خوێنبەرەکان، یەکێکە لە نیشانە زیندەگیە گرنگەکانی مرۆڤ، بۆیە پێویستە لەکاتی پێوانی فشاری خوێن، دڵنیابین لەوەی پێوانەکە دروستە. د. هێرش قادر دەربەندی، خوێندكاری بۆردی عەرەبی (دکتۆرا) لە نەخۆشیەکانی هەناو ڕوونی كردۆتەوە، سێ ڕێگا هەیە بۆ دەستنیشان كردنی بەرزی فشاری خوێن و زۆر گرنگە دەرمانەکانی چارەسەری بەرزی فشاری خوێن بە دروستی بەکاربهێنرێن. چەند هۆکارێک پێویستە بەهەند وەربگیردرێن لەکاتی پێوانی فشاری خوێن: ١/ قەبارەی کەفی ئامێرەکە (حجم الکفە) هەڵە دەبێتبێت ئەگەر قەبارەی بچووک بێت، چونكە دەبێتە هۆی زیاد خوێندنەوە، قەبارەی گەورە دەبێتە هۆی کەم خوێندنەوە، بۆیە پێویستە قەبارەکەی گونجاو بێت بەپێی کەسەکە. ٢/ پێویستە قۆڵ (باسک) بە ئاسۆیی لە ئاستی دڵ ڕاگیرابێت، داگرتنی باسک له خواروی ئاستی دڵ دەبێتە هۆی زیاد خوێندنەوە، بەرزکردنەوەی باسک بۆ سەروی ئاستی دڵ دەبێتە هۆی کەم خوێندنەوە. ٣/ شێوازی دانیشتن شێوازی ستاندارده بۆ پێوانی فشاری خوێن. ٤. باسک پێویستە هاوکاری کرابێ (جێگیر کرابێت) لەسەر تەنێک وەکو مێز، گەر باسک جێگیر نەکرابێت ئەوا دەبێتە بەرز خوێندنەوەی ژمارەکەی ژێرەوە. ٥/ پێش پێوانی فشاری خوێن وا پێویستە مادەی کافاینت نەخواردبێ وەکو ( چایە و قاوە)، پێویستە چالاکی جەستەییت ئەنجام نەدابێ، وا دروستە چارەكێک پشوو بدەی دواتر فشاری خوێن بپێورێ، تاکو لە ڕووی جەستەیی و دەروونیش ئارام بیت. ٦/ وا دروستە جل و بەرگێک لەبەرنەکرابێ، کە لە شوێنێ پێوانەکە توند بێ، دروستە لەکاتی پێوانەکردنەکە قسە نەکرێت. 7/ بۆ دەست نیشاکردنی بەرزی فشاری خوێن، پێویستە فشاری خوێن له هەردوو باسک پێوانە بکرێ. ئەگەر جیاوازی فشاری خوێن لە نێوان هەردوو باسک زیاتر بوو لە ٢٠ ملم مێرکوری، ئەوا پێویستە پێوانەکردنە دووبارە بکرێتەوە، گەر لەکاتی دووباره پێوانەکردن جیاوازیەکە هەر زیاتر بوو لە ٢٠ ملم مێرکوری، ئەوا ژمارە بەرزەکە هەژمار دەکرێت. چەند ڕێگایەک هەیە بۆ دەست نیشانکردنی بەرزی فشاری خوێن: ١/ پێوانەکردن لە کلینیکی پزیشک. ٢/ پێوانەکردن له ڕێگەی ئامێرێک، کە بۆ ماوەی ٢٤ کاتژمێر دادەنرێ لە باسک. ٣/ پێوانەکردنی فشاری خوێن لە هەردوو باسک لە بەیانیان و ئێواران بۆ ماوەی ٧ ڕۆژ دواتر تێکڕای ڕۆژەکان وەردەگیرێت. وەك ئەو پزیشكە دەڵێت: "ڕێگای دووەم و سێهەم دروستتر و زانستی ترە و زۆر گرنگە دەرمانەکانی چارەسەری بەرزی فشاری خوێن زۆر بە دروستی بەکاربهێنرێ، چونکە بەرزی فشاری خوێن لە هۆکارە سەرەکیەکانی جەڵتەی دڵ و مێشکن".
-
خەڵك- سەرۆك وەزیرانی عیراق بە تەلەفۆن پەیوەندی بە وەلی عەهدی سعودیەوە دەكات و لەبارەی دۆخی تەندروستییەوە هەواڵپرسی دەكات. بەپیچی هەواڵێك، كە ئاژانسی هەواڵی فەرمی سعودیە (واس) بڵاویكردۆتەوە، ئەمڕۆ هەینی، مستەفا كازمی، سەرۆك وەزیرانی عیراق بە تەلەفۆن پەیوەندی كردووە بە خاوەنی ڕەمزی پاشایەتی ئەمیر (محەمەد سەلمان عەبدولعەزیز) وەلی عەهد و جێگری سەرۆك وەزیران و وەزیری بەرگری سعودیە. ڕاشیگەیاندووە، "لەڕێگەی پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەوە، سەرۆك وەزیرانی عیراق لە دۆخی تەندروستی وەلی عەهدی سعودیەی پرسیوە و دڵنیایی لە باشی تەندروستی وەرگرتووە و داوای تەندروستی و باشبوونی تەواوەتی لە خوای گەورە بۆ كردووە". ئاژانسەكە ئاماژەی بەوەشكردووە، "محەمەد سەلمان ڕێ و سوپاسی خۆی ئاڕاستەی مستەفا كازمی كردووە بۆ نیشاندانی هەستی برایەت". ئێوارەی ڕۆژی پێنج شەممە، محەمەد سەلمان، وەلی عەهدی سعودیە ڕەوانەی نەخۆشخانە كرا بەمەبەستی ئەنجامدانی نەشتەرگەری بۆی.
-
لە ڕووداوێکی سەیر و سەمەرەدا لە ئەمریکا، دوو چەدار تەقە لە کارمەندێکی هونەرمەندی جیهانی لەیدی گاگا دەکەن لەکاتێکدا کە پیاسە بە سێ سەگ دەکات و دووان لە سەگەکان دەبەن و سەگێکیش لەدەستیان هەڵدێت. وەک لە تۆمارە ڤیدۆییەکەدا دەردەکەوێت، کارمەندەکەی لەیدی گاگا کە ناوی ڕایانە و تەمەنی ٣٠ ساڵە، هەوڵدەدات بەرگری بکات، بەڵام دزەکان تەقەی لێدەکەن و بە سەختی برینداری دەکەن. https://www.youtube.com/watch?v=yQl7bsnmULY&feature=emb_title لە پاش ڕووداوەکە لەیدی گاکا ڕایگەیاندووە کە ئامادەیە نیو ملیۆن دۆلار بدات بە دزەکان لەبەرامبەر گەڕانەوەی سەگەکان و بۆ ئەوەیش داوای لێکردوون پەیوەندی بەم ئیمەیلەوە بکەن : [email protected] لە ئیستاشدا FBI هاتوونەتە سەر هیل بۆ لێکۆڵینەوە لە ڕووداوەکە و دەستگیرکردنی تاوەنبارەکان و ئاماژەشیان بەوە داوە کە ئەو کارەی لەیدی گاکا پێچەوانەی یاسایە و هاندەرە بۆ ئەوەی تاوەنباران کاری لەو جۆرە دوبارە بکەنەوە.
-
خەڵك- وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێم هۆشداری بە دایكان و باوكان دەدات، كە هەر كاتێك هەستیان بە نیشانەكانی كۆرۆنا كرد منداڵەكانیان نەینێرنەوە بۆ خوێندنگە و سەردانی نزیكترین نەخۆشخانە بكەن. وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، "داوا له كه‌سوكاری خوێندكاران ده‌كەین هه‌ر كاتێك هه‌ستت كرد به نیشانه‌كانی ڤایرۆسی كۆرۆنا ئه‌وه سه‌ردانی نه‌خۆشخانه‌ی تایبه‌تمه‌ند بكه و منداڵه‌كه‌ت مه‌نێره‌وه بۆ خوێندنگە". بەپێی دواین ئاماری وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی هه‌رێم،" ئەمڕۆ 202 حاڵەتی توشبوو بە ڤایرۆسی كۆرۆنا تۆماركراوە" و هاوكات تا ئێستا 14 حاڵه‌تی زنجیرەی گۆڕاوی كۆرۆنا له هه‌رێم تۆمار كراوە.
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی گشتی كارەبای سلێمانی ئاشكرای دەكات، كە بەم زووانە پڕۆژەی بەستنی پێوەری زیرەكی كارەبا دەبەنە شارۆچكە و چارەدێیەكانی سنووری پارێزگاكە. بەپێی ڕاگەیەنراوێكی بەرێوەبەرایەتی گشتی كارەبای سلێمانی، "وەک ئامادەکارییەک بۆ پلانی بەستنی پێوەری زیرەکی کارەبا لە شارۆچكە و شارەدێیەكان لیژنەی باڵای تۆڕی زیرەکی کارەبای سلێمانی بەسەرپەرشتی ئەندازیار سالار حسامەدین، بەڕێوەبەری گشتی و ئەندازیار هۆشیار ئیبراهیم، بەڕێوبەری تۆڕی زیرەکی کارەبای سلێمانی و لێپرسراوانی بەشەکانی پلان و بەشی ڕووپێو و جێبەجێکردن کۆبوونەوە". ئاماژەی بەوەشكردووە، لە کۆبونەوەکەدا گفتوگۆکرا لەسەر چۆنیەتی دانانی پلانی جێبەجێکردنی پرۆژەی زیرەکی کارەبا لە دەرەوەی شاری سلێمانی و شارۆچكە و شارەدێیەكان. تا ئێستتا لەسنووری ناو شاری سللێمانی، پێوەری زیرەكی كارەبا بۆ 62 گەڕەك دانراوە، كە كۆی گشتی پێوەرەكان دەكاتە 181 هەزار پێوەر و بڕیارە لە ماوەیەكی كەمدا پڕۆسەكە كۆتایی پێ بهێنرێت.
-
بەپێی لێکۆلینەوە پزیشکییەکان، ئامێری سۆنەر بە ڕاددەی %98 وردە لە دیاریکردنی ڕەگەزی کۆرپە لە سکی دایکیدا بەشێوەیەکی ڕاست و دروست. ڕاددەی وربینیی سۆنەر لە دیارکردنی ڕەگەزی منداڵ بەپێی قۆناغەکان دەگۆڕێت، بەجۆرێک لە هەفتەی 12ی دووگیانییەوە سۆنەر توانای هەیە ڕەگەزی منداڵ دیاری بکات، بەڵام لەو قۆناغەدا ئەوە کارێکی قورسە و ڕاددەی هەڵەی زیاترە، بۆیە وا ڕاست و دروستترە لە هەفتەی 18-20 بەدواوە سۆنەر بکرێت بۆ دیاریکردنی ڕەگەزی منداڵ لناو منداڵداندا، چونکە لەو قۆناغەوە ئەگەری هەڵە زۆر کەم دەبێتەوە و بە ئاسانی ڕەگەزی کۆپەکە دیاری دەکرێت. ئامادەکردنی: ڕامیار جاف خوێندکاری سکوڵی پزیشکیی زانکۆی کۆیە سەرچاوە: مێدیار
-
هونەرمەند میران عەلی ڕایدەگەیەنێت هەرچەندە پێشتر لە پەیوەندی خۆشەویستی دا بووە، بەڵام ئێستا جیابونەتەوە. میران وتویەتی" "پێشتر لە پەیوەندی خۆشەویستیدا بووم بەڵام لە ئێستادا کەس لە ژیانمدا نییە و حەز ناکەم ئەو کەسەی لە ژیانمدایە و دەبێت بە هاوسەرم لەگەڵ بنەماکانی ئەم کۆمەڵگەیە و لەگەڵ خێزانەکەم و دینەکەم نەگونجێت"." میران ئاماژەی بەوەداوە کە ئەو پێشتر لە تیپی سروودی مزگەوتدا بووە و نوێژدەکات و پابەندە بە ئاینەوە. ئەمەش لەکاتێکدایە کە پێشتر دەنگۆی ئەوە هەبوو میران لەگەڵ کچە مۆدێل شەبنم بارانی لە پەیوەندیدایە، تەنانەت لەپاش ئەم قسانەی میران، شەبنم بارانی بەناڕاستەوخۆ هێرشی کردەوە سەر.
-
خەڵك- جارێكی دیكە ئامارەكانی تووشبوون و مردن بە ڤایرۆسی كۆرۆنا لە عیراق و هەرێمی كوردستان ڕوویان لە هەڵكشان كردەوە و ئەمڕۆ زیاتر لە 4 هەزار كەس تووشی ڤایرۆسەكە بووە، كە بەشێكیان تووشبوون بە زنجیرە نوێیەكەی كۆرۆنا. وەزارەتی تەندروستی عیراق لە بەیاننامەیەكدا، كە ئەمڕۆ هەینی بڵاویكردۆتەوە ئاماژەی بەوەكردووە، لە 24 كاتژمێری ڕابردوودا لەتەواوی پارێزگاكانی عیراق و هەرێم 4336 كەس تووشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بووە، كە زۆرینەیان لە پارێزگاكانی بەغدا و بەسڕە و نەجەف بوون. ئاشكراشی كردووە، 2460 كەس لە ڤایرۆسەكە چاكبوونەتەوە و 14 كەسیش گیانیان لەدەستداوە. وەك لە ڕاپۆرتەكەدا دەردەكەوێت، ژمارەی تووشبوون بە كۆرۆنا لە هەرێمی كوردستانیش ڕووی لە هەڵكشان كردووە و گەیشتۆتە 202 كەس و لەبەرامبەردا 80 كەس چاكبوونەتەوە، بەلام هیچ حاڵەتێكی مردن تۆمار نەكراوە.
-
خەڵك- بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی دارستان و ژینگەی سلێمانی ئاشكرای دەكات، كە هاووڵاتیانی گوندێكی سنووری بازیان 35 كەو-یان ئازادكردووە و دەشڵێت: "دوای ڕووبەڕووبووونەوەیەك توانرا 3 ڕاوچی دەستگیر بكرێن". بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی دارستان و ژینگەی سلێمانی لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، لە پێناو زیادكردنی ژمارەی باڵندە كێوییەكان لە سروشت و ژینگەی سنورەكەیان بە ئاگاداری بنكەی پۆلیسی دارستانی بازیان هاووڵاتیانی گوندی (هەنجیرە)ی سەر بە شارەدێی بازیان هەستان بە ئازادكردنی ( ٣٥ ) كەو و گەڕاندنەوەیان بۆ سروشت و ژینگەی خۆیان . ڕاشیگەیاندووە، بەمەبەستی ڕێگریكردن لە ڕاوی باڵندەی كێوی مەفرەزەیەكی بنكەی پۆلیسی دارستانی بازیان دەستیان كرد بە كێوماڵكردنی سنووری چالاكیەكانیان، دوای ئەوەی چەند ڕاوچییەك بەدیكران، كە سەرقاڵی ڕاوی باڵندەی كێوی بوون و هاوكات ڕوبەڕووی مەفرەزەی پۆلیسی دارستان بوونەوە. ئاشكراشی كرد، لە ئەنجامدا توانرا (٣) ڕاوچی دەستگیر بكرێن و ڕادەستی یاسا بكرێن .
-
خەڵك - ئەمڕۆ هەینی بەهۆی ڕوودانی ڕووداوێكی هاتوچۆ لە نێوان (مینی پاسێك و ماتۆڕسكیلێك)دا لە گەڕەكی ئاوارەكانی قەزای كەلار شۆفێری ماتۆڕسكیلەكە گیان لەدەست دەدات. عەلی جەمال لێپرسراوی ڕاگەیاندنی پۆلیسی گەرمیان لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، لە گەڕەكی ئاوارەكانی قەزای كەلار ڕووداوێكی هاتووچۆ لەنێوان ماتۆڕسكیلێك و مینی پاسێكدا ڕوویدا و شۆفێری ماتۆڕسكیلەكە و سەرنشینێك برینداربوون. دەشڵێت"دوای گەیاندنیان بە بەشی فریاكەوتنی شەهید هەژار و چارەسەركردنی پێویست، بەهۆی سەختی برینەكەیەوە شۆفێری ماتوڕسكیلەكە ڕەوانەی سلێمانی كرا و پاش گەیاندنی بە نەخۆشخانەی سلێمانی گیانیلەدەستدا" . ئاشكراشیكرد، شۆفێری ماتۆڕسكیلەكە ناوی (عەلی ساڵح)ـە و لە دایكبووی 2001 و دانیشتوی ناحیەی ڕزگارییە و لەئێستادا شۆفێری ئۆتۆمبێلەكە بەپێی مادەی 24ی هاتووچۆ بەندكراوە.
